సర్వవేదాన్తసిద్ధాన్తసారసఙ్గ్రహః - శ్లోకాః

अ

1. అకర్తాహమభోక్తాహమవికారోఽహమక్రియః । ఆనన్దఘన ఎవాహమసఙ్గోఽహం సదాశివః ॥ ౯౩౧ ॥
2. అకామయితృతా స్వప్నాదర్శనం ఘటతే కథమ్ । అవిద్యమానస్య తత ఆత్మాస్తిత్వం ప్రతీయతే ॥ ౬౦౮ ॥
3. అఖణ్డం సచ్చిదానన్దమవాఙ్మనసగోచరమ్ । ఆత్మానమఖిలాధారమాశ్రయేఽభీష్టసిద్ధయే ॥ ౨ ॥
4. అఖణ్డాకారవృత్తిః సా చిదాభాససమన్వితా । ఆత్మాభిన్నం పరం బ్రహ్మ విషయీకృత్య కేవలమ్ ॥ ౭౯౮ ॥
5. అఖణ్డాఖ్యా వృత్తిరేషా వాక్యార్థశ్రుతిమాత్రతః । శ్రోతుః సఞ్జాయతే కిం వా క్రియాన్తరమపేక్షతే ॥ ౭౯౩ ॥
6. అఖణ్డానన్దసన్దోహో వన్దనాద్యస్య జాయతే । గోవిన్దం తమహం వన్దే చిదానన్దతనుం గురుమ్ ॥ ౧ ॥
7. అఖణ్డామేవైతాం ఘటితపరమానన్దలహరీంపరిధ్వస్తద్వైతప్రమితిమమలాం వృత్తిమనిశమ్ । అముఞ్చానః స్వాత్మన్యనుపమసుఖే బ్రహ్మణి పరేరమస్వ ప్రారబ్ధం క్షపయ సుఖవృత్త్యా త్వమనయా ॥ ౭౯౧ ॥
8. అఖణ్డైకరసత్వేన వాక్యార్థః శ్రుతిసమ్మతః । స్థూలసూక్ష్మప్రపఞ్చస్య సన్మాత్రత్వం పునః పునః ॥ ౭౨౮ ॥
9. అఙ్గారనద్యాం తపనే చ కుమ్భీ - పాకేఽపి వీచ్యామసిపత్రకాననే । దూతైర్యమస్య క్రియమాణబాధాంవిచార్య కో వా విరతిం న యాతి ॥ ౩౪ ॥
10. అచేతనస్య దీపాదేరర్థాభాసకతా యథా । తథైవ చక్షురాదీనాం జడానామపి సిధ్యతి ॥ ౫౪౪ ॥
11. అచ్ఛిన్నశ్ఛిన్నవద్భాతి పామరాణాం ఘటాదినా । గ్రామక్షేత్రాద్యవధిభిర్భిన్నేవ వసుధా యథా ॥ ౬౯౬ ॥
12. అజహల్లక్షణా వాపి సా జహల్లక్షణా యథా । గుణస్య గమనం లోకే విరుద్ధం ద్రవ్యమన్తరా ॥ ౭౪౪ ॥
13. అజ్ఞాత్వైవ హి నిక్షేపంభిక్షామటతి దుర్మతిః । స్వవేశ్మని నిధిం జ్ఞాత్వాకో ను భిక్షామటేత్సుధీః ॥ ౬౩౬ ॥
14. అజ్ఞాత్వైవం పరం తత్త్వం మాయామోహితచేతసః । స్వాత్మన్యారోపయన్త్యేతత్కర్తృత్వాద్యన్యగోచరమ్ ॥ ౪౨౮ ॥
15. అజ్ఞానం ప్రకృతిః శక్తిరవిద్యేతి నిగద్యతే । తదేతత్సన్న భవతి నాసద్వా శుక్తిరౌప్యవత్ ॥ ౩౦౫ ॥
16. అజ్ఞానం వ్యష్ట్యభిప్రాయాదనేకత్వేన భిద్యతే । అజ్ఞానవృత్తయో నానా తత్తద్గుణవిలక్షణాః ॥ ౩౧౬ ॥
17. అజ్ఞానజ్ఞానయోస్తద్వదుభయోరేవ దృశ్యతే । న జ్ఞానేన వినా నాశస్తస్య కేనాపి సిధ్యతి ॥ ౫౧౭ ॥
18. అజ్ఞానతదవచ్ఛిన్నాభాసయోరుభయోరపి । ఆధారం శుద్ధచైతన్యం యత్తత్తుర్యమితీర్యతే ॥ ౩౨౮ ॥
19. అజ్ఞానదూరీకరణం మానసం శౌచమాన్తరమ్ । అన్తఃశౌచే స్థితే సమ్యగ్బాహ్యం నావశ్యకం నృణామ్ ॥ ౧౧౫ ॥
20. అజ్ఞానమపి విజ్ఞానం బుద్ధిర్వాపి చ తద్గుణాః । సుషుప్తౌ నోపలభ్యన్తే యత్కిఞ్చిదపి వాపరమ్ ॥ ౫౭౧ ॥
21. అజ్ఞానస్య నివృత్తిస్తు జ్ఞానేనైవ న కర్మణా । అవిరోధితయా కర్మ నైవాజ్ఞానస్య బాధకమ్ ॥ ౫౧౦ ॥
22. అజ్ఞోఽహమిత్యనుభవాదాస్త్రీబాలాదిగోచరాత్ । భవత్యజ్ఞానమేవాత్మా న తు బుద్ధిః కదాచన ॥ ౫౬౦ ॥
23. అత ఎతదనిర్వాచ్యమిత్యేవ కవయో విదుః । సమష్టివ్యష్టిరూపేణ ద్విధాజ్ఞానం నిగద్యతే ॥ ౩౦౭ ॥
24. అత ఎవ మతం వృత్తివ్యాప్యత్వం వస్తునః సతామ్ । న ఫలవ్యాప్యతా తేన న విరోధః పరస్పరమ్ ॥ ౮౦౭ ॥
25. అతః సఙ్గచ్ఛతే సమ్యగ్వాక్యార్థో బాధవర్జితః । ఎవం తత్త్వమసీత్యత్ర వాక్యార్థో న సమఞ్జసః ॥ ౭౧౭ ॥
26. అతస్తమపరిత్యజ్య తద్గుణాశ్రయలక్షణః । లక్ష్యాదిర్లక్ష్యతే తత్ర లక్షణాసౌ ప్రవర్తతే ॥ ౭౪౫ ॥
27. అతిసూక్ష్మతరః ప్రశ్నస్తవాయం సదృశో మతః । సూక్ష్మార్థదర్శనం సూక్ష్మబుద్ధిష్వేవ ప్రదృశ్యతే ॥ ౫౮౪ ॥
28. అతిసూక్ష్మవిమర్శేన స్వధీవృత్తిరచఞ్చలా । విలీయతే యదా బోధే స్వప్నసుప్తిరితీర్యతే ॥ ౯౫౪ ॥
29. అతోఽన్తరఙ్గస్థితకామవేగా - ద్భోగ్యే ప్రవృత్తిః స్వత ఎవ సిద్ధా । సర్వస్య జన్తోర్ధ్రువమన్యథా చే - దబోధితార్థేషు కథం ప్రవృత్తిః ॥ ౫౯ ॥
30. అతోఽప్రామాణికమితి న కిఞ్చిదపి చిన్త్యతామ్ । ఖాంశవ్యాప్తిశ్చ ఖవ్యాప్తిర్విద్యతే పావకాదిషు ॥ ౪౦౫ ॥
31. అతోఽయం పుత్ర ఆత్మేతి మన్యతే భ్రాన్తిమత్తమః । తన్మతం దూషయత్యన్యః పుత్ర ఆత్మా కథం త్వితి ॥ ౫౨౬ ॥
32. అత్యన్తం శ్రద్ధయా భక్త్యా గురుమీశ్వరమాత్మని । యో భజత్యనిశం క్షాన్తస్తస్య చిత్తం ప్రసీదతి ॥ ౩౬౭ ॥
33. అత్యన్తతీవ్రవైరాగ్యం ఫలలిప్సా మహత్తరా । తదేతదుభయం విద్యాత్సమాధానస్య కారణమ్ ॥ ౨౨౨ ॥
34. అత్రాపి చాన్యత్ర చ విద్యమాన - పదార్థసమ్మర్శనమేవ కార్యమ్ । యథాప్రకారార్థగుణాభిమర్శనంసన్దర్శయత్యేవ తదీయదోషమ్ ॥ ౨౬ ॥
35. అద్వితీయస్వమాత్రోఽసౌ నిరుపాదాన ఈశ్వరః । స్వయమేవ కథం సర్వం సృజతీతి న శఙ్క్యతామ్ ॥ ౩౩౧ ॥
36. అధికారీ చ విషయః సమ్బన్ధశ్చ ప్రయోజనమ్ । శాస్త్రారమ్భఫలం ప్రాహురనుబన్ధచతుష్టయమ్ ॥ ౬ ॥
37. అధ్యస్తజగతో రూపం నామరూపమిదం ద్వయమ్ । ఎతాని సచ్చిదానన్దనామరూపాణి పఞ్చ చ ॥ ౮౮౧ ॥
38. అధ్యస్తనామరూపాదిప్రవిలాపేన నిర్మలమ్ । అద్వైతం పరమానన్దం బ్రహ్మైవాస్మీతి భావయేత్ ॥ ౮౯౨ ॥
39. అధ్యారోపాపవాదక్రమమనుసరతా దేశికేనాత్ర వేత్త్రావాక్యార్థే బోధ్యమానే సతి సపది సతః శుద్ధబుద్ధేరముష్య । నిత్యానన్దాద్వితీయం నిరుపమమమలం యత్పరం తత్త్వమేకంతద్బ్రహ్మైవాహమస్మీత్యుదయతి పరమాఖణ్డతాకారవృత్తిః ॥ ౭౯౭ ॥
40. అధ్యాసదోషాత్సముపాగతోఽయంసంసారబన్ధః ప్రబలః ప్రతీచః । యద్యోగతః క్లిశ్యతి గర్భవాస - జన్మాప్యయక్లేశభయైరజస్రమ్ ॥ ౪౯౬ ॥
41. అధ్యాసబాధాగమనస్య కారణంశృణు ప్రవక్ష్యామి సమాహితాత్మా । యస్మాదిదం ప్రాప్తమనర్థజాతంజన్మాప్యయవ్యాధిజరాదిదుఃఖమ్ ॥ ౪౮౭ ॥
42. అధ్యాసాదేవ సంసారో నష్టేఽధ్యాసే న దృశ్యతే । తదేతదుభయం స్పష్టం పశ్య త్వం బద్ధముక్తయోః ॥ ౪౯౯ ॥
43. అధ్యాసో నామ ఖల్వేష వస్తునో యోఽన్యథాగ్రహః । స్వాభావికభ్రాన్తిమూలం సంసృతేరాదికారణమ్ ॥ ౪౯౭ ॥
44. అనన్తశక్తిసమ్పన్నో మాయోపాధిక ఈశ్వరః । ఈక్షామాత్రేణ సృజతి విశ్వమేతచ్చరాచరమ్ ॥ ౩౩౦ ॥
45. అనపేక్షః శుచిర్దక్షః కరుణామృతసాగరః । ఎవంలక్షణసమ్పన్నః స గురుర్బ్రహ్మవిత్తమః । ఉపాసాద్యః ప్రయత్నేన జిఝాసోః స్వార్థసిద్ధయే ॥ ౨౫౩ ॥
46. అనాత్మనో జన్మజరామృతిక్షుధా - తృష్ణాసుఖక్లేశభయాదిధర్మాన్ । విపర్యయేణ హ్యతథావిధేఽస్మి - న్నారోపయన్త్యాత్మని బుద్ధిదోషాత్ ॥ ౪౬౩ ॥
47. అనాత్మన్యహమిత్యేవ యోఽయమధ్యాస ఈరితః । స్యాదుత్తరోత్తరాధ్యాసే పూర్వపూర్వస్తు కారణమ్ ॥ ౪౮౫ ॥
48. అనాత్మన్యాత్మతాధ్యాసః కథమేష సమాగతః । నివృత్తిః కథమేతస్య కేనోపాయేన సిధ్యతి ॥ ౪౭౦ ॥
49. అనాత్మన్యాత్మతాధ్యాసే న సాదృశ్యమపేక్షతే । పీతోఽయం శఙ్ఖ ఇత్యాదౌ సాదృశ్యం కిమపేక్షితమ్ ॥ ౪౭౯ ॥
50. అనిత్యత్వం చ నిత్యత్వమేవం యచ్ఛ్రుతియుక్తిభిః । వివేచనం నిత్యానిత్యవివేక ఇతి కథ్యతే ॥ ౨౧ ॥
51. అనుకమ్పా దయా సైవ ప్రోక్తా వేదాన్తవేదిభిః । కరణత్రితయేష్వేకరూపతావక్రతా మతా ॥ ౧౧౨ ॥
52. అనుభూతిబలాచ్చాపి యుక్తితోఽపి శ్రుతేరపి । ఆత్మా వై పుత్రనామాసీత్యేవం చ వదతి శ్రుతిః ॥ ౫౨౪ ॥
53. అనుసన్ధానరాహిత్యమాలస్యం భోగలాలసమ్ । భయం తమశ్చ విక్షేపస్తేజస్పన్దశ్చ శూన్యతా ॥ ౯౨౨ ॥
54. అనుస్యూతాత్మనః సత్తా జాగ్రత్స్వప్నసుషుప్తిషు । అహమస్మీత్యతో నిత్యో భవత్యాత్మాయమవ్యయః ॥ ౬౧౨ ॥
55. అనేనోద్భూతగుణకం భూతం వక్ష్యేఽవధారయ । శబ్దైకగుణమాకాశం శబ్దస్పర్శగుణోఽనిలః ॥ ౪౦౯ ॥
56. అన్తఃకరణతద్వృత్తిద్రష్టృ నిత్యమవిక్రియమ్ । చైతన్యం యత్తదాత్మేతి బుద్ధ్యా బుధ్యస్వ సూక్ష్మయా ॥ ౪౫౭ ॥
57. అన్తఃప్రజ్ఞత్వాదివికల్పైరస్పృష్టం యత్తద్దృశిమాత్రమ్ । సత్తామాత్రం సమరసమేకం శుద్ధం బుద్ధం తత్త్వమసి త్వమ్ ॥ ౭౮౬ ॥
58. అన్తఃశూన్యో బహిఃశూన్యః శూన్యకుమ్భ ఇవామ్బరే । అన్తఃపూర్ణో బహిఃపూర్ణః పూర్ణకుమ్భ ఇవార్ణవే ॥ ౯౬౬ ॥
59. అన్తరఙ్గం హి బలవద్బహిరఙ్గాద్యతస్తతః । శమాదిషట్కం జిజ్ఞాసోరవశ్యం భావ్యమాన్తరమ్ ॥ ౨౨౪ ॥
60. అన్తరఙ్గవిహీనస్య కృతశ్రవణకోటయః । న ఫలన్తి యథా యోద్ధురధీరస్యాస్త్రసమ్పదః ॥ ౨౨౫ ॥
61. అన్తర్బన్ధేన బద్ధస్య కిం బహిర్బన్ధమోచనైః । తదన్తర్బన్ధముక్త్యర్థం క్రియతాం కృతిభిః కృతిః ॥ ౨౪౫ ॥
62. అన్తర్బహిః స్వయమఖణ్డితమేకరూప - మారోపితార్థవదుదఞ్చతి మూఢబుద్ధేః । మృత్స్నాదివద్విగతవిక్రియమాత్మవేద్యంయద్బ్రహ్మ తత్త్వమసి కేవలబోధమాత్రమ్ ॥ ౭౭౯ ॥
63. అన్తర్బహిశ్చాపి మృదేవ దృశ్యతేమృదో న భిన్నం కలశాది కిఞ్చన । గ్రీవాదిమద్యత్కలశం తదిత్థంన వాచ్యమేతచ్చ మృదేవ నాన్యత్ ॥ ౬౮౪ ॥
64. అన్యత్ర త్వన్యధర్మాణాముపలమ్భో న దృశ్యతే । తస్మాన్న వస్తుధర్మోఽయమానన్దస్తు కదాచన ॥ ౬౪౨ ॥
65. అన్యథా విపరీతం స్యాత్కార్యకారణలక్షణమ్ । నియతం సర్వశాస్త్రేషు సర్వలోకేషు సర్వతః ॥ ౫౯౨ ॥
66. అన్యప్రకాశం న కిమప్యపేక్ష్యయతోఽయమాభాతి నిజాత్మనైవ । తతః స్వయఞ్జ్యోతిరయం చిదాత్మాన హ్యాత్మభానే పరదీప్త్యపేక్షా ॥ ౬౨౧ ॥
67. అన్యోఽన్తర ఆత్మా విజ్ఞానమయ ఇతి వదతి నిగమః । మనసోఽపి చ భిన్నం విజ్ఞానమయం కర్తృరూపమాత్మానమ్ ॥ ౫౫౬ ॥
68. అపఞ్చీకృతభూతేభ్యో జాతం సప్తదశాఙ్గకమ్ । సంసారకారణం లిఙ్గమాత్మనో భోగసాధనమ్ ॥ ౩౩౯ ॥
69. అపరః క్రియతే ప్రశ్నో మయాయం క్షమ్యతాం ప్రభో । అజ్ఞవాగపరాధాయ కల్పతే న మహాత్మనామ్ ॥ ౬౩౨ ॥
70. అపరోక్షతయైవాత్మా సమాధావనుభూయతే । కేవలానన్దమాత్రత్వేనైవమత్ర న సంశయః ॥ ౬౬౭ ॥
71. అపరోఽహమనపరోఽహం బహిరన్తశ్చాపి పూర్ణ ఎవాహమ్ । అజరోఽహమక్షరోఽహం నిత్యానన్దోఽహమద్వితీయోఽహమ్ ॥ ౮౬౯ ॥
