శ్రీమద్భగవద్గీతాభాష్యమ్
ఆనన్దగిరిటీకా (గీతాభాష్య)
 
ఇతి గుహ్యతమం శాస్త్రమిదముక్తం మయానఘ
ఎతద్బుద్ధ్వా బుద్ధిమాన్స్యాత్కృతకృత్యశ్చ భారత ॥ ౨౦ ॥
ఇతి ఎతత్ గుహ్యతమం గోప్యతమమ్ , అత్యన్తరహస్యం ఇత్యేతత్కిం తత్ ? శాస్త్రమ్యద్యపి గీతాఖ్యం సమస్తమ్శాస్త్రమ్ఉచ్యతే, తథాపి అయమేవ అధ్యాయః ఇహశాస్త్రమ్ఇతి ఉచ్యతే స్తుత్యర్థం ప్రకరణాత్సర్వో హి గీతాశాస్త్రార్థః అస్మిన్ అధ్యాయే సమాసేన ఉక్తః కేవలం గీతాశాస్త్రార్థ ఎవ, కిన్తు సర్వశ్చ వేదార్థః ఇహ పరిసమాప్తఃయస్తం వేద వేదవిత్’ (భ. గీ. ౧౫ । ౧) వేదైశ్చ సర్వైరహమేవ వేద్యః’ (భ. గీ. ౧౫ । ౧౫) ఇతి ఉక్తమ్ఇదమ్ ఉక్తం కథితం మయా హే అనఘ అపాపఎతత్ శాస్త్రం యథాదర్శితార్థం బుద్ధ్వా బుద్ధిమాన్ స్యాత్ భవేత్ అన్యథా కృతకృత్యశ్చ భారత కృతం కృత్యం కర్తవ్యం యేన సః కృతకృత్యః ; విశిష్టజన్మప్రసూతేన బ్రాహ్మణేన యత్ కర్తవ్యం తత్ సర్వం భగవత్తత్త్వే విదితే కృతం భవేత్ ఇత్యర్థః ; అన్యథా కర్తవ్యం పరిసమాప్యతే కస్యచిత్ ఇత్యభిప్రాయఃసర్వం కర్మాఖిలం పార్థ జ్ఞానే పరిసమాప్యతే’ (భ. గీ. ౪ । ౩౩) ఇతి ఉక్తమ్ఎతద్ధి జన్మసామగ్ర్యం బ్రాహ్మణస్య విశేషతఃప్రాప్యైతత్కృతకృత్యో హి ద్విజో భవతి నాన్యథా’ (మను. ౧౨ । ౯౩) ఇతి మానవం వచనమ్యతః ఎతత్ పరమార్థతత్త్వం మత్తః శ్రుతవాన్ అసి, అతః కృతార్థః త్వం భారత ఇతి ॥ ౨౦ ॥
ఇతి గుహ్యతమం శాస్త్రమిదముక్తం మయానఘ
ఎతద్బుద్ధ్వా బుద్ధిమాన్స్యాత్కృతకృత్యశ్చ భారత ॥ ౨౦ ॥
ఇతి ఎతత్ గుహ్యతమం గోప్యతమమ్ , అత్యన్తరహస్యం ఇత్యేతత్కిం తత్ ? శాస్త్రమ్యద్యపి గీతాఖ్యం సమస్తమ్శాస్త్రమ్ఉచ్యతే, తథాపి అయమేవ అధ్యాయః ఇహశాస్త్రమ్ఇతి ఉచ్యతే స్తుత్యర్థం ప్రకరణాత్సర్వో హి గీతాశాస్త్రార్థః అస్మిన్ అధ్యాయే సమాసేన ఉక్తః కేవలం గీతాశాస్త్రార్థ ఎవ, కిన్తు సర్వశ్చ వేదార్థః ఇహ పరిసమాప్తఃయస్తం వేద వేదవిత్’ (భ. గీ. ౧౫ । ౧) వేదైశ్చ సర్వైరహమేవ వేద్యః’ (భ. గీ. ౧౫ । ౧౫) ఇతి ఉక్తమ్ఇదమ్ ఉక్తం కథితం మయా హే అనఘ అపాపఎతత్ శాస్త్రం యథాదర్శితార్థం బుద్ధ్వా బుద్ధిమాన్ స్యాత్ భవేత్ అన్యథా కృతకృత్యశ్చ భారత కృతం కృత్యం కర్తవ్యం యేన సః కృతకృత్యః ; విశిష్టజన్మప్రసూతేన బ్రాహ్మణేన యత్ కర్తవ్యం తత్ సర్వం భగవత్తత్త్వే విదితే కృతం భవేత్ ఇత్యర్థః ; అన్యథా కర్తవ్యం పరిసమాప్యతే కస్యచిత్ ఇత్యభిప్రాయఃసర్వం కర్మాఖిలం పార్థ జ్ఞానే పరిసమాప్యతే’ (భ. గీ. ౪ । ౩౩) ఇతి ఉక్తమ్ఎతద్ధి జన్మసామగ్ర్యం బ్రాహ్మణస్య విశేషతఃప్రాప్యైతత్కృతకృత్యో హి ద్విజో భవతి నాన్యథా’ (మను. ౧౨ । ౯౩) ఇతి మానవం వచనమ్యతః ఎతత్ పరమార్థతత్త్వం మత్తః శ్రుతవాన్ అసి, అతః కృతార్థః త్వం భారత ఇతి ॥ ౨౦ ॥

