శ్రీమద్భగవద్గీతా - శ్లోకాః

अ

1. అకీర్తిం చాపి భూతాని కథయిష్యన్తి తేఽవ్యయామ్ । సమ్భావితస్య చాకీర్తిర్మరణాదతిరిచ్యతే ॥ ౩౪ ॥
2. అక్షరం బ్రహ్మ పరమం స్వభావోఽధ్యాత్మముచ్యతే । భూతభావోద్భవకరో విసర్గః కర్మసంజ్ఞితః ॥ ౩ ॥
3. అక్షరాణామకారోఽస్మి ద్వన్ద్వః సామాసికస్య చ । అహమేవాక్షయః కాలో ధాతాహం విశ్వతోముఖః ॥ ౩౩ ॥
4. అగ్నిర్జ్యోతిరహః శుక్లః షణ్మాసా ఉత్తరాయణమ్ । తత్ర ప్రయాతా గచ్ఛన్తి బ్రహ్మ బ్రహ్మవిదో జనాః ॥ ౨౪ ॥
5. అచ్ఛేద్యోఽయమదాహ్యోఽయమక్లేద్యోఽశోష్య ఎవ చ । నిత్యః సర్వగతః స్థాణురచలోఽయం సనాతనః ॥ ౨౪ ॥
6. అజోఽపి సన్నవ్యయాత్మా భూతానామీశ్వరోఽపి సన్ । ప్రకృతిం స్వామధిష్ఠాయ సమ్భవామ్యాత్మమాయయా ॥ ౬ ॥
7. అజ్ఞశ్చాశ్రద్దధానశ్చ సంశయాత్మా వినశ్యతి । నాయం లోకోఽస్తి న పరో న సుఖం సంశయాత్మనః ॥ ౪౦ ॥
8. అత్ర శూరా మహేష్వాసా భీమార్జునసమా యుధి । యుయుధానో విరాటశ్చ ద్రుపదశ్చ మహారథః ॥ ౪ ॥
9. అథ కేన ప్రయుక్తోఽయం పాపం చరతి పూరుషః । అనిచ్ఛన్నపి వార్ష్ణేయ బలాదివ నియోజితః ॥ ౩౬ ॥
10. అథ చిత్తం సమాధాతుం న శక్నోషి మయి స్థిరమ్ । అభ్యాసయోగేన తతో మామిచ్ఛాప్తుం ధనఞ్జయ ॥ ౯ ॥
11. అథ చేత్త్వమిమం ధర్మ్యం సఙ్గ్రామం న కరిష్యసి । తతః స్వధర్మం కీర్తిం చ హిత్వా పాపమవాప్స్యసి ॥ ౩౩ ॥
12. అథ చైనం నిత్యజాతం నిత్యం వా మన్యసే మృతమ్ । తథాపి త్వం మహాబాహో నైవం శోచితుమర్హసి ॥ ౨౬ ॥
13. అథ వ్యవస్థితాన్దృష్ట్వా ధార్తరాష్ట్రాన్కపిధ్వజః । ప్రవృత్తే శస్త్రసమ్పాతే ధనురుద్యమ్య పాణ్డవః ॥ ౨౦ ॥
14. అథవా బహునైతేన కిం జ్ఞాతేన తవార్జున । విష్టభ్యాహమిదం కృత్స్నమేకాంశేన స్థితో జగత్ ॥ ౪౨ ॥
15. అథవా యోగినామేవ కులే భవతి ధీమతామ్ । ఎతద్ధి దుర్లభతరం లోకే జన్మ యదీదృశమ్ ॥ ౪౨ ॥
16. అథైతదప్యశక్తోఽసి కర్తుం మద్యోగమాశ్రితః । సర్వకర్మఫలత్యాగం తతః కురు యతాత్మవాన్ ॥ ౧౧ ॥
17. అదృష్టపూర్వం హృషితోఽస్మి దృష్ట్వా భయేన చ ప్రవ్యథితం మనో మే । తదేవ మే దర్శయ దేవ రూపం ప్రసీద దేవేశ జగన్నివాస ॥ ౪౫ ॥
18. అదేశకాలే యద్దానమపాత్రేభ్యశ్చ దీయతే । అసత్కృతమవజ్ఞాతం తత్తామసముదాహృతమ్ ॥ ౨౨ ॥
19. అద్వేష్టా సర్వభూతానాం మైత్రః కరుణ ఎవ చ । నిర్మమో నిరహఙ్కారః సమదుఃఖసుఖః క్షమీ ॥ ౧౩ ॥
20. అధర్మం ధర్మమితి యా మన్యతే తమసావృతా । సర్వార్థాన్విపరీతాంశ్చ బుద్ధిః సా పార్థ తామసీ ॥ ౩౨ ॥
21. అధర్మాభిభవాత్కృష్ణ ప్రదుష్యన్తి కులస్త్రియః । స్త్రీషు దుష్టాసు వార్ష్ణేయ జాయతే వర్ణసఙ్కరః ॥ ౪౧ ॥
22. అధశ్చోర్ధ్వం ప్రసృతాస్తస్య శాఖా గుణప్రవృద్ధా విషయప్రవాలాః । అధశ్చ మూలాన్యనుసన్తతాని కర్మానుబన్ధీని మనుష్యలోకే ॥ ౨ ॥
23. అధిభూతం క్షరో భావః పురుషశ్చాధిదైవతమ్ । అధియజ్ఞోఽహమేవాత్ర దేహే దేహభృతాం వర ॥ ౪ ॥
24. అధియజ్ఞః కథం కోఽత్ర దేహేఽస్మిన్మధుసూదన । ప్రయాణకాలే చ కథం జ్ఞేయోఽసి నియతాత్మభిః ॥ ౨ ॥
25. అధిష్ఠానం తథా కర్తా కరణం చ పృథగ్విధమ్ । వివిధాశ్చ పృథక్చేష్టా దైవం చైవాత్ర పఞ్చమమ్ ॥ ౧౪ ॥
26. అధ్యాత్మజ్ఞాననిత్యత్వం తత్త్వజ్ఞానార్థదర్శనమ్ । ఎతజ్జ్ఞానమితి ప్రోక్తమజ్ఞానం యదతోఽన్యథా ॥ ౧౧ ॥
27. అధ్యేష్యతే చ య ఇమం ధర్మ్యం సంవాదమావయోః । జ్ఞానయజ్ఞేన తేనాహమిష్టః స్యామితి మే మతిః ॥ ౭౦ ॥
28. అనన్తవిజయం రాజా కున్తీపుత్రో యుధిష్ఠిరః । నకులః సహదేవశ్చ సుఘోషమణిపుష్పకౌ ॥ ౧౬ ॥
29. అనన్తశ్చాస్మి నాగానాం వరుణో యాదసామహమ్ । పితౄణామర్యమా చాస్మి యమః సంయమతామహమ్ ॥ ౨౯ ॥
30. అనన్యచేతాః సతతం యో మాం స్మరతి నిత్యశః । తస్యాహం సులభః పార్థ నిత్యయుక్తస్య యోగినః ॥ ౧౪ ॥
31. అనన్యాశ్చిన్తయన్తో మాం యే జనాః పర్యుపాసతే । తేషాం నిత్యాభియుక్తానాం యోగక్షేమం వహామ్యహమ్ ॥ ౨౨ ॥
32. అనపేక్షః శుచిర్దక్ష ఉదాసీనో గతవ్యథః । సర్వారమ్భపరిత్యాగీ యో మద్భక్తః స మే ప్రియః ॥ ౧౬ ॥
33. అనాదిత్వాన్నిర్గుణత్వాత్పరమాత్మాయమవ్యయః । శరీరస్థోఽపి కౌన్తేయ న కరోతి న లిప్యతే ॥ ౩౧ ॥
34. అనాదిమధ్యాన్తమనన్తవీర్యమనన్తబాహుం శశిసూర్యనేత్రమ్ । పశ్యామి త్వాం దీప్తహుతాశవక్త్రం స్వతేజసా విశ్వమిదం తపన్తమ్ ॥ ౧౯ ॥
35. అనాశ్రితః కర్మఫలం కార్యం కర్మ కరోతి యః । స సంన్యాసీ చ యోగీ చ న నిరగ్నిర్న చాక్రియః ॥ ౧ ॥
36. అనిష్టమిష్టం మిశ్రం చ త్రివిధం కర్మణః ఫలమ్ । భవత్యత్యాగినాం ప్రేత్య న తు సంన్యాసినాం క్వచిత్ ॥ ౧౨ ॥
37. అనుద్వేగకరం వాక్యం సత్యం ప్రియహితం చ యత్ । స్వాధ్యాయాభ్యసనం చైవ వాఙ్మయం తప ఉచ్యతే ॥ ౧౫ ॥
38. అనుబన్ధం క్షయం హింసామనపేక్ష్య చ పౌరుషమ్ । మోహాదారభ్యతే కర్మ యత్తత్తామసముచ్యతే ॥ ౨౫ ॥
39. అనేకచిత్తవిభ్రాన్తా మోహజాలసమావృతాః । ప్రసక్తాః కామభోగేషు పతన్తి నరకేఽశుచౌ ॥ ౧౬ ॥
40. అనేకబాహూదరవక్త్రనేత్రం పశ్యామి త్వా సర్వతోఽనన్తరూపమ్ । నాన్తం న మధ్యం న పునస్తవాదిం పశ్యామి విశ్వేశ్వర విశ్వరూప ॥ ౧౬ ॥
41. అనేకవక్త్రనయనమనేకాద్భుతదర్శనమ్ । అనేకదివ్యాభరణం దివ్యానేకోద్యతాయుధమ్ ॥ ౧౦ ॥
42. అన్తకాలే చ మామేవ స్మరన్ముక్త్వా కలేబరమ్ । యః ప్రయాతి స మద్భావం యాతి నాస్త్యత్ర సంశయః ॥ ౫ ॥
43. అన్తవత్తు ఫలం తేషాం తద్భవత్యల్పమేధసామ్ । దేవాన్దేవయజో యాన్తి మద్భక్తా యాన్తి మామపి ॥ ౨౩ ॥
44. అన్తవన్త ఇమే దేహా నిత్యస్యోక్తాః శరీరిణః । అనాశినోఽప్రమేయస్య తస్మాద్యుధ్యస్వ భారత ॥ ౧౮ ॥
45. అన్నాద్భవన్తి భూతాని పర్జన్యాదన్నసమ్భవః । యజ్ఞాద్భవతి పర్జన్యో యజ్ఞః కర్మసముద్భవః ॥ ౧౪ ॥
46. అన్యే చ బహవః శూరా మదర్థే త్యక్తజీవితాః । నానాశస్త్రప్రహరణాః సర్వే యుద్ధవిశారదాః ॥ ౯ ॥
47. అన్యే త్వేవమజానన్తః శ్రుత్వాన్యేభ్య ఉపాసతే । తేఽపి చాతితరన్త్యేవ మృత్యుం శ్రుతిపరాయణాః ॥ ౨౫ ॥
48. అపరం భవతో జన్మ పరం జన్మ వివస్వతః । కథమేతద్విజానీయాం త్వమాదౌ ప్రోక్తవానితి ॥ ౪ ॥
49. అపరే నియతాహారాః ప్రాణాన్ప్రాణేషు జుహ్వతి । సర్వేఽప్యేతే యజ్ఞవిదో యజ్ఞక్షపితకల్మషాః ॥ ౩౦ ॥
50. అపరేయమితస్త్వన్యాం ప్రకృతిం విద్ధి మే పరామ్ । జీవభూతాం మహాబాహో యయేదం ధార్యతే జగత్ ॥ ౫ ॥
51. అపర్యాప్తం తదస్మాకం బలం భీష్మాభిరక్షితమ్ । పర్యాప్తం త్విదమేతేషాం బలం భీమాభిరక్షితమ్ ॥ ౧౦ ॥
52. అపానే జుహ్వతి ప్రాణం ప్రాణేఽపానం తథాపరే । ప్రాణాపానగతీ రుద్ధ్వా ప్రాణాయామపరాయణాః ॥ ౨౯ ॥
53. అపి చేత్సుదురాచారో భజతే మామనన్యభాక్ । సాధురేవ స మన్తవ్యః సమ్యగ్వ్యవసితో హి సః ॥ ౩౦ ॥
54. అపి చేదసి పాపేభ్యః సర్వేభ్యః పాపకృత్తమః । సర్వం జ్ఞానప్లవేనైవ వృజినం సన్తరిష్యసి ॥ ౩౬ ॥
55. అప్రకాశోఽప్రవృత్తిశ్చ ప్రమాదో మోహ ఎవ చ । తమస్యేతాని జాయన్తే వివృద్ధే కురునన్దన ॥ ౧౩ ॥
56. అఫలాకాఙ్క్షిభిర్యజ్ఞో విధిదృష్టో య ఇజ్యతే । యష్టవ్యమేవేతి మనః సమాధాయ స సాత్త్వికః ॥ ౧౧ ॥
57. అభయం సత్త్వసంశుద్ధిర్జ్ఞానయోగవ్యవస్థితిః । దానం దమశ్చ యజ్ఞశ్చ స్వాధ్యాయస్తప ఆర్జవమ్ ॥ ౧ ॥
58. అభిసన్ధాయ తు ఫలం దమ్భార్థమపి చైవ యత్ । ఇజ్యతే భరతశ్రేష్ఠ తం యజ్ఞం విద్ధి రాజసమ్ ॥ ౧౨ ॥
59. అభ్యాసయోగయుక్తేన చేతసా నాన్యగామినా । పరమం పురుషం దివ్యం యాతి పార్థానుచిన్తయన్ ॥ ౮ ॥
60. అభ్యాసేఽప్యసమర్థోఽసి మత్కర్మపరమో భవ । మదర్థమపి కర్మాణి కుర్వన్సిద్ధిమవాప్స్యసి ॥ ౧౦ ॥
61. అమానిత్వమదమ్భిత్వమహింసా క్షాన్తిరార్జవమ్ । ఆచార్యోపాసనం శౌచం స్థైర్యమాత్మవినిగ్రహః ॥ ౭ ॥
62. అమీ చ త్వాం ధృతరాష్ట్రస్య పుత్రాః సర్వే సహైవావనిపాలసఙ్ఘైః । భీష్మో ద్రోణః సూతపుత్రస్తథాసౌ సహాస్మదీయైరపి యోధముఖ్యైః ॥ ౨౬ ॥
63. అమీ హి త్వా సురసఙ్ఘా విశన్తి కేచిద్భీతాః ప్రాఞ్జలయో గృణన్తి । స్వస్తీత్యుక్త్వా మహర్షిసిద్ధసఙ్ఘాః స్తువన్తి త్వాం స్తుతిభిః పుష్కలాభిః ॥ ౨౧ ॥
64. అయతిః శ్రద్ధయోపేతో యోగాచ్చలితమానసః । అప్రాప్య యోగసంసిద్ధిం కాం గతిం కృష్ణ గచ్ఛతి ॥ ౩౭ ॥
65. అయనేషు చ సర్వేషు యథాభాగమవస్థితాః । భీష్మమేవాభిరక్షన్తు భవన్తః సర్వ ఎవ హి ॥ ౧౧ ॥
66. అయుక్తః ప్రాకృతః స్తబ్ధః శఠో నైకృతికోఽలసః । విషాదీ దీర్ఘసూత్రీ చ కర్తా తామస ఉచ్యతే ॥ ౨౮ ॥
67. అవజానన్తి మాం మూఢా మానుషీం తనుమాశ్రితమ్ । పరం భావమజానన్తో మమ భూతమహేశ్వరమ్ ॥ ౧౧ ॥
68. అవాచ్యవాదాంశ్చ బహూన్వదిష్యన్తి తవాహితాః । నిన్దన్తస్తవ సామర్థ్యం తతో దుఃఖతరం ను కిమ్ ॥ ౩౬ ॥
69. అవినాశి తు తద్విద్ధి యేన సర్వమిదం తతమ్ । వినాశమవ్యయస్యాస్య న కశ్చిత్కర్తుమర్హతి ॥ ౧౭ ॥
70. అవిభక్తం చ భూతేషు విభక్తమివ చ స్థితమ్ । భూతభర్తృ చ తజ్జ్ఞేయం గ్రసిష్ణు ప్రభవిష్ణు చ ॥ ౧౬ ॥
71. అవ్యక్తం వ్యక్తిమాపన్నం మన్యన్తే మామబుద్ధయః । పరం భావమజానన్తో మమావ్యయమనుత్తమమ్ ॥ ౨౪ ॥
72. అవ్యక్తాదీని భూతాని వ్యక్తమధ్యాని భారత । అవ్యక్తనిధనాన్యేవ తత్ర కా పరిదేవనా ॥ ౨౮ ॥
73. అవ్యక్తాద్వ్యక్తయః సర్వాః ప్రభవన్త్యహరాగమే । రాత్ర్యాగమే ప్రలీయన్తే తత్రైవావ్యక్తసంజ్ఞకే ॥ ౧౮ ॥
74. అవ్యక్తోఽక్షర ఇత్యుక్తస్తమాహుః పరమాం గతిమ్ । యం ప్రాప్య న నివర్తన్తే తద్ధామ పరమం మమ ॥ ౨౧ ॥
75. అవ్యక్తోఽయమచిన్త్యోఽయమవికార్యోఽయముచ్యతే । తస్మాదేవం విదిత్వైనం నానుశోచితుమర్హసి ॥ ౨౫ ॥
76. అశాస్త్రవిహితం ఘోరం తప్యన్తే యే తపో జనాః । దమ్భాహఙ్కారసంయుక్తాః కామరాగబలాన్వితాః ॥ ౫ ॥
77. అశోచ్యానన్వశోచస్త్వం ప్రజ్ఞావాదాంశ్చ భాషసే । గతాసూనగతాసూంశ్చ నానుశోచన్తి పణ్డితాః ॥ ౧౧ ॥
78. అశ్రద్దధానాః పురుషా ధర్మస్యాస్య పరన్తప । అప్రాప్య మాం నివర్తన్తే మృత్యుసంసారవర్త్మని ॥ ౩ ॥
79. అశ్రద్ధయా హుతం దత్తం తపస్తప్తం కృతం చ యత్ । అసదిత్యుచ్యతే పార్థ న చ తత్ప్రేత్య నో ఇహ ॥ ౨౮ ॥
80. అశ్వత్థః సర్వవృక్షాణాం దేవర్షీణాం చ నారదః । గన్ధర్వాణాం చిత్రరథః సిద్ధానాం కపిలో మునిః ॥ ౨౬ ॥
81. అసంయతాత్మనా యోగో దుష్ప్రాప ఇతి మే మతిః । వశ్యాత్మనా తు యతతా శక్యోఽవాప్తుముపాయతః ॥ ౩౬ ॥
82. అసంశయం మహాబాహో మనో దుర్నిగ్రహం చలమ్ । అభ్యాసేన తు కౌన్తేయ వైరాగ్యేణ చ గృహ్యతే ॥ ౩౫ ॥
83. అసక్తబుద్ధిః సర్వత్ర జితాత్మా విగతస్పృహః । నైష్కర్మ్యసిద్ధిం పరమాం సంన్యాసేనాధిగచ్ఛతి ॥ ౪౯ ॥
84. అసక్తిరనభిష్వఙ్గః పుత్రదారగృహాదిషు । నిత్యం చ సమచిత్తత్వమిష్టానిష్టోపపత్తిషు ॥ ౯ ॥
85. అసత్యమప్రతిష్ఠం తే జగదాహురనీశ్వరమ్ । అపరస్పరసమ్భూతం కిమన్యత్కామహైతుకమ్ ॥ ౮ ॥
86. అసౌ మయా హతః శత్రుర్హనిష్యే చాపరానపి । ఈశ్వరోఽహమహం భోగీ సిద్ధోఽహం బలవాన్సుఖీ ॥ ౧౪ ॥
87. అస్మాకం తు విశిష్టా యే తాన్నిబోధ ద్విజోత్తమ । నాయకా మమ సైన్యస్య సంజ్ఞార్థం తాన్బ్రవీమి తే ॥ ౭ ॥
88. అహం క్రతురహం యజ్ఞః స్వధాహమహమౌషధమ్ । మన్త్రోఽహమహమేవాజ్యమహమగ్నిరహం హుతమ్ ॥ ౧౬ ॥
89. అహం వైశ్వానరో భూత్వా ప్రాణినాం దేహమాశ్రితః । ప్రాణాపానసమాయుక్తః పచామ్యన్నం చతుర్విధమ్ ॥ ౧౪ ॥
90. అహం సర్వస్య ప్రభవో మత్తః సర్వం ప్రవర్తతే । ఇతి మత్వా భజన్తే మాం బుధా భావసమన్వితాః ॥ ౮ ॥