72. అపాణిపాదోఽహమవాగచక్షుఃఅప్రాణ ఎవాస్మ్యమనా హ్యబుద్ధిః । వ్యోమేవ పూర్ణోఽస్మి వినిర్మలోఽస్మిసదైకరూపోఽస్మి చిదేవ కేవలః ॥ ౮౪౨ ॥
73. అబంశకతయా జిహ్వా రసం గృహ్ణాతి తద్గుణమ్ । భూమ్యంశకతయా ఘ్రాణం గన్ధం గృహ్ణాతి తద్గుణమ్ ॥ ౪౧౩ ॥
74. అభావ ఉభయోః సుప్తౌ సర్వైరప్యనుభూయతే । న కశ్చిదనయోర్భేదస్తస్మాన్మిథ్యాత్వమర్హతః ॥ ౭౬౭ ॥
75. అభిభూతః స ఎవాత్మా జీవ ఇత్యభిధీయతే । కిఞ్చిజ్జ్ఞత్వానీశ్వరత్వసంసారిత్వాదిధర్మవాన్ ॥ ౩౨౦ ॥
76. అభేద ఎవ నో భేదో జాత్యేకత్వేన వస్తుతః । అభేద ఎవ జ్ఞాతవ్యస్తథేశప్రాజ్ఞయోరపి ॥ ౩౨౬ ॥
77. అయం చాపి ప్రబుద్ధానామజ్ఞానాం ప్రాణపీడనమ్ । విషయేష్వాత్మతాం త్యక్త్వా మనసశ్చితిమజ్జనమ్ ॥ ౯౧౭ ॥
78. అర్థా బహువిధాః ప్రోక్తా వాక్యానాం పణ్డితోత్తమైః । వాచ్యలక్ష్యాదిభేదేన ప్రస్తుతం శ్రూయతాం త్వయా ॥ ౭౦౭ ॥
79. అర్థీ సమర్థ ఇత్యాది లక్షణం కర్మిణో మతమ్ । పరీక్ష్య లోకానిత్యాది లక్షణం మోక్షకాఙ్క్షిణః ॥ ౧౭౯ ॥
80. అలాభాద్ద్విగుణం దుఃఖం విత్తస్య వ్యయసమ్భవే । తతోఽపి త్రిగుణం దుఃఖం దుర్వ్యయే విదుషామపి ॥ ౮౦ ॥
81. అవస్తు తత్ప్రమాణైర్యద్బాధ్యతే శుక్తిరౌప్యవత్ । న బాధ్యతే యత్తద్వస్తు త్రిషు కాలేషు శుక్తివత్ ॥ ౩౦౦ ॥
82. అవస్థా సచ్చిదానన్దాఖణ్డైకరసరూపిణీ । మోక్షః సిధ్యతి వాక్యార్థాపరోక్షజ్ఞానతః సతామ్ ॥ ౭౦౫ ॥
83. అవిచారితరమణీయంసర్వముదుమ్బరఫలోపమం భోగ్యమ్ । అజ్ఞానాముపభోగ్యంన తు తజ్జ్ఞానాం యోషితి వా పదార్థే ॥ ౪౨ ॥
84. అవిద్యాకార్యకరణసఙ్ఘాతేషు పురోదితః । ఆత్మా జాగ్రత్యపి స్వప్నే న భవత్యేష గోచరః ॥ ౬౫౮ ॥
85. అవిద్యాకార్యతస్తుల్యౌ ద్వావపి స్వప్నజాగరౌ । దృష్టదర్శనదృశ్యాదికల్పనోభయతః సమా ॥ ౭౬౬ ॥
86. అవిద్యాహృదయగ్రన్థివిమోక్షోఽపి భవేద్యతః । తమేవ గురురిత్యాహుర్గురుశబ్దార్థవేదినః ॥ ౨౫౫ ॥
87. అవిరుద్ధం పదార్థాన్తరాంశం స్వాంశం చ తత్కథమ్ । ఎకం పదం లక్షణయా సంలక్షయితుమర్హతి ॥ ౭౫౦ ॥
88. అవేక్ష్య విషయే దోషం బుద్ధియుక్తో విచక్షణః । కామపాశేన యో ముక్తః స ముక్తేః పథి గోచరః ॥ ౬౧ ॥
89. అవేద్యమానః స్వయమన్యలోకైఃసౌషుప్తికం ధర్మమవైతి సాక్షాత్ । బుద్ధ్యాద్యభావస్య చ యోఽత్ర బోద్ధాస ఎష ఆత్మా ఖలు నిర్వికారః ॥ ౫౯౮ ॥
90. అవ్యక్తమపరం బ్రహ్మ వాచ్యార్థ ఇతి కథ్యతే । నీలముత్పలమిత్యత్ర యథా వాక్యార్థసఙ్గతిః ॥ ౭౧౩ ॥
91. అవ్యక్తశబ్దితే ప్రాజ్ఞే సత్యాత్మన్యత్ర జాగ్రతి । కథం సిధ్యతి శూన్యత్వం తస్య భ్రాన్తిశిరోమణే ॥ ౫౯౪ ॥
92. అవ్యాకృతం తదవ్యక్తమీశ ఇత్యపి గీయతే । సర్వశక్తిగుణోపేతః సర్వజ్ఞానావభాసకః ॥ ౩౧౧ ॥
93. అవ్యాకృతాత్మనావస్థాం జగతో వదతి శ్రుతిః । సుషుప్త్యాదిషు తద్భేదం తర్హ్యవ్యాకృతమిత్యసౌ ॥ ౫౮౮ ॥
94. అశితాన్నరసాదీనాం సమీకరణధర్మతః । సమాన ఇత్యభిప్రేతో వాయుర్యస్తేషు పఞ్చమః ॥ ౩౭౮ ॥
95. అష్టావఙ్గాని యోగస్య యమో నియమ ఆసనమ్ । ప్రాణాయామస్తథా ప్రత్యాహారశ్చాపి చ ధారణా ॥ ౯౧౦ ॥
96. అసన్నేవ ఘటః పూర్వం జాయమానః ప్రదృశ్యతే । న హి కుమ్భః పురైవాన్తః స్థిత్వోదేతి బహిర్ముఖః ॥ ౫౭౫ ॥
97. అస్తీత్యేవోపలబ్ధవ్యం వస్తుసద్భావనిశ్చయాత్ । సద్భావనిశ్చయస్తస్య శ్రద్ధయా శాస్త్రసిద్ధయా ॥ ౨౧౪ ॥
98. అస్మిన్నాత్మన్యనాత్మత్వమనాత్మన్యాత్మతాం పునః । విపరీతతయాధ్యస్య సంసరన్తి విమోహతః ॥ ౪౬౧ ॥
99. అస్మిన్సమాధౌ కురుతే ప్రయాసంయస్తస్య నైవాస్తి పునర్వికల్పః । సర్వాత్మభావోఽప్యమునైవ సిధ్యే - త్సర్వాత్మభావః ఖలు కేవలత్వమ్ ॥ ౯౦౪ ॥
100. అస్య వ్యష్టిరహఙ్కారకారణత్వేన కారణమ్ । వపుస్తత్రాభిమాన్యాత్మా ప్రాజ్ఞ ఇత్యుచ్యతే బుధైః ॥ ౩౨౧ ॥
101. అస్య శాస్త్రానుసారిత్వాదనుబన్ధచతుష్టయమ్ । యదేవ మూలం శాస్త్రస్య నిర్దిష్టం తదిహోచ్యతే ॥ ౫ ॥
102. అస్యావస్థా సుషుప్తిః స్యాద్యత్రానన్దః ప్రకృష్యతే । ఎషోఽహం సుఖమస్వాప్సం న తు కిఞ్చిదవేదిషమ్ ॥ ౩౨౪ ॥
103. అస్యోపాధిః శుద్ధసత్త్వప్రధానామాయా యత్ర త్వస్య నాస్త్యల్పభావః । సత్త్వస్యైవోత్కృష్టతా తేన బన్ధోనో విక్షేపస్తత్కృతో లేశమాత్రః ॥ ౫౦౩ ॥
104. అహం కర్తాస్మ్యహం భోక్తా సుఖీత్యనుభవాదపి । బుద్ధిరాత్మా భవత్యేవ బుద్ధిధర్మో హ్యహఙ్కృతిః ॥ ౫౫౫ ॥
105. అహం బ్రహ్మాస్మ్యహం బ్రహ్మాస్మ్యహం బ్రహ్మేతి నిశ్చయః । చిదహం చిదహం చేతి స జీవన్ముక్త ఉచ్యతే ॥ ౯౭౮ ॥
106. అహం మమేత్యేవ సదాభిమానందేహేన్ద్రియాదౌ కురుతే గృహాదౌ । జీవాభిమానః పురుషోఽయమేవకర్తా చ భోక్తా చ సుఖీ చ దుఃఖీ ॥ ౩౫౨ ॥
107. అహఙ్కారస్య విచ్ఛిత్తిః శ్రవణేన ప్రతిక్షణమ్ । ప్రవర్తకం కర్మశాస్త్రం జ్ఞానశాస్త్రం నివర్తకమ్ ॥ ౧౮౨ ॥
108. అహింసా వాఙ్మనఃకాయైః ప్రాణిమాత్రాప్రపీడనమ్ । స్వాత్మవత్సర్వభూతేషు కాయేన మనసా గిరా ॥ ౧౧౧ ॥
109. అహినిర్ల్వయనీసర్పనిర్మోకో జీవవర్జితః । వల్మీకే పతితస్తిష్ఠేత్తం సర్పో నాభిమన్యతే ॥ ౯౮౮ ॥
110. ఆకాశవాయ్వోర్ధర్మస్తు వహ్న్యాదావుపలభ్యతే । యథా తథాకాశవాయ్వోర్నాగ్న్యాదేర్ధర్మ ఈక్ష్యతే ॥ ౪౦౪ ॥
111. ఆకాశాదిగతాః పఞ్చ సాత్త్వికాంశాః పరస్పరమ్ । మిలిత్వైవాన్తఃకరణమభవత్సర్వకారణమ్ ॥ ౩౪౨ ॥
112. ఆత్మనః సాక్షిమాత్రత్వం న కర్తృత్వం న భోక్తృతా । రవివత్ప్రాణిభిర్లోకే క్రియమాణేషు కర్మసు ॥ ౪౨౫ ॥
113. ఆత్మనః సుఖరూపత్వాదానన్దత్వం స్వలక్షణమ్ । పరప్రేమాస్పదత్వేన సుఖరూపత్వమాత్మనః ॥ ౬౨౩ ॥
114. ఆత్మనః సుఖరూపత్వే ప్రయత్నః కిము దేహినామ్ । ఎష మే సంశయః స్వామిన్ కృపయైవ నిరస్యతామ్ ॥ ౬౩౪ ॥
115. ఆత్మనః సోఽయమధ్యాసో మిథ్యాజ్ఞానపురఃసరః । అసత్కల్పోఽపి సంసారం తనుతే రజ్జుసర్పవత్ ॥ ౫౦౧ ॥
116. ఆత్మనః స్థూలభోగానా - మేతదాయతనం విదుః । శబ్దాదివిషయాన్భుఙ్క్తేస్థూలాన్స్థూలాత్మని స్థితః ॥ ౪౪౬ ॥
117. ఆత్మనీవ స్వపుత్రేఽపి ప్రబలప్రీతిదర్శనాత్ । పుత్రే తు పుష్టే పుష్టోఽహం నష్టే నష్టేఽహమిత్యతః ॥ ౫౨౩ ॥
118. ఆత్మయాథార్థ్యనిశ్చిత్త్యై కర్తవ్యం మననం ముహుః । విపరీతాత్మధీర్యావన్న వినశ్యతి చేతసి । తావన్నిరన్తరం ధ్యానం కర్తవ్యం మోక్షమిచ్ఛతా ॥ ౮౧౭ ॥
119. ఆత్మవత్సర్వభూతేషు యః సమత్వేన పశ్యతి । సుఖం దుఃఖం వివేకేన తస్య చిత్తం ప్రసీదతి ॥ ౩౬౬ ॥
120. ఆత్మస్వరూపమవిచార్య విమూఢబుద్ధి - రారోపయత్యఖిలమేతదనాత్మకార్యమ్ । స్వాత్మన్యసఙ్గచితినిష్క్రియ ఎవ చన్ద్రేదూరస్థమేఘకృతధావనవద్భ్రమేణ ॥ ౪౨౯ ॥
121. ఆత్మా ఖలు ప్రియతమోఽసుభృతాం యదర్థాభార్యాత్మజాప్తగృహవిత్తముఖాః పదార్థాః । వాణిజ్యకర్షణగవావనరాజసేవా - భైషజ్యకప్రభృతయో వివిధాః క్రియాశ్చ ॥ ౬౨౯ ॥
122. ఆత్మాతః పరమప్రేమాస్పదః సర్వశరీరిణామ్ । యస్య శేషతయా సర్వముపాదేయత్వమృచ్ఛతి ॥ ౬౨౬ ॥
123. ఆత్మానాత్మవివేకం తే వక్ష్యామి శృణు సాదరమ్ । యస్య శ్రవణమాత్రేణ ముచ్యతేఽనాత్మబన్ధనాత్ ॥ ౨౯౪ ॥
124. ఆత్మానాత్మవివేకం స్ఫుటతరమగ్రే నివేదయిష్యామః । ఇమమాకర్ణయ విద్వన్ జగదుత్పత్తిప్రకారమావృత్త్యా ॥ ౪౩౦ ॥
125. ఆత్మానాత్మవివేకార్థం వివాదోఽయం నిరూప్యతే । యేనాత్మానాత్మనోస్తత్త్వం వివిక్తం ప్రస్ఫుటాయతే ॥ ౫౨౦ ॥
126. ఆత్మాన్యః సుఖమన్యచ్చ నాత్మనః సుఖరూపతా । ఆత్మనః సుఖమాశాస్యం యతతే సకలో జనః ॥ ౬౩౩ ॥
127. ఆత్మాన్యః సుఖమన్యచ్చేత్యేవం నిశ్చిత్య పామరః । బహిఃసుఖాయ యతతే సత్యమేవ న సంశయః ॥ ౫౩౯ ॥
128. ఆత్మాభాసా తతో బుద్ధిర్బుద్ధ్యాభాసం తతో మనః । అక్షాణి మనఆభాసాన్యక్షాభాసమిదం వపుః । అత ఎవాత్మతాబుద్ధిర్దేహాక్షాదావనాత్మని ॥ ౪౮౩ ॥
129. ఆత్మోపాధేరవిద్యాయా అస్తి శక్తిద్వయం మహత్ । విక్షేప ఆవృతిశ్చేతి యాభ్యాం సంసార ఆత్మనః ॥ ౪౮౮ ॥
130. ఆద్యం నిత్యానిత్యవస్తువివేకః సాధనం మతమ్ । ఇహాముత్రార్థఫలభోగవిరాగో ద్వితీయకమ్ ॥ ౧౪ ॥
131. ఆద్యోఽహమనాద్యోఽహం వాఙ్మనసా సాధ్యవస్తుమాత్రోఽహమ్ । నిగమవచోవేద్యోఽహమనవద్యాఖణ్డబోధరూపోఽహమ్ ॥ ౮౬౭ ॥
132. ఆధారభూతం యదఖణ్డమాద్యంశుద్ధం పరం బ్రహ్మ సదైకరూపమ్ । సన్మాత్రమేవాస్త్యథ నో వికల్పఃసతః పరం కేవలమేవ వస్తు ॥ ౬౮౯ ॥
133. ఆధ్యాత్మికాది యద్దుఃఖం ప్రాప్తం ప్రారబ్ధవేగతః । అచిన్తయా తత్సహనం తితిక్షేతి నిగద్యతే ॥ ౧౩౭ ॥
134. ఆనన్దఘనతామస్య స్వరూపం ప్రత్యగాత్మనః । ధన్యైర్మహాత్మభిర్ధీరైర్బ్రహ్మవిద్భిః సదుత్తమైః ॥ ౬౬౬ ॥
135. ఆనన్దప్రచురత్వేన సాధకత్వేన కోశవత్ । సైషానన్దమయః కోశ ఇతీశస్య నిగద్యతే ॥ ౩౧౪ ॥
136. ఆనన్దరూపమాత్మానమజ్ఞాత్వైవ పృథగ్జనః । బహిఃసుఖాయ యతతే న తు కశ్చిద్విదన్బుధః ॥ ౬౩౫ ॥
137. ఆప్త్రాప్యయోస్తు భేదశ్చేదాప్త్రా చాప్యమవాప్యతే । ఆప్తృస్వరూపమేవైతద్బ్రహ్మ నాప్యం కదాచన ॥ ౧౫౭ ॥
138. ఆభాసమాత్రాస్తాః సర్వా యుక్తయోఽప్యుక్తయోఽపి చ । పుత్రస్య పితృవద్గేహే సర్వకార్యేషు వస్తుషు ॥ ౫౩౧ ॥
139. ఆయాతాసు గతాసు శైశవముఖావస్థాసు జాగ్రన్ముఖా - స్వన్యాస్వప్యఖిలాసు వృత్తిషు ధియో దుష్టాస్వదుష్టాస్వపి । గఙ్గాభఙ్గపరమ్పరాసు జలవత్సత్తానువృత్తాత్మన - స్తిష్ఠత్యేవ సదా స్థిరాహమహమిత్యేకాత్మతా సాక్షిణః ॥ ౬౧౪ ॥
140. ఆరమ్భన్తే కార్యగుణాన్యే కారణగుణా హి తే । ఎతాని సూక్ష్మభూతాని భూతమాత్రా అపి క్రమాత్ ॥ ౩౩౭ ॥
141. ఆరూఢస్య వివేకాశ్వం తీవ్రవైరాగ్యఖడ్గినః । తితిక్షావర్మయుక్తస్య ప్రతియోగీ న దృశ్యతే ॥ ౯౦ ॥
