தாத்பர்யமுக்த்வாக்ஷரவ்யாக்²யாநாய ப்ரதீகமாத³த்தே —
பூ⁴ர்பு⁴வ: ஸுவரிதி ।
இதீத்யுக்தேதி ।
பூ⁴ர்பு⁴வ:ஸுவரிதி வாக்யேநோக்தாநாம் வ்யாஹ்ருதீநாம் பாட²க்ரமலப்³த⁴க்ரமாநுவாதா³ர்த²: ஶ்ருதாவிதிஶப்³த³ இத்யர்த²: ।
ப்ரத³ர்ஶிதாநாமிதி ।
ப்ரத³ர்ஶிதக்ரமோபேதாநாம் வ்யாஹ்ருதீநாம் ஸ்வரூபாநுவாதா³ர்த² ஏதாஸ்திஸ்ரோ வ்யாஹ்ருதய இதி ஶப்³த³ இத்யர்த²: ।
நநு க்ரமத: ஸ்வரூபதஶ்ச தா: கிமர்த²ம் பராம்ருஶ்யந்தே ? தத்ராஹ —
பராம்ருஷ்டா இதி ।
ஸ்ம்ருதிம் விவ்ருணோதி —
திஸ்ர ஏதா இதி ।
ஸ்மர்யந்தே தாவதி³தி ।
தாவச்ச²ப்³த³: ப்ராத²ம்யார்த²: । கர்மகாண்டே³ கர்மாங்க³த்வேந ப்ரஸித்³த⁴வ்யாஹ்ருதய: இஹ ப்ரத²மம் ஸ்மர்யந்தே வை-ஶப்³தே³ந தாஸு க்ரமேணோபாஸநவிதா⁴நார்த²மித்யர்த²: । ஸோமபாநார்த²ம் மஹாம்ஶ்சமஸோ யஸ்ய ஸ மஹாசமஸ இதி வேத³பா⁴ஷ்யகாரா: ।
அபத்யமிதி ।
கோ³த்ராபத்யமித்யர்த²: । ததா² ச வார்த்திகே த³ர்ஶிதம் - ‘மஹாசமஸகோ³த்ரத்வாத்³கோ³த்ரார்த²ஸ்தத்³தி⁴தோ ப⁴வேத்’ இதி ।
ப்ரவேத³யத இதி லடோ பூ⁴தார்த²பரத்வேந வ்யாக்²யாநே ஹேதுமஹா —
உ ஹ ஸ்ம இத்யேதேஷாமிதி ।
ருஷேஶ்சதுர்த²வ்யாஹ்ருதிவிஷயகம் வேத³நம் யோக³ப்ரபா⁴வஜநிதம் ப்ரத்யக்ஷமேவேதி மத்வாஹ —
த³த³ர்ஶேத்யர்த²: இதி ।
ஆர்ஷேதி ।
ருஷிஸம்ப³ந்த்⁴யநுஸ்மரணமார்ஷம் , தஸ்யாநுஸ்மரணஸ்ய கர்தவ்யதாத்³யோதநார்த²மித்யர்த²: ।
நநு தஸ்யோபாஸநாங்க³த்வே ஸதி கர்தவ்யதா ஸித்⁴யதி, ததே³வ குத இதி ; தத்ராஹ —
ருஷ்யநுஸ்மரணமபீதி ।
இஹோபதே³ஶாதி³தி ।
உபாஸநப்ரகரணே ருஷே: ஸங்கீர்தநாதி³த்யர்த²: । உத்தரத்ரோபதே³க்ஷ்யமாணாயா க³தேரபி சிந்தநமுபாஸநாங்க³த்வேந கர்தவ்யமிஹோபதே³ஶாவிஶேஷாதி³த்யபேரர்த²: ।
தத்³ப்³ரஹ்மேதி ।
தச்சதுர்த²வ்யாஹ்ருதிஸ்வரூபம் ப்³ரஹ்மேதி சிந்தயேதி³த்யர்த²: ।