91. అహం హి సర్వయజ్ఞానాం భోక్తా చ ప్రభురేవ చ । న తు మామభిజానన్తి తత్త్వేనాతశ్చ్యవన్తి తే ॥ ౨౪ ॥
92. అహఙ్కారం బలం దర్పం కామం క్రోధం పరిగ్రహమ్ । విముచ్య నిర్మమః శాన్తో బ్రహ్మభూయాయ కల్పతే ॥ ౫౩ ॥
93. అహఙ్కారం బలం దర్పం కామం క్రోధం చ సంశ్రితాః । మామాత్మపరదేహేషు ప్రద్విషన్తోఽభ్యసూయకాః ॥ ౧౮ ॥
94. అహమాత్మా గుడాకేశ సర్వభూతాశయస్థితః । అహమాదిశ్చ మధ్యం చ భూతానామన్త ఎవ చ ॥ ౨౦ ॥
95. అహింసా సత్యమక్రోధస్త్యాగః శాన్తిరపైశునమ్ । దయా భూతేష్వలోలుప్త్వం మార్దవం హ్రీరచాపలమ్ ॥ ౨ ॥
96. అహింసా సమతా తుష్టిస్తపో దానం యశోఽయశః । భవన్తి భావా భూతానాం మత్త ఎవ పృథగ్విధాః ॥ ౫ ॥
97. అహో బత మహత్పాపం కర్తుం వ్యవసితా వయమ్ । యద్రాజ్యసుఖలోభేన హన్తుం స్వజనముద్యతాః ॥ ౪౫ ॥
98. ఆ బ్రహ్మభువనాల్లోకాః పునరావర్తినోఽర్జున । మాముపేత్య తు కౌన్తేయ పునర్జన్మ న విద్యతే ॥ ౧౬ ॥
99. ఆఖ్యాహి మే కో భవానుగ్రరూపో నమోఽస్తు తే దేవవర ప్రసీద । విజ్ఞాతుమిచ్ఛామి భవన్తమాద్యం న హి ప్రజానామి తవ ప్రవృత్తిమ్ ॥ ౩౧ ॥
100. ఆచార్యాః పితరః పుత్రాస్తథైవ చ పితామహాః । మాతులాః శ్వశురాః పౌత్రాః స్యాలాః సమ్బన్ధినస్తథా ॥ ౩౪ ॥
101. ఆఢ్యోఽభిజనవానస్మి కోఽన్యోఽస్తి సదృశో మయా । యక్ష్యే దాస్యామి మోదిష్య ఇత్యజ్ఞానవిమోహితాః ॥ ౧౫ ॥
102. ఆత్మసమ్భావితాః స్తబ్ధా ధనమానమదాన్వితాః । యజన్తే నామయజ్ఞైస్తే దమ్భేనావిధిపూర్వకమ్ ॥ ౧౭ ॥
103. ఆత్మౌపమ్యేన సర్వత్ర సమం పశ్యతి యోఽర్జున । సుఖం వా యది వా దుఃఖం స యోగీ పరమో మతః ॥ ౩౨ ॥
104. ఆదిత్యానామహం విష్ణుర్జ్యోతిషాం రవిరంశుమాన్ । మరీచిర్మరుతామస్మి నక్షత్రాణామహం శశీ ॥ ౨౧ ॥
105. ఆపూర్యమాణమచలప్రతిష్ఠం సముద్రమాపః ప్రవిశన్తి యద్వత్ । తద్వత్కామా యం ప్రవిశన్తి సర్వే స శాన్తిమాప్నోతి న కామకామీ ॥ ౭౦ ॥
106. ఆయుఃసత్త్వబలారోగ్యసుఖప్రీతివివర్ధనాః । రస్యాః స్నిగ్ధాః స్థిరా హృద్యా ఆహారాః సాత్త్వికప్రియాః ॥ ౮ ॥
107. ఆయుధానామహం వజ్రం ధేనూనామస్మి కామధుక్ । ప్రజనశ్చాస్మి కన్దర్పః సర్పాణామస్మి వాసుకిః ॥ ౨౮ ॥
108. ఆరురుక్షోర్మునేర్యోగం కర్మ కారణముచ్యతే । యోగారూఢస్య తస్యైవ శమః కారణముచ్యతే ॥ ౩ ॥
109. ఆవృతం జ్ఞానమేతేన జ్ఞానినో నిత్యవైరిణా । కామరూపేణ కౌన్తేయ దుష్పూరేణానలేన చ ॥ ౩౯ ॥
110. ఆశాపాశశతైర్బద్ధాః కామక్రోధపరాయణాః । ఈహన్తే కామభోగార్థమన్యాయేనార్థసఞ్చయాన్ ॥ ౧౨ ॥
111. ఆశ్చర్యవత్పశ్యతి కశ్చిదేనమాశ్చర్యవద్వదతి తథైవ చాన్యః । ఆశ్చర్యవచ్చైనమన్యః శృణోతి శ్రుత్వాప్యేనం వేద న చైవ కశ్చిత్ ॥ ౨౯ ॥
112. ఆసురీం యోనిమాపన్నా మూఢా జన్మని జన్మని । మామప్రాప్యైవ కౌన్తేయ తతో యాన్త్యధమాం గతిమ్ ॥ ౨౦ ॥
113. ఆహారస్త్వపి సర్వస్య త్రివిధో భవతి ప్రియః । యజ్ఞస్తపస్తథా దానం తేషాం భేదమిమం శృణు ॥ ౭ ॥
114. ఆహుస్త్వామృషయః సర్వే దేవర్షిర్నారదస్తథా । అసితో దేవలో వ్యాసః స్వయం చైవ బ్రవీషి మే ॥ ౧౩ ॥
115. ఇచ్ఛా ద్వేషః సుఖం దుఃఖం సఙ్ఘాతశ్చేతనా ధృతిః । ఎతత్క్షేత్రం సమాసేన సవికారముదాహృతమ్ ॥ ౬ ॥
116. ఇచ్ఛాద్వేషసముత్థేన ద్వన్ద్వమోహేన భారత । సర్వభూతాని సంమోహం సర్గే యాన్తి పరన్తప ॥ ౨౭ ॥
117. ఇతి క్షేత్రం తథా జ్ఞానం జ్ఞేయం చోక్తం సమాసతః । మద్భక్త ఎతద్విజ్ఞాయ మద్భావాయోపపద్యతే ॥ ౧౮ ॥
118. ఇతి గుహ్యతమం శాస్త్రమిదముక్తం మయానఘ । ఎతద్బుద్ధ్వా బుద్ధిమాన్స్యాత్కృతకృత్యశ్చ భారత ॥ ౨౦ ॥
119. ఇతి తే జ్ఞానమాఖ్యాతం గుహ్యాద్గుహ్యతరం మయా । విమృశ్యైతదశేషేణ యథేచ్ఛసి తథా కురు ॥ ౬౩ ॥
120. ఇత్యర్జునం వాసుదేవస్తథోక్త్వా స్వకం రూపం దర్శయామాస భూయః । ఆశ్వాసయామాస చ భీతమేనం భూత్వా పునఃసౌమ్యవపుర్మహాత్మా ॥ ౫౦ ॥
121. ఇత్యహం వాసుదేవస్య పార్థస్య చ మహాత్మనః । సంవాదమిమమశ్రౌషమద్భుతం రోమహర్షణమ్ ॥ ౭౪ ॥
122. ఇదం జ్ఞానముపాశ్రిత్య మమ సాధర్మ్యమాగతాః । సర్గేఽపి నోపజాయన్తే ప్రలయే న వ్యథన్తి చ ॥ ౨ ॥
123. ఇదం తు తే గుహ్యతమం ప్రవక్ష్యామ్యనసూయవే । జ్ఞానం విజ్ఞానసహితం యజ్జ్ఞాత్వా మోక్ష్యసేఽశుభాత్ ॥ ౧ ॥
124. ఇదం తే నాతపస్కాయ నాభక్తాయ కదాచన । న చాశుశ్రూషవే వాచ్యం న చ మాం యోఽభ్యసూయతి ॥ ౬౭ ॥
125. ఇదం శరీరం కౌన్తేయ క్షేత్రమిత్యభిధీయతే । ఎతద్యో వేత్తి తం ప్రాహుః క్షేత్రజ్ఞ ఇతి తద్విదః ॥ ౧ ॥
126. ఇదమద్య మయా లబ్ధమిదం ప్రాప్స్యే మనోరథమ్ । ఇదమస్తీదమపి మే భవిష్యతి పునర్ధనమ్ ॥ ౧౩ ॥
127. ఇన్ద్రియస్యేన్ద్రియస్యార్థే రాగద్వేషౌ వ్యవస్థితౌ । తయోర్న వశమాగచ్ఛేత్తౌ హ్యస్య పరిపన్థినౌ ॥ ౩౪ ॥
128. ఇన్ద్రియాణాం హి చరతాం యన్మనోఽనువిధీయతే । తదస్య హరతి ప్రజ్ఞాం వాయుర్నావమివామ్భసి ॥ ౬౭ ॥
129. ఇన్ద్రియాణి పరాణ్యాహురిన్ద్రియేభ్యః పరం మనః । మనసస్తు పరా బుద్ధిర్యో బుద్ధేః పరతస్తు సః ॥ ౪౨ ॥
130. ఇన్ద్రియాణి మనో బుద్ధిరస్యాధిష్ఠానముచ్యతే । ఎతైర్విమోహయత్యేష జ్ఞానమావృత్య దేహినమ్ ॥ ౪౦ ॥
131. ఇన్ద్రియార్థేషు వైరాగ్యమనహఙ్కార ఎవ చ । జన్మమృత్యుజరావ్యాధిదుఃఖదోషానుదర్శనమ్ ॥ ౮ ॥
132. ఇమం వివస్వతే యోగం ప్రోక్తవానహమవ్యయమ్ । వివస్వాన్మనవే ప్రాహ మనురిక్ష్వాకవేఽబ్రవీత్ ॥ ౧ ॥
133. ఇష్టాన్భోగాన్హి వో దేవా దాస్యన్తే యజ్ఞభావితాః । తైర్దత్తానప్రదాయైభ్యో యో భుఙ్క్తే స్తేన ఎవ సః ॥ ౧౨ ॥
134. ఇహైకస్థం జగత్కృత్స్నం పశ్యాద్య సచరాచరమ్ । మమ దేహే గుడాకేశ యచ్చాన్యద్ద్రష్టుమిచ్ఛసి ॥ ౭ ॥
135. ఇహైవ తైర్జితః సర్గో యేషాం సామ్యే స్థితం మనః । నిర్దోషం హి సమం బ్రహ్మ తస్మాద్బ్రహ్మణి తే స్థితాః ॥ ౧౯ ॥
136. ఈశ్వరః సర్వభూతానాం హృద్దేశేఽర్జున తిష్ఠతి । భ్రామయన్సర్వభూతాని యన్త్రారూఢాని మాయయా ॥ ౬౧ ॥
137. ఉచ్చైఃశ్రవసమశ్వానాం విద్ధి మామమృతోద్భవమ్ । ఐరావతం గజేన్ద్రాణాం నరాణాం చ నరాధిపమ్ ॥ ౨౭ ॥
138. ఉత్క్రామన్తం స్థితం వాపి భుఞ్జానం వా గుణాన్వితమ్ । విమూఢా నానుపశ్యన్తి పశ్యన్తి జ్ఞానచక్షుషః ॥ ౧౦ ॥
139. ఉత్తమః పురుషస్త్వన్యః పరమాత్మేత్యుదాహృతః । యో లోకత్రయమావిశ్య బిభర్త్యవ్యయ ఈశ్వరః ॥ ౧౭ ॥
140. ఉత్సన్నకులధర్మాణాం మనుష్యాణాం జనార్దన । నరకే నియతం వాసో భవతీత్యనుశుశ్రుమ ॥ ౪౪ ॥
141. ఉత్సీదేయురిమే లోకా న కుర్యాం కర్మ చేదహమ్ । సఙ్కరస్య చ కర్తా స్యాముపహన్యామిమాః ప్రజాః ॥ ౨౪ ॥
142. ఉదారాః సర్వ ఎవైతే జ్ఞానీ త్వాత్మైవ మే మతమ్ । ఆస్థితః స హి యుక్తాత్మా మామేవానుత్తమాం గతిమ్ ॥ ౧౮ ॥
143. ఉదాసీనవదాసీనో గుణైర్యో న విచాల్యతే । గుణా వర్తన్త ఇత్యేవ యోఽవతిష్ఠతి నేఙ్గతే ॥ ౨౩ ॥
144. ఉద్ధరేదాత్మనాత్మానం నాత్మానమవసాదయేత్ । ఆత్మైవ హ్యాత్మనో బన్ధురాత్మైవ రిపురాత్మనః ॥ ౫ ॥
145. ఉపద్రష్టానుమన్తా చ భర్తా భోక్తా మహేశ్వరః । పరమాత్మేతి చాప్యుక్తో దేహేఽస్మిన్పురుషః పరః ॥ ౨౨ ॥
146. ఊర్ధ్వం గచ్ఛన్తి సత్త్వస్థా మధ్యే తిష్ఠన్తి రాజసాః । జఘన్యగుణవృత్తస్థా అధో గచ్ఛన్తి తామసాః ॥ ౧౮ ॥
147. ఊర్ధ్వమూలమధఃశాఖమశ్వత్థం ప్రాహురవ్యయమ్ । ఛన్దాంసి యస్య పర్ణాని యస్తం వేద స వేదవిత్ ॥ ౧ ॥
148. ఋషిభిర్బహుధా గీతం ఛన్దోభిర్వివిధైః పృథక్ । బ్రహ్మసూత్రపదైశ్చైవ హేతుమద్భిర్వినిశ్చితైః ॥ ౪ ॥
149. ఎతచ్ఛ్రుత్వా వచనం కేశవస్య కృతాఞ్జలిర్వేపమానః కిరీటీ । నమస్కృత్వా భూయ ఎవాహ కృష్ణం సగద్గదం భీతభీతః ప్రణమ్య ॥ ౩౫ ॥
150. ఎతద్యోనీని భూతాని సర్వాణీత్యుపధారయ । అహం కృత్స్నస్య జగతః ప్రభవః ప్రలయస్తథా ॥ ౬ ॥
151. ఎతన్మే సంశయం కృష్ణ చ్ఛేత్తుమర్హస్యశేషతః । త్వదన్యః సంశయస్యాస్య చ్ఛేత్తా న హ్యుపపద్యతే ॥ ౩౯ ॥
152. ఎతాం దృష్టిమవష్టభ్య నష్టాత్మానోఽల్పబుద్ధయః । ప్రభవన్త్యుగ్రకర్మాణః క్షయాయ జగతోఽహితాః ॥ ౯ ॥
153. ఎతాం విభూతిం యోగం చ మమ యో వేత్తి తత్త్వతః । సోఽవికమ్పేన యోగేన యుజ్యతే నాత్ర సంశయః ॥ ౭ ॥
154. ఎతాన్న హన్తుమిచ్ఛామి ఘ్నతోఽపి మధుసూదన । అపి త్రైలోక్యరాజ్యస్య హేతోః కిం ను మహీకృతే ॥ ౩౫ ॥
155. ఎతాన్యపి తు కర్మాణి సఙ్గం త్యక్త్వా ఫలాని చ । కర్తవ్యానీతి మే పార్థ నిశ్చితం మతముత్తమమ్ ॥ ౬ ॥
156. ఎతైర్విముక్తః కౌన్తేయ తమోద్వారైస్త్రిభిర్నరః । ఆచరత్యాత్మనః శ్రేయస్తతో యాతి పరాం గతిమ్ ॥ ౨౨ ॥
157. ఎవం జ్ఞాత్వా కృతం కర్మ పూర్వైరపి ముముక్షుభిః । కురు కర్మైవ తస్మాత్త్వం పూర్వైః పూర్వతరం కృతమ్ ॥ ౧౫ ॥
158. ఎవం పరమ్పరాప్రాప్తమిమం రాజర్షయో విదుః । స కాలేనేహ మహతా యోగో నష్టః పరన్తప ॥ ౨ ॥
159. ఎవం ప్రవర్తితం చక్రం నానువర్తయతీహ యః । అఘాయురిన్ద్రియారామో మోఘం పార్థ స జీవతి ॥ ౧౬ ॥
160. ఎవం బహువిధా యజ్ఞా వితతా బ్రహ్మణో ముఖే । కర్మజాన్విద్ధి తాన్సర్వానేవం జ్ఞాత్వా విమోక్ష్యసే ॥ ౩౨ ॥
161. ఎవం బుద్ధేః పరం బుద్ధ్వా సంస్తభ్యాత్మానమాత్మనా । జహి శత్రుం మహాబాహో కామరూపం దురాసదమ్ ॥ ౪౩ ॥
162. ఎవం సతతయుక్తా యే భక్తాస్త్వాం పర్యుపాసతే । యే చాప్యక్షరమవ్యక్తం తేషాం కే యోగవిత్తమాః ॥ ౧ ॥
163. ఎవముక్తో హృషీకేశో గుడాకేశేన భారత । సేనయోరుభయోర్మధ్యే స్థాపయిత్వా రథోత్తమమ్ ॥ ౨౪ ॥
164. ఎవముక్త్వా తతో రాజన్మహాయోగేశ్వరో హరిః । దర్శయామాస పార్థాయ పరమం రూపమైశ్వరమ్ ॥ ౯ ॥
165. ఎవముక్త్వా హృషీకేశం గుడాకేశః పరన్తపః । న యోత్స్య ఇతి గోవిన్దముక్త్వా తూష్ణీం బభూవ హ ॥ ౯ ॥
166. ఎవముక్త్వార్జునః సం‍ఖ్యే రథోపస్థ ఉపావిశత్ । విసృజ్య సశరం చాపం శోకసంవిగ్నమానసః ॥ ౪౭ ॥
167. ఎవమేతద్యథాత్థ త్వమాత్మానం పరమేశ్వర । ద్రష్టుమిచ్ఛామి తే రూపమైశ్వరం పురుషోత్తమ ॥ ౩ ॥
168. ఎషా తేఽభిహితా సాఙ్‍ఖ్యే బుద్ధిర్యోగే త్విమాం శృణు । బుద్ధ్యా యుక్తో యయా పార్థ కర్మబన్ధం ప్రహాస్యసి ॥ ౩౯ ॥
169. ఎషా బ్రాహ్మీ స్థితిః పార్థ నైనాం ప్రాప్య విముహ్యతి । స్థిత్వాస్యామన్తకాలేఽపి బ్రహ్మనిర్వాణమృచ్ఛతి ॥ ౭౨ ॥
170. ఓం తత్సదితి నిర్దేశో బ్రహ్మణస్త్రివిధః స్మృతః । బ్రాహ్మణాస్తేన వేదాశ్చ యజ్ఞాశ్చ విహితాః పురా ॥ ౨౩ ॥
171. ఓమిత్యేకాక్షరం బ్రహ్మ వ్యాహరన్మామనుస్మరన్ । యః ప్రయాతి త్యజన్దేహం స యాతి పరమాం గతిమ్ ॥ ౧౩ ॥
172. కచ్చిదేతచ్ఛ్రుతం పార్థ త్వయైకాగ్రేణ చేతసా । కచ్చిదజ్ఞానసంమోహః ప్రణష్టస్తే ధనఞ్జయ ॥ ౭౨ ॥
173. కచ్చిన్నోభయవిభ్రష్టశ్ఛిన్నాభ్రమివ నశ్యతి । అప్రతిష్ఠో మహాబాహో విమూఢో బ్రహ్మణః పథి ॥ ౩౮ ॥
174. కట్వమ్లలవణాత్యుష్ణతీక్ష్ణరూక్షవిదాహినః । ఆహారా రాజసస్యేష్టా దుఃఖశోకామయప్రదాః ॥ ౯ ॥
175. కథం న జ్ఞేయమస్మాభిః పాపాదస్మాన్నివర్తితుమ్ । కులక్షయకృతం దోషం ప్రపశ్యద్భిర్జనార్దన ॥ ౩౯ ॥
176. కథం భీష్మమహం సం‍ఖ్యే ద్రోణం చ మధుసూదన । ఇషుభిః ప్రతియోత్స్యామి పూజార్హావరిసూదన ॥ ౪ ॥
177. కథం విద్యామహం యోగింస్త్వాం సదా పరిచిన్తయన్ । కేషు కేషు చ భావేషు చిన్త్యోఽసి భగవన్మయా ॥ ౧౭ ॥
178. కర్మ బ్రహ్మోద్భవం విద్ధి బ్రహ్మాక్షరసముద్భవమ్ । తస్మాత్సర్వగతం బ్రహ్మ నిత్యం యజ్ఞే ప్రతిష్ఠితమ్ ॥ ౧౫ ॥
