ஶ்ரீமத்³ப⁴க³வத்³கீ³தாபா⁴ஷ்யம்
ஆநந்த³கி³ரிடீகா (கீ³தாபா⁴ஷ்ய)
 
அத⁴ஶ்சோர்த்⁴வம் ப்ரஸ்ருதாஸ்தஸ்ய ஶாகா²
கு³ணப்ரவ்ருத்³தா⁴ விஷயப்ரவாலா:
அத⁴ஶ்ச மூலாந்யநுஸந்ததாநி
கர்மாநுப³ந்தீ⁴நி மநுஷ்யலோகே ॥ 2 ॥
அத⁴: மநுஷ்யாதி³ப்⁴யோ யாவத் ஸ்தா²வரம் ஊர்த்⁴வம் யாவத் ப்³ரஹ்மண: விஶ்வஸ்ருஜோ தா⁴ம இத்யேதத³ந்தம் யதா²கர்ம யதா²ஶ்ருதம் ஜ்ஞாநகர்மப²லாநி, தஸ்ய வ்ருக்ஷஸ்ய ஶாகா² இவ ஶாகா²: ப்ரஸ்ருதா: ப்ரக³தா:, கு³ணப்ரவ்ருத்³தா⁴: கு³ணை: ஸத்த்வரஜஸ்தமோபி⁴: ப்ரவ்ருத்³தா⁴: ஸ்தூ²லீக்ருதா: உபாதா³நபூ⁴தை:, விஷயப்ரவாலா: விஷயா: ஶப்³தா³த³ய: ப்ரவாலா: இவ தே³ஹாதி³கர்மப²லேப்⁴ய: ஶாகா²ப்⁴ய: அங்குரீப⁴வந்தீவ, தேந விஷயப்ரவாலா: ஶாகா²:ஸம்ஸாரவ்ருக்ஷஸ்ய பரமமூலம் உபாதா³நகாரணம் பூர்வம் உக்தம்அத² இதா³நீம் கர்மப²லஜநிதராக³த்³வேஷாதி³வாஸநா: மூலாநீவ த⁴ர்மாத⁴ர்மப்ரவ்ருத்திகாரணாநி அவாந்தரபா⁴வீநி தாநி அத⁴ஶ்ச தே³வாத்³யபேக்ஷயா மூலாநி அநுஸந்ததாநி அநுப்ரவிஷ்டாநி கர்மாநுப³ந்தீ⁴நி கர்ம த⁴ர்மாத⁴ர்மலக்ஷணம் அநுப³ந்த⁴: பஶ்சாத்³பா⁴வி, யேஷாம் உத்³பூ⁴திம் அநு உத்³ப⁴வதி, தாநி கர்மாநுப³ந்தீ⁴நி மநுஷ்யலோகே விஶேஷத:அத்ர ஹி மநுஷ்யாணாம் கர்மாதி⁴கார: ப்ரஸித்³த⁴: ॥ 2 ॥
அத⁴ஶ்சோர்த்⁴வம் ப்ரஸ்ருதாஸ்தஸ்ய ஶாகா²
கு³ணப்ரவ்ருத்³தா⁴ விஷயப்ரவாலா:
அத⁴ஶ்ச மூலாந்யநுஸந்ததாநி
கர்மாநுப³ந்தீ⁴நி மநுஷ்யலோகே ॥ 2 ॥
அத⁴: மநுஷ்யாதி³ப்⁴யோ யாவத் ஸ்தா²வரம் ஊர்த்⁴வம் யாவத் ப்³ரஹ்மண: விஶ்வஸ்ருஜோ தா⁴ம இத்யேதத³ந்தம் யதா²கர்ம யதா²ஶ்ருதம் ஜ்ஞாநகர்மப²லாநி, தஸ்ய வ்ருக்ஷஸ்ய ஶாகா² இவ ஶாகா²: ப்ரஸ்ருதா: ப்ரக³தா:, கு³ணப்ரவ்ருத்³தா⁴: கு³ணை: ஸத்த்வரஜஸ்தமோபி⁴: ப்ரவ்ருத்³தா⁴: ஸ்தூ²லீக்ருதா: உபாதா³நபூ⁴தை:, விஷயப்ரவாலா: விஷயா: ஶப்³தா³த³ய: ப்ரவாலா: இவ தே³ஹாதி³கர்மப²லேப்⁴ய: ஶாகா²ப்⁴ய: அங்குரீப⁴வந்தீவ, தேந விஷயப்ரவாலா: ஶாகா²:ஸம்ஸாரவ்ருக்ஷஸ்ய பரமமூலம் உபாதா³நகாரணம் பூர்வம் உக்தம்அத² இதா³நீம் கர்மப²லஜநிதராக³த்³வேஷாதி³வாஸநா: மூலாநீவ த⁴ர்மாத⁴ர்மப்ரவ்ருத்திகாரணாநி அவாந்தரபா⁴வீநி தாநி அத⁴ஶ்ச தே³வாத்³யபேக்ஷயா மூலாநி அநுஸந்ததாநி அநுப்ரவிஷ்டாநி கர்மாநுப³ந்தீ⁴நி கர்ம த⁴ர்மாத⁴ர்மலக்ஷணம் அநுப³ந்த⁴: பஶ்சாத்³பா⁴வி, யேஷாம் உத்³பூ⁴திம் அநு உத்³ப⁴வதி, தாநி கர்மாநுப³ந்தீ⁴நி மநுஷ்யலோகே விஶேஷத:அத்ர ஹி மநுஷ்யாணாம் கர்மாதி⁴கார: ப்ரஸித்³த⁴: ॥ 2 ॥