142. ఆర్జనే రక్షణే దానే వ్యయే వాపి చ వస్తుతః । దుఃఖమేవ సదా నౄణాం న ధనం సుఖసాధనమ్ ॥ ౭౨ ॥
143. ఆవృతిస్తమసః శక్తిస్తద్ధ్యావరణకారణమ్ । మూలావిద్యేతి సా ప్రోక్తా యయా సంమోహితం జగత్ ॥ ౪౮౯ ॥
144. ఆశాపాశశతేన పాశితపదో నోత్థాతుమేవ క్షమఃకామక్రోధమదాదిభిః ప్రతిభటైః సంరక్ష్యమాణోఽనిశమ్ । సంమోహావరణేన గోపనవతః సంసారకారాగృహా - న్నిర్గన్తుం త్రివిధేషణాపరవశః కః శక్నుయాద్రాగిషు ॥ ౪౮ ॥
145. ఆసనం తద్విజానీయాదితరత్సుఖనాశనమ్ । చిత్తాదిసర్వభావేషు బ్రహ్మత్వేనైవ భావనాత్ ॥ ౯౧౪ ॥
146. ఆసురీం సమ్పదం త్యక్త్వా భజేద్యో దైవసమ్పదమ్ । మోక్షైకకాఙ్క్షయా నిత్యం తస్య చిత్తం ప్రసీదతి ॥ ౩౬౪ ॥
147. ఆస్వాద్యతే యో భక్ష్యేషు సుఖకృన్మధురో రసః । స గుడస్యైవ నో తేషాం మాధుర్యం విద్యతే క్వచిత్ ॥ ౬౬౯ ॥
148. ఇతి గురువచనాచ్ఛ్రుతిప్రమాణా - త్పరమవగమ్య స్వతత్త్వమాత్మయుక్త్యా । ప్రశమితకరణః సమాహితాత్మా క్వచి - దచలాకృతిరాత్మనిష్ఠితోఽభూత్ ॥ ౯౨౪ ॥
149. ఇతి నిశ్చయమేతస్య దూషయత్యపరో జడః । భవత్యాత్మా కథం ప్రాణో వాయురేవైష ఆన్తరః ॥ ౫౪౭ ॥
150. ఇతి నిశ్చయశూన్యో యో విదేహో ముక్త ఎవ సః । బ్రహ్మైవ విద్యతే సాక్షాద్వస్తుతోఽవస్తుతోఽపి చ ॥ ౯౯౫ ॥
151. ఇతి పృష్టో మూఢతమో వదిష్యతి కిముత్తరమ్ । నైవానురూపకం లిఙ్గం వక్తా వా నాస్తి కశ్చన । సుషుప్తిస్థితశూన్యస్య బోద్ధా కోఽన్వాత్మనః పరః ॥ ౫౯౬ ॥
152. ఇతి శఙ్కా న కర్తవ్యా మూఢవత్పణ్డితోత్తమైః । కర్మణః ఫలమన్యత్తు శ్రవణస్య ఫలం పృథక్ ॥ ౧౭౭ ॥
153. ఇతి సాక్షితయాత్మానం జానాత్యాత్మని సాక్షిణమ్ । దృశ్యం కామాది సకలం స్వాత్మన్యేవ విలాపయేత్ ॥ ౮౩౪ ॥
154. ఇతి స్వమాత్మానమవేక్షమాణఃప్రతీతదృశ్యం ప్రవిలాపయన్సదా । జహాతి విద్వాన్విపరీతభావంస్వాభావికం భ్రాన్తివశాత్ప్రతీతమ్ ॥ ౮౪౩ ॥
155. ఇత్యజ్ఞానమపి జ్ఞానం ప్రబుద్ధేషు ప్రదృశ్యతే । ప్రజ్ఞానఘన ఎవానన్దమయ ఇత్యపి శ్రుతిః ॥ ౫౬౬ ॥
156. ఇత్యవస్థాసముల్లాసం విమృశన్ముచ్యతే సుఖీ । శుభేచ్ఛాదిత్రయం భూమిభేదాభేదయుతం స్మృతమ్ ॥ ౯౫౯ ॥
157. ఇత్యాచార్యస్య శిష్యస్య సంవాదేనాత్మలక్షణమ్ । నిరూపితం ముముక్షూణాం సుఖబోధోపపత్తయే ॥ ౧౦౦౫ ॥
158. ఇత్యాదివైపరీత్యం తత్సాధనే చాధికారిణోః । ద్వయోః పరస్పరాపేక్షా విద్యతే న కదాచన ॥ ౧౮౩ ॥
159. ఇత్యాదిశ్రుతిసద్భావాద్యుక్తా మనస ఆత్మతా । ఇతి నిశ్చయమేతస్య దూషయత్యపరో జడః ॥ ౫౫౨ ॥
160. ఇత్యానన్దసముత్కర్షః ప్రబుద్ధేషు ప్రదృశ్యతే । సమష్టేరపి చ వ్యష్టేరుభయోర్వనవృక్షవత్ ॥ ౩౨౫ ॥
161. ఇత్యుక్త్వా స గురుం స్తుత్వా ప్రశ్రయేణ కృతానతిః । ముముక్షోరుపకారాయ ప్రష్టవ్యాంశమపృచ్ఛత ॥ ౯౩౬ ॥
162. ఇత్యుక్త్వాభిముఖీకృత్య శిష్యం కరుణయా గురుః । అధ్యారోపాపవాదాభ్యాం నిష్ప్రపఞ్చం ప్రపఞ్చయన్ ॥ ౨౯౫ ॥
163. ఇత్యేవం నిర్వికారాదిశబ్దమాత్రసమర్పితమ్ । ధ్యాయతః కేవలం వస్తు లక్ష్యే చిత్తం ప్రతిష్ఠతి ॥ ౮౯౮ ॥
164. ఇత్యేవం పణ్డితంమన్యైః పరస్పరవిరోధిభిః । తత్తన్మతానురూపాల్పశ్రుతియుక్త్యనుభూతిభిః ॥ ౫౭౭ ॥
165. ఇదం జగదయం సోఽయం దృశ్యజాతమవాస్తవమ్ । యస్య చిత్తే న స్ఫురతి స జీవన్ముక్త ఉచ్యతే ॥ ౯౭౪ ॥
166. ఇదం మమేతి సర్వేషు దృశ్యభావేష్వభావనా । జాగ్రజ్జాగ్రదితి ప్రాహుర్మహాన్తో బ్రహ్మవిత్తమాః ॥ ౯౪౯ ॥
167. ఇదం స్థూలవపుర్జాతం భౌతికం చ చతుర్విధమ్ । సామాన్యేన సమష్టిః స్యాదేకధీవిషయత్వతః ॥ ౪౩౭ ॥
168. ఇన్ద్రియాణాం చేతనత్వం దేహే ప్రాణాః ప్రజాపతిమ్ । ఎతమేత్యేత్యూచురితి శ్రుత్యైవ ప్రతిపాద్యతే ॥ ౫౪౦ ॥
169. ఇన్ద్రియాణాం చేష్టయితా ప్రాణోఽయం పఞ్చవృత్తికః । సర్వావస్థాస్వవస్థావాన్సోఽయమాత్మత్వమర్హతి । అహం క్షుధావాంస్తృష్ణావానిత్యాద్యనుభవాదపి ॥ ౫౪౫ ॥
170. ఇన్ద్రియాణి కథం త్వాత్మా కరణాని కుఠారవత్ । కరణస్య కుఠారాదేశ్చేతనత్వం న హీక్ష్యతే ॥ ౫౪౨ ॥
171. ఇన్ద్రియేషు నిరుద్ధేషు త్యక్త్వా వేగం మనః స్వయమ్ । సత్త్వభావముపాదత్తే ప్రసాదస్తేన జాయతే ॥ ౧౩౧ ॥
172. ఇన్ద్రియేష్విన్ద్రియార్థేషు ప్రవృత్తేషు యదృచ్ఛయా । అనుధావతి తాన్యేవ మనో వాయుమివానలః ॥ ౧౩౦ ॥
173. ఇన్ద్రియైశ్చాల్యమానోఽయం చేష్టతే న స్వతః క్వచిత్ । ఆశ్రయశ్చక్షురాదీనాం గృహవద్గృహమేధినామ్ ॥ ౫౩౭ ॥
174. ఇమమర్థమవిజ్ఞాయ నిర్ణీతం శ్రుతియుక్తిభిః । జగతో దర్శనం శూన్యమితి ప్రాహురతద్విదః ॥ ౫౮౯ ॥
175. ఇయం భూర్న సన్నాపి తోయం న తేజోన వాయుర్న ఖం నాపి తత్కార్యజాతమ్ । యదేషామధిష్ఠానభూతం విశుద్ధంసదేకం పరం సత్తదేవాహమస్మి ॥ ౮౮౬ ॥
176. ఇయం సమష్టిరుత్కృష్టా సత్త్వాంశోత్కర్షతః పురా । మాయేతి కథ్యతే తజ్జ్ఞైః శుద్ధసత్త్వైకలక్షణా ॥ ౩౦౯ ॥
177. ఇష్టసాధనతాబుద్ధ్యా గృహీతస్యాపి వస్తునః । విజ్ఞాయ ఫల్గుతాం పశ్చాత్కః పునస్తత్ప్రతీక్షతే ॥ ౨౦౪ ॥
178. ఇష్టస్య వస్తునో ధ్యానదర్శనాద్యుపభుక్తిషు । ప్రతీయతే య ఆనన్దః సర్వేషామిహ దేహినామ్ ॥ ౬౪౦ ॥
179. ఈదృశాఙ్గసమాయుక్తో జిజ్ఞాసుర్యుక్తికోవిదః । శూరో మృత్యుం నిహన్త్యేవ సమ్యగ్జ్ఞానాసినా ధ్రువమ్ ॥ ౨౫౦ ॥
180. ఉక్తసాధనసమ్పన్నో జిజ్ఞాసుర్యతిరాత్మనః । జిజ్ఞాసాయై గురుం గచ్ఛేత్సమిత్పాణిర్నయోజ్జ్వలః ॥ ౨౫౧ ॥
181. ఉత్తమో మధ్యమశ్చైవ జఘన్య ఇతి చ త్రిధా । నిరూపితో విపశ్చిద్భిః తత్తల్లక్షణవేదిభిః ॥ ౯౬ ॥
182. ఉత్థానే వాప్యనుత్థానేఽప్యప్రమత్తో జితేన్ద్రియః । సమాధిషట్కం కుర్వీత సర్వదా ప్రయతో యతిః ॥ ౯౦౦ ॥
183. ఉత్పాద్యమాప్యం సంస్కార్యం వికార్యం పరిగణ్యతే । చతుర్విధం కర్మసాధ్యం ఫలం నాన్యదితః పరమ్ ॥ ౧౫౪ ॥
184. ఉపరతిశబ్దార్థో హ్యుపరమణం పూర్వదృష్టవృత్తిభ్యః । సోఽయం ముఖ్యో గౌణశ్చేతి చ వృత్త్యా ద్విరూపతాం ధత్తే ॥ ౨౦౫ ॥
185. ఉపరమయతి కర్మాణీత్యుపరతిశబ్దేన కథ్యతే న్యాసః । న్యాసేన హి సర్వేషాం శ్రుత్యా ప్రోక్తో వికర్మణాం త్యాగః ॥ ౧౫౨ ॥
186. ఉపలక్షణమస్యాపి తత్త్రివృత్కరణశ్రుతిః । పఞ్చానామపి భూతానాం శ్రూయతేఽన్యత్ర సమ్భవః ॥ ౪౦౨ ॥
187. ఉపలభ్యేత కేనాయం హ్యుపలబ్ధా స్వయం తతః । ఉపలబ్ధ్యన్తరాభావాన్నాయమాత్మోపలభ్యతే ॥ ౬౦౨ ॥
188. ఉపాధియోగ ఉభయోః సమ ఎవేశజీవయోః । జీవస్యైవ కథం బన్ధో నేశ్వరస్యాస్తి తత్కథమ్ ॥ ౪౭౧ ॥
189. ఉపాధియోగసామ్యేఽపి జీవవత్పరమాత్మనః । ఉపాధిభేదాన్నో బన్ధస్తత్కార్యమపి కిఞ్చన ॥ ౫౦౨ ॥
190. ఉపాధివైశిష్ట్యకృతో విరోధోబ్రహ్మాత్మనోరేకతయాధిగత్యా । ఉపాధివైశిష్ట్య ఉదస్యమానేన కశ్చిదప్యస్తి విరోధ ఎతయోః ॥ ౭౬౨ ॥
191. ఎకకర్త్రాశ్రయౌ హస్తౌ కర్మణ్యధికృతావుభౌ । సహయోగస్తయోర్యుక్తో న తథా జ్ఞానకర్మణోః ॥ ౧౮౮ ॥
192. ఎకత్వకథనే కా వా లక్షణాత్రోరరీకృతా । ఎతత్సర్వం కరుణయా సమ్యక్త్వం ప్రతిపాదయ ॥ ౭౦౨ ॥
193. ఎకత్వరూపవాక్యార్థో విరుద్ధాంశావివర్జనాత్ । న సిధ్యతి యతస్తస్మాన్నాజహల్లక్షణా మతా ॥ ౭౪౭ ॥
194. ఎకవృత్త్యైవ మనసః స్వలక్ష్యే నియతస్థితిః । శమ ఇత్యుచ్యతే సద్భిః శమలక్షణవేదిభిః ॥ ౯౫ ॥
195. ఎకశ్చన్ద్రః సద్వితీయో యథా స్యా - ద్దృష్టేర్దోషాదేవ పుంసస్తథైకమ్ । బ్రహ్మాస్త్యేతద్బుద్ధిదోషేణ నానాదోషే నష్టే భాతి వస్త్వేకమేవ ॥ ౬౯౦ ॥
196. ఎకాదశద్వారవతీహ దేహేసౌధే మహారాజ ఇవాక్షవర్గైః । సంసేవ్యమానో విషయోపభోగా - నుపాధిసంస్థో బుభుజేఽయమాత్మా ॥ ౪౪౮ ॥
197. ఎకీకృత్య తరఙ్గోఽయమితి నిర్దిశ్యతే యథా । ఆరోపితే నామరూపే ఉపేక్ష్య బ్రహ్మణస్తతః ॥ ౮౮౩ ॥
198. ఎకీకృత్యోచ్యతే మూర్ఖైరిదం విశ్వమితి భ్రమాత్ । శైత్యం శ్వేతం రసం ద్రావ్యం తరఙ్గ ఇతి నామ చ ॥ ౮౮౨ ॥
199. ఎతత్సంశయజాతం మే హృదయగ్రన్థిలక్షణమ్ । ఛిన్ధి యుక్తిమహాఖడ్గధారయా కృపయా గురో ॥ ౫౮౩ ॥
200. ఎతత్సమష్టివ్యష్ట్యోశ్చోభయోరప్యభిమానినోః । తద్విశ్వవైశ్వానరయోరభేదః పూర్వవన్మతః ॥ ౪౫౧ ॥
201. ఎతత్సమష్ట్యవచ్ఛిన్నం చైతన్యం ఫలసంయుతమ్ । ప్రాహుర్వైశ్వానర ఇతి విరాడితి చ వైదికాః ॥ ౪౩౮ ॥
202. ఎతత్సర్వం దయాదృష్ట్యా కరామలకవత్స్ఫుటమ్ । ప్రతిపాదయ సర్వజ్ఞ శ్రీగురో కరుణానిధే ॥ ౪౭౨ ॥
203. ఎతదేవావివిక్తం సదుపాధిభ్యాం చ తద్గుణైః । మహావాక్యస్య వాచ్యార్థో వివిక్తం లక్ష్య ఇష్యతే ॥ ౩౨౯ ॥
204. ఎతదైక్యప్రమేయస్య ప్రమాణస్యాపి చ శ్రుతేః । సమ్బన్ధః కథ్యతే సద్భిర్బోధ్యబోధకలక్షణః ॥ ౯ ॥
205. ఎతద్దృశ్యం నామరూపాత్మకం యో - ఽధిష్ఠానం తద్బ్రహ్మ సత్యం సదేతి । గచ్ఛంస్తిష్టన్వా శయానోఽపి నిత్యంకుర్యాద్విద్వాన్బాహ్యదృశ్యానువిద్ధమ్ ॥ ౮౯౧ ॥
206. ఎతస్య సంసృతేర్హేతురధ్యాసోఽర్థవిపర్యయః । అధ్యాసమూలమజ్ఞానమాహురావృతిలక్షణమ్ ॥ ౫౦౯ ॥
207. ఎతే ప్రాణాదయః పఞ్చ పఞ్చకర్మేన్ద్రియైః సహ । భవేత్ప్రాణమయః కోశః స్థూలో యేనైవ చేష్టతే ॥ ౩౮౧ ॥
208. ఎతేభ్యః సూక్ష్మభూతేభ్యః సూక్ష్మదేహా భవన్త్యపి । స్థూలాన్యపి చ భూతాని చాన్యోన్యాంశవిమేలనాత్ ॥ ౩౩౮ ॥
209. ఎతైః ప్రమాణైరస్తీతి జ్ఞాతః సాక్షితయా బుధైః । ఆత్మాయం కేవలః శుద్ధః సచ్చిదానన్దలక్షణః ॥ ౬౦౯ ॥
210. ఎతైశ్చతుర్భిర్గన్ధేన సహ పఞ్చగుణా మహీ । ఆకాశాంశతయా శ్రోత్రం శబ్దం గృహ్ణాతి తద్గుణమ్ ॥ ౪౧౧ ॥
211. ఎవం యద్విఘ్నబాహుల్యం త్యాజ్యం తద్బ్రహ్మవిజ్జనైః । విఘ్నానేతాన్పరిత్యజ్య ప్రమాదరహితో వశీ । సమాధినిష్ఠయా బ్రహ్మ సాక్షాద్భవితుమర్హసి ॥ ౯౨౩ ॥