இதரவ்யாஹ்ருதித்யாகே³ந சதுர்த²வ்யாஹ்ருதிஸ்வரூபே ப்³ரஹ்மத்³ருஷ்டிவிதா⁴நே நியாமகமாஹ —
மஹத்³தி⁴ கில ப்³ரஹ்ம மஹதீ ச வ்யாஹ்ருதிரிதி ।
மஹத்த்வம் வ்யாபகத்வம் , தச்ச ப்³ரஹ்மண: ஶ்ருதிஷு ப்ரஸித்³த⁴மிதி த்³யோதநார்தௌ² ஹி கிலேதி நிபாதௌ । சதுர்த²வ்யாஹ்ருதேரிதரவ்யாஹ்ருத்யபேக்ஷயா வ்யாபகத்வம் வக்ஷ்யதி । ததா² ச வ்யாபகத்வஸாம்யேந சதுர்த²வ்யாஹ்ருதிஸ்வரூபே ப்³ரஹ்மத்³ருஷ்டிவிதி⁴ரிதி பா⁴வ: ।
சதுர்த²வ்யாஹ்ருதேர்வ்யாபகத்வம் நிரூபயிதும் ப்ருச்ச²தி —
கிம் புநஸ்ததி³தி ।
மஹ இதி வ்யாஹ்ருதிஸ்வரூபம் ப்³ரஹ்மேத்யுக்தம் , தத்³வ்யாஹ்ருதிஸ்வரூபம் புநரபி கிம் கீத்³ருஶமித்யக்ஷரார்த²: । அத்ரோத்தரம் ஸ ஆத்மேதி ஶ்ருதி: । விதே⁴யாபேக்ஷயா பும்லிங்க³நிர்தே³ஶ:, ஸ சதுர்த²வ்யாஹ்ருதிஸ்வரூபமாத்மா இதரவ்யாஹ்ருத்யபேக்ஷயா வ்யாபகமித்யர்த²: ।
நநு சேதநே ரூட⁴ஸ்யாத்மஶப்³த³ஸ்ய கத²ம் வ்யாபகத்வமர்த²: ? யோகே³நேத்யாஹ —
ஆப்நோதேரிதி ।
வ்யாப்தி: கர்ம க்ரியா அர்தோ² யஸ்ய ; ததஶ்ச வ்யாப்திவாசகாதா³ப்நோதே: ஸகாஶாந்நிஷ்பந்நோ(அ)யமாத்மஶப்³தோ³ வ்யாபகத்வபோ³த⁴க இத்யர்த²: ।
மஹ இதி வ்யாஹ்ருதேராத்மஶ்ருத்யுக்தமிதரவ்யாஹ்ருத்யபேக்ஷயா வ்யாபகத்வமுபபாத³யதி —
இதராஶ்சேத்யாதி³நா யதோ(அ)த இத்யந்தேந ।
ச-ஶப்³தோ³(அ)வதா⁴ரணே ।
நந்விதரவ்யாஹ்ருதயோ மஹ இத்யநேந வ்யாப்யந்த இத்யயுக்தம் , இதரவ்யாஹ்ருதேஷு மஹ இத்யஸ்யாக்ஷராநுவ்ருத்தேரத³ர்ஶநாதி³த்யாஶங்க்யாஹ —
ஆதி³த்யசந்த்³ரப்³ரஹ்மாந்நபூ⁴தேநேதி ।