அவயவஸம்ப³ந்தி⁴நீ அபரா - ப்ராகு³க்தாத் அதிரிக்தா கல்பநா இதி யாவத் । ஆமநுஷ்யலோகாத்ஆவிரிஞ்சேே: இதி அத⁴ஶ்ஶப்³தா³ர்த²மாஹ -

மநுஷ்யாதி³ப்⁴ய இதி ।

தஸ்மாதே³வ ஆரப்⁴ய ஆஸத்யலோகாத் இதி ஊர்த்⁴வஶப்³தா³ர்த²ம் ஆஹ -

யாவதி³தி ।

ஶாகா²ஶப்³தா³ர்த²ம் த³ர்ஶயதி -

ஜ்ஞாநேதி ।

தேஷாம் ஹேத்வநுகு³ணத்வேந ப³ஹுவித⁴த்வம் ஸூசயதி -

யதே²தி ।

ப்ரத்யக்ஷாணாம் ஶப்³தா³தி³விஷயாணாம் ப்ரவாலத்வம் ஶாகா²ஸு பல்லவத்வம் । அங்குரத்வம் ஸ்போ²ரயதி -

தே³ஹாதீ³தி ।

“ஊர்த்⁴வமூலம்“ இத்யத்ர ஸம்ஸாரவ்ருக்ஷஸ்ய மூலமுக்தம், கிமிதா³நீம் “அத⁴ஶ்ச மூலாநி“ இதி உச்யதே ? தத்ர ஆஹ -

ஸம்ஸாரேதி ।

அநுப்ரவிஷ்டத்வம் - ஸர்வேஷு லிங்கே³ஷு அநுக³ததயா ஸந்ததத்வம் , அவிச்சி²ந்நத்வம் ।

ராகா³தீ³நாம் கர்மப²லஜந்யத்வம் ப்ரகடயதி -

கர்மேதி ।

கர்மணாம் ராகா³தீ³நாம் மிதோ² ஹேதுஹேதுமத்த்வம் । தேஷாம் ததா²த்வேநஅநவச்சி²ந்நதயா ப்ரவ்ருத்தி: விஶேஷதோ மநுஷ்யலோேகே ப⁴வதி இத்யத்ர ஹேதுமாஹ -

அத்ர ஹீதி ।

கர்மவ்யுத்பத்த்யா ப்ராணிநிகாயோ லோக: । மநுஷ்யஶ்சாஸௌ லோகஶ்ச இதி அதி⁴க்ருதோ ப்³ராஹ்மண்யாதி³விஶிஷ்டோ தே³ஹோ மநுஷ்யலோக:

॥ 2 ॥