கடோ²பநிஷத்³பா⁴ஷ்யம்
ப்ரத²மோ(அ)த்⁴யாய:த்ருதீயா வல்லீ
ஆநந்த³கி³ரிடீகா (காட²க)
 
இந்த்³ரியேப்⁴ய: பரா ஹ்யர்தா² அர்தே²ப்⁴யஶ்ச பரம் மந: ।
மநஸஸ்து பரா பு³த்³தி⁴ர்பு³த்³தே⁴ராத்மா மஹாந்பர: ॥ 10 ॥
அது⁴நா யத்பத³ம் க³ந்தவ்யம் தஸ்யேந்த்³ரியாணி ஸ்தூ²லாந்யாரப்⁴ய ஸூக்ஷ்மதாரதம்யக்ரமேண ப்ரத்யகா³த்மதயாதி⁴க³ம: கர்தவ்ய இத்யேவமர்த²மித³மாரப்⁴யதே । ஸ்தூ²லாநி தாவதி³ந்த்³ரியாணி, தாநி யை: பரைரர்தை²ராத்மப்ரகாஶநாயாரப்³தா⁴நி தேப்⁴ய இந்த்³ரியேப்⁴ய: ஸ்வகார்யேப்⁴ய: தே பரா ஹி அர்தா²: ஸூக்ஷ்மா மஹாந்தஶ்ச ப்ரத்யகா³த்மபூ⁴தாஶ்ச । தேப்⁴யோ(அ)பி அர்தே²ப்⁴யஶ்ச பரம் ஸூக்ஷ்மதரம் மஹத்ப்ரத்யகா³த்மபூ⁴தம் ச மந: । மந:ஶப்³த³வாச்யம் மநஸ ஆரம்ப⁴கம் பூ⁴தஸூக்ஷ்மம் , ஸங்கல்பவிகல்பாத்³யாரம்ப⁴கத்வாத் । மநஸோ(அ)பி பரா ஸூக்ஷ்மதரா மஹத்தரா ப்ரத்யகா³த்மபூ⁴தா ச பு³த்³தி⁴:, பு³த்³தி⁴ஶப்³த³வாச்யமத்⁴யவஸாயாத்³யாரம்ப⁴கம் பூ⁴தஸூக்ஷ்மம் । பு³த்³தே⁴ராத்மா ஸர்வப்ராணிபு³த்³தீ⁴நாம் ப்ரத்யகா³த்மபூ⁴தத்வாதா³த்மா மஹாந் ஸர்வமஹத்த்வாத் அவ்யக்தாத்³யத்ப்ரத²மம் ஜாதம் ஹைரண்யக³ர்ப⁴ம் தத்த்வம் போ³தா⁴போ³தா⁴த்மகம் மஹாநாத்மா பு³த்³தே⁴: பர இத்யுச்யதே ॥

ப்ரத்யகா³த்மபூ⁴தாஶ்சோதி ।

ப்ரத்யக³நபாயிஸ்வரூபபூ⁴தா இத்யர்த²: । நந்வர்தே²ப்⁴யோ மநஸ ஆரம்ப⁴கம் பூ⁴தஸூக்ஷ்மம் பரம் தஸ்மாத்³ பு³த்³த்⁴யாரம்ப⁴கம் பூ⁴தஸூக்ஷ்யம் பரமிதி ந யுக்தம் । கார்யாபேக்ஷயா ஹ்யபாதா³நமுபசிதாவயவம் வ்யாபகமநபாயிஸ்வரூபம் ச ப்ரஸித்³த⁴ம் । யதா² க⁴டாதே³ர்ம்ருதா³தி³: । ந சேஹ பூ⁴தஸூக்ஷ்மாணாம் பரஸ்பரகார்யகாரணபா⁴வே மாநமஸ்தி । ஸத்யம் , ததா²(அ)பி விஷயேந்த்³ரியவ்யவஹாரஸ்ய மநோ(அ)தீ⁴நதாத³ர்ஶநாந்மநஸ்தாவத்³வ்யாபகம் கல்ப்யதே । தச்ச பரமார்த²த ஏவா(அ)(அ)த்மபூ⁴தமிதி கேஷாஞ்சித்³ ப்⁴ரமஸ்தந்நிராஸாயோக்தம் மந: ஶப்³த³வாச்யம் பூ⁴தஸூக்ஷ்மமிதி । ‘அந்நமயம் ஹி ஸோம்ய மந’(சா². உ. 6 । 5 । 4) இத்யாதி³ஶ்ருதேர்பௌ⁴திகத்வாவக³மாத³ந்நபா⁴வாபா⁴வாப்⁴யாமுபசயாபசயத³ர்ஶநாத்³பௌ⁴திகமேவ தத் । தஸ்ய ச ஸங்கல்பாதி³லக்ஷணஸ்யாத்⁴யவஸாயநியம்யத்வாத்³ பு³த்³தே⁴ேஸ்தத: பரத்வமிதி ।

பு³த்³தி⁴ஶ்சா(அ)(அ)த்மேதி கேஷாஞ்சித³பி⁴மாநஸ்தத³பநயார்த²மாஹ -

பு³த்³தி⁴ஶப்³த³வாச்யமிதி ।

கரணத்வாதி³ந்த்³ரியவத் பு³த்³தே⁴ர்பௌ⁴திகத்வம் ஸித்³த⁴ம் । கரணத்வம் ச ஸ்வபு³த்³த்⁴யா(அ)ஹமுபலபே⁴ இத்யநுப⁴வாத்ஸித்³த⁴ம் । ததோ பூ⁴தாவயவஸம்ஸ்தா²நேஷ்வேவார்தா²தி³ஷூத்தரோத்தரம் பரத்வம் கல்ப்யம் பரமபுருஷார்த²தி³த³ர்ஶயிஷயா । ந த்வர்தா²தீ³நாம் பரத்வம் ப்ரதிபிபாத³யிஷிதம் ப்ரயோஜநாபா⁴வாத்³வாக்யபே⁴த³ப்ரஸங்கா³ச்சேதி । ஸுரநரதிர்யகா³தி³பு³த்³தீ⁴நாம் விதா⁴ரகத்வாத்ஸாதத்யக³மநாதா³த்மோச்யதே । ஸூத்ரஸம்ஜ்ஞகம் ஹைரண்யக³ர்ப⁴தத்த்வமித்யர்த²: ।

போ³தா⁴போ³தா⁴த்மகமிதி ।

ஜ்ஞாநக்ரியாஶக்த்யாத்மகமித்யர்த²: । அத²வா(அ)தி⁴காரிபுருஷாபி⁴ப்ராயேண போ³தா⁴த்மகத்வமவ்யக்தஸ்யா(அ)(அ)த்³ய: பரிணாம உபாதி⁴ரபஞ்சீக்ருதபூ⁴தாத்மகஸ்தேந ரூபேணாபோ³தா⁴த்மகத்வம் ஹிரண்யக³ர்ப⁴ஸ்யேத்யர்த²: ॥ 10 ॥