212. ఎవం సన్మాత్రగాహిన్యా వృత్త్యా తన్మాత్రగాహకైః । శబ్దైః సమర్పితం వస్తు భావయేన్నిశ్చలో యతిః ॥ ౮౭౧ ॥
213. ఎవం సూక్ష్మప్రపఞ్చస్య ప్రకారః శాస్త్రసమ్మతః । అథ స్థూలప్రపఞ్చస్య ప్రకారః కథ్యతే శృణు ॥ ౩౯౬ ॥
214. ఎవం స్థూలం చ సూక్ష్మం చ శరీరం నాభిమన్యతే । ప్రత్యగ్జ్ఞానశిఖిధ్వస్తే మిథ్యాజ్ఞానే సహేతుకే ॥ ౯౮౯ ॥
215. ఎష ఎవ ప్రియతమః పుత్రాదపి ధనాదపి । అన్యస్మాదపి సర్వస్మాదాత్మాయం పరమాన్తరః ॥ ౬౨౭ ॥
216. ఎష నిష్కణ్టకః పన్థా ముక్తేర్బ్రహ్మాత్మనా స్థితేః । శుద్ధాత్మనాం ముముక్షూణాం యత్సదేకత్వదర్శనమ్ ॥ ౯౦౭ ॥
217. ఎష ప్రత్యక్స్వప్రకాశో నిరంశో - ఽసఙ్గః శుద్ధః సర్వదైకస్వభావః । నిత్యాఖణ్డానన్దరూపో నిరీహఃసాక్షీ చేతా కేవలో నిర్గుణశ్చ ॥ ౪౫౮ ॥
218. ఐతదాత్మ్యమిదం సర్వం తత్సత్యమితి చ శ్రుతిః । అస్యైవ నిత్యతాం బ్రూతే జగద్ధేతోః సతః స్ఫుటమ్ ॥ ౧౬౭ ॥
219. ఐతదాత్మ్యమిదం సర్వమిత్యుక్త్యైవ సదాత్మనోః । బ్రవీతి శ్రుతిరేకత్వం బ్రహ్మణోఽద్వైతసిద్ధయే ౭౩౦ ॥
220. ఐహికాముష్మికార్థేషు హ్యనిత్యత్వేన నిశ్చయాత్ । నైఃస్పృహ్యం తుచ్ఛబుద్ధ్యా యత్తద్వైరాగ్యమితీర్యతే ॥ ౨౨ ॥
221. ఓఙ్కారవాచ్యహీనాత్మా సర్వవాచ్యవివర్జితః । అవస్థాత్రయహీనాత్మా విదేహో ముక్త ఎవ సః ॥ ౯౮౭ ॥
222. ఔపచారికమాత్మత్వం పుత్రే తస్మాన్న ముఖ్యతః । అహమ్పదప్రత్యయార్థో దేహ ఎవ న చేతరః ॥ ౫౩౩ ॥
223. క ఆత్మా కస్త్వనాత్మా చ కిము లక్షణమేతయోః । ఆత్మన్యనాత్మధర్మాణామారోపః క్రియతే కథమ్ ॥ ౨౭౫ ॥
224. కట్వామ్లలవణాత్యుష్ణతీక్ష్ణరూక్షవిధాయినామ్ । పూతిపర్యుషితాదీనాం త్యాగః సత్త్వాయ కల్పతే ॥ ౩౬౯ ॥
225. కథం మనస ఆత్మత్వం కరణస్య దృగాదివత్ । కర్తృప్రయోజ్యం కరణం న స్వయం తు ప్రవర్తతే ॥ ౫౫౩ ॥
226. కథమజ్ఞానమేవాత్మా జ్ఞానం చాప్యుపలభ్యతే । జ్ఞానాభావే కథం విద్యురజ్ఞోఽహమితి చాజ్ఞతామ్ । అస్వాప్సం సుఖమేవాహం న జానామ్యత్ర కిఞ్చన ॥ ౫౬౫ ॥
227. కథమన్యోన్యసాపేక్షా కథం వాపి సముచ్చయః । యథాగ్నేస్తృణకూటస్య తేజసస్తిమిరస్య చ ॥ ౧౮౫ ॥
228. కథమసతః సజ్జాయేతేతి శ్రుత్యా నిషిధ్యతే తస్మాత్ । అసతః సజ్జననం నో ఘటతే మిథ్యైవ శూన్యశబ్దార్థః ॥ ౫౯౩ ॥
229. కథమేకత్వమనయోర్ఘటతే విపరీతయోః । ప్రత్యక్షేణ విరోధోఽయముభయోరుపలభ్యతే ॥ ౭౨౩ ॥
230. కరణప్రయోక్తా యః కర్తా తస్యైవాత్మత్వమర్హతి । ఆత్మా స్వతన్త్రః పురుషో న ప్రయోజ్యః కదాచన ॥ ౫౫౪ ॥
231. కరోతి ఖాంశకతయా వాక్శబ్దోచ్చారణక్రియామ్ । వాయ్వంశకతయా పాదౌ గమనాదిక్రియాపరౌ ॥ ౪౧౪ ॥
232. కరోతి విజ్ఞానమయోఽభిమానంకర్తాహమేవేతి తదాత్మనా స్థితః । ఆత్మా తు సాక్షీ న కరోతి కిఞ్చి - న్న కారయత్యేవ తటస్థవత్సదా ॥ ౪౨౩ ॥
233. కర్తవ్యం స్వోచితం కర్మ యోగమారోఢుమిచ్ఛతా । ఆరోహణం కుర్వతస్తు కర్మ నారోహణం మతమ్ ॥ ౮౬౩ ॥
234. కర్తృతన్త్రం భవేత్కర్మ కర్మతన్త్రం శుభాశుభమ్ । ప్రమాణతన్త్రం విజ్ఞానం మాయాతన్త్రమిదం జగత్ ॥ ౧౯౬ ॥
235. కర్త్రా కర్తుమకర్తుం వాప్యన్యథా కర్మ శక్యతే । న తథా వస్తునో జ్ఞానం కర్తృతన్త్రం కదాచన ॥ ౧౮౯ ॥
236. కర్మణా జాయతే జన్తుః కర్మణైవ ప్రలీయతే । కర్మణః కార్యమేవైషా జన్మమృత్యుపరమ్పరా ॥ ౫౧౧ ॥
237. కర్మణా సాధ్యమానస్యానిత్యత్వం శ్రూయతే యతః । కర్మణానేన కిం నిత్యఫలేప్సోః పరమార్థినః ॥ ౧౫౩ ॥
238. కర్మానురూపేణ గుణోదయో భవే - ద్గుణానురూపేణ మనఃప్రవృత్తిః । మనోనువృత్తైరుభయాత్మకేన్ద్రియై - ర్నివర్త్యతే పుణ్యమపుణ్యమత్ర ॥ ౪౨౨ ॥
239. కాకస్య విష్ఠావదసహ్యబుద్ధి - ర్భోగ్యేషు సా తీవ్రవిరక్తిరిష్యతే । విరక్తితీవ్రత్వనిదానమాహు - ర్భోగ్యేషు దోషేక్షణమేవ సన్తః ॥ ౨౪ ॥
240. కాన్తారే విజనే వనే జనపదే సేతౌ నిరీతౌ చ వాచోరైర్వాపి తథేతరైర్నరవరైర్యుక్తో వియుక్తోఽపి వా । నిఃస్వః స్వస్థతయా సుఖేన వసతి హ్యాద్రీయమాణో జనైఃక్లిశ్నాత్యేవ ధనీ సదాకులమతిర్భీతశ్చ పుత్రాదపి ॥ ౮౨ ॥
241. కామ ఎవ యమః సాక్షాత్కాన్తా వైతరణీ నదీ । వివేకినాం ముముక్షూణాం నిలయస్తు యమాలయః ॥ ౫౩ ॥
242. కామః క్రోధశ్చ లోభశ్చ మదో మోహశ్చ మత్సరః । న జితాః షడిమే యేన తస్య శాన్తిర్న సిధ్యతి ॥ ౧౦౧ ॥
243. కామస్య బీజం సఙ్కల్పః సఙ్కల్పాదేవ జాయతే । బీజే నష్టేఽఙ్కుర ఇవ తస్మిన్నష్టే వినశ్యతి ॥ ౬౪ ॥
244. కామస్య విజయోపాయం సూక్ష్మం వక్ష్యామ్యహం సతామ్ । సఙ్కల్పస్య పరిత్యాగ ఉపాయః సులభో మతః ॥ ౬౨ ॥
245. కామాదిదృశ్యప్రవిలాపపూర్వకంశుద్ధోఽహమిత్యాదికశబ్దమిశ్రః । దృశ్యేవ నిష్ఠస్య య ఎష భావఃశబ్దానువిద్ధః కథితః సమాధిః ॥ ౮౭౨ ॥
246. కామాన్ధకారేణ నిరుద్ధదృష్టి - ర్ముహ్యత్యసత్యప్యబలాస్వరూపే । న హ్యన్ధదృష్టేరసతః సతో వాసుఖత్వదుఃఖత్వవిచారణాస్తి ॥ ౪౯ ॥
247. కామేన కాన్తాం పరిగృహ్య తద్వ - జ్జనోఽప్యయం నశ్యతి నష్టదృష్టిః । మాంసాస్థిమజ్జామలమూత్రపాత్రంస్త్రియం స్వయం రమ్యతయైవ పశ్యతి ॥ ౫౨ ॥
248. కామో నామ మహాఞ్జగద్భ్రమయితా స్థిత్వాన్తరఙ్గే స్వయంస్త్రీపుంసావితరేతరాఙ్గకగుణైర్హాసైశ్చ భావైః స్ఫుటమ్ । అన్యోన్యం పరిమోహ్య నైజతమసా ప్రేమానుబన్ధేన తౌబద్ధ్వా భ్రామయతి ప్రపఞ్చరచనాం సంవర్ధయన్బ్రహ్మహా ॥ ౫౮ ॥
249. కారణస్యానురూపేణ కార్యం సర్వత్ర దృశ్యతే । తస్మాత్ప్రామాణ్యమేష్టవ్యం బుధైః పఞ్చీకృతేరపి ॥ ౪౦౮ ॥
250. కారణాజ్ఞాననాశాద్యద్ద్రష్టృదర్శనదృశ్యతా । న కార్యమస్తి తజ్జ్ఞానం స్వప్నస్వప్నః సమీర్యతే ॥ ౯౫౩ ॥
251. కారాగృహస్యాస్య చ కో విశేషఃప్రదృశ్యతే సాధు విచార్యమాణే । ముక్తేః ప్రతీపత్వమిహాపి పుంసఃకాన్తాసుఖాభ్యుత్థితమోహపాశైః ॥ ౪౬ ॥
252. కాలభేదో వస్తుభేదో దేశభేదః స్వభేదకః । కిఞ్చిద్భేదో న తస్యాస్తి కిఞ్చిద్వాపి న విద్యతే ॥ ౯౯౩ ॥
253. కిం కరోమి క్వ గచ్ఛామి కిం గృహ్ణామి త్యజామి కిమ్ । యన్మయా పూరితం విశ్వం మహాకల్పామ్బునా యథా ॥ ౯౨౮ ॥
254. కిం మరున్మృగతృష్ణామ్బుపూరేణార్ద్రత్వమృచ్ఛతి । దృష్టిసంస్థితపీతేన శఙ్ఖః పీతాయతే కిము ॥ ౪౬౫ ॥
255. కిమజ్ఞానం తదుత్పన్నభయత్యాగోఽపి వా కథమ్ । కిము జ్ఞానం తదుత్పన్నసుఖప్రాప్తిశ్చ వా కథమ్ ॥ ౨౭౬ ॥
256. కుక్షౌ స్వమాతుర్మలమూత్రమధ్యేస్థితిం తదా విట్క్రిమిదంశనం చ । తదీయకౌక్షేయకవహ్నిదాహంవిచార్య కో వా విరతిం న యాతి ॥ ౨౭ ॥
257. కుడ్యాదేస్తు జడస్య నైవ ఘటతే భానం స్వతః సర్వదాసూర్యాదిప్రభయా వినా క్వచిదపి ప్రత్యక్షమేతత్తథా । బుద్ధ్యాదేరపి న స్వతోఽస్త్యణురపి స్ఫూర్తిర్వినైవాత్మనాసోఽయం కేవలచిన్మయశ్రుతిమతో భానుర్యథా రుఙ్మయః ॥ ౬౧౯ ॥
258. కృతకత్వమనిత్యత్వే హేతుర్జాగర్తి సర్వదా । తస్మాదనిత్యే స్వర్గాదౌ పణ్డితః కో ను ముహ్యతి ॥ ౧౬౫ ॥
259. కృతిపర్యవసానైవ మతా తీవ్రముముక్షుతా । అన్యా తు రఞ్జనామాత్రా యత్ర నో దృశ్యతే కృతిః ॥ ౨౪౬ ॥
260. కేచిన్మారుతభోజనాః ఖలు పరే చన్ద్రార్కతేజోశనాఃకేచిత్తోయకణాశినోఽపరిమితాః కేచిత్తు మృద్భక్షకాః । కేచిత్పర్ణశిలాతృణాదనపరాః కేచిత్తు మాంసాశినఃకేచిద్వ్రీహియవాన్నభోజనపరా జీవన్త్యమీ జన్తవః ॥ ౪౩౩ ॥
261. కేన దుష్టేన యుజ్యేత వస్తు నిర్మలమక్రియమ్ । యద్యోగాదాగతం దోషం సంస్కారో వినివర్తయేత్ ॥ ౧౫౯ ॥
262. కేన వా పుణ్యశేషేణ తవ పాదామ్బుజద్వయమ్ । దృష్టవానస్మి మామార్తం మృత్యోస్త్రాహి దయాదృశా ॥ ౨౬౪ ॥
263. కో నామ లోకే పురుషో వివేకీవినశ్వరే తుచ్ఛసుఖే గృహాదౌ । కుర్యాద్రతిం నిత్యమవేక్షమాణోవృథైవ మోహాన్మ్రియమాణజన్తూన్ ॥ ౪౦ ॥
264. కోటీన్ధనాద్రిజ్వలితోఽపి వహ్నిరర్కస్య నార్హత్యుపకర్తుమీషత్ । యథా తథా కర్మసహస్రకోటిర్జ్ఞానస్య కిం ను స్వయమేవ లీయతే ॥ ౧౮౭ ॥
265. కోశక్రిమిస్తన్తుభిరాత్మదేహ - మావేష్ట్య చావేష్ట్య చ గుప్తిమిచ్ఛన్ । స్వయం వినిర్గన్తుమశక్త ఎవసంస్తతస్తదన్తే మ్రియతే చ లగ్నః ॥ ౪౪ ॥
266. కోశత్రయం మిలిత్వైతద్వపుః స్యాత్సూక్ష్మమాత్మనః । అతిసూక్ష్మతయా లీనస్యాత్మనో గమకత్వతః ॥ ౩౮౫ ॥
267. క్రియైవ దిశ్యతే ప్రాయః ప్రాణకర్మేన్ద్రియేష్వలమ్ । తతస్తేషాం రజోంఽశేభ్యో జనిరఙ్గీకృతా బుధైః ॥ ౩౭౯ ॥
268. క్లేశాః స్యుర్వాసనా ఎవ జన్తోర్జన్మాదికారణమ్ । జ్ఞాననిష్ఠాగ్నినా దాహే తాసాం నో జన్మహేతుతా ॥ ౮౪౯ ॥
269. క్షమావతామేవ హి యోగసిద్ధిఃస్వారాజ్యలక్ష్మీసుఖభోగసిద్ధిః । క్షమావిహీనా నిపతన్తి విఘ్నై - ర్వాతైర్హతాః పర్ణచయా ఇవ ద్రుమాత్ ॥ ౧౩౯ ॥
270. క్షీణేన్ద్రియస్య జీర్ణస్య సమ్ప్రాప్తోత్క్రమణస్య వా । అస్తి జీవితుమేవాశా స్వాత్మా ప్రియతమో యతః ॥ ౬౨౫ ॥
271. ఖాదతే మోదతే నిత్యం శునకః సూకరః ఖరః । తేషామేషాం విశేషః కో వృత్తిర్యేషాం తు తైః సమా ॥ ౨౪౧ ॥
272. ఖాదీనాం భూతమేకైకం సమమేవ ద్విధా ద్విధా । విభజ్య భాగం తత్రాద్యం త్యక్త్వా భాగం ద్వితీయకమ్ ॥ ౩౯౮ ॥
273. గఙ్గాపదం యథా స్వార్థం త్యక్త్వా లక్షయతే తటమ్ । తత్పదం త్వమ్పదం వాపి త్యక్త్వా స్వార్థం యథాఖిలమ్ ॥ ౭౪౦ ॥
274. గతేఽపి తోయే సుషిరం కులీరోహాతుం హ్యశక్తో మ్రియతే విమోహాత్ । యథా తథా గేహసుఖానుషక్తోవినాశమాయాతి నరో భ్రమేణ ॥ ౪౩ ॥
275. గర్భావాసజనిప్రణాశనజరావ్యాధ్యాదిషు ప్రాణినాంయద్దుఃఖం పరిదృశ్యతే చ నరకే తచ్చిన్తయిత్వా ముహుః । దోషానేవ విలోక్య సర్వవిషయేష్వాశాం విముచ్యాభిత - శ్చిత్తగ్రన్థివిమోచనాయ సుమతిః సత్త్వం సమాలమ్బనాత్ ॥ ౩౬౨ ॥