179. కర్మజం బుద్ధియుక్తా హి ఫలం త్యక్త్వా మనీషిణః । జన్మబన్ధవినిర్ముక్తాః పదం గచ్ఛన్త్యనామయమ్ ॥ ౫౧ ॥
180. కర్మణః సుకృతస్యాహుః సాత్త్వికం నిర్మలం ఫలమ్ । రజసస్తు ఫలం దుఃఖమజ్ఞానం తమసః ఫలమ్ ॥ ౧౬ ॥
181. కర్మణైవ హి సంసిద్ధిమాస్థితా జనకాదయః । లోకసఙ్గ్రహమేవాపి సమ్పశ్యన్కర్తుమర్హసి ॥ ౨౦ ॥
182. కర్మణో హ్యపి బోద్ధవ్యం బోద్ధవ్యం చ వికర్మణః । అకర్మణశ్చ బోద్ధవ్యం గహనా కర్మణో గతిః ॥ ౧౭ ॥
183. కర్మణ్యకర్మ యః పశ్యేదకర్మణి చ కర్మ యః । స బుద్ధిమాన్మనుష్యేషు స యుక్తః కృత్స్నకర్మకృత్ ॥ ౧౮ ॥
184. కర్మణ్యేవాధికారస్తే మా ఫలేషు కదాచన । మా కర్మఫలహేతుర్భూర్మా తే సఙ్గోఽస్త్వకర్మణి ॥ ౪౭ ॥
185. కర్మేన్ద్రియాణి సంయమ్య య ఆస్తే మనసా స్మరన్ । ఇన్ద్రియార్థాన్విమూఢాత్మా మిథ్యాచారః స ఉచ్యతే ॥ ౬ ॥
186. కర్శయన్తః శరీరస్థం భూతగ్రామమచేతసః । మాం చైవాన్తఃశరీరస్థం తాన్విద్ధ్యాసురనిశ్చయాన్ ॥ ౬ ॥
187. కవిం పురాణమనుశాసితారమణోరణీయాంసమనుస్మరేద్యః । సర్వస్య ధాతారమచిన్త్యరూపమాదిత్యవర్ణం తమసః పరస్తాత్ ॥ ౯ ॥
188. కస్మాచ్చ తే న నమేరన్మహాత్మన్గరీయసే బ్రహ్మణోఽప్యాదికర్త్రే । అనన్త దేవేశ జగన్నివాస త్వమక్షరం సదసత్తత్పరం యత్ ॥ ౩౭ ॥
189. కాఙ్క్షన్తః కర్మణాం సిద్ధిం యజన్త ఇహ దేవతాః । క్షిప్రం హి మానుషే లోకే సిద్ధిర్భవతి కర్మజా ॥ ౧౨ ॥
190. కామ ఎష క్రోధ ఎష రజోగుణసముద్భవః । మహాశనో మహాపాప్మా విద్ధ్యేనమిహ వైరిణమ్ ॥ ౩౭ ॥
191. కామక్రోధవియుక్తానాం యతీనాం యతచేతసామ్ । అభితో బ్రహ్మనిర్వాణం వర్తతే విదితాత్మనామ్ ॥ ౨౬ ॥
192. కామమాశ్రిత్య దుష్పూరం దమ్భమానమదాన్వితాః । మోహాద్గృహీత్వాసద్గ్రాహాన్ప్రవర్తన్తేఽశుచివ్రతాః ॥ ౧౦ ॥
193. కామాత్మానః స్వర్గపరా జన్మకర్మఫలప్రదామ్ । క్రియావిశేషబహులాం భోగైశ్వర్యగతిం ప్రతి ॥ ౪౩ ॥
194. కామైస్తైస్తైర్హృతజ్ఞానాః ప్రపద్యన్తేఽన్యదేవతాః । తం తం నియమమాస్థాయ ప్రకృత్యా నియతాః స్వయా ॥ ౨౦ ॥
195. కామ్యానాం కర్మణాం న్యాసం సంన్యాసం కవయో విదుః । సర్వకర్మఫలత్యాగం ప్రాహుస్త్యాగం విచక్షణాః ॥ ౨ ॥
196. కాయేన మనసా బుద్ధ్యా కేవలైరిన్ద్రియైరపి । యోగినః కర్మ కుర్వన్తి సఙ్గం త్యక్త్వాత్మశుద్ధయే ॥ ౧౧ ॥
197. కార్పణ్యదోషోపహతస్వభావః పృచ్ఛామి త్వాం ధర్మసంమూఢచేతాః । యచ్ఛ్రేయః స్యాన్నిశ్చితం బ్రూహి తన్మే శిష్యస్తేఽహం శాధి మాం త్వాం ప్రపన్నమ్ ॥ ౭ ॥
198. కార్యకరణకర్తృత్వే హేతుః ప్రకృతిరుచ్యతే । పురుషః సుఖదుఃఖానాం భోక్తృత్వే హేతురుచ్యతే ॥ ౨౦ ॥
199. కార్యమిత్యేవ యత్కర్మ నియతం క్రియతేఽర్జున । సఙ్గం త్యక్త్వా ఫలం చైవ స త్యాగః సాత్త్వికో మతః ॥ ౯ ॥
200. కాలోఽస్మి లోకక్షయకృత్ప్రవృద్ధో లోకాన్సమాహర్తుమిహ ప్రవృత్తః । ఋతేఽపి త్వా న భవిష్యన్తి సర్వే యేఽవస్థితాః ప్రత్యనీకేషు యోధాః ॥ ౩౨ ॥
201. కాశ్యశ్చ పరమేష్వాసః శిఖణ్డీ చ మహారథః । ధృష్టద్యుమ్నో విరాటశ్చ సాత్యకిశ్చాపరాజితః ॥ ౧౭ ॥
202. కిం కర్మ కిమకర్మేతి కవయోఽప్యత్ర మోహితాః । తత్తే కర్మ ప్రవక్ష్యామి యజ్జ్ఞాత్వా మోక్ష్యసేఽశుభాత్ ॥ ౧౬ ॥
203. కిం తద్బ్రహ్మ కిమధ్యాత్మం కిం కర్మ పురుషోత్తమ । అధిభూతం చ కిం ప్రోక్తమధిదైవం కిముచ్యతే ॥ ౧ ॥
204. కిం పునర్బ్రాహ్మణాః పుణ్యా భక్తా రాజర్షయస్తథా । అనిత్యమసుఖం లోకమిమం ప్రాప్య భజస్వ మామ్ ॥ ౩౩ ॥
205. కిరీటినం గదినం చక్రహస్తమిచ్ఛామి త్వాం ద్రష్టుమహం తథైవ । తేనైవ రూపేణ చతుర్భుజేన సహస్రబాహో భవ విశ్వమూర్తే ॥ ౪౬ ॥
206. కిరీటినం గదినం చక్రిణం చ తేజోరాశిం సర్వతోదీప్తిమన్తమ్ । పశ్యామి త్వాం దుర్నిరీక్ష్యం సమన్తాద్దీప్తానలార్కద్యుతిమప్రమేయమ్ ॥ ౧౭ ॥
207. కుతస్త్వా కశ్మలమిదం విషమే సముపస్థితమ్ । అనార్యజుష్టమస్వర్గ్యమకీర్తికరమర్జున ॥ ౨ ॥
208. కులక్షయే ప్రణశ్యన్తి కులధర్మాః సనాతనాః । ధర్మే నష్టే కులం కృత్స్నమధర్మోఽభిభవత్యుత ॥ ౪౦ ॥
209. కృపయా పరయావిష్టో విషీదన్నిదమబ్రవీత్ । అర్జున ఉవాచ — దృష్ట్వేమాన్స్వజనాన్కృష్ణ యుయుత్సూన్సముపస్థితాన్ ॥ ౨౮ ॥
210. కృషిగౌరక్ష్యవాణిజ్యం వైశ్యకర్మ స్వభావజమ్ । పరిచర్యాత్మకం కర్మ శూద్రస్యాపి స్వభావజమ్ ॥ ౪౪ ॥
211. కైర్లిఙ్గైస్త్రీన్గుణానేతానతీతో భవతి ప్రభో । కిమాచారః కథం చైతాంస్త్రీన్గుణానతివర్తతే ॥ ౨౧ ॥
212. క్రోధాద్భవతి సంమోహః సంమోహాత్స్మృతివిభ్రమః । స్మృతిభ్రంశాద్బుద్ధినాశో బుద్ధినాశాత్ప్రణశ్యతి ॥ ౬౩ ॥
213. క్లేశోఽధికతరస్తేషామవ్యక్తాసక్తచేతసామ్ । అవ్యక్తా హి గతిర్దుఃఖం దేహవద్భిరవాప్యతే ॥ ౫ ॥
214. క్లైబ్యం మా స్మ గమః పార్థ నైతత్త్వయ్యుపపద్యతే । క్షుద్రం హృదయదౌర్బల్యం త్యక్త్వోత్తిష్ఠ పరన్తప ॥ ౩ ॥
215. క్షిప్రం భవతి ధర్మాత్మా శశ్వచ్ఛాన్తిం నిగచ్ఛతి । కౌన్తేయ ప్రతిజానీహి న మే భక్తః ప్రణశ్యతి ॥ ౩౧ ॥
216. క్షేత్రక్షేత్రజ్ఞయోరేవమన్తరం జ్ఞానచక్షుషా । భూతప్రకృతిమోక్షం చ యే విదుర్యాన్తి తే పరమ్ ॥ ౩౪ ॥
217. క్షేత్రజ్ఞం చాపి మాం విద్ధి సర్వక్షేత్రేషు భారత । క్షేత్రక్షేత్రజ్ఞయోర్జ్ఞానం యత్తజ్జ్ఞానం మతం మమ ॥ ౨ ॥
218. గతసఙ్గస్య ముక్తస్య జ్ఞానావస్థితచేతసః । యజ్ఞాయాచరతః కర్మ సమగ్రం ప్రవిలీయతే ॥ ౨౩ ॥
219. గతిర్భర్తా ప్రభుః సాక్షీ నివాసః శరణం సుహృత్ । ప్రభవః ప్రలయః స్థానం నిధానం బీజమవ్యయమ్ ॥ ౧౮ ॥
220. గాణ్డీవం స్రంసతే హస్తాత్త్వక్చైవ పరిదహ్యతే । న చ శక్నోమ్యవస్థాతుం భ్రమతీవ చ మే మనః ॥ ౩౦ ॥
221. గామావిశ్య చ భూతాని ధారయామ్యహమోజసా । పుష్ణామి చౌషధీః సర్వాః సోమో భూత్వా రసాత్మకః ॥ ౧౩ ॥
222. గుణానేతానతీత్య త్రీన్దేహీ దేహసముద్భవాన్ । జన్మమృత్యుజరాదుఃఖైర్విముక్తోఽమృతమశ్నుతే ॥ ౨౦ ॥
223. గురూనహత్వా హి మహానుభావాన్ శ్రేయో భోక్తుం భైక్షమపీహ లోకే । హత్వార్థకామాంస్తు గురూనిహైవ భుఞ్జీయ భోగాన్రుధిరప్రదిగ్ధాన్ ॥ ౫ ॥
224. చఞ్చలం హి మనః కృష్ణ ప్రమాథి బలవద్దృఢమ్ । తస్యాహం నిగ్రహం మన్యే వాయోరివ సుదుష్కరమ్ ॥ ౩౪ ॥
225. చతుర్విధా భజన్తే మాం జనాః సుకృతినోఽర్జున । ఆర్తో జిజ్ఞాసురర్థార్థీ జ్ఞానీ చ భరతర్షభ ॥ ౧౬ ॥
226. చాతుర్వర్ణ్యం మయా సృష్టం గుణకర్మవిభాగశః । తస్య కర్తారమపి మాం విద్ధ్యకర్తారమవ్యయమ్ ॥ ౧౩ ॥
227. చిన్తామపరిమేయాం చ ప్రలయాన్తాముపాశ్రితాః । కామోపభోగపరమా ఎతావదితి నిశ్చితాః ॥ ౧౧ ॥
228. చేతసా సర్వకర్మాణి మయి సంన్యస్య మత్పరః । బుద్ధియోగమపాశ్రిత్య మచ్చిత్తః సతతం భవ ॥ ౫౭ ॥
229. జన్మ కర్మ చ మే దివ్యమేవం యో వేత్తి తత్త్వతః । త్యక్త్వా దేహం పునర్జన్మ నైతి మామేతి సోఽర్జున ॥ ౯ ॥
230. జరామరణమోక్షాయ మామాశ్రిత్య యతన్తి యే । తే బ్రహ్మ తద్విదుః కృత్స్నమధ్యాత్మం కర్మ చాఖిలమ్ ॥ ౨౯ ॥
231. జాతస్య హి ధ్రువో మృత్యుర్ధ్రువం జన్మ మృతస్య చ । తస్మాదపరిహార్యేఽర్థే న త్వం శోచితుమర్హసి ॥ ౨౭ ॥
232. జితాత్మనః ప్రశాన్తస్య పరమాత్మా సమాహితః । శీతోష్ణసుఖదుఃఖేషు తథా మానాపమానయోః ॥ ౭ ॥
233. జ్ఞానం కర్మ చ కర్తా చ త్రిధైవ గుణభేదతః । ప్రోచ్యతే గుణసఙ్ఖ్యానే యథావచ్ఛృణు తాన్యపి ॥ ౧౯ ॥
234. జ్ఞానం జ్ఞేయం పరిజ్ఞాతా త్రివిధా కర్మచోదనా । కరణం కర్మ కర్తేతి త్రివిధః కర్మసఙ్గ్రహః ॥ ౧౮ ॥
235. జ్ఞానం తేఽహం సవిజ్ఞానమిదం వక్ష్యామ్యశేషతః । యజ్జ్ఞాత్వా నేహ భూయోఽన్యజ్జ్ఞాతవ్యమవశిష్యతే ॥ ౨ ॥
236. జ్ఞానయజ్ఞేన చాప్యన్యే యజన్తో మాముపాసతే । ఎకత్వేన పృథక్త్వేన బహుధా విశ్వతోముఖమ్ ॥ ౧౫ ॥
237. జ్ఞానవిజ్ఞానతృప్తాత్మా కూటస్థో విజితేన్ద్రియః । యుక్త ఇత్యుచ్యతే యోగీ సమలోష్టాశ్మకాఞ్చనః ॥ ౮ ॥
238. జ్ఞానేన తు తదజ్ఞానం యేషాం నాశితమాత్మనః । తేషామాదిత్యవజ్జ్ఞానం ప్రకాశయతి తత్పరమ్ ॥ ౧౬ ॥
239. జ్ఞేయం యత్తత్ప్రవక్ష్యామి యజ్జ్ఞాత్వామృతమశ్నుతే । అనాదిమత్పరం బ్రహ్మ న సత్తన్నాసదుచ్యతే ॥ ౧౨ ॥
240. జ్ఞేయః స నిత్యసంన్యాసీ యో న ద్వేష్టి న కాఙ్క్షతి । నిర్ద్వన్ద్వో హి మహాబాహో సుఖం బన్ధాత్ప్రముచ్యతే ॥ ౩ ॥
241. జ్యాయసీ చేత్కర్మణస్తే మతా బుద్ధిర్జనార్దన । తత్కిం కర్మణి ఘోరే మాం నియోజయసి కేశవ ॥ ౧ ॥
242. జ్యోతిషామపి తజ్జ్యోతిస్తమసః పరముచ్యతే । జ్ఞానం జ్ఞేయం జ్ఞానగమ్యం హృది సర్వస్య విష్ఠితమ్ ॥ ౧౭ ॥
243. తం తథా కృపయావిష్టమశ్రుపూర్ణాకులేక్షణమ్ । విషీదన్తమిదం వాక్యమువాచ మధుసూదనః ॥ ౧ ॥
244. తం విద్యాద్దుఃఖసంయోగవియోగం యోగసంజ్ఞితమ్ । స నిశ్చయేన యోక్తవ్యో యోగోఽనిర్విణ్ణచేతసా ॥ ౨౩ ॥
245. తచ్చ సంస్మృత్య సంస్మృత్య రూపమత్యద్భుతం హరేః । విస్మయో మే మహాన్రాజన్ హృష్యామి చ పునః పునః ॥ ౭౭ ॥
246. తతః పదం తత్పరిమార్గితవ్యం యస్మిన్గతా న నివర్తన్తి భూయః । తమేవ చాద్యం పురుషం ప్రపద్యే యతః ప్రవృత్తిః ప్రసృతా పురాణీ ॥ ౪ ॥
247. తతః శఙ్ఖాశ్చ భేర్యశ్చ పణవానకగోముఖాః । సహసైవాభ్యహన్యన్త స శబ్దస్తుములోఽభవత్ ॥ ౧౩ ॥
248. తతః శ్వేతైర్హయైర్యుక్తే మహతి స్యన్దనే స్థితౌ । మాధవః పాణ్డవశ్చైవ దివ్యౌ శఙ్ఖౌ ప్రదధ్మతుః ॥ ౧౪ ॥
249. తతః స విస్మయావిష్టో హృష్టరోమా ధనఞ్జయః । ప్రణమ్య శిరసా దేవం కృతాఞ్జలిరభాషత ॥ ౧౪ ॥
250. తత్క్షేత్రం యచ్చ యాదృక్చ యద్వికారి యతశ్చ యత్ । స చ యో యత్ప్రభావశ్చ తత్సమాసేన మే శృణు ॥ ౩ ॥
251. తత్త్వవిత్తు మహాబాహో గుణకర్మవిభాగయోః । గుణా గుణేషు వర్తన్త ఇతి మత్వా న సజ్జతే ॥ ౨౮ ॥
252. తత్ర తం బుద్ధిసంయోగం లభతే పౌర్వదేహికమ్ । యతతే చ తతో భూయః సంసిద్ధౌ కురునన్దన ॥ ౪౩ ॥
253. తత్ర సత్త్వం నిర్మలత్వాత్ప్రకాశకమనామయమ్ । సుఖసఙ్గేన బధ్నాతి జ్ఞానసఙ్గేన చానఘ ॥ ౬ ॥
254. తత్రాపశ్యత్స్థితాన్పార్థః పితౄనథ పితామహాన్ । ఆచార్యాన్మాతులాన్భ్రాతౄన్పుత్రాన్పౌత్రాన్సఖీంస్తథా ॥ ౨౬ ॥
255. తత్రైకస్థం జగత్కృత్స్నం ప్రవిభక్తమనేకధా । అపశ్యద్దేవదేవస్య శరీరే పాణ్డవస్తదా ॥ ౧౩ ॥
256. తత్రైకాగ్రం మనః కృత్వా యతచిత్తేన్ద్రియక్రియః । ఉపవిశ్యాసనే యుఞ్జ్యాద్యోగమాత్మవిశుద్ధయే ॥ ౧౨ ॥
257. తత్రైవం సతి కర్తారమాత్మానం కేవలం తు యః । పశ్యత్యకృతబుద్ధిత్వాన్న స పశ్యతి దుర్మతిః ॥ ౧౬ ॥
258. తదిత్యనభిసన్ధాయ ఫలం యజ్ఞతపఃక్రియాః । దానక్రియాశ్చ వివిధాః క్రియన్తే మోక్షకాఙ్క్షిభిః ॥ ౨౫ ॥
259. తద్బుద్ధయస్తదాత్మానస్తన్నిష్ఠాస్తత్పరాయణాః । గచ్ఛన్త్యపునరావృత్తిం జ్ఞాననిర్ధూతకల్మషాః ॥ ౧౭ ॥
260. తద్విద్ధి ప్రణిపాతేన పరిప్రశ్నేన సేవయా । ఉపదేక్ష్యన్తి తే జ్ఞానం జ్ఞానినస్తత్త్వదర్శినః ॥ ౩౪ ॥
261. తపస్విభ్యోఽధికో యోగీ జ్ఞానిభ్యోఽపి మతోఽధికః । కర్మిభ్యశ్చాధికో యోగీ తస్మాద్యోగీ భవార్జున ॥ ౪౬ ॥
262. తపామ్యహమహం వర్షం నిగృహ్ణామ్యుత్సృజామి చ । అమృతం చైవ మృత్యుశ్చ సదసచ్చాహమర్జున ॥ ౧౯ ॥
263. తమస్త్వజ్ఞానజం విద్ధి మోహనం సర్వదేహినామ్ । ప్రమాదాలస్యనిద్రాభిస్తన్నిబధ్నాతి భారత ॥ ౮ ॥
264. తమువాచ హృషీకేశః ప్రహసన్నివ భారత । సేనయోరుభయోర్మధ్యే విషీదన్తమిదం వచః ॥ ౧౦ ॥
