అతీతే చ అధ్యాయే “కర్మానుబన్ధీని అధశ్చ మూలాని అనుసన్తతాని" ఇత్యత్ర కర్మవ్యఙ్గ్యాః వాసనాః సంసారస్య అవాన్తరమూలత్వేన ఉక్తాః । తాః మనుష్యదేహే ప్రాగ్భవీయకర్మానుసారేణ వ్యజ్యమానాః సాత్త్వికాదిభేదేన దైవ్యాదిప్రకృతిత్రయత్వేన విభక్తాః విస్తితీర్షుః భగవాన్ ఉక్తవాన్ ఇత్యాహ -
భగవానితి ।
అభీరుతా - శాస్త్రోపదిష్టే అర్థే సన్దేహం హిత్వా అనుష్ఠాననిష్ఠత్వమ్ । పరవఞ్చనా - పరస్య వ్యాజేన వశీకరణమ్ । మాయా - హృదయే అన్యథా కృత్వా బహిః అన్యథా వ్యవహరణమ్ । అనృతం - అయథాదృష్టకథనమ్ । ఆదిపదేన విప్రలమ్భాదిగ్రహః ఉక్తం అర్థం సఙ్క్షిప్య ఆహ -
శుద్ధేతి ।
ఎషా ఇతి అభయాద్యా జ్ఞానాదిస్థిత్యన్తా త్రిధా ఉక్తా ఇతి యావత్ ।
తామేవ సాత్త్వికీం ప్రకృతిం ప్రకటయతి -
యత్రేతి ।
జ్ఞానే కర్మణి వా అధికృతానాం అభీరుతాద్యా యా ప్రకృతిః సా తేషాం తత్ర సాత్త్వికీ సమ్పత్ ఇత్యర్థః ।
మహాభాగ్యానాం అత్యుత్తమా దైవీ సమ్పత్ ఉక్తా । సమ్ప్రతి సర్వేషాం యథాసమ్భవం సమ్పదం వ్యపదిశతి -
దానమితి ।
బాహ్యకరణవిశేషే కారణమ్ ఆహ -
అన్తఃకరణస్యేతి ।
దేవయజ్ఞాదిః ఇతి ఆదిశబ్దేన పితృయజ్ఞో భూతయజ్ఞో మనుష్యయజ్ఞశ్చ ఇతి త్రయమ్ ఉక్తమ్ । బహ్మయజ్ఞస్య స్వాధ్యాయేన పృథక్కరణాత్
॥ ౧ ॥