மஹ இதி வ்யாஹ்ருத்யாத்மந ஆதி³த்யாதி³பூ⁴தத்வமித்த²ம் ஶ்ரூயதே - ’மஹ இத்யாதி³த்ய:, மஹ இதி சந்த்³ரமா: மஹ இதி ப்³ரஹ்ம, மஹ இத்யந்நம்’ இதி । மஹ இதி ப்³ரஹ்மேத்யத்ர ப்³ரஹ்மோங்கார இதி வக்ஷ்யதி । நந்வாதி³த்யாதீ³நாம் லோகாதி³ஷ்வேவ வ்யாப்தி:, ந வ்யாஹ்ருதிஷு, அநுபலம்பா⁴த் ; ததஶ்ச கத²மாதி³த்யசந்த்³ரப்³ரஹ்மாந்நபூ⁴தேந மஹ இத்யநேந இதரா வ்யாஹ்ருதயோ வ்யாப்யந்த இத்யாஶங்க்ய தாஸாமாதி³த்யாதி³வ்யாப்யதாஸித்³த்⁴யர்த²ம் லோகாத்³யாத்மகதாமாஹ – லோகாதே³வாவேதா³: ப்ராணாஶ்சேதி । இதரவ்யாஹ்ருதயோ லகதே³வவேத³ப்ராணாத்மிகா இத்யக்ஷரார்த²: । தாஸாமித்த²ம் லோகாத்³யாத்மகத்வம் ஶ்ரூயதே - ‘பூ⁴ரிதி வா அயம் லோக:, பு⁴வ இத்யந்தரிக்ஷம் , ஸுவரித்யஸௌ லோக: ; பூ⁴ரிதி வா அக்³நி:, பு⁴வ இதி வாயு:, ஸுவரித்யாதி³த்ய: ; பூ⁴ரிதி வா ருச:, பு⁴வ இதி ஸாமாநி, ஸுவரிதி யஜூஷி ; பூ⁴ரிதி வை ப்ராண:, பு⁴வ இத்யபாந:, ஸுவரிதி வ்யாந:’ இதி । அத்ர ப்ருதி²வ்யந்தரிக்ஷத்³யுலோகாநாமாதி³த்யவ்யாப்யதா ப்ரஸித்³தா⁴, அக்³நிவாய்வாதி³த்யதே³வதாநாம் சந்த்³ரவ்யாப்யதா ப்ரஸித்³தை⁴வ, சந்த்³ரஸூர்யயோ: ஸ்வதீ³ப்த்யா ஸர்வலோகவ்யாபகத்வாத் ; வாகா³த்மகாநாம் வேதா³நாமோங்காரவ்யாப்யதா ‘தத்³யதா² ஶங்குநா’ இத்யாதி³ஶ்ருதிஸித்³தா⁴, ப்ராணாநாமந்நரஸத்³வாராந்நவ்யாப்யதா ப்ரஸித்³தா⁴ ; ததா² ச லோகதே³வவேத³ப்ராணாத்மிகா இதரவ்யாஹ்ருதயோ யத ஆதி³த்யசந்த்³ரப்³ரஹ்மாந்நபூ⁴தேந மஹ இத்யநேந வ்யாஹ்ருத்யாத்மநா வ்யாப்யந்தே, அதோ மஹ இதி வ்யாஹ்ருதேரிதராபேக்ஷயா வ்யாபகத்வமித்யர்த²: ।
இத்த²ம் ஸ ஆத்மேதி வாக்யம் வ்யாக்²யாய அநந்தரவாக்யமாத³த்தே —
அங்கா³நீதி ।
நந்வந்யா வ்யாஹ்ருதயோ யதா² தே³வதாரூபத்வேந ஶ்ருதாஸ்ததா² லோகாதி³ரூபத்வேநாபி ஶ்ருதா: ; ததஶ்ச கத²மக்³ந்யாதி³தே³வதாரூபாணாமேவ தாஸாமங்க³த்வவசநம் ? தத்ராஹ —
தே³வதாக்³ரஹணமிதி ।
தே³வதாபத³மஜஹல்லக்ஷணயா லோகாதீ³நாமபி ஜ்ஞாபநார்த²ம் ; அதோ நோக்ததோ³ஷ இத்யர்த²: ।