265. తమేవ శరణం గచ్ఛ సర్వభావేన భారత । తత్ప్రసాదాత్పరాం శాన్తిం స్థానం ప్రాప్స్యసి శాశ్వతమ్ ॥ ౬౨ ॥
266. తస్మాచ్ఛాస్త్రం ప్రమాణం తే కార్యాకార్యవ్యవస్థితౌ । జ్ఞాత్వా శాస్త్రవిధానోక్తం కర్మ కర్తుమిహార్హసి ॥ ౨౪ ॥
267. తస్మాత్త్వమిన్ద్రియాణ్యాదౌ నియమ్య భరతర్షభ । పాప్మానం ప్రజహిహ్యేనం జ్ఞానవిజ్ఞాననాశనమ్ ॥ ౪౧ ॥
268. తస్మాత్త్వముత్తిష్ఠ యశో లభస్వ జిత్వా శత్రూన్భుఙ్క్ష్వ రాజ్యం సమృద్ధమ్ । మయైవైతే నిహతాః పూర్వమేవ నిమిత్తమాత్రం భవ సవ్యసాచిన్ ॥ ౩౩ ॥
269. తస్మాత్ప్రణమ్య ప్రణిధాయ కాయం ప్రసాదయే త్వామహమీశమీడ్యమ్ । పితేవ పుత్రస్య సఖేవ సఖ్యుః ప్రియః ప్రియాయార్హసి దేవ సోఢుమ్ ॥ ౪౪ ॥
270. తస్మాత్సర్వేషు కాలేషు మామనుస్మర యుధ్య చ । మయ్యర్పితమనోబుద్ధిర్మామేవైష్యస్యసంశయః ॥ ౭ ॥
271. తస్మాదజ్ఞానసమ్భూతం హృత్స్థం జ్ఞానాసినాత్మనః । ఛిత్త్వైనం సంశయం యోగమాతిష్ఠోత్తిష్ఠ భారత ॥ ౪౨ ॥
272. తస్మాదసక్తః సతతం కార్యం కర్మ సమాచర । అసక్తో హ్యాచరన్కర్మ పరమాప్నోతి పూరుషః ॥ ౧౯ ॥
273. తస్మాదోమిత్యుదాహృత్య యజ్ఞదానతపఃక్రియాః । ప్రవర్తన్తే విధానోక్తాః సతతం బ్రహ్మవాదినామ్ ॥ ౨౪ ॥
274. తస్మాద్యస్య మహాబాహో నిగృహీతాని సర్వశః । ఇన్ద్రియాణీన్ద్రియార్థేభ్యస్తస్య ప్రజ్ఞా ప్రతిష్ఠితా ॥ ౬౮ ॥
275. తస్మాన్నార్హా వయం హన్తుం ధార్తరాష్ట్రాన్సబాన్ధవాన్ । స్వజనం హి కథం హత్వా సుఖినః స్యామ మాధవ ॥ ౩౭ ॥
276. తస్య సఞ్జనయన్హర్షం కురువృద్ధః పితామహః । సింహనాదం వినద్యోచ్చైః శఙ్ఖం దధ్మౌ ప్రతాపవాన్ ॥ ౧౨ ॥
277. తానహం ద్విషతః క్రూరాన్సంసారేషు నరాధమాన్ । క్షిపామ్యజస్రమశుభానాసురీష్వేవ యోనిషు ॥ ౧౯ ॥
278. తాని సర్వాణి సంయమ్య యుక్త ఆసీత మత్పరః । వశే హి యస్యేన్ద్రియాణి తస్య ప్రజ్ఞా ప్రతిష్ఠితా ॥ ౬౧ ॥
279. తుల్యనిన్దాస్తుతిర్మౌనీ సన్తుష్టో యేన కేనచిత్ । అనికేతః స్థిరమతిర్భక్తిమాన్మే ప్రియో నరః ॥ ౧౯ ॥
280. తే తం భుక్త్వా స్వర్గలోకం విశాలం క్షీణే పుణ్యే మర్త్యలోకం విశన్తి । ఎవం త్రయీధర్మమనుప్రపన్నా గతాగతం కామకామా లభన్తే ॥ ౨౧ ॥
281. తేజః క్షమా ధృతిః శౌచమద్రోహో నాతిమానితా । భవన్తి సమ్పదం దైవీమభిజాతస్య భారత ॥ ౩ ॥
282. తేషాం జ్ఞానీ నిత్యయుక్త ఎకభక్తిర్విశిష్యతే । ప్రియో హి జ్ఞానినోఽత్యర్థమహం స చ మమ ప్రియః ॥ ౧౭ ॥
283. తేషాం సతతయుక్తానాం భజతాం ప్రీతిపూర్వకమ్ । దదామి బుద్ధియోగం తం యేన మాముపయాన్తి తే ॥ ౧౦ ॥
284. తేషామహం సముద్ధర్తా మృత్యుసంసారసాగరాత్ । భవామి న చిరాత్పార్థ మయ్యావేశితచేతసామ్ ॥ ౭ ॥
285. తేషామేవానుకమ్పార్థమహమజ్ఞానజం తమః । నాశయామ్యాత్మభావస్థో జ్ఞానదీపేన భాస్వతా ॥ ౧౧ ॥
286. త్యక్త్వా కర్మఫలాసఙ్గం నిత్యతృప్తో నిరాశ్రయః । కర్మణ్యభిప్రవృత్తోఽపి నైవ కిఞ్చిత్కరోతి సః ॥ ౨౦ ॥
287. త్యాజ్యం దోషవదిత్యేకే కర్మ ప్రాహుర్మనీషిణః । యజ్ఞదానతపఃకర్మ న త్యాజ్యమితి చాపరే ॥ ౩ ॥
288. త్రిభిర్గుణమయైర్భావైరేభిః సర్వమిదం జగత్ । మోహితం నాభిజానాతి మామేభ్యః పరమవ్యయమ్ ॥ ౧౩ ॥
289. త్రివిధం నరకస్యేదం ద్వారం నాశనమాత్మనః । కామః క్రోధస్తథా లోభస్తస్మాదేతత్త్రయం త్యజేత్ ॥ ౨౧ ॥
290. త్రివిధా భవతి శ్రద్ధా దేహినాం సా స్వభావజా । సాత్త్వికీ రాజసీ చైవ తామసీ చేతి తాం శృణు ॥ ౨ ॥
291. త్రైగుణ్యవిషయా వేదా నిస్త్రైగుణ్యో భవార్జున । నిర్ద్వన్ద్వో నిత్యసత్త్వస్థో నిర్యోగక్షేమ ఆత్మవాన్ ॥ ౪౫ ॥
292. త్రైవిద్యా మాం సోమపాః పూతపాపా యజ్ఞైరిష్ట్వా స్వర్గతిం ప్రార్థయన్తే । తే పుణ్యమాసాద్య సురేన్ద్రలోకమశ్నన్తి దివ్యాన్దివి దేవభోగాన్ ॥ ౨౦ ॥
293. త్వమక్షరం పరమం వేదితవ్యం త్వమస్య విశ్వస్య పరం నిధానమ్ । త్వమవ్యయః శాశ్వతధర్మగోప్తా సనాతనస్త్వం పురుషో మతో మే ॥ ౧౮ ॥
294. త్వమాదిదేవః పురుషః పురాణస్త్వమస్య విశ్వస్య పరం నిధానమ్ । వేత్తాసి వేద్యం చ పరం చ ధామ త్వయా తతం విశ్వమనన్తరూప ॥ ౩౮ ॥
295. దంష్ట్రాకరాలాని చ తే ముఖాని దృష్ట్వైవ కాలానలసంనిభాని । దిశో న జానే న లభే చ శర్మ ప్రసీద దేవేశ జగన్నివాస ॥ ౨౫ ॥
296. దణ్డో దమయతామస్మి నీతిరస్మి జిగీషతామ్ । మౌనం చైవాస్మి గుహ్యానాం జ్ఞానం జ్ఞానవతామహమ్ ॥ ౩౮ ॥
297. దమ్భో దర్పోఽతిమానశ్చ క్రోధః పారుష్యమేవ చ । అజ్ఞానం చాభిజాతస్య పార్థ సమ్పదమాసురీమ్ ॥ ౪ ॥
298. దాతవ్యమితి యద్దానం దీయతేఽనుపకారిణే । దేశే కాలే చ పాత్రే చ తద్దానం సాత్త్వికం స్మృతమ్ ॥ ౨౦ ॥
299. దివి సూర్యసహస్రస్య భవేద్యుగపదుత్థితా । యది భాః సదృశీ సా స్యాద్భాసస్తస్య మహాత్మనః ॥ ౧౨ ॥
300. దివ్యమాల్యామ్బరధరం దివ్యగన్ధానులేపనమ్ । సర్వాశ్చర్యమయం దేవమనన్తం విశ్వతోముఖమ్ ॥ ౧౧ ॥
301. దుఃఖమిత్యేవ యత్కర్మ కాయక్లేశభయాత్త్యజేత్ । స కృత్వా రాజసం త్యాగం నైవ త్యాగఫలం లభేత్ ॥ ౮ ॥
302. దుఃఖేష్వనుద్విగ్నమనాః సుఖేషు విగతస్పృహః । వీతరాగభయక్రోధః స్థితధీర్మునిరుచ్యతే ॥ ౫౬ ॥
303. దూరేణ హ్యవరం కర్మ బుద్ధియోగాద్ధనఞ్జయ । బుద్ధౌ శరణమన్విచ్ఛ కృపణాః ఫలహేతవః ॥ ౪౯ ॥
304. దృష్ట్వా తు పాణ్డవానీకం వ్యూఢం దుర్యోధనస్తదా । ఆచార్యముపసఙ్గమ్య రాజా వచనమబ్రవీత్ ॥ ౨ ॥
305. దృష్ట్వేదం మానుషం రూపం తవ సౌమ్యం జనార్దన । ఇదానీమస్మి సంవృత్తః సచేతాః ప్రకృతిం గతః ॥ ౫౧ ॥
306. దేవద్విజగురుప్రాజ్ఞపూజనం శౌచమార్జవమ్ । బ్రహ్మచర్యమహింసా చ శారీరం తప ఉచ్యతే ॥ ౧౪ ॥
307. దేవాన్భావయతానేన తే దేవా భావయన్తు వః । పరస్పరం భావయన్తః శ్రేయః పరమవాప్స్యథ ॥ ౧౧ ॥
308. దేహినోఽస్మిన్యథా దేహే కౌమారం యౌవనం జరా । తథా దేహాన్తరప్రాప్తిర్ధీరస్తత్ర న ముహ్యతి ॥ ౧౩ ॥
309. దేహీ నిత్యమవధ్యోఽయం దేహే సర్వస్య భారత । తస్మాత్సర్వాణి భూతాని న త్వం శోచితుమర్హసి ॥ ౩౦ ॥
310. దైవమేవాపరే యజ్ఞం యోగినః పర్యుపాసతే । బ్రహ్మాగ్నావపరే యజ్ఞం యజ్ఞేనైవోపజుహ్వతి ॥ ౨౫ ॥
311. దైవీ సమ్పద్విమోక్షాయ నిబన్ధాయాసురీ మతా । మా శుచః సమ్పదం దైవీమభిజాతోఽసి పాణ్డవ ॥ ౫ ॥
312. దైవీ హ్యేషా గుణమయీ మమ మాయా దురత్యయా । మామేవ యే ప్రపద్యన్తే మాయామేతాం తరన్తి తే ॥ ౧౪ ॥
313. దోషైరేతైః కులఘ్నానాం వర్ణసఙ్కరకారకైః । ఉత్సాద్యన్తే జాతిధర్మాః కులధర్మాశ్చ శాశ్వతాః ॥ ౪౩ ॥
314. ద్యావాపృథివ్యోరిదమన్తరం హి వ్యాప్తం త్వయైకేన దిశశ్చ సర్వాః । దృష్ట్వాద్భుతం రూపమిదం తవోగ్రం లోకత్రయం ప్రవ్యథితం మహాత్మన్ ॥ ౨౦ ॥
315. ద్యూతం ఛలయతామస్మి తేజస్తేజస్వినామహమ్ । జయోఽస్మి వ్యవసాయోఽస్మి సత్త్వం సత్త్వవతామహమ్ ॥ ౩౬ ॥
316. ద్రవ్యయజ్ఞాస్తపోయజ్ఞా యోగయజ్ఞాస్తథాపరే । స్వాధ్యాయజ్ఞానయజ్ఞాశ్చ యతయః సంశితవ్రతాః ॥ ౨౮ ॥
317. ద్రుపదో ద్రౌపదేయాశ్చ సర్వశః పృథివీపతే । సౌభద్రశ్చ మహాబాహుః శఙ్ఖాన్దధ్ముః పృథక్పృథక్ ॥ ౧౮ ॥
318. ద్రోణం చ భీష్మం చ జయద్రథం చ కర్ణం తథాన్యానపి యోధవీరాన్ । మయా హతాంస్త్వం జహి మా వ్యథిష్ఠా యుధ్యస్వ జేతాసి రణే సపత్నాన్ ॥ ౩౪ ॥
319. ద్వావిమౌ పురుషౌ లోకే క్షరశ్చాక్షర ఎవ చ । క్షరః సర్వాణి భూతాని కూటస్థోఽక్షర ఉచ్యతే ॥ ౧౬ ॥
320. ద్వౌ భూతసర్గౌ లోకేఽస్మిన్దైవ ఆసుర ఎవ చ । దైవో విస్తరశః ప్రోక్త ఆసురం పార్థ మే శృణు ॥ ౬ ॥
321. ధర్మక్షేత్రే కురుక్షేత్రే సమవేతా యుయుత్సవః । మామకాః పాణ్డవాశ్చైవ కిమకుర్వత సఞ్జయ ॥ ౧ ॥
322. ధూమేనావ్రియతే వహ్నిర్యథాదర్శో మలేన చ । యథోల్బేనావృతో గర్భస్తథా తేనేదమావృతమ్ ॥ ౩౮ ॥
323. ధూమో రాత్రిస్తథా కృష్ణః షణ్మాసా దక్షిణాయనమ్ । తత్ర చాన్ద్రమసం జ్యోతిర్యోగీ ప్రాప్య నివర్తతే ॥ ౨౫ ॥
324. ధృత్యా యయా ధారయతే మనఃప్రాణేన్ద్రియక్రియాః । యోగేనావ్యభిచారిణ్యా ధృతిః సా పార్థ సాత్త్వికీ ॥ ౩౩ ॥
325. ధృష్టకేతుశ్చేకితానః కాశీరాజశ్చ వీర్యవాన్ । పురుజిత్కున్తిభోజశ్చ శైబ్యశ్చ నరపుఙ్గవః ॥ ౫ ॥
326. ధ్యానేనాత్మని పశ్యన్తి కేచిదాత్మానమాత్మనా । అన్యే సాఙ్ఖ్యేన యోగేన కర్మయోగేన చాపరే ॥ ౨౪ ॥
327. ధ్యాయతో విషయాన్పుంసః సఙ్గస్తేషూపజాయతే । సఙ్గాత్సఞ్జాయతే కామః కామాత్క్రోధోఽభిజాయతే ॥ ౬౨ ॥
328. న కర్తృత్వం న కర్మాణి లోకస్య సృజతి ప్రభుః । న కర్మఫలసంయోగం స్వభావస్తు ప్రవర్తతే ॥ ౧౪ ॥
329. న కర్మణామనారమ్భాన్నైష్కర్మ్యం పురుషోఽశ్నుతే । న చ సంన్యసనాదేవ సిద్ధిం సమధిగచ్ఛతి ॥ ౪ ॥
330. న కాఙ్క్షే విజయం కృష్ణ న చ రాజ్యం సుఖాని చ । కిం నో రాజ్యేన గోవిన్ద కిం భోగైర్జీవితేన వా ॥ ౩౨ ॥
331. న చ తస్మాన్మనుష్యేషు కశ్చిన్మే ప్రియకృత్తమః । భవితా న చ మే తస్మాదన్యః ప్రియతరో భువి ॥ ౬౯ ॥
332. న చ మత్స్థాని భూతాని పశ్య మే యోగమైశ్వరమ్ । భూతభృన్న చ భూతస్థో మమాత్మా భూతభావనః ॥ ౫ ॥
333. న చ మాం తాని కర్మాణి నిబధ్నన్తి ధనఞ్జయ । ఉదాసీనవదాసీనమసక్తం తేషు కర్మసు ॥ ౯ ॥
334. న చైతద్విద్మః కతరన్నో గరీయో యద్వా జయేమ యది వా నో జయేయుః । యానేవ హత్వా న జిజీవిషామస్తేఽవస్థితాః ప్రముఖే ధార్తరాష్ట్రాః ॥ ౬ ॥
335. న జాయతే మ్రియతే వా కదాచిన్నాయం భూత్వాభవితా వా న భూయః । అజో నిత్యః శాశ్వతోఽయం పురాణో న హన్యతే హన్యమానే శరీరే ॥ ౨౦ ॥
336. న తదస్తి పృథివ్యాం వా దివి దేవేషు వా పునః । సత్త్వం ప్రకృతిజైర్ముక్తం యదేభిః స్యాత్త్రిభిర్గుణైః ॥ ౪౦ ॥
337. న తద్భాసయతే సూర్యో న శశాఙ్కో న పావకః । యద్గత్వా న నివర్తన్తే తద్ధామ పరమం మమ ॥ ౬ ॥
338. న తు మాం శక్యసే ద్రష్టుమనేనైవ స్వచక్షుషా । దివ్యం దదామి తే చక్షుః పశ్య మే యోగమైశ్వరమ్ ॥ ౮ ॥
339. న త్వేవాహం జాతు నాసం న త్వం నేమే జనాధిపాః । న చైవ న భవిష్యామః సర్వే వయమతః పరమ్ ॥ ౧౨ ॥
340. న ద్వేష్ట్యకుశలం కర్మ కుశలే నానుషజ్జతే । త్యాగీ సత్త్వసమావిష్టో మేధావీ చ్ఛిన్నసంశయః ॥ ౧౦ ॥
341. న ప్రహృష్యేత్ప్రియం ప్రాప్య నోద్విజేత్ప్రాప్య చాప్రియమ్ । స్థిరబుద్ధిరసంమూఢో బ్రహ్మవిద్బ్రహ్మణి స్థితః ॥ ౨౦ ॥
342. న బుద్ధిభేదం జనయేదజ్ఞానాం కర్మసఙ్గినామ్ । జోషయేత్సర్వకర్మాణి విద్వాన్యుక్తః సమాచరన్ ॥ ౨౬ ॥
343. న మాం కర్మాణి లిమ్పన్తి న మే కర్మఫలే స్పృహా । ఇతి మాం యోఽభిజానాతి కర్మభిర్న స బధ్యతే ॥ ౧౪ ॥
344. న మాం దుష్కృతినో మూఢాః ప్రపద్యన్తే నరాధమాః । మాయయాపహృతజ్ఞానా ఆసురం భావమాశ్రితాః ॥ ౧౫ ॥
345. న మే పార్థాస్తి కర్తవ్యం త్రిషు లోకేషు కిఞ్చన । నానవాప్తమవాప్తవ్యం వర్త ఎవ చ కర్మణి ॥ ౨౨ ॥
346. న మే విదుః సురగణాః ప్రభవం న మహర్షయః । అహమాదిర్హి దేవానాం మహర్షీణాం చ సర్వశః ॥ ౨ ॥
347. న రూపమస్యేహ తథోపలభ్యతే నాన్తో న చాదిర్న చ సమ్ప్రతిష్ఠా । అశ్వత్థమేనం సువిరూఢమూలమసఙ్గశస్త్రేణ దృఢేన ఛిత్త్వా ॥ ౩ ॥
348. న వేదయజ్ఞాధ్యయనైర్న దానైర్న చ క్రియాభిర్న తపోభిరుగ్రైః । ఎవంరూపః శక్య అహం నృలోకే ద్రష్టుం త్వదన్యేన కురుప్రవీర ॥ ౪౮ ॥
349. న హి కశ్చిత్క్షణమపి జాతు తిష్ఠత్యకర్మకృత్ । కార్యతే హ్యవశః కర్మ సర్వః ప్రకృతిజైర్గుణైః ॥ ౫ ॥
350. న హి జ్ఞానేన సదృశం పవిత్రమిహ విద్యతే । తత్స్వయం యోగసంసిద్ధః కాలేనాత్మని విన్దతి ॥ ౩౮ ॥