సర్వస్యాం గీతాయాం శాస్త్రశబ్దే వక్తవ్యే కథమస్మిన్ అధ్యాయే తత్ప్రయోగః స్యాత్ ఇత్యాశఙ్క్య, ఆహ -

యద్యపీతి ।

సంనిహితమ్ అధ్యాయం స్తోతుమపి కుతః తత్ర శాస్త్రశబ్దః? తదర్థాభావాత్ । తత్రాహ -

సర్వో హీతి ।

గీతాశాస్రార్థస్య సర్వస్య అత్ర సఙ్క్షిప్తత్వాదేవ కేవలం శాస్త్రశబ్దో న భవతి, కిన్తు వేదార్థస్యాపి సర్వస్య అత్ర సమాప్తేః యుక్తం శాస్త్రపదం ఇత్యాహ -

నేతి ।

తత్ర గమకమాహ -

యస్తమితి ।

 భగవత్తత్త్వజ్ఞానే కృతకృత్యతా ఇత్యేతత్ ఉపపాదయతి -

విశిష్టేతి ।

“నాన్యథా“ ఇత్యుక్తం ప్రపఞ్చయతి -

న చేతి ।

సత్యపి తత్త్వజ్ఞానే కర్మణాం కర్తవ్యత్వాత్ న కర్తవ్యసమాప్తిః ఇతి ఆశఙ్క్యాహ -

సర్వమితి ।

తత్త్వజ్ఞానే కృతార్థతేతి తత్ర మనోరపి సంమతిమాహ -

ఎతద్ధీతి ।

భారతేతి సమ్బోధనతాత్పర్యమాహ -

యత ఇతి ।

తదనేన ఆత్మనో దేహాద్యతిరిక్తత్వం చిద్రూపత్వం సర్వాత్మత్వం కార్యకారణవినిర్ముక్తత్వేన అప్రపఞ్చత్వం తస్య అఖణ్డైకరసబ్రహ్మాత్మత్వజ్ఞానాత్ అశేషపురుషార్థపరిసమాప్తిరిత్యుక్తమ్

॥ ౨౦ ॥

ఇతి శ్రీమత్పరమహంస - పరివ్రజకాచార్య - శ్రీమచ్ఛుద్ధానన్దపూజ్యపాదశిష్యానన్దజ్ఞాన - విరచితే శ్రీమద్భగవద్గీతాశాఙ్కరభాష్యవ్యాఖ్యానే పఞ్చదశోఽధ్యాయః

॥ ౧౫ ॥