லோகாத்³யுபலக்ஷணே க்ருதே ஸதி ப²லிதம் ‘அங்கா³ந்யந்யா தே³வதா:’ இதி வாக்யார்த²ம் த³ர்ஶயதி —
மஹ இத்யேதஸ்யேத்யாதி³நா இதீத்யந்தேந ।
அத்ரேதிஶப்³தோ³(அ)த இத்யர்தே², யத இத்யுபக்ரமாத் ; ததா² ச யத ஆதி³த்யாதி³பி⁴ர்லோகாத³யோ மஹீயந்தே அத: ஸர்வே தே³வா லோகாத³யஶ்ச மஹ இத்யேதஸ்ய வ்யாஹ்ருத்யாத்மநோ(அ)வயவபூ⁴தா இதி யோஜநா ।
அத்ர த்³ருஷ்டாந்தமாஹ —
ஆத்மநா ஹீதி ।
ப்ரஸித்³த⁴ஶரீரஸ்ய மத்⁴யபா⁴கோ³(அ)த்ராத்மஶப்³தா³ர்த²: । தேந ஹஸ்தபாதா³த்³யங்கா³நி மஹீயந்தே । ஶரீரமத்⁴யபா⁴க³க³தாந்நாதி³நா அங்கா³நாம் வ்ருத்³தி⁴: ப்ரஸித்³தே⁴தி ஹி-ஶப்³தா³ர்த²: । அயம் பா⁴வ: - யதா² தே³வத³த்தஸ்ய மத்⁴யமபா⁴க³ம் ப்ரதி பாதா³தீ³ந்யங்கா³நி மத்⁴யமபா⁴கா³தீ⁴நவ்ருத்³தி⁴பா⁴க்த்வாத் , மத்⁴யமபா⁴க³ஶ்சாங்கீ³ தத்³வ்ருத்³தி⁴ஹேதுத்வாத் , ததா² லோகாத்³யாத்மிகா இதரவ்யாஹ்ருதய: பாதா³தி³ரூபாங்கா³ணி, ஆதி³த்யாத்³யாத்மகம் சதுர்த²வ்யாஹ்ருதிஸ்வரூபமங்கீ³தி கல்ப்யதே ; மஹ இத்யஸ்யாதி³த்யாத்³யாத்மநேதரவ்ருத்³தி⁴ஹேதுத்வேந வ்ருத்³தி⁴ஹேதுத்வஸாம்யாத் , இதரவ்யாஹ்ருதீநாம் ச லோகாத்³யாத்மநா தத³தீ⁴நவ்ருத்³தி⁴பா⁴க்த்வேந ப்ரஸித்³தா⁴ங்க³வத்³வ்ருத்³தி⁴பா⁴க்த்வஸாம்யாத் ; தத்ராபி ப்ரத²மா வ்யாஹ்ருதி: பாதௌ³, த்³விதீயா பா³ஹூ, த்ருதீயா ஶிர இதி விபா⁴க³: ; ததா² ச வ்யாஹ்ருதிசதுஷ்டயம் மிலித்வா ஶரீரம் ஸம்பத்³யதே ; தஸ்மிந்வ்யாஹ்ருதிமயே ஶரீரே யத³ங்கி³த்வேந கல்பிதம் சதுர்த²வ்யாஹ்ருதிஸ்வரூபம் தத்ர தத்³ப்³ரஹ்மேதி வாக்யேந ப்³ரஹ்மத்³ருஷ்டிர்விஹிதா ; ததா² ச வக்ஷ்யதி - மஹ இத்யங்கி³நி ப்³ரஹ்மணீதி । ஆதி³த்யாதீ³நாம் ச லோகாதி³வ்ருத்³தி⁴ஹேதுத்வமித்த²ம் ஶ்ரூயதே - ‘ஆதி³த்யேந வாவ ஸர்வே லோகா மஹீயந்தே, சந்த்³ரமஸா வாவ ஸர்வாணி ஜ்யோதீஷி மஹீயந்தே, ப்³ரஹ்மணா வாவ ஸர்வே வேதா³ மஹீயந்தே, அந்நேந வாவ ஸர்வே ப்ராணா மஹீயந்தே’ இதி । அயமர்த²: லோகாஸ்தாவதா³தி³த்யேந ப்ரகாஶிதா: ஸந்த: ப்ராணிநாம் வ்யவஹார்யத்வலக்ஷணாம் வ்ருத்³தி⁴ம் ப்ராப்நுவந்தி ; அக்³நிவாய்வாதி³த்யதே³வதாரூபாணி ஜ்யோதீம்ஷி சந்த்³ரமஸா வர்த⁴ந்த இத்யேதத் ‘ப்ரத²மாம் பிப³தே வஹ்நி:’ இத்யாதி³ஶாஸ்த்ரஸித்³த⁴ம் , சந்த்³ரகலாபாநேந தேஷாம் வ்ருத்³தே⁴ராவஶ்யிகத்வாத் ; ப்³ரஹ்மணா ப்ரணவேந ஸர்வே தே³வா வர்த⁴ந்தே வேத³வ்ருத்³தே⁴: ப்ரணவபூர்வகாத்⁴யயநாதீ⁴நத்வாத் , ததா² ச வக்ஷ்யதி ‘ஓமிதி ப்³ராஹ்மண: ப்ரவக்ஷ்யந்நாஹ’ இதி ; அந்நேந ப்ராணா வர்த⁴ந்த இத்யேதத்ப்ரஸித்³த⁴ம் , ஶ்ருதிஶ்சாத்ர ப⁴வதி ‘ஶுஷ்யதி வை ப்ராண ருதே(அ)ந்நாத்’ இதி ।
பூ⁴ரிதி வா அயம் லோக இத்யாதா³வைகைகா வ்யாஹ்ருதிஶ்சதுஷ்ப்ரகாரா ஜ்ஞாதவ்யேதி தாத்பர்யமாஹ —
அயம் லோக இத்யாதி³நா ।
பூ⁴ரிதீதி ।
சதுர்தா⁴ ப⁴வதீதி ஶேஷ: ।
ஏவமுத்தரா இதி ।
அந்தரிக்ஷம் வாயு: ஸாமாந்யபாந இதி த்³விதீயா வ்யாஹ்ருதிர்பு⁴வ இதி, ஸுவர்லோக ஆதி³த்யோ யஜூம்ஷி வ்யாந இதி த்ருதீயா வ்யாஹ்ருதி: ஸுவரிதி, ஆதி³த்யஶ்சந்த்³ரமா ஓங்காரோ(அ)ந்நமிதி சதுர்தீ²ம் வ்யாஹ்ருதிர்மஹ இதி ; ஏவமேதா உத்தரா வ்யாஹ்ருதய: ப்ரத்யேகம் சதுர்தா⁴ ப⁴வந்தீத்யர்த²: ।
மஹ இதி ப்³ரஹ்மேத்யத்ர ப்³ரஹ்மஶப்³த³ஸ்ய முக்²யார்த²பரத்வம் வாரயதி —
ப்³ரஹ்மேத்யோங்கார இதி ।
பூ⁴ரிதி வா ருச இத்யாதி³நா வேதா³வயவபூ⁴தஶப்³த³ஸம்நிதா⁴நே முக்²யார்த²க்³ரஹணாயோகா³த் , சதுர்த²வ்யாஹ்ருதௌ பூர்வமேவ முக்²யப்³ரஹ்மத்³ருஷ்டேருக்தத்வேந பௌநருக்த்யப்ரஸங்கா³ச்சேத்யபி த்³ரஷ்டவ்யம் ।