351. న హి దేహభృతా శక్యం త్యక్తుం కర్మాణ్యశేషతః । యస్తు కర్మఫలత్యాగీ స త్యాగీత్యభిధీయతే ॥ ౧౧ ॥
352. న హి ప్రపశ్యామి మమాపనుద్యాద్యచ్ఛోకముచ్ఛోషణమిన్ద్రియాణామ్ । అవాప్య భూమావసపత్నమృద్ధం రాజ్యం సురాణామపి చాధిపత్యమ్ ॥ ౮ ॥
353. నభఃస్పృశం దీప్తమనేకవర్ణం వ్యాత్తాననం దీప్తవిశాలనేత్రమ్ । దృష్ట్వా హి త్వాం ప్రవ్యథితాన్తరాత్మా ధృతిం న విన్దామి శమం చ విష్ణో ॥ ౨౪ ॥
354. నమః పురస్తాదథ పృష్ఠతస్తే నమోఽస్తు తే సర్వత ఎవ సర్వ । అనన్తవీర్యామితవిక్రమస్త్వం సర్వం సమాప్నోషి తతోఽసి సర్వః ॥ ౪౦ ॥
355. నష్టో మోహః స్మృతిర్లబ్ధా త్వత్ప్రసాదాన్మయాచ్యుత । స్థితోఽస్మి గతసన్దేహః కరిష్యే వచనం తవ ॥ ౭౩ ॥
356. నాత్యశ్నతస్తు యోగోఽస్తి న చైకాన్తమనశ్నతః । న చాతిస్వప్నశీలస్య జాగ్రతో నైవ చార్జున ॥ ౧౬ ॥
357. నాదత్తే కస్యచిత్పాపం న చైవ సుకృతం విభుః । అజ్ఞానేనావృతం జ్ఞానం తేన ముహ్యన్తి జన్తవః ॥ ౧౫ ॥
358. నాన్తోఽస్తి మమ దివ్యానాం విభూతీనాం పరన్తప । ఎష తూద్దేశతః ప్రోక్తో విభూతేర్విస్తరో మయా ॥ ౪౦ ॥
359. నాన్యం గుణేభ్యః కర్తారం యదా ద్రష్టానుపశ్యతి । గుణేభ్యశ్చ పరం వేత్తి మద్భావం సోఽధిగచ్ఛతి ॥ ౧౯ ॥
360. నాసతో విద్యతే భావో నాభావో విద్యతే సతః । ఉభయోరపి దృష్టోఽన్తస్త్వనయోస్తత్త్వదర్శిభిః ॥ ౧౬ ॥
361. నాస్తి బుద్ధిరయుక్తస్య న చాయుక్తస్య భావనా । న చాభావయతః శాన్తిరశాన్తస్య కుతః సుఖమ్ ॥ ౬౬ ॥
362. నాహం ప్రకాశః సర్వస్య యోగమాయాసమావృతః । మూఢోఽయం నాభిజానాతి లోకో మామజమవ్యయమ్ ॥ ౨౫ ॥
363. నాహం వేదైర్న తపసా న దానేన న చేజ్యయా । శక్య ఎవంవిధో ద్రష్టుం దృష్టవానసి మాం యథా ॥ ౫౩ ॥
364. నిమిత్తాని చ పశ్యామి విపరీతాని కేశవ । న చ శ్రేయోఽనుపశ్యామి హత్వా స్వజనమాహవే ॥ ౩౧ ॥
365. నియతం కురు కర్మ త్వం కర్మ జ్యాయో హ్యకర్మణః । శరీరయాత్రాపి చ తే న ప్రసిధ్యేదకర్మణః ॥ ౮ ॥
366. నియతం సఙ్గరహితమరాగద్వేషతఃకృతమ్ । అఫలప్రేప్సునా కర్మ యత్తత్సాత్త్వికముచ్యతే ॥ ౨౩ ॥
367. నియతస్య తు సంన్యాసః కర్మణో నోపపద్యతే । మోహాత్తస్య పరిత్యాగస్తామసః పరికీర్తితః ॥ ౭ ॥
368. నిరాశీర్యతచిత్తాత్మా త్యక్తసర్వపరిగ్రహః । శారీరం కేవలం కర్మ కుర్వన్నాప్నోతి కిల్బిషమ్ ॥ ౨౧ ॥
369. నిర్మానమోహా జితసఙ్గదోషా అధ్యాత్మనిత్యా వినివృత్తకామాః । ద్వన్ద్వైర్విముక్తాః సుఖదుఃఖసంజ్ఞైర్గచ్ఛన్త్యమూఢాః పదమవ్యయం తత్ ॥ ౫ ॥
370. నిశ్చయం శృణు మే తత్ర త్యాగే భరతసత్తమ । త్యాగో హి పురుషవ్యాఘ్ర త్రివిధః సమ్ప్రకీర్తితః ॥ ౪ ॥
371. నిహత్య ధార్తరాష్ట్రాన్నః కా ప్రీతిః స్యాజ్జనార్దన । పాపమేవాశ్రయేదస్మాన్హత్వైతానాతతాయినః ॥ ౩౬ ॥
372. నేహాభిక్రమనాశోఽస్తి ప్రత్యవాయో న విద్యతే । స్వల్పమప్యస్య ధర్మస్య త్రాయతే మహతో భయాత్ ॥ ౪౦ ॥
373. నైతే సృతీ పార్థ జానన్యోగీ ముహ్యతి కశ్చన । తస్మాత్సర్వేషు కాలేషు యోగయుక్తో భవార్జున ॥ ౨౭ ॥
374. నైనం ఛిన్దన్తి శస్త్రాణి నైనం దహతి పావకః । న చైనం క్లేదయన్త్యాపో న శోషయతి మారుతః ॥ ౨౩ ॥
375. నైవ కిఞ్చిత్కరోమీతి యుక్తో మన్యేత తత్త్వవిత్ । పశ్యఞ్శృణ్వన్స్పృశఞ్జిఘ్రన్నశ్నన్గచ్ఛన్స్వపఞ్శ్వసన్ ॥ ౮ ॥
376. నైవ తస్య కృతేనార్థో నాకృతేనేహ కశ్చన । న చాస్య సర్వభూతేషు కశ్చిదర్థవ్యపాశ్రయః ॥ ౧౮ ॥
377. పఞ్చైతాని మహాబాహో కారణాని నిబోధ మే । సాఙ్ఖ్యే కృతాన్తే ప్రోక్తాని సిద్ధయే సర్వకర్మణామ్ ॥ ౧౩ ॥
378. పత్రం పుష్పం ఫలం తోయం యో మే భక్త్యా ప్రయచ్ఛతి । తదహం భక్త్యుపహృతమశ్నామి ప్రయతాత్మనః ॥ ౨౬ ॥
379. పరం బ్రహ్మ పరం ధామ పవిత్రం పరమం భవాన్ । పురుషం శాశ్వతం దివ్యమాదిదేవమజం విభుమ్ ॥ ౧౨ ॥
380. పరం భూయః ప్రవక్ష్యామి జ్ఞానానాం జ్ఞానముత్తమమ్ । యజ్జ్ఞాత్వా మునయః సర్వే పరాం సిద్ధిమితో గతాః ॥ ౧ ॥
381. పరస్తస్మాత్తు భావోఽన్యోఽవ్యక్తోఽవ్యక్తాత్సనాతనః । యః స సర్వేషు భూతేషు నశ్యత్సు న వినశ్యతి ॥ ౨౦ ॥
382. పరిత్రాణాయ సాధూనాం వినాశాయ చ దుష్కృతామ్ । ధర్మసంస్థాపనార్థాయ సమ్భవామి యుగే యుగే ॥ ౮ ॥
383. పవనః పవతామస్మి రామః శస్త్రభృతామహమ్ । ఝషాణాం మకరశ్చాస్మి స్రోతసామస్మి జాహ్నవీ ॥ ౩౧ ॥
384. పశ్య మే పార్థ రూపాణి శతశోఽథ సహస్రశః । నానావిధాని దివ్యాని నానావర్ణాకృతీని చ ॥ ౫ ॥
385. పశ్యాదిత్యాన్వసూన్రుద్రానశ్వినౌ మరుతస్తథా । బహూన్యదృష్టపూర్వాణి పశ్యాశ్చర్యాణి భారత ॥ ౬ ॥
386. పశ్యామి దేవాంస్తవ దేవ దేహే సర్వాంస్తథా భూతవిశేషసఙ్ఘాన్ । బ్రహ్మాణమీశం కమలాసనస్థమృషీంశ్చ సర్వానురగాంశ్చ దివ్యాన్ ॥ ౧౫ ॥
387. పశ్యైతాం పాణ్డుపుత్రాణామాచార్య మహతీం చమూమ్ । వ్యూఢాం ద్రుపదపుత్రేణ తవ శిష్యేణ ధీమతా ॥ ౩ ॥
388. పాఞ్చజన్యం హృషీకేశో దేవదత్తం ధనఞ్జయః । పౌణ్డ్రం దధ్మౌ మహాశఙ్ఖం భీమకర్మా వృకోదరః ॥ ౧౫ ॥
389. పార్థ నైవేహ నాముత్ర వినాశస్తస్య విద్యతే । న హి కల్యాణకృత్కశ్చిద్దుర్గతిం తాత గచ్ఛతి ॥ ౪౦ ॥
390. పితాసి లోకస్య చరాచరస్య త్వమస్య పూజ్యశ్చ గురుర్గరీయాన్ । న త్వత్సమోఽస్త్యభ్యధికః కుతోఽన్యో లోకత్రయేఽప్యప్రతిమప్రభావ ॥ ౪౩ ॥
391. పితాహమస్య జగతో మాతా ధాతా పితామహః । వేద్యం పవిత్రమోఙ్కార ఋక్సామ యజురేవ చ ॥ ౧౭ ॥
392. పుణ్యో గన్ధః పృథివ్యాం చ తేజశ్చాస్మి విభావసౌ । జీవనం సర్వభూతేషు తపశ్చాస్మి తపస్విషు ॥ ౯ ॥
393. పురుషః ప్రకృతిస్థో హి భుఙ్క్తే ప్రకృతిజాన్గుణాన్ । కారణం గుణసఙ్గోఽస్య సదసద్యోనిజన్మసు ॥ ౨౧ ॥
394. పురుషః స పరః పార్థ భక్త్యా లభ్యస్త్వనన్యయా । యస్యాన్తఃస్థాని భూతాని యేన సర్వమిదం తతమ్ ॥ ౨౨ ॥
395. పురోధసాం చ ముఖ్యం మాం విద్ధి పార్థ బృహస్పతిమ్ । సేనానీనామహం స్కన్దః సరసామస్మి సాగరః ॥ ౨౪ ॥
396. పూర్వాభ్యాసేన తేనైవ హ్రియతే హ్యవశోఽపి సః । జిజ్ఞాసురపి యోగస్య శబ్దబ్రహ్మాతివర్తతే ॥ ౪౪ ॥
397. పృథక్త్వేన తు యజ్జ్ఞానం నానాభావాన్పృథగ్విధాన్ । వేత్తి సర్వేషు భూతేషు తజ్జ్ఞానం విద్ధి రాజసమ్ ॥ ౨౧ ॥
398. ప్రకాశం చ ప్రవృత్తిం చ మోహమేవ చ పాణ్డవ । న ద్వేష్టి సమ్ప్రవృత్తాని న నివృత్తాని కాఙ్క్షతి ॥ ౨౨ ॥
399. ప్రకృతిం పురుషం చైవ విద్ధ్యనాదీ ఉభావపి । వికారాంశ్చ గుణాంశ్చైవ విద్ధి ప్రకృతిసమ్భవాన్ ॥ ౧౯ ॥
400. ప్రకృతిం స్వామవష్టభ్య విసృజామి పునః పునః । భూతగ్రామమిమం కృత్స్నమవశం ప్రకృతేర్వశాత్ ॥ ౮ ॥
401. ప్రకృతేః క్రియమాణాని గుణైః కర్మాణి సర్వశః । అహఙ్కారవిమూఢాత్మా కర్తాహమితి మన్యతే ॥ ౨౭ ॥
402. ప్రకృతేర్గుణసంమూఢాః సజ్జన్తే గుణకర్మసు । తానకృత్స్నవిదో మన్దాన్కృత్స్నవిన్న విచాలయేత్ ॥ ౨౯ ॥
403. ప్రకృత్యైవ చ కర్మాణి క్రియమాణాని సర్వశః । యః పశ్యతి తథాత్మానమకర్తారం స పశ్యతి ॥ ౨౯ ॥
404. ప్రజహాతి యదా కామాన్సర్వాన్పార్థ మనోగతాన్ । ఆత్మన్యేవాత్మనా తుష్టః స్థితప్రజ్ఞస్తదోచ్యతే ॥ ౫౫ ॥
405. ప్రయత్నాద్యతమానస్తు యోగీ సంశుద్ధకిల్బిషః । అనేకజన్మసంసిద్ధస్తతో యాతి పరాం గతిమ్ ॥ ౪౫ ॥
406. ప్రయాణకాలే మనసాచలేన భక్త్యా యుక్తో యోగబలేన చైవ । భ్రువోర్మధ్యే ప్రాణమావేశ్య సమ్య క్స తం పరం పురుషముపైతి దివ్యమ్ ॥ ౧౦ ॥
407. ప్రలపన్ విసృజన్గృహ్ణన్నున్మిషన్నిమిషన్నపి । ఇన్ద్రియాణీన్ద్రియార్థేషు వర్తన్త ఇతి ధారయన్ ॥ ౯ ॥
408. ప్రవృత్తిం చ నివృత్తిం చ కార్యాకార్యే భయాభయే । బన్ధం మోక్షం చ యా వేత్తి బుద్ధిః సా పార్థ సాత్త్వికీ ॥ ౩౦ ॥
409. ప్రవృత్తిం చ నివృత్తిం చ జనా న విదురాసురాః । న శౌచం నాపి చాచారో న సత్యం తేషు విద్యతే ॥ ౭ ॥
410. ప్రశాన్తమనసం హ్యేనం యోగినం సుఖముత్తమమ్ । ఉపైతి శాన్తరజసం బ్రహ్మభూతమకల్మషమ్ ॥ ౨౭ ॥
411. ప్రశాన్తాత్మా విగతభీర్బ్రహ్మచారివ్రతే స్థితః । మనః సంయమ్య మచ్చిత్తో యుక్త ఆసీత మత్పరః ॥ ౧౪ ॥
412. ప్రసాదే సర్వదుఃఖానాం హానిరస్యోపజాయతే । ప్రసన్నచేతసో హ్యాశు బుద్ధిః పర్యవతిష్ఠతే ॥ ౬౫ ॥
413. ప్రహ్లాదశ్చాస్మి దైత్యానాం కాలః కలయతామహమ్ । మృగాణాం చ మృగేన్ద్రోఽహం వైనతేయశ్చ పక్షిణామ్ ॥ ౩౦ ॥
414. ప్రాప్య పుణ్యకృతాం లోకానుషిత్వా శాశ్వతీః సమాః । శుచీనాం శ్రీమతాం గేహే యోగభ్రష్టోఽభిజాయతే ॥ ౪౧ ॥
415. బన్ధురాత్మాత్మనస్తస్య యేనాత్మైవాత్మనా జితః । అనాత్మనస్తు శత్రుత్వే వర్తేతాత్మైవ శత్రువత్ ॥ ౬ ॥
416. బలం బలవతాం చాహం కామరాగవివర్జితమ్ । ధర్మావిరుద్ధో భూతేషు కామోఽస్మి భరతర్షభ ॥ ౧౧ ॥
417. బహిరన్తశ్చ భూతానామచరం చరమేవ చ । సూక్ష్మత్వాత్తదవిజ్ఞేయం దూరస్థం చాన్తికే చ తత్ ॥ ౧౫ ॥
418. బహూనాం జన్మనామన్తే జ్ఞానవాన్మాం ప్రపద్యతే । వాసుదేవః సర్వమితి స మహాత్మా సుదుర్లభః ॥ ౧౯ ॥
419. బహూని మే వ్యతీతాని జన్మాని తవ చార్జున । తాన్యహం వేద సర్వాణి న త్వం వేత్థ పరన్తప ॥ ౫ ॥
420. బాహ్యస్పర్శేష్వసక్తాత్మా విన్దత్యాత్మని యత్సుఖమ్ । స బ్రహ్మయోగయుక్తాత్మా సుఖమక్షయమశ్నుతే ॥ ౨౧ ॥
421. బీజం మాం సర్వభూతానాం విద్ధి పార్థ సనాతనమ్ । బుద్ధిర్బుద్ధిమతామస్మి తేజస్తేజస్వినామహమ్ ॥ ౧౦ ॥
422. బుద్ధియుక్తో జహాతీహ ఉభే సుకృతదుష్కృతే । తస్మాద్యోగాయ యుజ్యస్వ యోగః కర్మసు కౌశలమ్ ॥ ౫౦ ॥
423. బుద్ధిర్జ్ఞానమసంమోహః క్షమా సత్యం దమః శమః । సుఖం దుఃఖం భవోఽభావో భయం చాభయమేవ చ ॥ ౪ ॥
424. బుద్ధేర్భేదం ధృతేశ్చైవ గుణతస్త్రివిధం శృణు । ప్రోచ్యమానమశేషేణ పృథక్త్వేన ధనఞ్జయ ॥ ౨౯ ॥
425. బుద్ధ్యా విశుద్ధయా యుక్తో ధృత్యాత్మానం నియమ్య చ । శబ్దాదీన్విషయాంస్త్యక్త్వా రాగద్వేషౌ వ్యుదస్య చ ॥ ౫౧ ॥
426. బృహత్సామ తథా సామ్నాం గాయత్రీ చ్ఛన్దసామహమ్ । మాసానాం మార్గశీర్షోఽహమృతూనాం కుసుమాకరః ॥ ౩౫ ॥
427. బ్రహ్మణో హి ప్రతిష్ఠాహమమృతస్యావ్యయస్య చ । శాశ్వతస్య చ ధర్మస్య సుఖస్యైకాన్తికస్య చ ॥ ౨౭ ॥
428. బ్రహ్మణ్యాధాయ కర్మాణి సఙ్గం త్యక్త్వా కరోతి యః । లిప్యతే న స పాపేన పద్మపత్రమివామ్భసా ॥ ౧౦ ॥
429. బ్రహ్మభూతః ప్రసన్నాత్మా న శోచతి న కాఙ్క్షతి । సమః సర్వేషు భూతేషు మద్భక్తిం లభతే పరామ్ ॥ ౫౪ ॥
430. బ్రహ్మార్పణం బ్రహ్మ హవిర్బ్రహ్మాగ్నౌ బ్రహ్మణా హుతమ్ । బ్రహ్మైవ తేన గన్తవ్యం బ్రహ్మకర్మసమాధినా ॥ ౨౪ ॥
431. బ్రాహ్మణక్షత్రియవిశాం శూద్రాణాం చ పరన్తప । కర్మాణి ప్రవిభక్తాని స్వభావప్రభవైర్గుణైః ॥ ౪౧ ॥
432. భక్త్యా త్వనన్యయా శక్య అహమేవంవిధోఽర్జున । జ్ఞాతుం ద్రష్టుం చ తత్త్వేన ప్రవేష్టుం చ పరన్తప ॥ ౫౪ ॥
433. భక్త్యా మామభిజానాతి యావాన్యశ్చాస్మి తత్త్వతః । తతో మాం తత్త్వతో జ్ఞాత్వా విశతే తదనన్తరమ్ ॥ ౫౫ ॥
434. భయాద్రణాదుపరతం మంస్యన్తే త్వాం మహారథాః । యేషాం చ త్వం బహుమతో భూత్వా యాస్యసి లాఘవమ్ ॥ ౩౫ ॥
435. భవాన్భీష్మశ్చ కర్ణశ్చ కృపశ్చ సమితిఞ్జయః । అశ్వత్థామా వికర్ణశ్చ సౌమదత్తిర్జయద్రథః ॥ ౮ ॥
436. భవాప్యయౌ హి భూతానాం శ్రుతౌ విస్తరశో మయా । త్వత్తః కమలపత్రాక్ష మాహాత్మ్యమపి చావ్యయమ్ ॥ ౨ ॥
