प्रारभ्यमाणविचारो धर्मविषयो न वेदार्थमात्रविषय इत्युपपादयति -

तथाहि तथा चेतिशास्त्रारम्भ इति ।

अत्र शास्त्रारम्भशब्देन प्रथमसूत्रमुच्यते ।

एवं निरूपित इति ।

धर्ममात्रविचारारम्भविषयत्वेन निरूपितो न वेदार्थविचारारम्भविषयत्वेनेत्यर्थः ।

वेदवाक्यानि विचारयेदित्यादिभाष्यलिङ्गात् वेदार्थमात्रविचारारम्भो गम्यत इति शङ्कते -

कथामिति ।

सामान्यप्रसिद्धिविशेषविप्रतिपत्त्योः भाष्यकारेण धर्म एव प्रदर्शितत्वात् धर्म एव विचार्यत इत्याह -

धर्मो नाम इति ।

धर्मस्य सामान्यतः प्रसिद्धं रूपमाह -

साधयितुः कर्तुः कलान्तरेकालान्तरे श्रेयःसाधन इति ।

लोकाख्यप्रमाणस्य प्रत्यक्षाद्यन्तर्भावे प्रमाणत्वमनन्तर्भावपक्षे आभासत्वं चास्तीति मत्वा आभासत्वमुच्यत इति द्रष्टव्यम् । विशेषविप्रतिपत्तिश्च धर्म एव दर्शितेत्याह -

तद्विशेषं प्रतीति ।

धर्म एव पूर्वपक्षप्राप्तिश्च दर्शितेत्याह -

तत्र अग्निहोत्रेति ।

अभिप्रेतो धर्मोऽग्निहोत्रादिनैवेत्यन्वयः । न तत्प्रतिपादकानामिति नकारस्योत्तरेणाप्यन्वयः ।

लोकायत आह -

न वा तदपीति ।

तेन विवक्षित इति ।

अस्यास्मिन्नर्थे विवक्षास्तीति बोधयति शब्द इत्यर्थः ।

धर्मायेति ।

धर्मनिर्णयायेत्यर्थः । विचारयिष्यन् उत्तरसूत्रैः विचारयिष्यन्नित्यर्थः । तदर्थविवक्षाविचारावसर इति अथशब्दार्थमाह । तस्याम्नायस्यार्थे विवक्षास्ति तस्यैव विचारावसरश्चास्तीति अथशब्देन प्रदर्शनार्थमित्यर्थः ।

विवक्षाविचारावसरे, धर्मविचारान् सूत्रार्थान् सूत्रयोजनया दर्शयन्नाह -

वेदमधीत्येति ।

वेदस्यार्थविवक्षाप्रदर्शने सति वेदार्थविचारः कर्तव्य इति वक्तव्ये धर्मग्रहणात् तदतिरिक्तोऽपि वेदार्थोऽस्ति । तस्योपादानं मा भूदिति मन्यते सूत्रकार इति गम्यत इत्याह -

एवं स्थिते इति ।

शास्त्रारम्भ इति ।

प्रथमसूत्र इत्यर्थः ।

न्यायान्तरविषयत्वादिति ।

साध्यैकरूपोत्त्पत्यादिविधिनिर्णायकतर्काविषयत्वात् न्यायान्तरविषयत्वं सिद्धरूपब्रह्मण इत्यर्थः ।