தா⁴-ஶப்³த³ஸ்ய ப்ரகாரவசநத்வே ஸதி சதஸ்ரஶ்சதுர்தே⁴தி வாக்யஸ்ய ப²லிதமர்த²ம் க்ரியாத்⁴யாஹாரபூர்வகம் த³ர்ஶயதி —
சதஸ்ரஶ்சதஸ்ர: ஸத்ய இதி ।
ஸ்வரூபேண சதஸ்ரோ வ்யாஹ்ருதயோ த்³ரஷ்டவ்யலோகாதி³பே⁴தே³ந ப்ரத்யேகம் சதஸ்ர: ஸத்ய இத்யர்த²: ।
நநு வ்யாஹ்ருதிஷு ப்ரத்யேகம் பதா³ர்த²சதுஷ்டயத்³ருஷ்டிவாக்யேப்⁴ய ஏவ தாஸாம் ப்ரத்யேகம் சதுர்தா⁴த்வக்ல்ருப்திஸித்³தே⁴: சதஸ்ரஶ்சதுர்தே⁴தி வாக்யம் புநருக்தமிதி ; நேத்யாஹ —
தாஸாம் யதா²க்ல்ருப்தாநாமிதி ।
பூ⁴ரிதி வா அயம் லோக இத்யாதி³வசநாநாம் வ்யாஹ்ருதிஸ்துதிபரத்வஶங்காநிராஸேந ததை²வோபாஸநகர்தவ்யதாவஶ்யிகத்வத்³யோதநார்த²ம் இத்யர்த²: । சதஸ்ரஶ்சதஸ்ரோ வ்யாஹ்ருதய இதி வாக்யம் து நிரூபிதாநாம் தாஸாமுபஸம்ஹாரார்த²மிதி பா⁴வ: ।
ஜ்ஞாதஸ்ய ப்³ரஹ்மண: புநர்ஜ்ஞாநோபதே³ஶே பௌநருக்த்யம் ஸ்யாதி³தி ஶங்கதே —
நந்விதி ।
தத்³ப்³ரஹ்மேதி வாக்யே ப்³ரஹ்மமாத்ரமவக³தம் ந து தத்³கு³ணஜாதம் , ‘ஸ வேத³ ப்³ரஹ்ம’ இதி வாக்யேது வக்ஷ்யமாணகு³ணவிஶிஷ்டத்வேந ஜ்ஞாதவ்யத்வமுபதி³ஶ்யதே ।
ததா² ச வக்ஷ்யமாணகு³ணவிஶிஷ்டத்வேந பூர்வமஜ்ஞாதத்வாந்ந பௌநருக்த்யமிதி பரிஹரதி —
நேதி ।
ந ச வக்ஷ்யமாணகு³ணாநாமபி வக்ஷ்யமாணாநுவாகேநைவாவக³ந்தும் ஶக்யத்வாதி³த³ம் வசநம் வ்யர்த²மேவ ஸ்யாதி³தி வாச்யம் ; ஏதத³நுவாகாவக³தே சதுர்த²வ்யாஹ்ருத்யாத்மகே ப்³ரஹ்மணி வக்ஷ்யமாணகு³ணவத்த்வாவக³மஸ்யைதத்³வசநாதீ⁴நத்வேந வையர்த்²யாப்ரஸக்தேரிதி பா⁴வ: ।
ஸங்க்³ரஹம் விவ்ருணோதி —
ஸத்யமித்யாதி³நா ।
ந து தத்³விஶேஷோ விஜ்ஞாயத இதி ஸம்ப³ந்த⁴: ।
தஸ்ய ப்³ரஹ்மணோ விஶேஷமேவ விவ்ருணோதி —
ஹ்ருத³யாந்தரித்யாதி³நா ।