437. భీష్మద్రోణప్రముఖతః సర్వేషాం చ మహీక్షితామ్ । ఉవాచ పార్థ పశ్యైతాన్సమవేతాన్కురూనితి ॥ ౨౫ ॥
438. భూతగ్రామః స ఎవాయం భూత్వా భూత్వా ప్రలీయతే । రాత్ర్యాగమేఽవశః పార్థ ప్రభవత్యహరాగమే ॥ ౧౯ ॥
439. భూమిరాపోఽనలో వాయుః ఖం మనో బుద్ధిరేవ చ । అహఙ్కార ఇతీయం మే భిన్నా ప్రకృతిరష్టధా ॥ ౪ ॥
440. భూయ ఎవ మహాబాహో శృణు మే పరమం వచః । యత్తేఽహం ప్రీయమాణాయ వక్ష్యామి హితకామ్యయా ॥ ౧ ॥
441. భోక్తారం యజ్ఞతపసాం సర్వలోకమహేశ్వరమ్ । సుహృదం సర్వభూతానాం జ్ఞాత్వా మాం శాన్తిమృచ్ఛతి ॥ ౨౯ ॥
442. భోగైశ్వర్యప్రసక్తానాం తయాపహృతచేతసామ్ । వ్యవసాయాత్మికా బుద్ధిః సమాధౌ న విధీయతే ॥ ౪౪ ॥
443. మచ్చిత్తః సర్వదుర్గాణి మత్ప్రసాదాత్తరిష్యసి । అథ చేత్త్వమహఙ్కారాన్న శ్రోష్యసి వినఙ్క్ష్యసి ॥ ౫౮ ॥
444. మచ్చిత్తా మద్గతప్రాణా బోధయన్తః పరస్పరమ్ । కథయన్తశ్చ మాం నిత్యం తుష్యన్తి చ రమన్తి చ ॥ ౯ ॥
445. మత్కర్మకృన్మత్పరమో మద్భక్తః సఙ్గవర్జితః । నిర్వైరః సర్వభూతేషు యః స మామేతి పాణ్డవ ॥ ౫౫ ॥
446. మత్తః పరతరం నాన్యత్కిఞ్చిదస్తి ధనఞ్జయ । మయి సర్వమిదం ప్రోతం సూత్రే మణిగణా ఇవ ॥ ౭ ॥
447. మదనుగ్రహాయ పరమం గుహ్యమధ్యాత్మసంజ్ఞితమ్ । యత్త్వయోక్తం వచస్తేన మోహోఽయం విగతో మమ ॥ ౧ ॥
448. మనఃప్రసాదః సౌమ్యత్వం మౌనమాత్మవినిగ్రహః । భావసంశుద్ధిరిత్యేతత్తపో మానసముచ్యతే ॥ ౧౬ ॥
449. మనుష్యాణాం సహస్రేషు కశ్చిద్యతతి సిద్ధయే । యతతామపి సిద్ధానాం కశ్చిన్మాం వేత్తి తత్త్వతః ॥ ౩ ॥
450. మన్మనా భవ మద్భక్తో మద్యాజీ మాం నమస్కురు । మామేవైష్యసి సత్యం తే ప్రతిజానే ప్రియోఽసి మే ॥ ౬౫ ॥
451. మన్మనా భవ మద్భక్తో మద్యాజీ మాం నమస్కురు । మామేవైష్యసి యుక్త్వైవమాత్మానం మత్పరాయణః ॥ ౩౪ ॥
452. మన్యసే యది తచ్ఛక్యం మయా ద్రష్టుమితి ప్రభో । యోగేశ్వర తతో మే త్వం దర్శయాత్మానమవ్యయమ్ ॥ ౪ ॥
453. మమ యోనిర్మహద్బ్రహ్మ తస్మిన్గర్భం దధామ్యహమ్ । సమ్భవః సర్వభూతానాం తతో భవతి భారత ॥ ౩ ॥
454. మమైవాంశో జీవలోకే జీవభూతః సనాతనః । మనఃషష్ఠానీన్ద్రియాణి ప్రకృతిస్థాని కర్షతి ॥ ౭ ॥
455. మయా తతమిదం సర్వం జగతదవ్యక్తమూర్తినా । మత్స్థాని సర్వభూతాని న చాహం తేష్వవస్థితః ॥ ౪ ॥
456. మయా ప్రసన్నేన తవార్జునేదం రూపం పరం దర్శితమాత్మయోగాత్ । తేజోమయం విశ్వమనన్తమాద్యం యన్మే త్వదన్యేన న దృష్టపూర్వమ్ ॥ ౪౭ ॥
457. మయాధ్యక్షేణ ప్రకృతిః సూయతే సచరాచరమ్ । హేతునానేన కౌన్తేయ జగద్విపరివర్తతే ॥ ౧౦ ॥
458. మయి చానన్యయోగేన భక్తిరవ్యభిచారిణీ । వివిక్తదేశసేవిత్వమరతిర్జనసంసది ॥ ౧౦ ॥
459. మయి సర్వాణి కర్మాణి సంన్యస్యాధ్యాత్మచేతసా । నిరాశీర్నిర్మమో భూత్వా యుధ్యస్వ విగతజ్వరః ॥ ౩౦ ॥
460. మయ్యావేశ్య మనో యే మాం నిత్యయుక్తా ఉపాసతే । శ్రద్ధయా పరయోపేతాస్తే మే యుక్తతమా మతాః ॥ ౨ ॥
461. మయ్యాసక్తమనాః పార్థ యోగం యుఞ్జన్మదాశ్రయః । అసంశయం సమగ్రం మాం యథా జ్ఞాస్యసి తచ్ఛృణు ॥ ౧ ॥
462. మయ్యేవ మన ఆధత్స్వ మయి బుద్ధిం నివేశయ । నివసిష్యసి మయ్యేవ అత ఊర్ధ్వం న సంశయః ॥ ౮ ॥
463. మహర్షయః సప్త పూర్వే చత్వారో మనవస్తథా । మద్భావా మానసా జాతా యేషాం లోక ఇమాః ప్రజాః ॥ ౬ ॥
464. మహర్షీణాం భృగురహం గిరామస్మ్యేకమక్షరమ్ । యజ్ఞానాం జపయజ్ఞోఽస్మి స్థావరాణాం హిమాలయః ॥ ౨౫ ॥
465. మహాత్మానస్తు మాం పార్థ దైవీం ప్రకృతిమాశ్రితాః । భజన్త్యనన్యమనసో జ్ఞాత్వా భూతాదిమవ్యయమ్ ॥ ౧౩ ॥
466. మహాభూతాన్యహఙ్కారో బుద్ధిరవ్యక్తమేవ చ । ఇన్ద్రియాణి దశైకం చ పఞ్చ చేన్ద్రియగోచరాః ॥ ౫ ॥
467. మా తే వ్యథా మా చ విమూఢభావో దృష్ట్వా రూపం ఘోరమీదృఙ్మమేదమ్ । వ్యపేతభీః ప్రీతమనాః పునస్త్వం తదేవ మే రూపమిదం ప్రపశ్య ॥ ౪౯ ॥
468. మాం చ యోఽవ్యభిచారేణ భక్తియోగేన సేవతే । స గుణాన్సమతీత్యైతాన్బ్రహ్మభూయాయ కల్పతే ॥ ౨౬ ॥
469. మాం హి పార్థ వ్యపాశ్రిత్య యేఽపి స్యుః పాపయోనయః । స్త్రియో వైశ్యాస్తథా శూద్రాస్తేఽపి యాన్తి పరాం గతిమ్ ॥ ౩౨ ॥
470. మాత్రాస్పర్శాస్తు కౌన్తేయ శీతోష్ణసుఖదుఃఖదాః । ఆగమాపాయినోఽనిత్యాస్తాంస్తితిక్షస్వ భారత ॥ ౧౪ ॥
471. మానాపమానయోస్తుల్యస్తుల్యో మిత్రారిపక్షయోః । సర్వారమ్భపరిత్యాగీ గుణాతీతః స ఉచ్యతే ॥ ౨౫ ॥
472. మాముపేత్య పునర్జన్మ దుఃఖాలయమశాశ్వతమ్ । నాప్నువన్తి మహాత్మానః సంసిద్ధిం పరమాం గతాః ॥ ౧౫ ॥
473. ముక్తసఙ్గోఽనహంవాదీ ధృత్యుత్సాహసమన్వితః । సిద్ధ్యసిద్ధ్యోర్నిర్వికారః కర్తా సాత్త్విక ఉచ్యతే ॥ ౨౬ ॥
474. మూఢగ్రాహేణాత్మనో యత్పీడయా క్రియతే తపః । పరస్యోత్సాదనార్థం వా తత్తామసముదాహృతమ్ ॥ ౧౯ ॥
475. మృత్యుః సర్వహరశ్చాహముద్భవశ్చ భవిష్యతామ్ । కీర్తిః శ్రీర్వాక్చ నారీణాం స్మృతిర్మేధా ధృతిః క్షమా ॥ ౩౪ ॥
476. మోఘాశా మోఘకర్మాణో మోఘజ్ఞానా విచేతసః । రాక్షసీమాసురీం చైవ ప్రకృతిం మోహినీం శ్రితాః ॥ ౧౨ ॥
477. య ఇమం పరమం గుహ్యం మద్భక్తేష్వభిధాస్యతి । భక్తిం మయి పరాం కృత్వా మామేవైష్యత్యసంశయః ॥ ౬౮ ॥
478. య ఎనం వేత్తి హన్తారం యశ్చైనం మన్యతే హతమ్ । ఉభౌ తౌ న విజానీతో నాయం హన్తి న హన్యతే ॥ ౧౯ ॥
479. య ఎవం వేత్తి పురుషం ప్రకృతిం చ గుణైః సహ । సర్వథా వర్తమానోఽపి న స భూయోఽభిజాయతే ॥ ౨౩ ॥
480. యం యం వాపి స్మరన్భావం త్యజత్యన్తే కలేబరమ్ । తం తమేవైతి కౌన్తేయ సదా తద్భావభావితః ॥ ౬ ॥
481. యం లబ్ధ్వా చాపరం లాభం మన్యతే నాధికం తతః । యస్మిన్స్థితో న దుఃఖేన గురుణాపి విచాల్యతే ॥ ౨౨ ॥
482. యం సంన్యాసమితి ప్రాహుర్యోగం తం విద్ధి పాణ్డవ । న హ్యసంన్యస్తసఙ్కల్పో యోగీ భవతి కశ్చన ॥ ౨ ॥
483. యం హి న వ్యథయన్త్యేతే పురుషం పురుషర్షభ । సమదుఃఖసుఖం ధీరం సోఽమృతత్వాయ కల్పతే ॥ ౧౫ ॥
484. యః శాస్త్రవిధిముత్సృజ్య వర్తతే కామకారతః । న స సిద్ధిమవాప్నోతి న సుఖం న పరాం గతిమ్ ॥ ౨౩ ॥
485. యః సర్వత్రానభిస్నేహస్తత్తత్ప్రాప్య శుభాశుభమ్ । నాభినన్దతి న ద్వేష్టి తస్య ప్రజ్ఞా ప్రతిష్ఠితా ॥ ౫౭ ॥
486. యచ్చాపి సర్వభూతానాం బీజం తదహమర్జున । న తదస్తి వినా యత్స్యాన్మయా భూతం చరాచరమ్ ॥ ౩౯ ॥
487. యచ్చావహాసార్థమసత్కృతోఽసి విహారశయ్యాసనభోజనేషు । ఎకోఽథవాప్యచ్యుత తత్సమక్షం తత్క్షామయే త్వామహమప్రమేయమ్ ॥ ౪౨ ॥
488. యజన్తే సాత్త్వికా దేవాన్యక్షరక్షాంసి రాజసాః । ప్రేతాన్భూతగణాంశ్చాన్యే యజన్తే తామసా జనాః ॥ ౪ ॥
489. యజ్జ్ఞాత్వా న పునర్మోహమేవం యాస్యసి పాణ్డవ । యేన భూతాన్యశేషేణ ద్రక్ష్యస్యాత్మన్యథో మయి ॥ ౩౫ ॥
490. యజ్ఞదానతపఃకర్మ న త్యాజ్యం కార్యమేవ తత్ । యజ్ఞో దానం తపశ్చైవ పావనాని మనీషిణామ్ ॥ ౫ ॥
491. యజ్ఞశిష్టామృతభుజో యాన్తి బ్రహ్మ సనాతనమ్ । నాయం లోకోఽస్త్యయజ్ఞస్య కుతోఽన్యః కురుసత్తమ ॥ ౩౧ ॥
492. యజ్ఞశిష్టాశినః సన్తో ముచ్యన్తే సర్వకిల్బిషైః । భుఞ్జతే తే త్వఘం పాపా యే పచన్త్యాత్మకారణాత్ ॥ ౧౩ ॥
493. యజ్ఞార్థాత్కర్మణోఽన్యత్ర లోకోఽయం కర్మబన్ధనః । తదర్థం కర్మ కౌన్తేయ ముక్తసఙ్గః సమాచర ॥ ౯ ॥
494. యజ్ఞే తపసి దానే చ స్థితిః సదితి చోచ్యతే । కర్మ చైవ తదర్థీయం సదిత్యేవాభిధీయతే ॥ ౨౭ ॥
495. యతః ప్రవృత్తిర్భూతానాం యేన సర్వమిదం తతమ్ । స్వకర్మణా తమభ్యర్చ్య సిద్ధిం విన్దతి మానవః ॥ ౪౬ ॥
496. యతతో హ్యపి కౌన్తేయ పురుషస్య విపశ్చితః । ఇన్ద్రియాణి ప్రమాథీని హరన్తి ప్రసభం మనః ॥ ౬౦ ॥
497. యతన్తో యోగినశ్చైనం పశ్యన్త్యాత్మన్యవస్థితమ్ । యతన్తోఽప్యకృతాత్మానో నైనం పశ్యన్త్యచేతసః ॥ ౧౧ ॥
498. యతేన్ద్రియమనోబుద్ధిర్మునిర్మోక్షపరాయణః । విగతేచ్ఛాభయక్రోధో యః సదా ముక్త ఎవ సః ॥ ౨౮ ॥
499. యతో యతో నిశ్చరతి మనశ్చఞ్చలమస్థిరమ్ । తతస్తతో నియమ్యైతదాత్మన్యేవ వశం నయేత్ ॥ ౨౬ ॥
500. యత్కరోషి యదశ్నాసి యజ్జుహోషి దదాసి యత్ । యత్తపస్యసి కౌన్తేయ తత్కురుష్వ మదర్పణమ్ ॥ ౨౭ ॥
501. యత్తదగ్రే విషమివ పరిణామేఽమృతోపమమ్ । తత్సుఖం సాత్త్వికం ప్రోక్తమాత్మబుద్ధిప్రసాదజమ్ ॥ ౩౭ ॥
502. యత్తు కామేప్సునా కర్మ సాహఙ్కారేణ వా పునః । క్రియతే బహులాయాసం తద్రాజసముదాహృతమ్ ॥ ౨౪ ॥
503. యత్తు కృత్స్నవదేకస్మిన్కార్యే సక్తమహైతుకమ్ । అతత్త్వార్థవదల్పం చ తత్తామసముదాహృతమ్ ॥ ౨౨ ॥
504. యత్తు ప్రత్యుపకారార్థం ఫలముద్దిశ్య వా పునః । దీయతే చ పరిక్లిష్టం తద్దానం రాజసం స్మృతమ్ ॥ ౨౧ ॥
505. యత్ర కాలే త్వనావృత్తిమావృత్తిం చైవ యోగినః । ప్రయాతా యాన్తి తం కాలం వక్ష్యామి భరతర్షభ ॥ ౨౩ ॥
506. యత్ర యోగేశ్వరః కృష్ణో యత్ర పార్థో ధనుర్ధరః । తత్ర శ్రీర్విజయో భూతిర్ధ్రువా నీతిర్మతిర్మమ ॥ ౭౮ ॥
507. యత్రోపరమతే చిత్తం నిరుద్ధం యోగసేవయా । యత్ర చైవాత్మనాత్మానం పశ్యన్నాత్మని తుష్యతి ॥ ౨౦ ॥
508. యత్సాఙ్‍ఖ్యైః ప్రాప్యతే స్థానం తద్యోగైరపి గమ్యతే । ఎకం సాఙ్‍ఖ్యం చ యోగం చ యః పశ్యతి స పశ్యతి ॥ ౫ ॥
509. యథా నదీనాం బహవోఽమ్బువేగాః సముద్రమేవాభిముఖా ద్రవన్తి । తథా తవామీ నరలోకవీరా విశన్తి వక్త్రాణ్యభివిజ్వలన్తి ॥ ౨౮ ॥
510. యథా ప్రకాశయత్యేకః కృత్స్నం లోకమిమం రవిః । క్షేత్రం క్షేత్రీ తథా కృత్స్నం ప్రకాశయతి భారత ॥ ౩౩ ॥
511. యథా ప్రదీప్తం జ్వలనం పతఙ్గా విశన్తి నాశాయ సమృద్ధవేగాః । తథైవ నాశాయ విశన్తి లోకాస్తవాపి వక్త్రాణి సమృద్ధవేగాః ॥ ౨౯ ॥
512. యథా సర్వగతం సౌక్ష్మ్యాదాకాశం నోపలిప్యతే । సర్వత్రావస్థితో దేహే తథాత్మా నోపలిప్యతే ॥ ౩౨ ॥
513. యథాకాశస్థితో నిత్యం వాయుః సర్వత్రగో మహాన్ । తథా సర్వాణి భూతాని మత్స్థానీత్యుపధారయ ॥ ౬ ॥
514. యథైధాంసి సమిద్ధోఽగ్నిర్భస్మసాత్కురుతేఽర్జున । జ్ఞానాగ్నిః సర్వకర్మాణి భస్మసాత్కురుతే తథా ॥ ౩౭ ॥
515. యదక్షరం వేదవిదో వదన్తి విశన్తి యద్యతయో వీతరాగాః । యదిచ్ఛన్తో బ్రహ్మచర్యం చరన్తి తత్తే పదం సఙ్గ్రహేణ ప్రవక్ష్యే ॥ ౧౧ ॥
516. యదగ్రే చానుబన్ధే చ సుఖం మోహనమాత్మనః । నిద్రాలస్యప్రమాదోత్థం తత్తామసముదాహృతమ్ ॥ ౩౯ ॥
517. యదా తే మోహకలిలం బుద్ధిర్వ్యతితరిష్యతి । తదా గన్తాసి నిర్వేదం శ్రోతవ్యస్య శ్రుతస్య చ ॥ ౫౨ ॥
518. యదా దీపో నివాతస్థో నేఙ్గతే సోపమా స్మృతా । యోగినో యతచిత్తస్య యుఞ్జతో యోగమాత్మనః ॥ ౧౯ ॥
519. యదా భూతపృథగ్భావమేకస్థమనుపశ్యతి । తత ఎవ చ విస్తారం బ్రహ్మ సమ్పద్యతే తదా ॥ ౩౦ ॥
520. యదా యదా హి ధర్మస్య గ్లానిర్భవతి భారత । అభ్యుత్థానమధర్మస్య తదాత్మానం సృజామ్యహమ్ ॥ ౭ ॥
521. యదా వినియతం చిత్తమాత్మన్యేవావతిష్ఠతే । నిఃస్పృహః సర్వకామేభ్యో యుక్త ఇత్యుచ్యతే తదా ॥ ౧౮ ॥
522. యదా సంహరతే చాయం కూర్మోఽఙ్గానీవ సర్వశః । ఇన్ద్రియాణీన్ద్రియార్థేభ్యస్తస్య ప్రజ్ఞా ప్రతిష్ఠితా ॥ ౫౮ ॥
523. యదా సత్త్వే ప్రవృద్ధే తు ప్రలయం యాతి దేహభృత్ । తదోత్తమవిదాం లోకానమలాన్ప్రతిపద్యతే ॥ ౧౪ ॥
524. యదా హి నేన్ద్రియార్థేషు న కర్మస్వనుషజ్జతే । సర్వసఙ్కల్పసంన్యాసీ యోగారూఢస్తదోచ్యతే ॥ ౪ ॥
525. యదాదిత్యగతం తేజో జగద్భాసయతేఽఖిలమ్ । యచ్చన్ద్రమసి యచ్చాగ్నౌ తత్తేజో విద్ధి మామకమ్ ॥ ౧౨ ॥
