यथोक्तमिति ।
कार्यकरणसङ्घातोपचयादिद्वारा ब्रह्मविद्यासाधनत्वरूपमित्यर्थः । फलं च वेदेति सम्बन्धः ।
श्रुतौ ‘य एवं वेद’ इत्यस्यापेक्षितं पूरयति –
तस्येति ।
यथोक्तम् अन्नदानादिफलमित्यर्थः ।
'प्राणो वा अन्नम्’ इत्यारभ्याब्रह्मोपासनान्युक्तानीति सूचयति –
इदानीमिति ।
उपात्तपरिरक्षणमिति ।
स्थितपरिपालनमित्यर्थः ।
योगक्षेम इतीति ।
प्राणे योगरूपेण अपाने क्षेमरूपेण च ब्रह्म प्रतिष्ठितमित्युपास्यमिति विभागः ।
प्राणापानयोर्योगक्षमरूपेण ब्रह्मदृष्ट्यालम्बनत्वे हेतुमाह –
तौ हीति ।
ननु यदि प्राणापानाधीनौ योगक्षेमौ तर्हि तावेव प्राणापानयोर्द्रष्टव्यौ न तु ब्रह्मेत्याशङ्क्याह –
तथापीति ।
प्राणापाननिमित्तकत्वेऽपीत्यर्थः ।
ब्रह्मनिमित्ताविति ।
ब्रह्मनिमित्तावपीत्यर्थः । ब्रह्मणः सर्वफलदातृत्वस्य शास्त्रसिद्धत्वादिति भावः ।
ब्रह्मनिर्वर्त्यत्वादिति ।
ब्रह्मणः कारयितृत्वादिति भावः । विमुक्तिर्विसर्गः ।
मानुष्य इत्यस्य पर्यवसानमाह –
आध्यात्मिक्य इति ॥