யோ(அ)யமுத்தராநுவாகோபக்ரமே த³ர்ஶிதோ ஹ்ருத³யாந்தருபலப்⁴யமாநத்வமநோமயத்வாதி³ர்ஹிரண்மயத்வாந்தோ கு³ணபூக³: யஶ்ச தது³பஸம்ஹாரே ப்ரத³ர்ஶித ஆகாஶஶரீரத்வாதி³ஶாந்திஸம்ருத்³த⁴மித்யேவமந்தோ த⁴ர்மபூக³:, ஸ ந ஜ்ஞாயத இத்யர்த²: । விஶேஷணவிஶேஷ்யரூப இத்யத்ர விஶேஷ்யபத³மவிவக்ஷிதார்த²ம் ; அத ஏவ த⁴ர்மபூக³ஸ்ய விஶேஷணத்வமாத்ரமேவ வக்ஷ்யதி — த⁴ர்மபூகே³ண விஶிஷ்டம் ப்³ரஹ்மேதி । யத்³வா அத்ர விஶேஷணாநாம் பாட²க்ரமாநுஸாரேண க்ரமவிஶிஷ்டதயா சிந்தநமபி⁴ப்ரேத்ய விஶேஷணவிஶேஷ்யரூபத்வமுக்தம் ; தச்ச பூர்வாபரீபூ⁴தத்வரூபம் । அத ஏவ ‘இதி ப்ராசீநயோக்³ய’ இத்யத்ர இதி-ஶப்³தே³ந ப்ரகாரவாசிநா க்ரமவிஶிஷ்டதயைவ கு³ணாநாமுபாஸநம் ப்ரதீயத இதி போ³த்⁴யம் ।
நநு தத்³ப்³ரஹ்ம ஸ ஆத்மேத்யத்ராஸ்து தத்³விஶேஷாஜ்ஞாநம் ; தத: கிம் ? தத்ராஹ —
தத்³விவக்ஷ்விதி ।
ஏவம் பௌநருக்த்யதோ³ஷம் பரிஹ்ருத்ய ஸ வேத³ ப்³ரஹ்மேதி வாக்யஸ்யார்த²ம் கத²யதி —
யோ ஹீதி ।
நநு லோகாதி³த்³ருஷ்டிபரிக்³ருஹீதவ்யாஹ்ருதிஶரீரப்³ரஹ்மோபாஸநவிதா⁴யகஸ்யாஸ்யாநுவாகஸ்ய வக்ஷ்யமாணேநாநுவாகேநைகவாக்யதாம் விநா கத²ம் தத்ரத்யகு³ணாநாமத்ராந்வய இத்யாஶங்க்ய வக்ஷ்யமாணகு³ணாகர்ஷகாத்ஸ வேத³ ப்³ரஹ்மேதி வாக்யாதே³வாநயோரேகவாக்யத்வம் கல்ப்யத இத்யாஶயேநாஹ —
அதோ வக்ஷ்யமாணேதி ।
நந்வநுவாகத்³வயே உபாஸநைக்யம் விநா கத²மேகவாக்யத்வம் , அர்தை²க்யநிப³ந்த⁴நத்வாதே³கவாக்யதாயா இத்யாஶங்க்ய, தத³பி வக்ஷ்யமாணகு³ணாகர்ஷகவாக்யப³லாதே³வ கல்ப்யத இத்யாஶயேநாஹ —
உப⁴யோரிதி ।
லிங்கா³ச்சோபாஸநமேகமேவேத்யுக்தமேவ விவ்ருணோதி —
பூ⁴ரித்யக்³நாவிதி ।
வ்யாஹ்ருத்யநுவாகோக்தாநாமக்³ந்யாதி³த்³ருஷ்டீநாம் வக்ஷ்யமாணாநுவாகே ப²லகத²நலிங்கா³த்³வ்யாஹ்ருதிஶரீரப்³ரஹ்மோபாஸநமுப⁴யத்ரைகமிதி க³ம்யத இத்யர்த²: ।
விதா⁴யகாபா⁴வாச்சேதி ।
