नेदिष्ठत्वमेव संस्तुवन्नुत्तरवाक्येण साधयति –

स यदीति ।

विकलस्यापि फलजनकत्वान्नेदिष्ठत्वमित्यर्थः ।

सकलेति ।

अकारादिमात्रात्रयात्मक ओङ्कारः स चोपासितव्य इति न जानाति किं त्वकारमात्रमुपासितव्यं जानातीत्यर्थः । तथाऽप्येकदेशज्ञानवैगुण्यतया दुर्गतिं न गच्छति किं तर्ह्योङ्काराभिध्यानप्रभावात्तदेकदेशध्यानप्रभावाद्विशिष्टामेव गतिं गच्छतीत्यन्वयः ।

तात्पर्यार्थमुक्त्वेदानीमक्षरार्थमाह –

यद्यप्येवमिति ।

यदिशब्दो यद्यपीत्यर्थे व्याख्यातः । एवं च स तेनैवेत्यतः प्राक्तथाऽपीति पदं द्रष्टव्यम् ।

एकमात्रमिति ।

एकमात्रात्मजमोङ्कारमकारमित्यर्थः । एकमात्राविशिष्टेत्यत्राप्येकमात्रात्वविशिष्टेत्यर्थः ।

ओङ्कारेति ।

तदवयवेत्यर्थः । एकमात्राप्रधानप्रधानीभूतमात्राद्वयं कृत्स्नमोङ्कारमिति केचिद्व्याचक्षते । दीपिकायां वाचस्पत्ये चाकारमात्रमित्येवं व्याख्यातम् ।

सम्भोधित इति ।

तन्मात्राध्यानेन तन्मात्रासाक्षात्कारवानित्यर्थः ।

पृथिव्यां किमभिसम्पद्यत इति कर्माऽऽकाङ्क्षते ।

किमिति ।

मनुष्यलोकमितिपदमिहाकृष्यऽऽकाङ्क्षां पूरयति –

मनुष्यलोकमिति ।

मनुष्यशरीरमित्यर्थः ।

पृथिव्यां मनुष्यलोकस्यैव नियमात्तदुक्तिवैयर्थ्यमत आह –

अनेकानि हीति ।

पश्वादीनि हीत्यर्थः ।

तर्हि तस्य नियमेन कथं मनुष्यत्वप्राप्तिरत आह –

तत्र तमिति ।

ऋग्वेदरूपा हीति ।

पृथिव्यकारः स ऋग्वेद इति श्रुतेरकारस्य तद्रूपत्वमित्यर्थः । अभिध्याताऽकाररूपा मात्रा ऋग्वेदरूपेत्यन्वयः ।

तेनेति ।

येनर्ग्वेदरूपत्वं तस्य तेनर्चो मनुष्यलोकमुपनयन्त इत्यर्थः ।

वीतश्रद्ध इति ।

श्रद्धाविरहितः सन्नित्यर्थः ।

योगभ्रष्ट इति ।

एकदेशज्ञानविकल इत्यर्थः । अनेन न हि कल्याणकृत्कश्चिदिति गीतावाक्यसंवादः सूचितः ॥ ३ ॥