ಶ್ರೀಮದ್ಭಗವದ್ಗೀತಾಭಾಷ್ಯಮ್
ಆನಂದಗಿರಿಟೀಕಾ (ಗೀತಾಭಾಷ್ಯ)
 
ಪುರುಷಸ್ಯ ಪ್ರಕೃತಿಸ್ಥತ್ವರೂಪೇಣ ಮಿಥ್ಯಾಜ್ಞಾನೇನ ಯುಕ್ತಸ್ಯ ಭೋಗ್ಯೇಷು ಗುಣೇಷು ಸುಖದುಃಖಮೋಹಾತ್ಮಕೇಷುಸುಖೀ ದುಃಖೀ ಮೂಢಃ ಅಹಮ್ ಅಸ್ಮಿಇತ್ಯೇವಂರೂಪಃ ಯಃ ಸಂಗಃ ತತ್ಕಾರಣಂ ಪುರುಷಸ್ಯ ಸದಸದ್ಯೋನಿಜನ್ಮಪ್ರಾಪ್ತಿಲಕ್ಷಣಸ್ಯ ಸಂಸಾರಸ್ಯ ಇತಿ ಸಮಾಸೇನ ಪೂರ್ವಾಧ್ಯಾಯೇ ಯತ್ ಉಕ್ತಮ್ , ತತ್ ಇಹ ಸತ್ತ್ವಂ ರಜಸ್ತಮ ಇತಿ ಗುಣಾಃ ಪ್ರಕೃತಿಸಂಭವಾಃ’ (ಭ. ಗೀ. ೧೪ । ೫) ಇತಿ ಆರಭ್ಯ ಗುಣಸ್ವರೂಪಮ್ , ಗುಣವೃತ್ತಮ್ , ಸ್ವವೃತ್ತೇನ ಗುಣಾನಾಂ ಬಂಧಕತ್ವಮ್ , ಗುಣವೃತ್ತನಿಬದ್ಧಸ್ಯ ಪುರುಷಸ್ಯ ಯಾ ಗತಿಃ, ಇತ್ಯೇತತ್ ಸರ್ವಂ ಮಿಥ್ಯಾಜ್ಞಾನಮೂಲಂ ಬಂಧಕಾರಣಂ ವಿಸ್ತರೇಣ ಉಕ್ತ್ವಾ, ಅಧುನಾ ಸಮ್ಯಗ್ದರ್ಶನಾನ್ಮೋಕ್ಷೋ ವಕ್ತವ್ಯಃ ಇತ್ಯತ ಆಹ ಭಗವಾನ್
ಪುರುಷಸ್ಯ ಪ್ರಕೃತಿಸ್ಥತ್ವರೂಪೇಣ ಮಿಥ್ಯಾಜ್ಞಾನೇನ ಯುಕ್ತಸ್ಯ ಭೋಗ್ಯೇಷು ಗುಣೇಷು ಸುಖದುಃಖಮೋಹಾತ್ಮಕೇಷುಸುಖೀ ದುಃಖೀ ಮೂಢಃ ಅಹಮ್ ಅಸ್ಮಿಇತ್ಯೇವಂರೂಪಃ ಯಃ ಸಂಗಃ ತತ್ಕಾರಣಂ ಪುರುಷಸ್ಯ ಸದಸದ್ಯೋನಿಜನ್ಮಪ್ರಾಪ್ತಿಲಕ್ಷಣಸ್ಯ ಸಂಸಾರಸ್ಯ ಇತಿ ಸಮಾಸೇನ ಪೂರ್ವಾಧ್ಯಾಯೇ ಯತ್ ಉಕ್ತಮ್ , ತತ್ ಇಹ ಸತ್ತ್ವಂ ರಜಸ್ತಮ ಇತಿ ಗುಣಾಃ ಪ್ರಕೃತಿಸಂಭವಾಃ’ (ಭ. ಗೀ. ೧೪ । ೫) ಇತಿ ಆರಭ್ಯ ಗುಣಸ್ವರೂಪಮ್ , ಗುಣವೃತ್ತಮ್ , ಸ್ವವೃತ್ತೇನ ಗುಣಾನಾಂ ಬಂಧಕತ್ವಮ್ , ಗುಣವೃತ್ತನಿಬದ್ಧಸ್ಯ ಪುರುಷಸ್ಯ ಯಾ ಗತಿಃ, ಇತ್ಯೇತತ್ ಸರ್ವಂ ಮಿಥ್ಯಾಜ್ಞಾನಮೂಲಂ ಬಂಧಕಾರಣಂ ವಿಸ್ತರೇಣ ಉಕ್ತ್ವಾ, ಅಧುನಾ ಸಮ್ಯಗ್ದರ್ಶನಾನ್ಮೋಕ್ಷೋ ವಕ್ತವ್ಯಃ ಇತ್ಯತ ಆಹ ಭಗವಾನ್

‘ಕಸ್ಮಿನ್ ಗುಣೇ ? ಕಥಮ್ ? ’ಇತ್ಯಾದಿಪ್ರಶ್ನಾನ್ ಪ್ರತ್ಯಾಖ್ಯಾಯ, ಗುಣೇಭ್ಯೋ ಮೋಕ್ಷಣಂ ಕಥಮ್ ? ಇತಿ ಪ್ರತ್ಯಾಖ್ಯಾನಾರ್ಥಂ, ವೃತ್ತಾನುವಾದಪೂರ್ವಕಂ ಮಿಥ್ಯಾಜ್ಞಾನನಿವರ್ತಕಂ ಸಮ್ಯಗ್ಜ್ಞಾನಂ ಪ್ರಸ್ತೌತಿ -

ಪುರುಷಸ್ಯೇತ್ಯಾದಿನಾ ।

ಪುರುಷಸ್ಯ ಯಾ ಗತಿಃ, ಸಾ ಚ ಇತಿ ಶೇಷಃ । ಮೋಕ್ಷಃ - ಗುಣೇಭ್ಯೋ ವಿಶ್ಲೇಷಪೂರ್ವಕೋ ಬ್ರಹ್ಮಭಾವಃ ।