ಮಾಂಡೂಕ್ಯೋಪನಿಷದ್ಭಾಷ್ಯಮ್
ಆನಂದಗಿರಿಟೀಕಾ (ಮಾಂಡೂಕ್ಯ)
 
ಸುಷುಪ್ತಸ್ಥಾನಃ ಪ್ರಾಜ್ಞೋ ಮಕಾರಸ್ತೃತೀಯಾ ಮಾತ್ರಾ ಮಿತೇರಪೀತೇರ್ವಾ ಮಿನೋತಿ ಹ ವಾ ಇದಂ ಸರ್ವಮಪೀತಿಶ್ಚ ಭವತಿ ಯ ಏವಂ ವೇದ ॥ ೧೧ ॥
ಸುಷುಪ್ತಸ್ಥಾನಃ ಪ್ರಾಜ್ಞಃ ಯಃ, ಸ ಓಂಕಾರಸ್ಯ ಮಕಾರಃ ತೃತೀಯಾ ಮಾತ್ರಾ । ಕೇನ ಸಾಮಾನ್ಯೇನೇತ್ಯಾಹ — ಸಾಮಾನ್ಯಮಿದಮತ್ರ — ಮಿತೇಃ ; ಮಿತಿರ್ಮಾನಮ್ ; ಮೀಯೇತೇ ಇವ ಹಿ ವಿಶ್ವತೈಜಸೌ ಪ್ರಾಜ್ಞೇನ ಪ್ರಲಯೋತ್ಪತ್ತ್ಯೋಃ ಪ್ರವೇಶನಿರ್ಗಮಾಭ್ಯಾಂ ಪ್ರಸ್ಥೇನೇವ ಯವಾಃ ; ತಥಾ ಓಂಕಾರಸಮಾಪ್ತೌ ಪುನಃ ಪ್ರಯೋಗೇ ಚ ಪ್ರವಿಶ್ಯ ನಿರ್ಗಚ್ಛತ ಇವ ಅಕಾರೋಕಾರೌ ಮಕಾರೇ । ಅಪೀತೇರ್ವಾ ; ಅಪೀತಿರಪ್ಯಯ ಏಕೀಭಾವಃ ; ಓಂಕಾರೋಚ್ಚಾರಣೇ ಹಿ ಅಂತ್ಯೇಽಕ್ಷರೇ ಏಕೀಭೂತಾವಿವ ಅಕಾರೋಕಾರೌ ; ತಥಾ ವಿಶ್ವತೈಜಸೌ ಸುಷುಪ್ತಕಾಲೇ ಪ್ರಾಜ್ಞೇ । ಅತೋ ವಾ ಸಾಮಾನ್ಯಾದೇಕತ್ವಂ ಪ್ರಾಜ್ಞಮಕಾರಯೋಃ । ವಿದ್ವತ್ಫಲಮಾಹ — ಮಿನೋತಿ ಹ ವೈ ಇದಂ ಸರ್ವಮ್ , ಜಗದ್ಯಾಥಾತ್ಮ್ಯಂ ಜಾನಾತೀತ್ಯರ್ಥಃ ; ಅಪೀತಿಶ್ಚ ಜಗತ್ಕಾರಣಾತ್ಮಾ ಚ ಭವತೀತ್ಯರ್ಥಃ । ಅತ್ರಾವಾಂತರಫಲವಚನಂ ಪ್ರಧಾನಸಾಧನಸ್ತುತ್ಯರ್ಥಮ್ ॥

