माण्डूक्योपनिषद्भाष्यम्
आनन्दगिरिटीका (माण्डूक्य)
 
भूतस्य जातिमिच्छन्ति वादिनः केचिदेव हि ।
अभूतस्यापरे धीरा विवदन्तः परस्परम् ॥ ३ ॥
कथं द्वैतिनः परस्परं विरुध्यन्त इति, उच्यते — भूतस्य विद्यमानस्य वस्तुनः जातिम् उत्पत्तिम् इच्छन्ति वादिनः केचिदेव हि साङ्ख्याः ; न सर्व एव द्वैतिनः । यस्मात् अभूतस्य अविद्यमानस्य अपरे वैशेषिका नैयायिकाश्च धीराः धीमन्तः, प्राज्ञाभिमानिन इत्यर्थः । विवदन्तः विरुद्धं वदन्तो हि अन्योन्यमिच्छन्ति जेतुमित्यभिप्रायः ॥

अद्वैतदर्शनस्याविरुद्धत्वेनाविवादत्वं विशदीकर्तुं द्वैतिनां विवादं तावदुदाहरति –

भूतस्येति ।

एवं विरुद्धं वदन्तो मिथो जेतुमिच्छन्तीत्याह –

विवदन्त इति ।

प्रश्नपूर्वकं श्लोकाक्षराणि योजयति –

कथमित्यादिना ।

एवकारार्थे हेतुमाह –

यस्मादिति ।

प्राज्ञाभिमानिनो जातिमिच्छन्तीति पुर्वेण सम्बन्धः।

चतुर्थपादं साध्याहारं व्याकरोति –

विवदन्त इति ॥३॥