526. యది మామప్రతీకారమశస్త్రం శస్త్రపాణయః । ధార్తరాష్ట్రా రణే హన్యుస్తన్మే క్షేమతరం భవేత్ ॥ ౪౬ ॥
527. యది హ్యహం న వర్తేయ జాతు కర్మణ్యతన్ద్రితః । మమ వర్త్మానువర్తన్తే మనుష్యాః పార్థ సర్వశః ॥ ౨౩ ॥
528. యదృచ్ఛయా చోపపన్నం స్వర్గద్వారమపావృతమ్ । సుఖినః క్షత్రియాః పార్థ లభన్తే యుద్ధమీదృశమ్ ॥ ౩౨ ॥
529. యదృచ్ఛాలాభసన్తుష్టో ద్వన్ద్వాతీతో విమత్సరః । సమః సిద్ధావసిద్ధౌ చ కృత్వాపి న నిబధ్యతే ॥ ౨౨ ॥
530. యద్యదాచరతి శ్రేష్ఠస్తత్తదేవేతరో జనః । స యత్ప్రమాణం కురుతే లోకస్తదనువర్తతే ॥ ౨౧ ॥
531. యద్యద్విభూతిమత్సత్త్వం శ్రీమదూర్జితమేవ వా । తత్తదేవావగచ్ఛ త్వం మమ తేజోంశసమ్భవమ్ ॥ ౪౧ ॥
532. యద్యప్యేతే న పశ్యన్తి లోభోపహతచేతసః । కులక్షయకృతం దోషం మిత్రద్రోహే చ పాతకమ్ ॥ ౩౮ ॥
533. యద్యహఙ్కారమాశ్రిత్య న యోత్స్య ఇతి మన్యసే । మిథ్యైష వ్యవసాయస్తే ప్రకృతిస్త్వాం నియోక్ష్యతి ॥ ౫౯ ॥
534. యయా తు ధర్మకామార్థాన్ధృత్యా ధారయతేఽర్జున । ప్రసఙ్గేన ఫలాకాఙ్క్షీ ధృతిః సా పార్థ రాజసీ ॥ ౩౪ ॥
535. యయా ధర్మమధర్మం చ కార్యం చాకార్యమేవ చ । అయథావత్ప్రజానాతి బుద్ధిః సా పార్థ రాజసీ ॥ ౩౧ ॥
536. యయా స్వప్నం భయం శోకం విషాదం మదమేవ చ । న విముఞ్చతి దుర్మేధా ధృతిః సా తామసీ మతా ॥ ౩౫ ॥
537. యస్త్వాత్మరతిరేవ స్యాదాత్మతృప్తశ్చ మానవః । ఆత్మన్యేవ చ సన్తుష్టస్తస్య కార్యం న విద్యతే ॥ ౧౭ ॥
538. యస్త్విన్ద్రియాణి మనసా నియమ్యారభతేఽర్జున । కర్మేన్ద్రియైః కర్మయోగమసక్తః స విశిష్యతే ॥ ౭ ॥
539. యస్మాత్క్షరమతీతోఽహమక్షరాదపి చోత్తమః । అతోఽస్మి లోకే వేదే చ ప్రథితః పురుషోత్తమః ॥ ౧౮ ॥
540. యస్మాన్నోద్విజతే లోకో లోకాన్నోద్విజతే చ యః । హర్షామర్షభయోద్వేగైర్ముక్తో యః స చ మే ప్రియః ॥ ౧౫ ॥
541. యస్య నాహఙ్కృతో భావో బుద్ధిర్యస్య న లిప్యతే । హత్వాపి స ఇమాంల్లోకాన్న హన్తి న నిబధ్యతే ॥ ౧౭ ॥
542. యస్య సర్వే సమారమ్భాః కామసఙ్కల్పవర్జితాః । జ్ఞానాగ్నిదగ్ధకర్మాణం తమాహుః పణ్డితం బుధాః ॥ ౧౯ ॥
543. యా నిశా సర్వభూతానాం తస్యాం జాగర్తి సంయమీ । యస్యాం జాగ్రతి భూతాని సా నిశా పశ్యతో మునేః ॥ ౬౯ ॥
544. యాతయామం గతరసం పూతి పర్యుషితం చ యత్ । ఉచ్ఛిష్టమపి చామేధ్యం భోజనం తామసప్రియమ్ ॥ ౧౦ ॥
545. యాన్తి దేవవ్రతా దేవాన్పితౄన్యాన్తి పితృవ్రతాః । భూతాని యాన్తి భూతేజ్యా యాన్తి మద్యాజినోఽపి మామ్ ॥ ౨౫ ॥
546. యామిమాం పుష్పితాం వాచం ప్రవదన్త్యవిపశ్చితః । వేదవాదరతాః పార్థ నాన్యదస్తీతి వాదినః ॥ ౪౨ ॥
547. యావత్సఞ్జాయతే కిఞ్చిత్సత్త్వం స్థావరజఙ్గమమ్ । క్షేత్రక్షేత్రజ్ఞసంయోగాత్తద్విద్ధి భరతర్షభ ॥ ౨౬ ॥
548. యావదేతాన్నిరీక్షేఽహం యోద్ధుకామానవస్థితాన్ । కైర్మయా సహ యోద్ధవ్యమస్మిన్రణసముద్యమే ॥ ౨౨ ॥
549. యావానర్థ ఉదపానే సర్వతఃసమ్ప్లుతోదకే । తావాన్ సర్వేషు వేదేషు బ్రాహ్మణస్య విజానతః ॥ ౪౬ ॥
550. యుక్తః కర్మఫలం త్యక్త్వా శాన్తిమాప్నోతి నైష్ఠికీమ్ । అయుక్తః కామకారేణ ఫలే సక్తో నిబధ్యతే ॥ ౧౨ ॥
551. యుక్తాహారవిహారస్య యుక్తచేష్టస్య కర్మసు । యుక్తస్వప్నావబోధస్య యోగో భవతి దుఃఖహా ॥ ౧౭ ॥
552. యుఞ్జన్నేవం సదాత్మానం యోగీ నియతమానసః । శాన్తిం నిర్వాణపరమాం మత్సంస్థామధిగచ్ఛతి ॥ ౧౫ ॥
553. యుఞ్జన్నేవం సదాత్మానం యోగీ విగతకల్మషః । సుఖేన బ్రహ్మసంస్పర్శమత్యన్తం సుఖమశ్నుతే ॥ ౨౮ ॥
554. యుధామన్యుశ్చ విక్రాన్త ఉత్తమౌజాశ్చ వీర్యవాన్ । సౌభద్రో ద్రౌపదేయాశ్చ సర్వ ఎవ మహారథాః ॥ ౬ ॥
555. యే చైవ సాత్త్వికా భావా రాజసాస్తమసాశ్చ యే । మత్త ఎవేతి తాన్విద్ధి న త్వహం తేషు తే మయి ॥ ౧౨ ॥
556. యే తు ధర్మ్యామృతమిదం యథోక్తం పర్యుపాసతే । శ్రద్దధానా మత్పరమా భక్తాస్తేఽతీవ మే ప్రియాః ॥ ౨౦ ॥
557. యే తు సర్వాణి కర్మాణి మయి సంన్యస్య మత్పరాః । అనన్యేనైవ యోగేన మాం ధ్యాయన్త ఉపాసతే ॥ ౬ ॥
558. యే త్వక్షరమనిర్దేశ్యమవ్యక్తం పర్యుపాసతే । సర్వత్రగమచిన్త్యం చ కూటస్థమచలం ధ్రువమ్ ॥ ౩ ॥
559. యే త్వేతదభ్యసూయన్తో నానుతిష్ఠన్తి మే మతమ్ । సర్వజ్ఞానవిమూఢాంస్తాన్విద్ధి నష్టానచేతసః ॥ ౩౨ ॥
560. యే మే మతమిదం నిత్యమనుతిష్ఠన్తి మానవాః । శ్రద్ధావన్తోఽనసూయన్తో ముచ్యన్తే తేఽపి కర్మభిః ॥ ౩౧ ॥
561. యే యథా మాం ప్రపద్యన్తే తాంస్తథైవ భజామ్యహమ్ । మమ వర్త్మానువర్తన్తే మనుష్యాః పార్థ సర్వశః ॥ ౧౧ ॥
562. యే శాస్త్రవిధిముత్సృజ్య యజన్తే శ్రద్ధయాన్వితాః । తేషాం నిష్ఠా తు కా కృష్ణ సత్త్వమాహో రజస్తమః ॥ ౧ ॥
563. యే హి సంస్పర్శజా భోగా దుఃఖయోనయ ఎవ తే । ఆద్యన్తవన్తః కౌన్తేయ న తేషు రమతే బుధః ॥ ౨౨ ॥
564. యేషాం త్వన్తగతం పాపం జనానాం పుణ్యకర్మణామ్ । తే ద్వన్ద్వమోహనిర్ముక్తా భజన్తే మాం దృఢవ్రతాః ॥ ౨౮ ॥
565. యేషామర్థే కాఙ్క్షితం నో రాజ్యం భోగాః సుఖాని చ । త ఇమేఽవస్థితా యుద్ధే ప్రాణాంస్త్యక్త్వా ధనాని చ ॥ ౩౩ ॥
566. యేఽప్యన్యదేవతాభక్తా యజన్తే శ్రద్ధయాన్వితాః । తేఽపి మామేవ కౌన్తేయ యజన్త్యవిధిపూర్వకమ్ ॥ ౨౩ ॥
567. యో న హృష్యతి న ద్వేష్టి న శోచతి న కాఙ్క్షతి । శుభాశుభపరిత్యాగీ భక్తిమాన్యః స మే ప్రియః ॥ ౧౭ ॥
568. యో మాం పశ్యతి సర్వత్ర సర్వం చ మయి పశ్యతి । తస్యాహం న ప్రణశ్యామి స చ మే న ప్రణశ్యతి ॥ ౩౦ ॥
569. యో మామజమనాదిం చ వేత్తి లోకమహేశ్వరమ్ । అసంమూఢః స మర్త్యేషు సర్వపాపైః ప్రముచ్యతే ॥ ౩ ॥
570. యో మామేవమసంమూఢో జానాతి పురుషోత్తమమ్ । స సర్వవిద్భజతి మాం సర్వభావేన భారత ॥ ౧౯ ॥
571. యో యో యాం యాం తనుం భక్తః శ్రద్ధయార్చితుమిచ్ఛతి । తస్య తస్యాచలాం శ్రద్ధాం తామేవ విదధామ్యహమ్ ॥ ౨౧ ॥
572. యోగయుక్తో విశుద్ధాత్మా విజితాత్మా జితేన్ద్రియః । సర్వభూతాత్మభూతాత్మా కుర్వన్నపి న లిప్యతే ॥ ౭ ॥
573. యోగసంన్యస్తకర్మాణం జ్ఞానసఞ్ఛిన్నసంశయమ్ । ఆత్మవన్తం న కర్మాణి నిబధ్నన్తి ధనఞ్జయ ॥ ౪౧ ॥
574. యోగస్థః కురు కర్మాణి సఙ్గం త్యక్త్వా ధనఞ్జయ । సిద్ధ్యసిద్ధ్యోః సమో భూత్వా సమత్వం యోగ ఉచ్యతే ॥ ౪౮ ॥
575. యోగినామపి సర్వేషాం మద్గతేనాన్తరాత్మనా । శ్రద్ధావాన్భజతే యో మాం స మే యుక్తతమో మతః ॥ ౪౭ ॥
576. యోగీ యుఞ్జీత సతతమాత్మానం రహసి స్థితః । ఎకాకీ యతచిత్తాత్మా నిరాశీరపరిగ్రహః ॥ ౧౦ ॥
577. యోత్స్యమానానవేక్షేఽహం య ఎతేఽత్ర సమాగతాః । ధార్తరాష్ట్రస్య దుర్బుద్ధేర్యుద్ధే ప్రియచికీర్షవః ॥ ౨౩ ॥
578. యోఽన్తఃసుఖోఽన్తరారామస్తథాన్తర్జ్యోతిరేవ యః । స యోగీ బ్రహ్మనిర్వాణం బ్రహ్మభూతోఽధిగచ్ఛతి ॥ ౨౪ ॥
579. యోఽయం యోగస్త్వయా ప్రోక్తః సామ్యేన మధుసూదన । ఎతస్యాహం న పశ్యామి చఞ్చలత్వాత్స్థితిం స్థిరామ్ ॥ ౩౩ ॥
580. రజసి ప్రలయం గత్వా కర్మసఙ్గిషు జాయతే । తథా ప్రలీనస్తమసి మూఢయోనిషు జాయతే ॥ ౧౫ ॥
581. రజస్తమశ్చాభిభూయ సత్త్వం భవతి భారత । రజః సత్త్వం తమశ్చైవ తమః సత్త్వం రజస్తథా ॥ ౧౦ ॥
582. రజో రాగాత్మకం విద్ధి తృష్ణాసఙ్గసముద్భవమ్ । తన్నిబధ్నాతి కౌన్తేయ కర్మసఙ్గేన దేహినమ్ ॥ ౭ ॥
583. రసోఽహమప్సు కౌన్తేయ ప్రభాస్మి శశిసూర్యయోః । ప్రణవః సర్వవేదేషు శబ్దః ఖే పౌరుషం నృషు ॥ ౮ ॥
584. రాగద్వేషవియుక్తైస్తు విషయానిన్ద్రియైశ్చరన్ । ఆత్మవశ్యైర్విధేయాత్మా ప్రసాదమధిగచ్ఛతి ॥ ౬౪ ॥
585. రాగీ కర్మఫలప్రేప్సుర్లుబ్ధో హింసాత్మకోఽశుచిః । హర్షశోకాన్వితః కర్తా రాజసః పరికీర్తితః ॥ ౨౭ ॥
586. రాజన్ సంస్మృత్య సంస్మృత్య సంవాదమిమమద్భుతమ్ । కేశవార్జునయోః పుణ్యం హృష్యామి చ ముహుర్ముహుః ॥ ౭౬ ॥
587. రాజవిద్యా రాజగుహ్యం పవిత్రమిదముత్తమమ్ । ప్రత్యక్షావగమం ధర్మ్యం సుసుఖం కర్తుమవ్యయమ్ ॥ ౨ ॥
588. రుద్రాణాం శఙ్కరశ్చాస్మి విత్తేశో యక్షరక్షసామ్ । వసూనాం పావకశ్చాస్మి మేరుః శిఖరిణామహమ్ ॥ ౨౩ ॥
589. రుద్రాదిత్యా వసవో యే చ సాధ్యా విశ్వేఽశ్వినౌ మరుతశ్చోష్మపాశ్చ । గన్ధర్వయక్షాసురసిద్ధసఙ్ఘా వీక్షన్తే త్వాం విస్మితాశ్చైవ సర్వే ॥ ౨౨ ॥
590. రూపం మహత్తే బహువక్త్రనేత్రం మహాబాహో బహుబాహూరుపాదమ్ । బహూదరం బహుదంష్ట్రాకరాలం దృష్ట్వా లోకాః ప్రవ్యథితాస్తథాహమ్ ॥ ౨౩ ॥
591. లభన్తే బ్రహ్మనిర్వాణమృషయః క్షీణకల్మషాః । ఛిన్నద్వైధా యతాత్మానః సర్వభూతహితే రతాః ॥ ౨౫ ॥
592. లేలిహ్యసే గ్రసమానః సమన్తాల్లోకాన్సమగ్రాన్వదనైర్జ్వలద్భిః । తేజోభిరాపూర్య జగత్సమగ్రం భాసస్తవోగ్రాః ప్రతపన్తి విష్ణో ॥ ౩౦ ॥
593. లోకేఽస్మిన్ద్వివిధా నిష్ఠా పురా ప్రోక్తా మయానఘ । జ్ఞానయోగేన సాఙ్‍ఖ్యానాం కర్మయోగేన యోగినామ్ ॥ ౩ ॥
594. లోభః ప్రవృత్తిరారమ్భః కర్మణామశమః స్పృహా । రజస్యేతాని జాయన్తే వివృద్ధే భరతర్షభ ॥ ౧౨ ॥
595. వక్తుమర్హస్యశేషేణ దివ్యా హ్యాత్మవిభూతయః । యాభిర్విభూతిభిర్లోకానిమాంస్త్వం వ్యాప్య తిష్ఠసి ॥ ౧౬ ॥
596. వక్త్రాణి తే త్వరమాణా విశన్తి దంష్ట్రాకరాలాని భయానకాని । కేచిద్విలగ్నా దశనాన్తరేషు సన్దృశ్యన్తే చూర్ణితైరుత్తమాఙ్గైః ॥ ౨౭ ॥
597. వాయుర్యమోఽగ్నిర్వరుణః శశాఙ్కః ప్రజాపతిస్త్వం ప్రపితామహశ్చ । నమో నమస్తేఽస్తు సహస్రకృత్వః పునశ్చ భూయోఽపి నమో నమస్తే ॥ ౩౯ ॥
598. వాసాంసి జీర్ణాని యథా విహాయ నవాని గృహ్ణాతి నరోఽపరాణి । తథా శరీరాణి విహాయ జీర్ణాన్యన్యాని సంయాతి నవాని దేహీ ॥ ౨౨ ॥
599. విద్యావినయసమ్పన్నే బ్రాహ్మణే గవి హస్తిని । శుని చైవ శ్వపాకే చ పణ్డితాః సమదర్శినః ॥ ౧౮ ॥
600. విధిహీనమసృష్టాన్నం మన్త్రహీనమదక్షిణమ్ । శ్రద్ధావిరహితం యజ్ఞం తామసం పరిచక్షతే ॥ ౧౩ ॥
601. వివిక్తసేవీ లఘ్వాశీ యతవాక్కాయమానసః । ధ్యానయోగపరో నిత్యం వైరాగ్యం సముపాశ్రితః ॥ ౫౨ ॥
602. విషయా వినివర్తన్తే నిరాహారస్య దేహినః । రసవర్జం రసోఽప్యస్య పరం దృష్ట్వా నివర్తతే ॥ ౫౯ ॥
603. విషయేన్ద్రియసంయోగాద్యత్తదగ్రేఽమృతోపమమ్ । పరిణామే విషమివ తత్సుఖం రాజసం స్మృతమ్ ॥ ౩౮ ॥
604. విస్తరేణాత్మనో యోగం విభూతిం చ జనార్దన । భూయః కథయ తృప్తిర్హి శృణ్వతో నాస్తి మేఽమృతమ్ ॥ ౧౮ ॥
605. విహాయ కామాన్యః సర్వాన్పుమాంశ్చరతి నిఃస్పృహః । నిర్మమో నిరహఙ్కారః స శాన్తిమధిగచ్ఛతి ॥ ౭౧ ॥
606. వీతరాగభయక్రోధా మన్మయా మాముపాశ్రితాః । బహవో జ్ఞానతపసా పూతా మద్భావమాగతాః ॥ ౧౦ ॥
607. వృష్ణీనాం వాసుదేవోఽస్మి పాణ్డవానాం ధనఞ్జయః । మునీనామప్యహం వ్యాసః కవీనాముశనా కవిః ॥ ౩౭ ॥
608. వేదానాం సామవేదోఽస్మి దేవానామస్మి వాసవః । ఇన్ద్రియాణాం మనశ్చాస్మి భూతానామస్మి చేతనా ॥ ౨౨ ॥
609. వేదావినాశినం నిత్యం య ఎనమజమవ్యయమ్ । కథం స పురుషః పార్థ కం ఘాతయతి హన్తి కమ్ ॥ ౨౧ ॥
610. వేదాహం సమతీతాని వర్తమానాని చార్జున । భవిష్యాణి చ భూతాని మాం తు వేద న కశ్చన ॥ ౨౬ ॥
611. వేదేషు యజ్ఞేషు తపఃసు చైవ దానేషు యత్పుణ్యఫలం ప్రదిష్టమ్ । అత్యేతి తత్సర్వమిదం విదిత్వా యోగీ పరం స్థానముపైతి చాద్యమ్ ॥ ౨౮ ॥
612. వ్యవసాయాత్మికా బుద్ధిరేకేహ కురునన్దన । బహుశాఖా హ్యనన్తాశ్చ బుద్ధయోఽవ్యవసాయినామ్ ॥ ౪౧ ॥