ತೃತೀಯಪಾದಸ್ಯ ತೃತೀಯಮಾತ್ರಾಯಾಶ್ಚೈಕತ್ವಮುಪನ್ಯಸ್ಯತಿ –

ಸುಷುಪ್ತೇತಿ ।

ಪೂರ್ವವದೇಕತ್ವಪ್ರಯೋಜಕಮತ್ರಾಪಿ ಪ್ರಶ್ನಪೂರ್ವಕಮುಪವರ್ಣಯತಿ –

ಕೇನೇತ್ಯಾದಿನಾ ।

ಮಾನಮೇವ ವಿವೃಣೋತಿ –

ಮೀಯತೇ ಇತಿ ।

ಓಮಿತ್ಯೋಂಕಾರಸ್ಯ ನೈರಂತರ್ಯೇಣೋಚ್ಚಾರಣೇ ಸತ್ಯಕಾರೋಕಾರೌ ಪ್ರಥಮಂ ಮಕಾರೇ ಪ್ರವಿಶ್ಯ ಪುನಸ್ತಸ್ಮಾನ್ನಿರ್ಗಚ್ಛಂತಾವಿವೋಪಲಭ್ಯೇತೇ ತೇನ ಮಕಾರೇಽಪಿ ಮಾನಸಾಮಾನ್ಯಮಿತಿ ವಕ್ತವ್ಯಮಿತ್ಯರ್ಥಃ ।

ಏಕೀಭಾವಮೇವ ಸ್ಫೋರಯತಿ –

ಓಂಕಾರೇತಿ ।

ಮಕಾರವತ್ಪ್ರಾಜ್ಞೇಽಪಿ ತದಸ್ತಿ ಸಾಮಾನ್ಯಮಿತ್ಯಾಹ –

ತಥೇತಿ ।

ಉಕ್ತಸ್ಯಾಪಿ ಸಾಮಾನ್ಯಸ್ಯ ಫಲಮಾಹ –

ಅತೋ ವೇತಿ ।

ಸಾಮಾನ್ಯದ್ವಯದ್ವಾರೇಣ ಪ್ರಾಜ್ಞಮಕಾರಯೋರೇಕತ್ವಜ್ಞಾನಂ ನಾವಿವಕ್ಷಿತಂ ಫಲವತ್ತ್ವಾದಿತ್ಯಾಹ –

ವಿದ್ವದಿತಿ ।

ಅವಿದುಷೋಽಪಿ ಜಗದ್ವಿಷಯಜ್ಞಾನಮಸ್ತೀತ್ಯಾಶಂಕ್ಯ ವಿಶಿನಷ್ಟಿ –

ಜಗದ್ಯಾಥಾತ್ಮ್ಯಮಿತಿ ।

ತದ್ಯಾಥಾತ್ಮ್ಯಂ ಚಾವ್ಯಾಕೃತತ್ವಮ್ ।

ಪ್ರಲಯಭವನಮನಿಷ್ಟತ್ವಾನ್ನ ಫಲಮಿತ್ಯಾಶಂಕ್ಯಾಽಽಹ –

ಜಗದಿತಿ ।

ತತ್ರ ತತ್ರೈಕತ್ವಜ್ಞಾನೇ ಫಲಭೇದಕಥನಾದುಪಾಸನಾಭೇದಮಾಶಂಕ್ಯಾಂಗೇಷು ಫಲಭೇದಶ್ರುತೇರರ್ಥವಾದತ್ವಮುಪೇತ್ಯಾಽಽಹ –

ಅತ್ರೇತಿ ।

ಪಾದಾನಾಂ ಮಾತ್ರಾಣಾಂ ಚ ಕ್ರಮಾದೇಕತ್ವವಿಜ್ಞಾನೇ ಫಲಕಥನಂ ಸರ್ವಾನ್ ಪಾದಾನ್ ಮಾತ್ರಾಶ್ಚ ಸರ್ವಾಃ ಸ್ವಾತ್ಮನ್ಯಂತರ್ಭಾವ್ಯ ಪ್ರಧಾನಸ್ಯ ಬ್ರಹ್ಮಧ್ಯಾನಸ್ಯ ಸಾಧನಂ ಯದೋಂಕಾರಾಖ್ಯಮಕ್ಷರಂ ತಸ್ಯ ಸ್ತುತಾವುಪಯುಜ್ಯತೇ । ತೇನ ಚ ತದೇವೈಕಮುಪಾಸನಮಿತರಸ್ಯ ತದಂಗತ್ವಾನ್ನೋಪಾಸ್ತಿಭೇದಕತ್ವಮಿತ್ಯರ್ಥಃ ॥೧೧॥