प्रवर्तकशब्दगम्यो धर्मः केवलबोधकशब्दगम्यं ब्रह्मेत्येवं प्रमाणभेदोपाधिना प्रमेयभेद उच्यत इति तात्पर्यमाह -

इदमपरमिति ।

चोदनेति शब्दभावनां कुर्वच्छब्दोऽभिधीयते ।

प्रेरयन्ती पुरुषमिति ।

पुरुषेणार्थभावनां निष्पादयन्तीति यावत् ।

असति विषय इति ।

अप्रतिपन्नार्थभावनायामिति यावत् ।

विषयमपीति ।

पुरुषनिष्पाद्यार्थभावनामपीत्यर्थः ।

बोधयति केवलमिति ।

ब्रह्मणोऽसाध्यत्वात् तत्र न प्रेरयतीत्यर्थः ।

ब्रह्मावबोधस्य साध्यत्वात् तत्र पुरुषं प्रेरयन्ती चोदनावबोधनविशेषितां भावनां प्रतिपादयन्तीति नेत्याह -

सवबोधस्येतिअवबोधस्येति ।

नवबोध इतिअवबोधः पुरुषप्रयत्नसाध्य इति नेत्याह -

बोधो हीति ।

यथा प्रमाणमिति ।

चक्षुरादिसामग्र्यनुरूपमित्यर्थः । अनिच्छतोऽप्रयतमानस्यापि दुर्गन्धादिज्ञानदर्शनादित्यर्थः ।

सन्निकर्षेणेति ।

सन्निकर्षाख्यसाधनेन कुर्विति न नियुज्यत इत्यर्थः । लक्षणं प्रमाणमित्यर्थः ।

वेदाख्यशास्त्रीयविचारविधेः वेदोक्तमेव अधिकारनिमित्तमथशब्देन वक्तव्यमित्यभिप्रेत्य वेदोक्तसाधनचतुष्टयमथशब्दार्थत्वेन दर्शयति -

उच्यते नित्यानित्येति ।

साधनचतुष्टयं वेदाख्यशास्त्रीयाधिकारिविशेषणम् उपपन्नं च, तदेव विचारे प्रवृत्तौ पुष्कलकारणम् , तद्वानेवाधिकारीत्यर्थः ।