உபாஸநபே⁴த³கவித்⁴யபா⁴வாதி³த்யர்த²: ।
தமேவ விவ்ருணோதி —
ந ஹீதி ।
நநு வ்யாஹ்ருத்யநுவாகஸ்த²: ‘தா யோ வேத³’ இதி விதி⁴ரேவ தத்³பே⁴த³கோ(அ)ஸ்து ; நேத்யாஹ —
தா யோ வேதே³தி த்விதி ।
இதிஶப்³தோ³ வேதே³தி விதி⁴ம் பராம்ருஶதி ; ததா² ச ‘தா யோ வேத³’ இத்யயம் விதி⁴ர்நோபாஸநபே⁴த³க இதி யோஜநா । அயம் பா⁴வ: - ‘தா யோ வேத³’ இத்யத்ர வ்யாஹ்ருதிஶரீரஸ்ய ப்³ரஹ்மண: ப்ரதா⁴நவித்³யாவிதி⁴ருத்தராநுவாகே கு³ணவிதி⁴ரிதி ப்ரகாரேணோபாஸநைக்யே(அ)பி ‘தா யோ வேத³’ இதி விதி⁴ஸம்ப⁴வாந்ந தஸ்ய வித்³யாபே⁴த³கத்வமிதி ।
நநு தர்ஹி ‘ஸ வேத³ ப்³ரஹ்ம’ இதி விதி⁴ர்பே⁴த³கோ(அ)ஸ்து ; நேத்யாஹ —
வக்ஷ்யமாணார்த²த்வாந்நோபாஸநபே⁴த³க இதி ।
‘ஸ வேத³ ப்³ரஹ்ம’ இதி வாக்யம் வ்யாஹ்ருத்யநுவாகஸ்தே² ப்³ரஹ்மோபாஸநே வக்ஷ்யமாணகு³ணாகர்ஷணார்த²த்வாந்ந வித்³யைக்யவிரோதி⁴, கிம் து தத³நுகூலமேவேத்யர்த²: ।
ஹேத்வஸித்³தி⁴ம் பூர்வோக்தார்த²ஸ்மாரணேந நிராசஷ்டே —
வக்ஷ்யமாணார்த²த்வம் சேதி ।
விது³ஷே தே³வா: கதா³ ப³லிம் ப்ரயச்ச²ந்தீத்யாகாங்க்ஷாயாம் ஸ்வாராஜ்யப்ராப்த்யநந்தரமித்யாஶயேநாஹ —
ஸ்வாராஜ்யேதி ।
ஸ்வயமேவ ராஜா ஸ்வராட் , தஸ்ய பா⁴வ: ஸ்வாராஜ்யம் , அங்க³தே³வதாதி⁴பதித்வமிதி யாவத் । தத்ப்ராப்த்யநந்தரமேவாங்க³தே³வதாபி⁴ர்ப³ல்யுபஹாரணமுசிதம் ; அத ஏவார்த²க்ரமாநுஸாரேண ‘ஸர்வே(அ)ஸ்மை தே³வா:’ இதி வாக்யம் ‘ஆப்நோதி ஸ்வாராஜ்யம்’ இதி வாக்யாநந்தரம் பட²நீயம் । ஏதச்சாக்³ரே ஸ்பு²டம் வக்ஷ்யதி - ஸ்வயமேவ ராஜாதி⁴பதிர்ப⁴வத்யங்க³பூ⁴தாநாம் தே³வதாநாம் யதா² ப்³ரஹ்ம தே³வாஶ்ச ஸர்வே(அ)ஸ்மை ப³லிமாவஹந்தீதி । ஏதேநாநுவாகயோ: ப்ருத²க்ப²லஶ்ரவணாது³பாஸநபே⁴த³ இதி ஶங்காபி நிரஸ்தா ப⁴வதி ப²லப⁴தே³ஶ்ரவணஸ்யைவாஸித்³தே⁴ரிதி ॥