613. వ్యామిశ్రేణేవ వాక్యేన బుద్ధిం మోహయసీవ మే । తదేకం వద నిశ్చిత్య యేన శ్రేయోఽహమాప్నుయామ్ ॥ ౨ ॥
614. వ్యాసప్రసాదాచ్ఛ్రుతవానిమం గుహ్యతమం పరమ్ । యోగం యోగేశ్వరాత్కృష్ణాత్సాక్షాత్కథయతః స్వయమ్ ॥ ౭౫ ॥
615. శక్నోతీహైవ యః సోఢుం ప్రాక్ఛరీరవిమోక్షణాత్ । కామక్రోధోద్భవం వేగం స యుక్తః స సుఖీ నరః ॥ ౨౩ ॥
616. శనైః శనైరుపరమేద్బుద్ధ్యా ధృతిగృహీతయా । ఆత్మసంస్థం మనః కృత్వా న కిఞ్చిదపి చిన్తయేత్ ॥ ౨౫ ॥
617. శమో దమస్తపః శౌచం క్షాన్తిరార్జవమేవ చ । జ్ఞానం విజ్ఞానమాస్తిక్యం బ్రహ్మకర్మ స్వభావజమ్ ॥ ౪౨ ॥
618. శరీరం యదవాప్నోతి యచ్చాప్యుత్క్రామతీశ్వరః । గృహీత్వైతాని సంయాతి వాయుర్గన్ధానివాశయాత్ ॥ ౮ ॥
619. శరీరవాఙ్మనోభిర్యత్కర్మ ప్రారభతే నరః । న్యాయ్యం వా విపరీతం వా పఞ్చైతే తస్య హేతవః ॥ ౧౫ ॥
620. శుక్లకృష్ణే గతీ హ్యేతే జగతః శాశ్వతే మతే । ఎకయా యాత్యనావృత్తిమన్యయావర్తతే పునః ॥ ౨౬ ॥
621. శుచౌ దేశే ప్రతిష్ఠాప్య స్థిరమాసనమాత్మనః । నాత్యుచ్ఛ్రితం నాతినీచం చైలాజినకుశోత్తరమ్ ॥ ౧౧ ॥
622. శుభాశుభఫలైరేవం మోక్ష్యసే కర్మబన్ధనైః । సంన్యాసయోగయుక్తాత్మా విముక్తో మాముపైష్యసి ॥ ౨౮ ॥
623. శౌర్యం తేజో ధృతిర్దాక్ష్యం యుద్ధే చాప్యపలాయనమ్ । దానమీశ్వరభావశ్చ క్షాత్రం కర్మ స్వభావజమ్ ॥ ౪౩ ॥
624. శ్రద్ధయా పరయా తప్తం తపస్తత్త్రివిధం నరైః । అఫలకాఙ్క్షిభిర్యుక్తైః సాత్త్వికం పరిచక్షతే ॥ ౧౭ ॥
625. శ్రద్ధావాంల్లభతే జ్ఞానం తత్పరః సంయతేన్ద్రియః । జ్ఞానం లబ్ధ్వా పరాం శాన్తిమచిరేణాధిగచ్ఛతి ॥ ౩౯ ॥
626. శ్రద్ధావాననసూయశ్చ శృణుయాదపి యో నరః । సోఽపి ముక్తః శుభాంల్లోకాన్ప్రాప్నుయాత్పుణ్యకర్మణామ్ ॥ ౭౧ ॥
627. శ్రుతివిప్రతిపన్నా తే యదా స్థాస్యతి నిశ్చలా । సమాధావచలా బుద్ధిస్తదా యోగమవాప్స్యసి ॥ ౫౩ ॥
628. శ్రేయాన్ద్రవ్యమయాద్యజ్ఞాజ్జ్ఞానయజ్ఞః పరన్తప । సర్వం కర్మాఖిలం పార్థ జ్ఞానే పరిసమాప్యతే ॥ ౩౩ ॥
629. శ్రేయాన్స్వధర్మో విగుణః పరధర్మాత్స్వనుష్ఠితాత్ । స్వభావనియతం కర్మ కుర్వన్నాప్నోతి కిల్బిషమ్ ॥ ౪౭ ॥
630. శ్రేయాన్స్వధర్మో విగుణః పరధర్మాత్స్వనుష్ఠితాత్ । స్వధర్మే నిధనం శ్రేయః పరధర్మో భయావహః ॥ ౩౫ ॥
631. శ్రేయో హి జ్ఞానమభ్యాసాజ్జ్ఞానాద్ధ్యానం విశిష్యతే । ధ్యానాత్కర్మఫలత్యాగస్త్యాగాచ్ఛాన్తిరనన్తరమ్ ॥ ౧౨ ॥
632. శ్రోత్రం చక్షుః స్పర్శనం చ రసనం ఘ్రాణమేవ చ । అధిష్ఠాయ మనశ్చాయం విషయానుపసేవతే ॥ ౯ ॥
633. శ్రోత్రాదీనీన్ద్రియాణ్యన్యే సంయమాగ్నిషు జుహ్వతి । శబ్దాదీన్విషయానన్య ఇన్ద్రియాగ్నిషు జుహ్వతి ॥ ౨౬ ॥
634. శ్వశురాన్సుహృదశ్చైవసేనయోరుభయోరపి । తాన్సమీక్ష్య స కౌన్తేయః సర్వాన్బన్ధూనవస్థితాన్ ॥ ౨౭ ॥
635. స ఎవాయం మయా తేఽద్య యోగః ప్రోక్తః పురాతనః । భక్తోఽసి మే సఖా చేతి రహస్యం హ్యేతదుత్తమమ్ ॥ ౩ ॥
636. స ఘోషో ధార్తరాష్ట్రాణాం హృదయాని వ్యదారయత్ । నభశ్చ పృథివీం చైవ తుములో వ్యనునాదయన్ ॥ ౧౯ ॥
637. స తయా శ్రద్ధయా యుక్తస్తస్యా రాధనమీహతే । లభతే చ తతః కామాన్మయైవ విహితాన్హి తాన్ ॥ ౨౨ ॥
638. సంనియమ్యేన్ద్రియగ్రామం సర్వత్ర సమబుద్ధయః । తే ప్రాప్నువన్తి మామేవ సర్వభూతహితే రతాః ॥ ౪ ॥
639. సంన్యాసం కర్మణాం కృష్ణ పునర్యోగం చ శంససి । యచ్ఛ్రేయ ఎతయోరేకం తన్మే బ్రూహి సునిశ్చితమ్ ॥ ౧ ॥
640. సంన్యాసః కర్మయోగశ్చ నిఃశ్రేయసకరావుభౌ । తయోస్తు కర్మసంన్యాసాత్కర్మయోగో విశిష్యతే ॥ ౨ ॥
641. సంన్యాసస్తు మహాబాహో దుఃఖమాప్తుమయోగతః । యోగయుక్తో మునిర్బ్రహ్మ నచిరేణాధిగచ్ఛతి ॥ ౬ ॥
642. సంన్యాసస్య మహాబాహో తత్త్వమిచ్ఛామి వేదితుమ్ । త్యాగస్య చ హృషీకేశ పృథక్కేశినిషూదన ॥ ౧ ॥
643. సక్తాః కర్మణ్యవిద్వాంసో యథా కుర్వన్తి భారత । కుర్యాద్విద్వాంస్తథాసక్తశ్చికీర్షుర్లోకసఙ్గ్రహమ్ ॥ ౨౫ ॥
644. సఖేతి మత్వా ప్రసభం యదుక్తం హే కృష్ణ హే యాదవ హే సఖేతి । అజానతా మహిమానం తవేదం మయా ప్రమాదాత్ప్రణయేన వాపి ॥ ౪౧ ॥
645. సఙ్కరో నరకాయైవ కులఘ్నానాం కులస్య చ । పతన్తి పితరో హ్యేషాం లుప్తపిణ్డోదకక్రియాః ॥ ౪౨ ॥
646. సఙ్కల్పప్రభవాన్కామాంస్త్యక్త్వా సర్వానశేషతః । మనసైవేన్ద్రియగ్రామం వినియమ్య సమన్తతః ॥ ౨౪ ॥
647. సతతం కీర్తయన్తో మాం యతన్తశ్చ దృఢవ్రతాః । నమస్యన్తశ్చ మాం భక్త్యా నిత్యయుక్తా ఉపాసతే ॥ ౧౪ ॥
648. సత్కారమానపూజార్థం తపో దమ్భేన చైవ యత్ । క్రియతే తదిహ ప్రోక్తం రాజసం చలమధ్రువమ్ ॥ ౧౮ ॥
649. సత్త్వం రజస్తమ ఇతి గుణాః ప్రకృతిసమ్భవాః । నిబధ్నన్తి మహాబాహో దేహే దేహినమవ్యయమ్ ॥ ౫ ॥
650. సత్త్వం సుఖే సఞ్జయతి రజః కర్మణి భారత । జ్ఞానమావృత్య తు తమః ప్రమాదే సఞ్జయత్యుత ॥ ౯ ॥
651. సత్త్వాత్సఞ్జాయతే జ్ఞానం రజసో లోభ ఎవ చ । ప్రమాదమోహౌ తమసో భవతోఽజ్ఞానమేవ చ ॥ ౧౭ ॥
652. సత్త్వానురూపా సర్వస్య శ్రద్ధా భవతి భారత । శ్రద్ధామయోఽయం పురుషో యో యచ్ఛ్రద్ధః స ఎవ సః ॥ ౩ ॥
653. సదృశం చేష్టతే స్వస్యాః ప్రకృతేర్జ్ఞానవానపి । ప్రకృతిం యాన్తి భూతాని నిగ్రహః కిం కరిష్యతి ॥ ౩౩ ॥
654. సద్భావే సాధుభావే చ సదిత్యేతత్ప్రయుజ్యతే । ప్రశస్తే కర్మణి తథా సచ్ఛబ్దః పార్థ యుజ్యతే ॥ ౨౬ ॥
655. సన్తుష్టః సతతం యోగీ యతాత్మా దృఢనిశ్చయః । మయ్యర్పితమనోబుద్ధిర్యో మద్భక్తః స మే ప్రియః ॥ ౧౪ ॥
656. సమం కాయశిరోగ్రీవం ధారయన్నచలం స్థిరః । సమ్ప్రేక్ష్య నాసికాగ్రం స్వం దిశశ్చానవలోకయన్ ॥ ౧౩ ॥
657. సమం పశ్యన్హి సర్వత్ర సమవస్థితమీశ్వరమ్ । న హినస్త్యాత్మనాత్మానం తతో యాతి పరాం గతిమ్ ॥ ౨౮ ॥
658. సమం సర్వేషు భూతేషు తిష్ఠన్తం పరమేశ్వరమ్ । వినశ్యత్స్వవినశ్యన్తం యః పశ్యతి స పశ్యతి ॥ ౨౭ ॥
659. సమః శత్రౌ చ మిత్రే చ తథా మానాపమానయోః । శీతోష్ణసుఖదుఃఖేషు సమః సఙ్గవివర్జితః ॥ ౧౮ ॥
660. సమదుఃఖసుఖః స్వస్థః సమలోష్టాశ్మకాఞ్చనః । తుల్యప్రియాప్రియో ధీరస్తుల్యనిన్దాత్మసంస్తుతిః ॥ ౨౪ ॥
661. సమోఽహం సర్వభూతేషు న మే ద్వేష్యోఽస్తి న ప్రియః । యే భజన్తి తు మాం భక్త్యా మయి తే తేషు చాప్యహమ్ ॥ ౨౯ ॥
662. సర్గాణామాదిరన్తశ్చ మధ్యం చైవాహమర్జున । అధ్యాత్మవిద్యా విద్యానాం వాదః ప్రవదతామహమ్ ॥ ౩౨ ॥
663. సర్వకర్మాణి మనసా సంన్యస్యాస్తే సుఖం వశీ । నవద్వారే పురే దేహీ నైవ కుర్వన్న కారయన్ ॥ ౧౩ ॥
664. సర్వకర్మాణ్యపి సదా కుర్వాణో మద్వ్యపాశ్రయః । మత్ప్రసాదాదవాప్నోతి శాశ్వతం పదమవ్యయమ్ ॥ ౫౬ ॥
665. సర్వగుహ్యతమం భూయః శృణు మే పరమం వచః । ఇష్టోఽసి మే దృఢమితి తతో వక్ష్యామి తే హితమ్ ॥ ౬౪ ॥
666. సర్వతఃపాణిపాదం తత్సర్వతోక్షిశిరోముఖమ్ । సర్వతఃశ్రుతిమల్లోకే సర్వమావృత్య తిష్ఠతి ॥ ౧౩ ॥
667. సర్వద్వారాణి సంయమ్య మనో హృది నిరుధ్య చ । మూర్ధ్న్యాధాయాత్మనః ప్రాణమాస్థితో యోగధారణామ్ ॥ ౧౨ ॥
668. సర్వద్వారేషు దేహేఽస్మిన్ప్రకాశ ఉపజాయతే । జ్ఞానం యదా తదా విద్యాద్వివృద్ధం సత్త్వమిత్యుత ॥ ౧౧ ॥
669. సర్వధర్మాన్పరిత్యజ్య మామేకం శరణం వ్రజ । అహం త్వా సర్వపాపేభ్యో మోక్షయిష్యామి మా శుచః ॥ ౬౬ ॥
670. సర్వభూతస్థమాత్మానం సర్వభూతాని చాత్మని । ఈక్షతే యోగయుక్తాత్మా సర్వత్ర సమదర్శనః ॥ ౨౯ ॥
671. సర్వభూతస్థితం యో మాం భజత్యేకత్వమాస్థితః । సర్వథా వర్తమానోఽపి స యోగీ మయి వర్తతే ॥ ౩౧ ॥
672. సర్వభూతాని కౌన్తేయ ప్రకృతిం యాన్తి మామికామ్ । కల్పక్షయే పునస్తాని కల్పాదౌ విసృజామ్యహమ్ ॥ ౭ ॥
673. సర్వభూతేషు యేనైకం భావమవ్యయమీక్షతే । అవిభక్తం విభక్తేషు తజ్జ్ఞానం విద్ధి సాత్త్వికమ్ ॥ ౨౦ ॥
674. సర్వమేతదృతం మన్యే యన్మాం వదసి కేశవ । న హి తే భగవన్వ్యక్తిం విదుర్దేవా న దానవాః ॥ ౧౪ ॥
675. సర్వయోనిషు కౌన్తేయ మూర్తయః సమ్భవన్తి యాః । తాసాం బ్రహ్మ మహద్యోనిరహం బీజప్రదః పితా ॥ ౪ ॥
676. సర్వస్య చాహం హృది సంనివిష్టో మత్తః స్మృతిర్జ్ఞానమపోహనం చ । వేదైశ్చ సర్వైరహమేవ వేద్యో వేదాన్తకృద్వేదవిదేవ చాహమ్ ॥ ౧౫ ॥
677. సర్వాణీన్ద్రియకర్మాణి ప్రాణకర్మాణి చాపరే । ఆత్మసంయమయోగాగ్నౌ జుహ్వతి జ్ఞానదీపితే ॥ ౨౭ ॥
678. సర్వేన్ద్రియగుణాభాసం సర్వేన్ద్రియవివర్జితమ్ । అసక్తం సర్వభృచ్చైవ నిర్గుణం గుణభోక్తృ చ ॥ ౧౪ ॥
679. సహజం కర్మ కౌన్తేయ సదోషమపి న త్యజేత్ । సర్వారమ్భా హి దోషేణ ధూమేనాగ్నిరివావృతాః ॥ ౪౮ ॥
680. సహయజ్ఞాః ప్రజాః సృష్ట్వా పురోవాచ ప్రజాపతిః । అనేన ప్రసవిష్యధ్వమేష వోఽస్త్విష్టకామధుక్ ॥ ౧౦ ॥
681. సహస్రయుగపర్యన్తమహర్యద్బ్రహ్మణో విదుః । రాత్రిం యుగసహస్రాన్తాం తేఽహోరాత్రవిదో జనాః ॥ ౧౭ ॥
682. సాఙ్‍ఖ్యయోగౌ పృథగ్బాలాః ప్రవదన్తి న పణ్డితాః । ఎకమప్యాస్థితః సమ్యగుభయోర్విన్దతే ఫలమ్ ॥ ౪ ॥
683. సాధిభూతాధిదైవం మాం సాధియజ్ఞం చ యే విదుః । ప్రయాణకాలేఽపి చ మాం తే విదుర్యుక్తచేతసః ॥ ౩౦ ॥
684. సిద్ధిం ప్రాప్తో యథా బ్రహ్మ తథాప్నోతి నిబోధ మే । సమాసేనైవ కౌన్తేయ నిష్ఠా జ్ఞానస్య యా పరా ॥ ౫౦ ॥
685. సీదన్తి మమ గాత్రాణి ముఖం చ పరిశుష్యతి । వేపథుశ్చ శరీరే మే రోమహర్షశ్చ జాయతే ॥ ౨౯ ॥
686. సుఖం త్విదానీం త్రివిధం శృణు మే భరతర్షభ । అభ్యాసాద్రమతే యత్ర దుఃఖాన్తం చ నిగచ్ఛతి ॥ ౩౬ ॥
687. సుఖదుఃఖే సమే కృత్వా లాభాలాభౌ జయాజయౌ । తతో యుద్ధాయ యుజ్యస్వ నైవం పాపమవాప్స్యసి ॥ ౩౮ ॥
688. సుఖమాత్యన్తికం యత్తద్బుద్ధిగ్రాహ్యమతీన్ద్రియమ్ । వేత్తి యత్ర న చైవాయం స్థితశ్చలతి తత్త్వతః ॥ ౨౧ ॥
689. సుదుర్దర్శమిదం రూపం దృష్టవానసి యన్మమ । దేవా అప్యస్య రూపస్య నిత్యం దర్శనకాఙ్క్షిణః ॥ ౫౨ ॥
690. సుహృన్మిత్రార్యుదాసీనమధ్యస్థద్వేష్యబన్ధుషు । సాధుష్వపి చ పాపేషు సమబుద్ధిర్విశిష్యతే ॥ ౯ ॥
691. స్థానే హృషీకేశ తవ ప్రకీర్త్యా జగత్ప్రహృష్యత్యనురజ్యతే చ । రక్షాంసి భీతాని దిశో ద్రవన్తి సర్వే నమస్యన్తి చ సిద్ధసఙ్ఘాః ॥ ౩౬ ॥
692. స్థితప్రజ్ఞస్య కా భాషా సమాధిస్థస్య కేశవ । స్థితధీః కిం పృభాషేత కిమాసీత వ్రజేత కిమ్ ॥ ౫౪ ॥
693. స్పర్శాన్కృత్వా బహిర్బాహ్యాంశ్చక్షుశ్చైవాన్తరే భ్రువోః । ప్రాణాపానౌ సమౌ కృత్వా నాసాభ్యన్తరచారిణౌ ॥ ౨౭ ॥
694. స్వధర్మమపి చావేక్ష్య న వికమ్పితుమర్హసి । ధర్మ్యాద్ధి యుద్ధాచ్ఛ్రేయోఽన్యత్క్షత్త్రియస్య న విద్యతే ॥ ౩౧ ॥
695. స్వభావజేన కౌన్తేయ నిబద్ధః స్వేన కర్మణా । కర్తుం నేచ్ఛసి యన్మోహాత్కరిష్యస్యవశోఽపి తత్ ॥ ౬౦ ॥
696. స్వయమేవాత్మనాత్మానం వేత్థ త్వం పురుషోత్తమ । భూతభావన భూతేశ దేవదేవ జగత్పతే ॥ ౧౫ ॥
697. స్వే స్వే కర్మణ్యభిరతః సంసిద్ధిం లభతే నరః । స్వకర్మనిరతః సిద్ధిం యథా విన్దతి తచ్ఛృణు ॥ ౪౫ ॥
698. హతో వా ప్రాప్స్యసి స్వర్గం జిత్వా వా భోక్ష్యసే మహీమ్ । తస్మాదుత్తిష్ఠ కౌన్తేయ యుద్ధాయ కృతనిశ్చయః ॥ ౩౭ ॥
699. హన్త తే కథయిష్యామి దివ్యా హ్యాత్మవిభూతయః । ప్రాధాన్యతః కురుశ్రేష్ఠ నాస్త్యన్తో విస్తరస్య మే ॥ ౧౯ ॥
700. హృషీకేశం తదా వాక్యమిదమాహ మహీపతే । అర్జున ఉవాచ — సేనయోరుభయోర్మధ్యే రథం స్థాపయ మేఽచ్యుత ॥ ౨౧ ॥