276. గుణరూపాదిసాదృశ్యం దీపవన్న సుతే పితుః । అవ్యఙ్గాజ్జాయతే వ్యఙ్గః సుగుణాదపి దుర్గుణః ॥ ౫౩౦ ॥
277. గురురేష సదానన్దసిన్ధౌ నిర్మగ్నమానసః । పావయన్వసుధాం సర్వాం విచచార నిరుత్తరః ॥ ౧౦౦౪ ॥
278. గురువేదాన్తవాక్యేషు బుద్ధిర్యా నిశ్చయాత్మికా । సత్యమిత్యేవ సా శ్రద్ధా నిదానం ముక్తిసిద్ధయే ॥ ౨౧౦ ॥
279. గృహస్పృహా పాదనిబద్ధశృఙ్ఖలాకాన్తాసుతాశా పటుకణ్ఠపాశః । శీర్షే పతద్భూర్యశనిర్హి సాక్షా - త్ప్రాణాన్తహేతుః ప్రబలా ధనాశా ॥ ౪౭ ॥
280. గేహాదిసర్వమపహాయ లఘుత్వబుద్ధ్యాసౌఖ్యేచ్ఛయా స్వపతినానలమావివిక్షోః । కాన్తాజనస్య నియతా సుదృఢా త్వరా యాసైషా ఫలాన్తగమనే కరణం ముముక్షోః ॥ ౨౪౭ ॥
281. ఘటం విస్ఫురయత్యేష చిదాభాసః స్వతేజసా । న తథా స్వప్రభే బ్రహ్మణ్యాభాస ఉపయుజ్యతే ॥ ౮౦౬ ॥
282. ఘటాభావే ఘటాకాశో మహాకాశో యథా తథా । ఉపాధ్యభావే త్వాత్మైష స్వయం బ్రహ్మైవ కేవలమ్ ॥ ౬౯౪ ॥
283. ఘటోఽయమిత్యత్ర ఘటాభిధానఃప్రత్యక్షతః కశ్చిదుదేతి దృష్టేః । విచార్యమాణే స తు నాస్తి తత్రమృదస్తి తద్భావవిలక్షణా సా ॥ ౨౮౭ ॥
284. చతుర్ధా సువిభజ్యాథ తమేకైకం వినిక్షిపేత్ । చతుర్ణాం ప్రథమే భాగే క్రమేణ స్వార్ధమన్తరా ॥ ౩౯౯ ॥
285. చతుర్భిః సాధనైః సమ్యక్సమ్పన్నో యుక్తిదక్షిణః । మేధావీ పురుషో విద్వానధికార్యత్ర సమ్మతః ॥ ౭ ॥
286. చతుర్విధం భూతజాతం తత్తజ్జాతివిశేషతః । నైకధీవిషయత్వేన పూర్వవద్వ్యష్టిరిష్యతే ॥ ౪౪౦ ॥
287. చతుర్విధం స్థూలశరీరజాతంతద్భోజ్యమన్నాది తదాశ్రయాది । బ్రహ్మాణ్డమేతత్సకలం స్థవిష్ఠ - మీక్షేత పఞ్చీకృతభూతమాత్రమ్ ॥ ౬౮౨ ॥
288. చత్వారి సాధనాన్యత్ర వదన్తి పరమర్షయః । ముక్తిర్యేషాం తు సద్భావే నాభావే సిధ్యతి ధ్రువమ్ ॥ ౧౩ ॥
289. చిత్తం చ దృష్టిం కరణం తథాన్య - దేకత్ర బఘ్నాతి హి లక్ష్యభేత్తా । కిఞ్చిత్ప్రమాదే సతి లక్ష్యభేత్తు - ర్బాణప్రయోగో విఫలో యథా తథా ॥ ౨౨౦ ॥
290. చిత్తప్రసాదేన వినావగన్తుంబన్ధం న శక్నోతి పరాత్మతత్త్వమ్ । తత్త్వావగత్యా తు వినా విముక్తి - ర్న సిధ్యతి బ్రహ్మసహస్రకోటిషు ॥ ౩౭౩ ॥
291. చిత్తవృత్తేరతీతో యశ్చిత్తవృత్త్యావభాసకః । చిత్తవృత్తివిహీనో యో విదేహో ముక్త ఎవ సః ॥ ౯౮౫ ॥
292. చిత్తస్య సాధ్యైకపరత్వమేవపుమర్థసిద్ధేర్నియమేన కారణమ్ । నైవాన్యథా సిధ్యతి సాధ్యమీష - న్మనఃప్రమాదే విఫలః ప్రయత్నః ॥ ౨౧౯ ॥
293. చిదాత్మాహం పరాత్మాహం నిర్గుణోఽహం పరాత్పరః । ఆత్మమాత్రేణ యస్తిష్ఠేత్స జీవన్ముక్త ఉచ్యతే ॥ ౯౭౫ ॥
294. చిన్తనం చ మనోధర్మః సఙ్కల్పాదిర్యథా తథా । అన్తర్భావో మనస్యేవ సమ్యక్చిత్తస్య సిధ్యతి ॥ ౩౪౭ ॥
295. చిన్తావిషాదహర్షాద్యాః కామాద్యా అస్య వృత్తయః । మనుతే మనసైవైష ఫలం కామయతే బహిః । యతతే కురుతే భుఙ్క్తే తన్మనః సర్వకారణమ్ ॥ ౩౫౬ ॥
296. చిన్మయాకారమతయో ధీవృత్తిప్రసరైర్గతః । ఆనన్దానుభవో విద్వన్ సుప్తిజాగ్రదితీర్యతే ॥ ౯౫౫ ॥
297. చైతన్యం తదవచ్ఛిన్నం సత్యజ్ఞానాదిలక్షణమ్ । సర్వజ్ఞత్వేశ్వరత్వాన్తర్యామిత్వాదిగుణైర్యుతమ్ ॥ ౭౧౧ ॥
298. చైతన్యం తైజస ఇతి నిగదన్తి మనీషిణః । తేజోమయాన్తఃకరణోపాధిత్వేనైష తైజసః ॥ ౩౯౧ ॥
299. చైతన్యం వ్యష్ట్యవచ్ఛిన్నం ప్రత్యగాత్మేతి గీయతే । సాభాసం వ్యష్ట్యుపహితం సత్తాదాత్మ్యేన తద్గుణైః ॥ ౩౧౯ ॥
300. ఛాయయా స్పృష్టముష్ణం వా శీతం వా దుష్ఠు సుష్ఠు వా । న స్పృశత్యేవ యత్కిఞ్చిత్పురుషం తద్విలక్షణమ్ ॥ ౯౩౩ ॥
301. జగత్స్రష్టృత్వపాతృత్వసంహర్తృత్వాదిధర్మకమ్ । సర్వాత్మనా భాసమానం యదమేయం గుణైశ్చ తత్ ॥ ౭౧౨ ॥
302. జగద్ధేతోస్తు నిత్యత్వం సర్వేషామపి సమ్మతమ్ । జగద్ధేతుత్వమస్యైవ వావదీతి శ్రుతిర్ముహుః ॥ ౧౬౬ ॥
303. జడప్రకాశకః సూర్యః ప్రకాశాత్మైవ నో జడః । బుద్ధ్యాదిభాసకస్తస్మాచ్చిత్స్వరూపస్తథా మతః ॥ ౬౧౮ ॥
304. జడస్వభావశ్చపలః కర్మయుక్తశ్చ సర్వదా । ప్రాణస్య భానం మనసి స్థితే సుప్తే న దృశ్యతే ॥ ౫౪౯ ॥
305. జన్మానేకశతైః సదాదరయుజా భక్త్యా సమారాధితోభక్తైర్వైదికలక్షణేన విధినా సన్తుష్ట ఈశః స్వయమ్ । సాక్షాచ్ఛ్రీగురురూపమేత్య కృపయా దృగ్గోచరః సన్ప్రభుఃతత్త్వం సాధు విబోధ్య తారయతి తాన్సంసారదుఃఖార్ణవాత్ ॥ ౨౫౪ ॥
306. జన్మానేకసహస్రేషు తపసారాధితేశ్వరః । తేన నిఃశేషనిర్ధూతహృదయస్థితకల్మషః ॥ ౨౩౩ ॥
307. జన్మాన్తరకృతానన్తపుణ్యకర్మఫలోదయః । అద్య సంనిహితో యస్మాత్త్వత్కృపాపాత్రమస్మ్యహమ్ ॥ ౨౬౦ ॥
308. జన్మాన్తరే మధ్యమస్తు తదన్యస్తు యుగాన్తరే । చతుర్థః కల్పకోట్యాం వా నైవ బన్ధాద్విముచ్యతే ॥ ౨౩౭ ॥
309. జన్మాస్తిత్వవివృద్ధయః పరిణతిశ్చాపక్షతిర్నాశనందృశ్యస్యైవ భవన్తి షడ్వికృతయో నానావిధా వ్యాధయః । స్థూలత్వాది చ నీలతాద్యపి మితిర్వర్ణాశ్రమాదిప్రథాదృశ్యన్తే వపుషో న చాత్మన ఇమే తద్విక్రియాసాక్షిణః ॥ ౪౬౦ ॥
310. జరాయుజాణ్డజస్వేదజోద్భిజ్జాద్యాశ్చతుర్విధాః । స్వస్వకర్మానురూపేణ జాతాస్తిష్ఠన్తి జన్తవః ॥ ౪౩౪ ॥
311. జలే నిక్షిప్తలవణం జలమాత్రతయా స్థితమ్ । పృథఙ్ న భాతి కిం న్వమ్భ ఎకమేవావభాసతే ॥ ౮౨౪ ॥
312. జిహ్వాయా వరుణో దైవం ఘ్రాణస్య త్వశ్వినావుభౌ । వాచోఽగ్నిర్హస్తయోరిన్ద్రః పాదయోస్తు త్రివిక్రమః ॥ ౪౧౭ ॥
313. జీవన్ముక్తస్య భగవన్ననుభూతేశ్చ లక్షణమ్ । విదేహముక్తస్య చ మే కృపయా బ్రూహి తత్త్వతః ॥ ౯౩౭ ॥
314. జీవన్ముక్తిపదం త్యక్త్వా స్వదేహే కాలసాత్కృతే । విశత్యదేహముక్తిత్వం పవనోఽస్పన్దతామివ ॥ ౯౭౯ ॥
315. జీవాత్మేతి పరాత్మేతి సర్వచిన్తావివర్జితః । సర్వసఙ్కల్పహీనాత్మా విదేహో ముక్త ఎవ సః ॥ ౯౮౬ ॥
316. జీవేశ్వరేతి వాక్యే చ వేదశాస్త్రేష్వహం త్వితి । ఇదం చైతన్యమేవేత్యహం చైతన్యమిత్యపి ॥ ౯౯౪ ॥
317. జ్ఞాతజ్ఞేయః సమ్ప్రణమ్య సద్గురోశ్చరణామ్బుజమ్ । స తేన సమనుజ్ఞాతో యయౌ నిర్ముక్తబన్ధనః ॥ ౧౦౦౩ ॥
318. జ్ఞాతృజ్ఞానజ్ఞేయవిహీనం జ్ఞాతురభిన్నం జ్ఞానమఖణ్డమ్ । జ్ఞేయాజ్ఞేయత్వాదివిముక్తం శుద్ధం బుద్ధం తత్త్వమసి త్వమ్ ॥ ౭౮౫ ॥
319. జ్ఞాత్రాదికల్పనాభావాన్మతోఽయం నిర్వికల్పకః । వృత్తేః సద్భావబాధాభ్యాముభయోర్భేద ఇష్యతే ॥ ౮౨౬ ॥
320. జ్ఞాత్రాదిభావముత్సృజ్య జ్ఞేయమాత్రస్థితిర్దృఢా । మనసో నిర్వికల్పః స్యాత్సమాధిర్యోగసంజ్ఞితః ॥ ౮౨౩ ॥
321. జ్ఞాత్రాద్యవిలయేనైవ జ్ఞేయే బ్రహ్మణి కేవలే । తదాకారాకారితయా చిత్తవృత్తేరవస్థితిః ॥ ౮౨౦ ॥
322. జ్ఞాత్వా దేవం సర్వపాశాపహానిఃక్షీణైః క్లేశైర్జన్మమృత్యుప్రహానిః । ఇత్యేవైషా వైదికీ వాగ్బ్రవీతిక్లేశక్షత్యాం జన్మమృత్యుప్రహాణిమ్ ॥ ౮౪౭ ॥
323. జ్ఞాననిష్ఠాతత్పరస్య నైవ కర్మోపయుజ్యతే । కర్మణో జ్ఞాననిష్ఠాయా న సిధ్యతి సహస్థితిః ॥ ౮౫౨ ॥
324. జ్ఞానభూమిః శుభేచ్ఛా స్యాత్ప్రథమా సముదీరితా । విచారణా ద్వితీయా తు తృతీయా తనుమానసీ ॥ ౯౩౯ ॥
325. జ్ఞానశాస్త్రైకపరతా సమతా సుఖదుఃఖయోః । మానానాసక్తిరేకాన్తశీలతా చ ముముక్షుతా ॥ ౧౦౭ ॥
326. జ్ఞానస్య వస్తుతన్త్రత్వే సంశయాద్యుదయః కథమ్ । అతో న వాస్తవం జ్ఞానమితి నో శఙ్క్యతాం బుధైః ॥ ౧౯౧ ॥
327. జ్ఞానస్యాప్రతిబద్ధత్వం సదానన్దశ్చ సిధ్యతి । దృశ్యానువిద్ధః శబ్దానువిద్ధశ్చేతి ద్విధా మతః ॥ ౮౨౯ ॥
328. జ్ఞానాజ్ఞానమయస్త్వాత్మా కథం భవితుమర్హతి । పరస్పరవిరుద్ధత్వాత్తేజస్తిమిరవత్తయోః ॥ ౫౬౯ ॥
329. జ్ఞానాదేవ తు కైవల్యమితి శ్రుత్యా నిగద్యతే । జ్ఞానస్య ముక్తిహేతుత్వమన్యవ్యావృత్తిపూర్వకమ్ ॥ ౧౭౦ ॥
330. జ్ఞానేన కర్మణో యోగః కథం సిధ్యతి వైరిణా । సహయోగో న ఘటతే యథా తిమిరతేజసోః ॥ ౮౫౫ ॥
331. జ్ఞానేన్ద్రియాణి నిజదైవతచోదితానికర్మేన్ద్రియాణ్యపి తథా మనఆదికాని । స్వస్వప్రయోజనవిధౌ నియతాని సన్తియత్నేన కిఙ్కరజనా ఇవ తం భజన్తే ॥ ౪౪౯ ॥
332. జ్ఞానైకనిష్ఠానిరతస్య భిక్షో - ర్నైవావకాశోఽస్తి హి కర్మతన్త్రే । తదేవ కర్మాస్య తదేవ సన్ధ్యాతదేవ సర్వం న తతోఽన్యదస్తి ॥ ౮౫౭ ॥
333. తం విక్రీణాతి దేహార్థం ప్రతికూలం నిహన్తి చ । తస్మాదాత్మా తు తనయో న భవేచ్చ కదాచన ॥ ౫౨౯ ॥
334. తచ్చాపి పఞ్చీకృతభూతజాతంశబ్దాదిభిః స్వస్వగుణైశ్చ సార్ధమ్ । వపూంషి సూక్ష్మాణి చ సర్వమేత - ద్భవత్యపఞ్చీకృతభూతమాత్రమ్ ॥ ౬౮౭ ॥
335. తతః ప్రామాణికం పఞ్చీకరణం మన్యతాం బుధైః । ప్రత్యక్షాదివిరోధః స్యాదన్యథా క్రియతే యది ॥ ౪౦౩ ॥
336. తతస్తత్సమ్బభూవాసౌ యద్గిరామప్యగోచరమ్ । యచ్ఛూన్యవాదినాం శూన్యం బ్రహ్మ బ్రహ్మవిదాం చ యత్ ॥ ౯౮౦ ॥
337. తతో ముముక్షుర్భవబన్ధముక్త్యైరజస్తమోభ్యాం చ తదీయకార్యైః । వియోజ్య చిత్తం పరిశుద్ధసత్త్వంప్రియం ప్రయత్నేన సదైవ కుర్యాత్ ॥ ౩౬౧ ॥
338. తతో వ్యోమాదిభూతానాం భాగాః పఞ్చ భవన్తి తే । స్వస్వార్ధభాగేనాన్యేభ్యః ప్రాప్తం భాగచతుష్టయమ్ ॥ ౪౦౦ ॥
339. తతోఽజ్ఞానస్య విచ్ఛిత్తిః కర్మణా నైవ సిధ్యతి । యస్య ప్రధ్వస్తజనకో యత్సంయోగోఽస్తి తత్క్షణే ॥ ౫౧౫ ॥
340. తత్కారణం యదజ్ఞానం సకార్యం సద్విలక్షణమ్ । అవస్త్విత్యుచ్యతే సద్భిర్యస్య బాధా ప్రదృశ్యతే ॥ ౨౯౯ ॥
341. తత్కార్యం సకలం తేన సమం భవతి బాధితమ్ । తన్తుదాహే తు తత్కార్యపటదాహో యథా తథా ॥ ౮౦౦ ॥
