శ్రీమద్భగవద్గీతాభాష్యమ్
ఆనన్దగిరిటీకా (గీతాభాష్య)
 
ఈశ్వరః సర్వభూతానాం హృద్దేశేఽర్జున తిష్ఠతి
భ్రామయన్సర్వభూతాని యన్త్రారూఢాని మాయయా ॥ ౬౧ ॥
ఈశ్వరః ఈశనశీలః నారాయణః సర్వభూతానాం సర్వప్రాణినాం హృద్దేశే హృదయదేశే అర్జున శుక్లాన్తరాత్మస్వభావః విశుద్ధాన్తఃకరణఃఅహశ్చ కృష్ణమహరర్జునం ’ (ఋ. మం. ౬ । ౧ । ౯ । ౧) ఇతి దర్శనాత్తిష్ఠతి స్థితిం లభతేతేషు సః కథం తిష్ఠతీతి, ఆహభ్రామయన్ భ్రమణం కారయన్ సర్వభూతాని యన్త్రారూఢాని యన్త్రాణి ఆరూఢాని అధిష్ఠితాని ఇవఇతి ఇవశబ్దః అత్ర ద్రష్టవ్యఃయథా దారుకృతపురుషాదీని యన్త్రారూఢానిమాయయా చ్ఛద్మనా భ్రామయన్ తిష్ఠతి ఇతి సమ్బన్ధః ॥ ౬౧ ॥
ఈశ్వరః సర్వభూతానాం హృద్దేశేఽర్జున తిష్ఠతి
భ్రామయన్సర్వభూతాని యన్త్రారూఢాని మాయయా ॥ ౬౧ ॥
ఈశ్వరః ఈశనశీలః నారాయణః సర్వభూతానాం సర్వప్రాణినాం హృద్దేశే హృదయదేశే అర్జున శుక్లాన్తరాత్మస్వభావః విశుద్ధాన్తఃకరణఃఅహశ్చ కృష్ణమహరర్జునం ’ (ఋ. మం. ౬ । ౧ । ౯ । ౧) ఇతి దర్శనాత్తిష్ఠతి స్థితిం లభతేతేషు సః కథం తిష్ఠతీతి, ఆహభ్రామయన్ భ్రమణం కారయన్ సర్వభూతాని యన్త్రారూఢాని యన్త్రాణి ఆరూఢాని అధిష్ఠితాని ఇవఇతి ఇవశబ్దః అత్ర ద్రష్టవ్యఃయథా దారుకృతపురుషాదీని యన్త్రారూఢానిమాయయా చ్ఛద్మనా భ్రామయన్ తిష్ఠతి ఇతి సమ్బన్ధః ॥ ౬౧ ॥

అర్జునశబ్దస్య ఉక్తార్థత్వే శ్రుతిమ్ ఉదాహరతి -

అహశ్చేతి ।

‘అహశ్చ కృష్ణమ్ అహరర్జునం చ వివర్తేతే రజసీ వేద్యాభిః । ‘ ఇత్యత్ర కిఞ్చిత్ అహః తావత్ కృష్ణం - అస్వచ్ఛం కలుషితమివ లక్ష్యతే, కిఞ్చిత్  పునః అహః అర్జునం - అతిస్వచ్ఛం శుద్ధస్వభావమ్ ఉపలభ్యతే । ఎవమ్ అర్జునశబ్దస్య శుక్లశబ్దపర్యాయతయా ప్రయోగదర్శనాత్ ఉక్తార్థత్వమ్ ఉచితమ్ ఇత్యర్థః ।

యన్త్రారూఢానీవ ఇతి కథమ్ ఉచ్యతే ? తత్రాహ -

ఇవ శబ్ద ఇతి ।

తదేవ ప్రపఞ్చయతి -

యథేతి ।

దారుమయాని యన్త్రాణి యథా లౌకికః మాయావీ మాయయా భ్రామయన్ వర్తతే, తథా ఈశ్వరోఽపి సర్వాణి భూతాని భ్రామయన్నేవ హృదయే తిష్ఠతి ఇత్యర్థః ॥ ౬౧ ॥