याभिर्युक्तिभिरस्मिन् प्रकरणे द्वैतस्य मिथ्यात्वं कथ्यते तासां प्रमाणानुग्रहकत्वादनाभासत्वमवसेयमित्याह –
स्वप्नेति ।
श्लोकस्य तात्पर्यार्थमाह –
यदेतद् द्वैतस्येति ।
असत्त्वे सत्त्ववत् प्रतिभानं कथमित्याशङ्क्य श्लोकाक्षराणि व्याचष्टे –
स्वप्नश्चेति ।
प्रसारितानि तत्र तत्र प्रकटतां प्रापितानि पण्यानि क्रयविक्रयद्रव्याणि येषामापणेषु हट्टेषु ते प्रसारितपण्यापणास्ते च गृहाश्च प्रासादाश्च स्त्रीपुञ्जनपदाश्चैतेषां व्यवहारास्तैराकीर्णमिति योजना।
दृष्टान्तत्रयमनूद्य दार्ष्टान्तिकमाह –
यथा चेति ।
गन्धर्वनगराकारः चकारार्थः। ‘नेह नानाऽस्ति किञ्जन’(बृ. उ. ४ । ४ । १९) इत्यादयो वेदान्ताः।
द्वैतस्य वस्तुतोऽसत्त्वे स्मृतिमपि दर्शयति –
तम इति ।
तमसि मन्दान्धकारे रज्ज्वामधिष्ठाने भूच्छिद्रमिति यद् भ्रान्त्या भाति तन्निभं तत्तुल्यं विवेकिभिर्विश्वं दृष्टं, तच्चातीव चञ्चलमालक्षितं नाशप्रायं वर्तमानकालेऽपि तद्योग्यतासत्त्वात्। न च द्वैतं कदाचिदपि सुखकरमुपलभ्यते, दुःखाक्रान्तं तु दृश्यते। तच्च नाशग्रस्तम्। नाशादूर्ध्वमसत्त्वमेवोपगच्छति न तर्हि तस्य परमार्थत्वं प्रमाणाभावादित्यर्थः॥३१॥