342. తత్తత్కాలసమాగతామయతతేః శాన్త్యై ప్రవృత్తో యదిస్యాత్తత్తత్పరిహారకౌషధరతస్తచ్చిన్తనే తత్పరః । తద్భిక్షుః శ్రవణాదిధర్మరహితో భూత్వా మృతశ్చేత్తతఃకిం సిద్ధం ఫలమాప్నుయాదుభయథా భ్రష్టో భవేత్స్వార్థతః ॥ ౧౪౫ ॥
343. తత్తద్వృత్తినిరోధేన బాహ్యేన్ద్రియవినిగ్రహః । యోగినో దమ ఇత్యాహుర్మనసః శాన్తిసాధనమ్ ॥ ౧౨౯ ॥
344. తత్త్వమాత్మస్థమజ్ఞాత్వా మూఢః శాస్త్రేషు పశ్యతి । గోపః కక్షగతం ఛాగం యథా కూపేషు దుర్మతిః ॥ ౨౯౧ ॥
345. తత్పదం త్వమ్పదం చాపి స్వకీయార్థవిరోధినమ్ । అంశం సమ్యక్పరిత్యజ్య స్వావిరుద్ధాంశసంయుతమ్ ॥ ౭౪౮ ॥
346. తత్పదార్థస్త్వమర్థస్తు కిఞ్చిజ్జ్ఞో దుఃఖజీవనః । సంసార్యయం తద్గతికో జీవః ప్రాకృతలక్షణః ॥ ౭౨౨ ॥
347. తత్ప్రకారం ప్రవక్ష్యామి నిశామయ సమాసతః । అధిష్ఠానం పరం బ్రహ్మ సచ్చిదానన్దలక్షణమ్ ॥ ౮౭౯ ॥
348. తత్రాధ్యస్తమిదం భాతి నామరూపాత్మకం జగత్ । సత్త్వం చిత్త్వం తథానన్దరూపం యద్బ్రహ్మణస్త్రయమ్ ॥ ౮౮౦ ॥
349. తత్సర్వం ఖల్విదం బ్రహ్మేత్యస్య వాక్యస్య పణ్డితైః । వాచ్యార్థ ఇతి నిర్ణీతం వివిక్తం లక్ష్య ఇత్యపి ॥ ౪౫౫ ॥
350. తథా తత్త్వమసీత్యత్ర చైతన్యైకత్వలక్షణే । వివక్షితే తు వాక్యార్థేఽపరోక్షత్వాదిలక్షణః ॥ ౭౩౭ ॥
351. తథా తత్త్వమసీత్యత్ర నాస్తి వాక్యార్థసఙ్గతిః । పటాద్వ్యావర్తతే నీల ఉత్పలేన విశేషితః ॥ ౭౧౪ ॥
352. తథా శ్రవణజో బోధః పుంసో విహితకర్మణా । అతః సాపేక్షితం జ్ఞానమథవాపి సముచ్చయమ్ ॥ ౧౭౫ ॥
353. తథాపి కిఞ్చిద్వక్ష్యామి సాదృశ్యం శృణు తత్పరః । అత్యన్తనిర్మలః సూక్ష్మ ఆత్మాయమతిభాస్వరః ॥ ౪౮౧ ॥
354. తథైవ దుఃఖం జన్తూనాం బ్రహ్మాదిపదభాగినామ్ । న కాఙ్క్షణీయం విదుషా తస్మాద్వైషయికం సుఖమ్ ॥ ౬౫౪ ॥
355. తథైవ పరమం బ్రహ్మ మహతాం చ మహత్తమమ్ । పరిచ్ఛిన్నమివాభాతి భ్రాన్త్యా కల్పితవస్తునా ॥ ౬౯౭ ॥
356. తథైవ ప్రత్యగాత్మాపి రవివన్నిష్క్రియాత్మనా । ఉదాసీనతయైవాస్తే దేహాదీనాం ప్రవృత్తిషు ॥ ౪౨౭ ॥
357. తథైవాన్యోన్యభేదస్య వ్యావర్తకతయా తయోః । విశేషణవిశేష్యస్య సంసర్గస్యేతరస్య వా ॥ ౭౧౯ ॥
358. తథైవైతజ్జగత్సర్వమనిత్యం బ్రహ్మకార్యతః । తత్కారణం పరం బ్రహ్మ భవేన్నిత్యం మృదాదివత్ ॥ ౧౮ ॥
359. తదన్తఃకరణం వృత్తిభేదేన స్యాచ్చతుర్విధమ్ । మనో బుద్ధిరహఙ్కారశ్చిత్తం చేతి తదుచ్యతే ॥ ౩౪౪ ॥
360. తదప్యపఞ్చీకృతభూతజాతంరజస్తమఃసత్త్వగుణైశ్చ సార్ధమ్ । అవ్యక్తమాత్రం భవతి స్వరూపతఃసాభాసమవ్యక్తమిదం స్వయం చ ॥ ౬౮౮ ॥
361. తదర్థం వా త్వమర్థం వా యది లక్షయతి స్వయమ్ । తదా జహల్లక్షణాయాః ప్రవృత్తిరుపపద్యతే ॥ ౭౪౧ ॥
362. తదర్థం వా త్వమర్థం వా సమ్యగ్లక్షయతః స్వయమ్ । భాగలక్షణయా సాధ్యం కిమస్తీతి న శఙ్క్యతామ్ ॥ ౭౪౯ ॥
363. తదర్థస్య పరోక్షత్వాదివిశిష్టచితేరపి । త్వమర్థస్యాపరోక్షత్వాదివిశిష్టచితేరపి ॥ ౭౧౮ ॥
364. తదర్థే చ కథం తత్ర సమ్ప్రవర్తేత లక్షణా । అత్ర శోణో ధావతీతి వాక్యవన్న ప్రవర్తతే ॥ ౭౪౩ ॥
365. తదేకవృత్త్యా తత్స్థైర్యం నైశ్చల్యం న తు వర్ష్మణః । విద్యైశ్వర్యతపోరూపకులవర్ణాశ్రమాదిభిః ॥ ౧౨౦ ॥
366. తద్వత్త్వయాప్యాత్మన ఉక్తమేత - జ్జన్మాప్యయవ్యాధిజరాదిదుఃఖమ్ । మృషైవ సర్వం భ్రమకల్పితం తేసమ్యగ్విచార్యాత్మని ముఞ్చ భీతిమ్ ॥ ౨౬౯ ॥
367. తద్వదేవ చిదాభాసచైతన్యం వృత్తిసంస్థితమ్ । స్వప్రకాశం పరం బ్రహ్మ ప్రకాశయితుమక్షమమ్ ॥ ౮౦౨ ॥
368. తద్వద్విషయసాంనిధ్యాదానన్దో యః ప్రతీయతే । బిమ్బానన్దాంశవిస్ఫూర్తిరేవాసౌ న జడాత్మనామ్ ॥ ౬౭౦ ॥
369. తద్విద్యావిషయం బ్రహ్మ సత్యజ్ఞానసుఖాత్మకమ్ । శాన్తం చ తదతీతం చ పరం బ్రహ్మ తదుచ్యతే ॥ ౯౯౬ ॥
370. తన్మతం దూషయత్యన్యోఽసహమానః పృథగ్జనః । దేహ ఆత్మా కథం ను స్యాత్పరతన్త్రో హ్యచేతనః ॥ ౫౩౬ ॥
371. తమఃప్రధానప్రకృతివిశిష్టాత్పరమాత్మనః । అభూత్సకాశాదాకాశమాకాశాద్వాయురుచ్యతే ॥ ౩౩౫ ॥
372. తమేవ సా ధీకర్మేతి శ్రుతిర్వక్తి మహేశితుః । నిగ్రహానుగ్రహే శక్తిరావృతిక్షేపయోర్యతః ॥ ౫౦౬ ॥
373. తయోరుపాధిశ్చ విశిష్టతా చతద్ధర్మభాక్త్వం చ విలక్షణత్వమ్ । భ్రాన్త్యా కృతం సర్వమిదం మృషైవస్వప్నార్థవజ్జాగ్రతి నైవ సత్యమ్ ॥ ౭౬౩ ॥
374. తయోరేవ విరోధిత్వం యుక్తం భిన్నస్వభావయోః । తమఃప్రకాశయోర్యద్వత్పరస్పరవిరోధితా ॥ ౫౧౬ ॥
375. తస్మాచ్ఛ్రద్ధా సుసమ్పాద్యా గురువేదాన్తవాక్యయోః । ముముక్షోః శ్రద్దధానస్య ఫలం సిధ్యతి నాన్యథా ॥ ౨౧౫ ॥
376. తస్మాత్క్రియాన్తరం త్యక్త్వా జ్ఞాననిష్ఠాపరో యతిః । సదాత్మనిష్ఠయా తిష్ఠేన్నిశ్చలస్తత్పరాయణః ॥ ౮౬౨ ॥
377. తస్మాత్తత్త్వమసీత్యత్ర లక్షణా భాగలక్షణా । వాక్యార్థసత్త్వాఖణ్డైకరసతాసిద్ధయే మతా ॥ ౭౫౨ ॥
378. తస్మాత్తితిక్షయా సోఢ్వా తత్తద్దుఃఖముపాగతమ్ । కుర్యాచ్ఛక్త్యనురూపేణ శ్రవణాది శనైః శనైః ॥ ౧౪౯ ॥
379. తస్మాత్త్వం చాప్యప్రమత్తః సమాధీ - న్కృత్వా గ్రన్థిం సాధు నిర్దహ్య యుక్తః । నిత్యం బ్రహ్మానన్దపీయూషసిన్ధౌమజ్జన్క్రీడన్మోదమానో రమస్వ ॥ ౯౦౮ ॥
380. తస్మాత్త్వమభయం నిత్యం కేవలానన్దలక్షణమ్ । నిష్కలం నిష్క్రియం శాన్తం బ్రహ్మైవాసి సదాద్వయమ్ ॥ ౭౮౪ ॥
381. తస్మాత్త్వయీదం భ్రమతః ప్రతీతంమృషైవ నో సత్యమవేహి సాక్షాత్ । బ్రహ్మ త్వమేవాసి సుఖస్వరుపంత్వత్తో న భిన్నం విచినుష్వ బుద్ధౌ ॥ ౨౮౯ ॥
382. తస్మాదజ్ఞానవిచ్ఛిత్త్యై జ్ఞానం సమ్పాదయేత్సుధీః । ఆత్మానాత్మవివేకేన జ్ఞానం సిధ్యతి నాన్యథా ॥ ౫౧౮ ॥
383. తస్మాదనర్థస్య నిదానమర్థఃపుమర్థసిద్ధిర్న భవత్యనేన । తతో వనాన్తే నివసన్తి సన్తఃసంన్యస్య సర్వం ప్రతికూలమర్థమ్ ॥ ౮౩ ॥
384. తస్మాదనిత్యే స్వర్గాదౌ సాధనత్వేన చోదితమ్ । నిత్యం నైమిత్తికం చాపి సర్వం కర్మ ససాధనమ్ ॥ ౧౭౨ ॥
385. తస్మాదన్నవికారిత్వేనాయమన్నమయో మతః । ఆచ్ఛాదకత్వాదేతస్యాప్యసేః కోశవదాత్మనః ॥ ౪౪౫ ॥
386. తస్మాదాత్మా కేవలానన్దరూపోయః సర్వస్మాద్వస్తునః ప్రేష్ఠ ఉక్తః । యో వా అస్మాన్మన్యతేఽన్యం ప్రియం యంసోఽయం తస్మాచ్ఛోకమేవానుభుఙ్క్తే ॥ ౬౩౧ ॥
387. తస్మాదావృతివిక్షేపౌ కిఞ్చిత్కర్తుం న శక్నుతః । స్వయమేవ స్వతన్త్రోఽసౌ తత్ప్రవృత్తినిరోధయోః ॥ ౫౦౫ ॥
388. తస్మాదేవ తు బుద్ధేః కర్తృత్వం తదితరస్య కరణత్వమ్ । సిధ్యత్యాత్మన ఉభయాద్విద్యాత్సంసారకారణం మోహాత్ ॥ ౩౪౯ ॥
389. తస్మాద్ధి కార్యం న కదాపి భిన్నంస్వకారణాదస్తి యతస్తతోఽఙ్గ । యద్భౌతికం సర్వమిదం తథైవతద్భూతమాత్రం న తతోఽపి భిన్నమ్ ॥ ౬౮౬ ॥
390. తస్మాద్బ్రహ్మాత్మనోర్భేదః కల్పితో న తు వాస్తవః । అత ఎవ ముహుః శ్రుత్యాప్యేకత్వం ప్రతిపాద్యతే ॥ ౬౯౮ ॥
391. తస్మాన్న కర్మసాధ్యత్వం బ్రహ్మణోఽస్తి కుతశ్చన । కర్మసాధ్యం త్వనిత్యం హి బ్రహ్మ నిత్యం సనాతనమ్ ॥ ౧౬౩ ॥
392. తస్మాన్న మానసో ధర్మో నిర్గుణత్వాన్న చాత్మనః । కిం తు పుణ్యస్య సాంనిధ్యాదిష్టస్యాపి చ వస్తునః ॥ ౬౪౬ ॥
393. తస్మాన్ముముక్షోః కర్తవ్యా జ్ఞాననిష్ఠా ప్రయత్నతః । నిఃశేషవాసనాక్షత్యై విపరీతనివృత్తయే ॥ ౮౫౧ ॥
394. తస్మాన్ముముక్షోరధికా తితిక్షాసమ్పాదనీయేప్సితకార్యసిద్ధ్యై । తీవ్రా ముముక్షా చ మహత్యుపేక్షాచోభే తితిక్షాసహకారికారణమ్ ॥ ౧౪౪ ॥
395. తస్య కార్యతయా జీవవృత్తిర్భవతి బాధితా । ఉపప్రభా యథా సూర్యం ప్రకాశయితుమక్షమా ॥ ౮౦౧ ॥
396. తాన్యేవ సూక్ష్మభూతాని వ్యోమాదీని పరస్పరమ్ । పఞ్చీకృతాని స్థూలాని భవన్తి శృణు తత్క్రమమ్ ॥ ౩౯౭ ॥
397. తాపత్రయం తీవ్రమవేక్ష్య వస్తుదృష్ట్వా కలత్రం తనయాన్విహాతుమ్ । మధ్యే ద్వయోర్లోడనమాత్మనో య - త్సైషా మతా మాధ్యమికీ ముముక్షా ॥ ౨౩౦ ॥
398. తాపైస్త్రిభిర్నిత్యమనేకరూపైః సన్తప్యమానః క్షుభితాన్తరాత్మా । పరిగ్రహం సర్వమనర్థబుద్ధ్యా జహాతి సా తీవ్రతరా ముముక్షా ॥ ౨౨౯ ॥
399. తావదేవ నరః స్వస్థః సారగ్రహణతత్పరః । వివేకీ ప్రయతేతాశు భవబన్ధవిముక్తయే ॥ ౨౪౩ ॥
400. తితిక్షయా తపో దానం యజ్ఞస్తీర్థం వ్రతం శ్రుతమ్ । భూతిః స్వర్గోఽపవర్గశ్చ ప్రాప్యతే తత్తదర్థిభిః ॥ ౧౪౦ ॥
401. తితిక్షోరేవ విఘ్నేభ్యస్త్వనివర్తితచేతసః । సిధ్యన్తి సిద్ధయః సర్వా అణిమాద్యాః సమృద్ధయః ॥ ౧౪౩ ॥
402. తిష్ఠత్యేవ స్వరూపేణ న తు శూన్యాయతే జగత్ । క్వచిదఙ్కురరూపేణ క్వచిద్బీజాత్మనా వటః । కార్యకారణరూపేణ యథా తిష్ఠత్యదస్తథా ॥ ౫౮౭ ॥
403. తీవ్రమధ్యమమన్దాతిమన్దభేదాశ్చతుర్విధాః । ముముక్షా తత్ప్రకారోఽపి కీర్త్యతే శ్రూయతాం బుధైః ॥ ౨౨౮ ॥
404. తుర్యావస్థాం సప్తభూమిం క్రమాత్ప్రాప్నోతి యోగిరాట్ । విదేహముక్తిరేవాత్ర తుర్యాతీతదశోచ్యతే ॥ ౯౬౪ ॥
405. తేజః శబ్దస్పర్శరూపైర్గుణవత్కారణం క్రమాత్ । ఆపశ్చతుర్గుణః శబ్దస్పర్శరూపరసైః క్రమాత్ ॥ ౪౧౦ ॥
406. తేజోంశకతయా పాణీ వహ్న్యాద్యర్చనతత్పరౌ । జలాంశకతయోపస్థో రేతోమూత్రవిసర్గకృత్ ॥ ౪౧౫ ॥
407. తేన బన్ధోఽస్య జీవస్య సంసారోఽపి చ తత్కృతః । సమ్ప్రాప్తః సర్వదా యత్ర దుఃఖం భూయః స ఈక్షతే ॥ ౫౦౮ ॥
408. తేన స్వదౌష్ట్యం పరిముచ్య చిత్తంశనైః శనైః శాన్తిముపాదదాతి । చిత్తస్య బాహ్యార్థవిమోక్షమేవమోక్షం విదుర్మోక్షణలక్షణజ్ఞాః ॥ ౧౩౩ ॥
409. తేనైవ సర్వజన్తూనాం కామనా బలవత్తరా । జీర్యత్యపి చ దేహేఽస్మిన్కామనా నైవ జీర్యతే ॥ ౬౦ ॥
410. తేనోపలభ్యతే శబ్దః కారణస్యాతిరేకతః । తథా నభస్వతో ధర్మోఽప్యగ్న్యాదావుపలభ్యతే ॥ ౪౦౬ ॥
411. తైలధారావదచ్ఛిన్నవృత్త్యా తద్ధ్యానమిష్యతే । తావత్కాలం ప్రయత్నేన కర్తవ్యం శ్రవణం సదా ॥ ౮౧౫ ॥
412. త్వం ప్రత్యస్తాశేషవిశేషం వ్యోమేవాన్తర్బహిరపి పూర్ణమ్ । బ్రహ్మానన్దం పరమద్వైతం శుద్ధం బుద్ధం తత్త్వమసి త్వమ్ ॥ ౭౮౯ ॥
413. త్వఙ్మారుతాంశకతయా స్పర్శం గృహ్ణాతి తద్గుణమ్ । తేజోంశకతయా చక్షూ రూపం గృహ్ణాతి తద్గుణమ్ ॥ ౪౧౨ ॥
414. త్వత్కటాక్షవరచాన్ద్రచన్ద్రికాపాతధూతభవతాపజశ్రమః । ప్రాప్తవానహమఖణ్డవైభవానన్దమాత్మపదమక్షయం క్షణాత్ ॥ ౯౩౨ ॥
415. త్వయాపి ప్రత్యభిజ్ఞాతం సుఖమాత్రత్వమాత్మనః । సుషుప్తాదుత్థితవతా సుఖమస్వాప్సమిత్యను ॥ ౬౬౨ ॥
416. దమం వినా సాధు మనఃప్రసాద - హేతుం న విద్మః సుకరం ముముక్షోః । దమేన చిత్తం నిజదోషజాతంవిసృజ్య శాన్తిం సముపైతి శీఘ్రమ్ ॥ ౧౩౪ ॥
417. దర్శయిత్వా సుషుప్తౌ తద్బ్రహ్మాభిన్నత్వమాత్మనః । ఉపపాద్య సదైకత్వం ప్రదర్శయితుమిచ్ఛయా ॥ ౭౨౯ ॥
418. దశాచతుష్టయాభ్యాసాదసంసర్గఫలా తు యా । రూఢసత్త్వచమత్కారా ప్రోక్తాసంసక్తినామికా ॥ ౯౪౫ ॥
419. దహత్యలాభే నిఃస్వత్వం లాభే లోభో దహత్యముమ్ । తస్మాత్సన్తాపకం విత్తం కస్య సౌఖ్యం ప్రయచ్ఛతి ॥ ౭౪ ॥
420. దివాన్ధదృష్టేస్తు దివాన్ధకారఃప్రత్యక్షసిద్ధోఽపి స కిం యథార్థః । తద్వద్భ్రమేణావగతః పదార్థోభ్రాన్తస్య సత్యః సుమతేర్మృషైవ ॥ ౨౮౬ ॥
421. దీపాద్దీపో యథా తద్వత్పితుః పుత్రః ప్రజాయతే । పితుర్గుణానాం తనయే బీజాఙ్కురవదీక్షణాత్ ॥ ౫౨౫ ॥
422. దుఃఖం చ భోగకాలేఽపి తేషామన్తే మహత్తరమ్ । సుఖం విషయసమ్పృక్తం విషసమ్పృక్తభక్తవత్ ॥ ౬౫౧ ॥
423. దుఃఖప్రత్యయశూన్యత్వాదానన్దమయతా మతా । అజ్ఞానే సకలం సుప్తౌ బుద్ధ్యాది ప్రవిలీయతే ॥ ౫౬౨ ॥
424. దుఃఖాభావః సుఖమితి యదుక్తం పూర్వవాదినా । అనాఘ్రాతోపనిషదా తదసారం మృషా వచః ॥ ౬౬౩ ॥
425. దుఃఖాభావస్తు లోష్టాదౌ విద్యతే నానుభూయతే । సుఖలేశోఽపి సర్వేషాం ప్రత్యక్షం తదిదం ఖలు ॥ ౬౬౪ ॥
426. దుఃఖినోఽపి సుషుప్తౌ త్వానన్దమయతా తతః । సుప్తౌ కిఞ్చిన్న జానామీత్యనుభూతిశ్చ దృశ్యతే ॥ ౫౬౩ ॥
427. దురదృష్టాదికం నాత్ర ప్రతిబన్ధః ప్రకల్ప్యతామ్ । ప్రియస్య వస్తునో లాభే దురదృష్టం న సిధ్యతి ॥ ౬౪౫ ॥
428. దుష్పారే భవసాగరే జనిమృతవ్యాధ్యాదిదుఃఖోత్కటేఘోరే పుత్రకలత్రమిత్రబహులగ్రాహాకరే భీకరే । కర్మోత్తుఙ్గతరఙ్గభఙ్గనికరైరాకృష్యమాణో ముహుఃయాతాయాతగతిభ్రమేణ శరణం కిఞ్చిన్న పశ్యామ్యహమ్ ॥ ౨౬౩ ॥
429. దూరాదవేక్ష్యాగ్నిశిఖాం పతఙ్గోరమ్యత్వబుద్ధ్యా వినిపత్య నశ్యతి । యథా తథా నష్టదృగేష సూక్ష్మంకథం నిరీక్షేత విముక్తిమార్గమ్ ॥ ౫౧ ॥
430. దృగాద్యవిషయే వ్యోమ్ని నీలతాది యథాబుధాః । అధ్యస్యన్తి తథైవాస్మిన్నాత్మన్యపి మతిభ్రమాత్ ॥ ౪౭౮ ॥
431. దృశ్యధీవృత్తిరేతస్య కేవలీభావభావనా । పరం బోధైకతావాప్తిః సుప్తిసుప్తిరితీర్యతే ॥ ౯౫౭ ॥
432. దృశ్యన్తే యేన సన్దృష్టా దృశ్యాః స్యురహమాదయః । కామాదిసర్వవృత్తీనాం ద్రష్టారమవికారిణమ్ ॥ ౮౩౨ ॥
433. దృశ్యస్యాపి చ సాక్షిత్వాత్సముల్లేఖనమాత్మని । నివర్తకమనోవస్థా నిర్వికల్ప ఇతీర్యతే ॥ ౮౭౩ ॥
434. దేవర్షిపితృమర్త్యర్ణబన్ధముక్తాస్తు కోటిశః । భవబన్ధవిముక్తస్తు యః కశ్చిద్బ్రహ్మవిత్తమః ॥ ౨౪౪ ॥
435. దేశకాలాదివైశిష్ట్యం విరుద్ధాంశం నిరస్య చ । అవిరుద్ధం దేవదత్తదేహమాత్రం స్వలక్షణమ్ ॥ ౭౫౫ ॥
436. దేహత్రయాతిరిక్తోఽహం శుద్ధచైతన్యమస్మ్యహమ్ । బ్రహ్మాహమితి యస్యాన్తః స జీవన్ముక్త ఉచ్యతే ॥ ౯౭౬ ॥
437. దేహాత్మబుద్ధేర్విచ్ఛిత్త్యై జ్ఞానం కర్మ వివృద్ధయే । అజ్ఞానమూలకం కర్మ జ్ఞానం తూభయనాశకం ॥ ౮౫౪ ॥
438. దేహాదావహమిత్యేవ భావో దృఢతరో ధియః । దృశ్యతేఽహఙ్కృతేస్తస్మాదన్తర్భావోఽత్ర యుజ్యతే ॥ ౩౪౮ ॥
439. దేహాదిః క్షీయతే లోకో యథైవం కర్మణా చితః । తథైవాముష్మికో లోకః సఞ్చితః పుణ్యకర్మణా ॥ ౧౬౪ ॥
440. దేహోఽయం పితృభుక్తాన్నవికారాచ్ఛుక్లశోణితాత్ । జాతః ప్రవర్ధతేఽన్నేన తదభావే వినశ్యతి ॥ ౪౪౪ ॥
441. దైవే చ వేదే చ గురౌ చ మన్త్రేతీర్థే మహాత్మన్యపి భేషజే చ । శ్రద్ధా భవత్యస్య యథా యథాన్త - స్తథా తథా సిద్ధిరుదేతి పుంసామ్ ॥ ౨౧౩ ॥
442. ద్రష్టా శ్రోతా వక్తా కర్తా భోక్తా భవత్యహఙ్కారః । స్వయమేతద్వికృతీనాం సాక్షీ నిర్లేప ఎవాత్మా ॥ ౪౨౪ ॥
443. ద్వయోరుపాధ్యోరేకత్వే తయోరప్యభిమానినోః । సూత్రాత్మనస్తైజసస్యాప్యభేదః పూర్వవన్మతః ॥ ౩౯౫ ॥
444. ద్వైతవర్జితచిన్మాత్రే పదే పరమపావనే । అక్షుబ్ధచిత్తవిశ్రాన్తః స జీవన్ముక్త ఉచ్యతే ॥ ౯౭౩ ॥
445. ధనం భయనిబన్ధనం సతతదుఃఖసంవర్ధనంప్రచణ్డతరకర్దనం స్ఫుటితబన్ధుసంవర్ధనమ్ । విశిష్టగుణబాధనం కృపణధీసమారాధనంన ముక్తిగతిసాధనం భవతి నాపి హృచ్ఛోధనమ్ ॥ ౭౦ ॥
446. ధనకాన్తాజ్వరాదీనాం ప్రాప్తకాలే సుఖాదిభిః । వికారహీనతైవ స్యాత్సుఖదుఃఖసమానతా ॥ ౧౨౪ ॥
447. ధనేన మదవృద్ధిః స్యాన్మదేన స్మృతినాశనమ్ । స్మృతినాశాద్బుద్ధినాశో బుద్ధినాశాత్ప్రణశ్యతి ॥ ౭౬ ॥
448. ధన్యః కృతార్థస్త్వమహో వివేకఃశివప్రసాదస్తవ విద్యతే మహాన్ । విసృజ్య తు ప్రాకృతలోకమార్గంబ్రహ్మావగన్తుం యతసే యతస్త్వమ్ ॥ ౨౭౮ ॥
449. ధ్యానం సమాధిరిత్యేవ నిగదన్తి మనీషిణః । సర్వం బ్రహ్మేతి విజ్ఞానాదిన్ద్రియగ్రామసంయమః ॥ ౯౧౧ ॥
450. ధ్యానపూజాదికం లోకే ద్రష్టర్యేవ కరోతి యః । పారమార్థికధీహీనః స దమ్భాచార ఉచ్యతే ॥ ౧౧౬ ॥
451. ధ్యానశబ్దేన విఖ్యాతా పరమానన్దదాయినీ । నిర్వికారతయా వృత్త్యా బ్రహ్మాకారతయా పునః ॥ ౯౨౦ ॥
452. న కర్మ యత్కిఞ్చిదపేక్షతే హి రూపోపలబ్ధౌ పురుషస్య చక్షుః । జ్ఞానం తథైవ శ్రవణాదిజన్యం వస్తుప్రకాశే నిరపేక్షమేవ ॥ ౧౯౫ ॥
453. న కర్మణా న ప్రజయా ధనేనేతి స్వయం శ్రుతిః । కర్మణో మోక్షహేతుత్వం సాక్షాదేవ నిషేధతి ॥ ౧౬౮ ॥
454. న కస్యాపి స్వసద్భావే ప్రమాణమభికాఙ్క్ష్యతే । ప్రమాణానాం చ ప్రామాణ్యం యన్మూలం కిం తు బోధయేత్ ॥ ౪౭౫ ॥
455. న కేవలాజ్ఞానమయో ఘటకుడ్యాదివజ్జడః । ఇతి నిశ్చయమేతేషాం దూషయత్యపరో జడః ॥ ౫౬౮ ॥
456. న కోఽపి సమ్యక్త్వధియా వినైవభోగ్యం నరః కామయితుం సమర్థః । యతస్తతః కామజయేచ్ఛురేతాంసమ్యక్త్వబుద్ధిం విషయే నిహన్యాత్ ॥ ౬౫ ॥
457. న చ సంన్యసనాదేవ సిద్ధిం సమధిగచ్ఛతి । ఇత్యనుష్ఠేయసన్త్యాగాత్సిద్ధ్యభావమువాచ చ ॥ ౧౪౮ ॥
458. న చాస్య కశ్చిజ్జనితేత్యాగమేన నిషిధ్యతే । కారణం బ్రహ్మ తత్తస్మాద్బ్రహ్మ నోత్పాద్యమిష్యతే ॥ ౧౫౬ ॥
459. న జ్ఞానకర్మణోర్యస్మాత్సహయోగస్తు యుజ్యతే । తస్మాత్త్యాజ్యం ప్రయత్నేన కర్మ జ్ఞానేచ్ఛునా ధ్రువమ్ ॥ ౨౦౩ ॥
460. న తథా విద్యతే వ్యాప్తిర్వహ్న్యాదేః ఖనభస్వతోః । సూక్ష్మత్వాదంశకవ్యాప్తేస్తద్ధర్మో నోపలభ్యతే ॥ ౪౦౭ ॥
461. న తు కృత్వైవ సంన్యాసం తూష్ణీమేవ మృతస్య హి । పుణ్యలోకగతిం బ్రూతే భగవాన్న్యాసమాత్రతః ॥ ౧౪౭ ॥
462. న దేశో న కాలో న దిగ్వాపి సత్స్యా - న్న వస్త్వన్తరం స్థూలసూక్ష్మాదిరూపమ్ । యదేషామధిష్ఠానభూతం విశుద్ధంసదేకం పరం సత్తదేవాహమస్మి ॥ ౮౯౦ ॥
463. న దేహో న చాక్షాణి న ప్రాణావాయు - ర్మనో నాపి బుద్ధిర్న చిత్తం హ్యహన్ధీః । యదేషామధిష్ఠానభూతం విశుద్ధంసదేకం పరం సత్తదేవాహమస్మి ॥ ౮౮౯ ॥
464. న ప్రమాదోఽత్ర కర్తవ్యో విదుషా మోక్షమిచ్ఛతా । ప్రమాదే జృమ్భతే మాయా సూర్యాపాయే తమో యథా ॥ ౯౦౨ ॥
465. న మేఽస్తి దేహేన్ద్రియబుద్ధియోగోన పుణ్యలేశోఽపి న పాపలేశః । క్షుధాపిపాసాదిషడూర్మిదూరఃసదా విముక్తోఽస్మి చిదేవ కేవలః ॥ ౮౪౧ ॥
466. న వేషభాషాభిరముష్య ముక్తిర్యాకేవలాఖణ్డచిదాత్మనా స్థితిః । తత్సిద్ధయే స్వాత్మని సర్వదా స్థితోజహ్యాదహన్తాం మమతాముపాధౌ ॥ ౮౪౫ ॥
467. న శఙ్కనీయమిత్యార్యైర్జ్ఞాతార్థే న హి లక్షణా । తత్పదం త్వమ్పదం వాపి శ్రూయతే చ ప్రతీయతే ॥ ౭౪౨ ॥
468. న శబ్దో న రూపం న చ స్పర్శకో వాతథా నో రసో నాపి గన్ధో న చాన్యః । యదేషామధిష్ఠానభూతం విశుద్ధంసదేకం పరం సత్తదేవాహమస్మి ॥ ౮౮౭ ॥
469. న సద్ద్రవ్యజాతం గుణా న క్రియా వాన జాతిర్విశేషో న చాన్యః కదాపి । యదేషామధిష్ఠానభూతం విశుద్ధంసదేకం పరం సత్తదేవాహమస్మి ॥ ౮౮౮ ॥
470. న సా తత్త్వమసీత్యత్ర వాక్య ఎషా ప్రవర్తతే । గఙ్గాయా అపి ఘోషస్యాధారాధేయత్వలక్షణమ్ ॥ ౭౩౫ ॥
471. న సాక్షిణం సాక్ష్యధర్మా న స్పృశన్తి విలక్షణమ్ । అవికారముదాసీనం గృహధర్మాః ప్రదీపవత్ ॥ ౯౩౪ ॥
472. న సావయవ ఎకస్య నాత్మా విషయ ఇష్యతే । అస్యాస్మత్ప్రత్యయార్థత్వాదపరోక్షాచ్చ సర్వశః ॥ ౪౭౩ ॥
473. న స్వప్నజాగరణయోరుభయోర్విశేషఃసన్దృశ్యతే క్వచిదపి భ్రమజైర్వికల్పైః । యద్దృష్టదర్శనముఖైరత ఎవ మిథ్యాస్వప్నో యథా నను తథైవ హి జాగరోఽపి ॥ ౭౬౫ ॥
474. న హి త్వం దేహోఽసావసురపి చ వాప్యక్షనికరోమనో వా బుద్ధిర్వా క్వచిదపి తథాహఙ్కృతిరపి । న చైషాం సఙ్ఘాతస్త్వము భవతి విద్వన్ శృణు పరంయదేతేషాం సాక్షీ స్ఫురణమమలం తత్త్వమసి హి ॥ ౭౭౩ ॥
475. న హి దుఃఖప్రదం వస్తు సుఖం దాతుం సర్మహతి । కిం విషం పిబతో జన్తోరమృతత్వం ప్రయచ్ఛతి ॥ ౬౩౮ ॥
476. న హి ప్రమాణాన్తరబాధితస్యయాథార్థ్యమఙ్గీక్రియతే మహద్భిః । పుత్రాదిశూన్యాన్తమనాత్మతత్త్వ - మిత్యేవ విస్పష్టమతః సుజాతమ్ ॥ ౫౮౦ ॥
477. న హ్యత్ర విషయః కశ్చిన్నాపి బుద్ధ్యాది కిఞ్చన । ఆత్మైవ కేవలానన్దమాత్రస్తిష్ఠతి నిర్ద్వయః ॥ ౬౬౦ ॥
478. న హ్యర్కః కురుతే కర్మ న కారయతి జన్తవః । స్వస్వభావానురోధేన వర్తన్తే స్వస్వకర్మసు ॥ ౪౨౬ ॥
479. నానాత్వేన ప్రతీతానామజ్ఞానానామభేదతః । ఎకత్వేన సమష్టిః స్యాద్భూరుహాణాం వనం యథా ॥ ౩౦౮ ॥
480. నానాయోనిసహస్రేషు జాయమానో ముహుర్ముహుః । మ్రియమాణో భ్రమత్యేష జీవః సంసారమణ్డలే ॥ ౩౫౪ ॥
481. నానుభూతః కదాప్యాత్మాననుభూతస్య వస్తునః । సాదృశ్యం సిధ్యతి కథమనాత్మని విలక్షణే ॥ ౪౬౯ ॥
482. నాన్తఃప్రజ్ఞో న బహిఃప్రజ్ఞకో వానైవ ప్రజ్ఞో నాపి చాప్రజ్ఞ ఎషః । నాహం శ్రోతా నాపి మన్తా న బోద్ధాసాక్షీ నిత్యః ప్రత్యగేవాహమస్మి ॥ ౮౪౦ ॥
483. నాప్యేష ధర్మో మనసోఽసత్యర్థే తదదర్శనాత్ । అసతి వ్యఞ్జకే వ్యఙ్గ్యం నోదేతీతి న మన్యతామ్ ॥ ౬౪౩ ॥
484. నామరూపే పృథక్కృత్వా బ్రహ్మణ్యేవ విలాపయన్ । అధిష్ఠానం పరం బ్రహ్మ సచ్చిదానన్దమద్వయమ్ । యత్తదేవాహమిత్యేవ నిశ్చితాత్మా భవేద్ధ్రువమ్ ॥ ౮౮౫ ॥
485. నాశకత్వం తదుభయోః కో ను కల్పయితుం క్షమః । సర్వం కర్మావిరోధ్యేవ సదాజ్ఞానస్య సర్వదా ॥ ౫౧౪ ॥
486. నాశేషలోకైరనుభూయమానఃప్రత్యక్షతోఽయం సకలప్రపఞ్చః । కథం మృషా స్యాదితి శఙ్కనీయంవిచారశూన్యేన విముహ్యతా త్వయా ॥ ౨౮౫ ॥
487. నాసతః సత ఉత్పత్తిః శ్రూయతే న చ దృశ్యతే । ఉదేతి నరశృఙ్గాత్కిం ఖపుష్పాత్కిం భవిష్యతి ॥ ౫౯౦ ॥
488. నాస్మ్యాగన్తా నాపి గన్తా న హన్తానాహం కర్తా న ప్రయోక్తా న వక్తా । నాహం భోక్తా నో సుఖీ నైవ దుఃఖీసాక్షీ నిత్యః ప్రత్యగేవాహమస్మి ॥ ౮౩౮ ॥
489. నాహం దేహో నాప్యసుర్నాక్షవర్గోనాహఙ్కారో నో మనో నాపి బుద్ధిః । అన్తస్తేషాం చాపి తద్విక్రియాణాంసాక్షీ నిత్యః ప్రత్యగేవాహమస్మి ॥ ౮౩౫ ॥
490. నాహం యోగీ నో వియోగీ న రాగీనాహం క్రోధీ నైవ కామీ న లోభీ । నాహం బద్ధో నాపి యుక్తో న ముక్తఃసాక్షీ నిత్యః ప్రత్యగేవాహమస్మి ॥ ౮౩౯ ॥
491. నాహం స్థూలో నాపి సూక్ష్మో న దీర్ఘోనాహం బాలో నో యువా నాపి వృద్ధః । నాహం కాణో నాపి మూకో న షణ్డఃసాక్షీ నిత్యః ప్రత్యగేవాహమస్మి ॥ ౮౩౭ ॥
492. నిత్యానన్దస్వరూపోఽహమాత్మాహం త్వదనుగ్రహాత్ । పూర్ణోఽహమనవద్యోఽహం కేవలోఽహం చ సద్గురో ॥ ౯౩౦ ॥
493. నిత్యానన్దాఖణ్డైకరసం నిష్కలమక్రియమస్తవికారమ్ । ప్రత్యగభిన్నం పరమవ్యక్తం శుద్ధం బుద్ధం తత్త్వమసి త్వమ్ ॥ ౭౮౮ ॥
494. నిత్యానిత్యపదార్థబోధరహితో యశ్చోభయత్ర స్రగా - ద్యర్థానామనుభూతిలగ్నహృదయో నిర్విణ్ణబుద్ధిర్జనః । తస్యైవాస్య జడస్య కర్మ విహితం శ్రుత్యా విరజ్యాభితోమోక్షేచ్ఛోర్న విధీయతే తు పరమానన్దార్థినో ధీమతః ॥ ౧౯౮ ॥
495. నిత్యానిత్యపదార్థవివేకాత్పురుషస్య జాయతే సద్యః । స్రక్చన్దనవనితాదౌ సర్వత్రానిత్యవస్తుని విరక్తిః ॥ ౨౩ ॥
496. నిత్యానిత్యవివేకశ్చ దేహక్షణికతామతిః । మృత్యోర్భీతిశ్చ తాపశ్చ ముముక్షావృద్ధికారణమ్ ॥ ౨౪౮ ॥
497. నిత్యాహితేన విత్తేనభయచిన్తానపాయినా । చిత్తస్వాస్థ్యం కుతో జన్తో - ర్గృహస్థేనాహినా యథా ॥ ౮౧ ॥
498. నిద్రా యథా పురుషమప్రమత్తంసమావృణోతీయమపి ప్రతీచమ్ । తథావృణోత్యావృతిశక్తిరన్త - ర్విక్షేపశక్తిం పరిజృమ్భయన్తీ ॥ ౪౯౨ ॥
499. నిద్రాగాఢతమోవృతః కిల జనః స్వప్నే భుజఙ్గాదినాగ్రస్తం స్వం సమవేక్ష్య యత్ప్రలపతి త్రాసాద్ధతోఽస్మీత్యలమ్ । ఆప్తేన ప్రతిబోధితః కరతలేనాతాడ్య పృష్టః స్వయంకిఞ్చిన్నేతి వదత్యముష్య వచనం స్యాత్తత్కిమర్థం వద ॥ ౨౬౭ ॥
500. నిద్రాసూతశరీరధర్మసుఖదుఃఖాదిప్రపఞ్చోఽపి వాజీవేశాదిభిదాపి వా న చ ఋతం కర్తుం క్వచిచ్ఛక్యతే । మాయాకల్పితదేశకాలజగదీశాదిభ్రమస్తాదృశఃకో భేదోఽస్త్యనయోర్ద్వయోస్తు కతమః సత్యోఽన్యతః కో భవేత్ ॥ ౭౬౪ ॥
501. నిమిత్తమప్యుపాదానం స్వయమేవ భవన్ప్రభుః । చరాచరాత్మకం విశ్వం సృజత్యవతి లుమ్పతి ॥ ౩౩౨ ॥
502. నిమేషోన్మేషయోర్వాపి తథైవ జ్ఞానకర్మణోః । ప్రతీచీం పశ్యతః పుంసాం కుతః ప్రాచీవిలోకనమ్ । ప్రత్యక్ప్రవణచిత్తస్య కుతః కర్మణి యోగ్యతా ॥ ౮౫౬ ॥
503. నియమో హి పరానన్దో నియమాత్క్రియతే బుధైః । సుఖేనైవ భవేద్యస్మిన్నజస్రం బ్రహ్మచిన్తనమ్ ॥ ౯౧౩ ॥
504. నిరుపాధిభ్రమేష్వస్మిన్నైవాపేక్షా ప్రదృశ్యతే । సోపాధిష్వేవ తద్దృష్టం రజ్జుసర్పభ్రమాదిషు ॥ ౪౮౦ ॥
505. నిరోధః సర్వవృత్తీనాం ప్రాణాయామః స ఉచ్యతే । నిషేధనం ప్రపఞ్చస్య రేచకాఖ్యః సమీరణః ॥ ౯౧౫ ॥
506. నిర్గుణస్య గుణాధానమపి నైవోపపద్యతే । కేవలో నిర్గుణశ్చేతి నైర్గుణ్యం శ్రూయతే యతః ॥ ౧౬౦ ॥
507. నిర్ణీతమతజాతాని ఖణ్డితాన్యేవ పణ్డితైః । శ్రుతిభిశ్చాప్యనుభవైర్బాధకైః ప్రతివాదినామ్ ॥ ౫౭౮ ॥
508. నిర్మమత్వం స్మృతం యేన కైవల్యం లభతే బుధః । గురువేదాన్తవచనైర్నిశ్చితార్థే దృఢస్థితిః ॥ ౧౧౯ ॥
509. నిర్వికల్పం పరం బ్రహ్మ యత్తస్మిన్నేవ నిష్ఠితాః । ఎతే ధన్యా ఎవ ముక్తా జీవన్తోఽపి బహిర్దృశామ్ ॥ ౮౭౭ ॥
510. నిర్వికల్పకసమాధినిష్ఠయాతిష్ఠతో భవతి నిత్యతా ధ్రువమ్ । ఉద్భవాద్యపగతిర్నిరర్గలానిత్యనిశ్చలనిరస్తనిర్వృతిః ॥ ౮౭౫ ॥
511. నిర్వికల్పసమాధిర్యో వృత్తిర్నైశ్చల్యలక్షణా । తమేవ యోగ ఇత్యాహుర్యోగశాస్త్రార్థకోవిదాః ॥ ౯౦౯ ॥
512. నిర్వికారం నిరాకారం నిరఞ్జనమనామయమ్ । ఆద్యన్తరహితం పూర్ణం బ్రహ్మైవాహం న సంశయః ॥ ౮౯౩ ॥
513. నిర్విశేషం నిరాభాసం నిత్యముక్తమవిక్రియమ్ । ప్రజ్ఞానైకరసం సత్యం బ్రహ్మైవాస్మీతి భావయేత్ ॥ ౮౯౫ ॥
514. నిర్విశేషం నిరాభాసమతాదృశమనీదృశమ్ । అనిర్దేశ్యమనాద్యన్తమనన్తం శాన్తమచ్యుతమ్ । అప్రతర్క్యమవిజ్ఞేయం నిర్గుణం బ్రహ్మ శిష్యతే ॥ ౭౬౧ ॥
515. నిష్కలం నిష్క్రియం శాన్తం నిరవద్యం నిరఞ్జనమ్ । ఇత్యేవ వస్తునస్తత్త్వం శ్రుతియుక్తివ్యవస్థితమ్ ॥ ౧౬౨ ॥
516. నిష్కలఙ్కం నిరాతఙ్కం త్రివిధచ్ఛేదవర్జితమ్ । ఆనన్దమక్షరం ముక్తం బ్రహ్మైవాస్మీతి భావయేత్ ॥ ౮౯౪ ॥
517. నిష్టప్తమగ్నినా పాత్రముద్వాస్య త్వరయా యథా । జహాతి గేహం తద్వచ్చ తీవ్రమోక్షేచ్ఛయా ద్విజః ॥ ౨౩౫ ॥
518. నృజన్మ జన్తోరతిదుర్లభం విదు - స్తతోఽపి పుంస్త్వం చ తతో వివేకః । లబ్ధ్వా తదేతత్త్రితయం మహాత్మాయతేత ముక్త్యై సహసా విరక్తః ॥ ౨౩౮ ॥
519. నేతి నేతీత్యరూపత్వాదశరీరో భవత్యయమ్ । విశ్వశ్చ తైజసశ్చైవ ప్రాజ్ఞశ్చేతి చ తే త్రయమ్ ॥ ౯౯౦ ॥
520. నేష్యతే తత్ప్రకారం తే వక్ష్యామి శృణు సాదరమ్ । అహేర్గుణవివర్తస్య గుణమాత్రస్య వస్తుతః ॥ ౬౭౯ ॥
521. నైకధీవిషయత్వేన లిఙ్గం వ్యష్టిర్భవత్యథ । యదేతద్వ్యష్ట్యుపహితం చిదాభాససమన్వితమ్ ॥ ౩౯౦ ॥
522. నైతదన్యతరం బ్రహ్మ కదా భవితుమర్హతి । స్వతఃసిద్ధం సర్వదాప్తం శుద్ధం నిర్మలమక్రియమ్ ॥ ౧౫౫ ॥
523. నైతస్మాత్కర్మణః కార్యమన్యదస్తి విలక్షణమ్ । అజ్ఞానకార్యం తత్కర్మ యతోఽజ్ఞానేన వర్ధతే ॥ ౫౧౨ ॥
524. నైవ ప్రత్యగ్జాయతే వర్ధతే నోకిఞ్చిన్నాపక్షీయతే నైవ నాశమ్ । ఆత్మా నిత్యః శాశ్వతోఽయం పురాణోనాసౌ హన్యో హన్యమానే శరీరే ॥ ౪౫౯ ॥
525. నైవాన్యసాధనాపేక్షా శుశ్రూషోస్తు గురుం వినా । ఉపర్యుపర్యహఙ్కారో వర్ధతే కర్మణా భృశమ్ ॥ ౧౮౧ ॥
526. నైవాస్తి కాచన భిదా న గుణప్రతీతి - ర్నో వాక్ప్రవృత్తిరపి వా న మనఃప్రవృత్తిః । యత్కేవలం పరమశాన్తమనన్తమాద్య - మానన్దమాత్రమవభాతి సదద్వితీయమ్ ॥ ౭౭౧ ॥
527. నోదేతి నాస్తమాయాతి సుఖదుఃఖే మనః ప్రభా । యథాప్రాప్తస్థితిర్యస్య స జీవన్ముక్త ఉచ్యతే ॥ ౯౬౮ ॥
528. పఞ్చానామేవ భూతానాం రజోంశేభ్యోఽభవన్ క్రమాత్ । వాక్పాణిపాదపాయూపస్థాని కర్మేన్ద్రియాణ్యను ॥ ౩౭౫ ॥
529. పఞ్చీకృతేభ్యః ఖాదిభ్యో భూతేభ్యస్త్వీక్షయేశితుః । సముత్పన్నమిదం స్థూలం బ్రహ్మాణ్డం సచరాచరమ్ ॥ ౪౩౧ ॥
530. పదాన్తరేణ సిద్ధాయాం పదార్థప్రమితౌ స్వతః । తదర్థప్రత్యయాపేక్షా పునర్లక్షణయా కుతః ॥ ౭౫౧ ॥
531. పరత్ర పూర్వదృష్టస్యావభాసః స్మృతిలక్షణః । అధ్యాసః స కథం స్వామిన్ భవేదాత్మన్యగోచరే ॥ ౫౬౮ ॥
532. పరద్రవ్యపరద్రోహపరనిన్దాపరస్త్రియః । నాలమ్బతే మనో యస్య తస్య చిత్తం ప్రసీదతి ॥ ౩౬౫ ॥
533. పరప్రయుక్తేన చిరప్రయత్నేనావబోధనమ్ । పదార్థాభావనా నామ షష్ఠీ భవతి భూమికా ॥ ౯౪౭ ॥
534. పరబ్రహ్మవదాభాతి నిర్వికారైకరూపిణీ । సర్వావస్థాసు ధారైకా తుర్యాఖ్యా పరికీర్తితా ॥ ౯౫౮ ॥
535. పరస్పరవిరుద్ధత్వాత్తయోర్భిన్నస్వభావయోః । కర్తృత్వభావనాపూర్వం కర్మ జ్ఞానం విలక్షణమ్ ॥ ౮౫౩ ॥
536. పరిత్యజ్య విరుద్ధాంశం శుద్ధచైతన్యలక్షణమ్ । వస్తు కేవలసన్మాత్రం నిర్వికల్పం నిరఞ్జనమ్ ॥ ౭౫౯ ॥
537. పరిపూర్ణచిదాకాశే మయి బోధాత్మతాం వినా । న కిఞ్చిదన్యదస్తీతి జాగ్రత్సుప్తిః సమీర్యతే ॥ ౯౫౧ ॥
538. పరిశ్రాన్తతయా గాఢనిద్రాలురివ లక్ష్యతే । కుర్వన్నభ్యాసమేతస్యాం భూమ్యాం సమ్యగ్వివాసనః ॥ ౯౬౩ ॥
539. పరే బ్రహ్మణి తాత్పర్యనిశ్చయం శ్రవణం విదుః । శ్రుతస్యైవాద్వితీయస్య వస్తునః ప్రత్యగాత్మనః ॥ ౮౧౨ ॥
540. పరోక్షత్వాపరోక్షత్వసర్వజ్ఞత్వాదిలక్షణమ్ । బుద్ధ్యాదిస్థూలపర్యన్తమావిద్యకమనాత్మకమ్ ॥ ౭౫౮ ॥
541. పరోక్షత్వాపరోక్షత్వాదివిశిష్టచితోర్ద్వయోః । ఎకత్వరూపవాక్యార్థవిరుద్ధాంశముపస్థితమ్ ॥ ౭౫౭ ॥
542. పశ్యతస్త్వహమేవేదం సర్వమిత్యాత్మనాఖిలమ్ । భయం స్యాద్విదుషః కస్మాత్స్వస్మాన్న భయమిష్యతే ॥ ౭౮౩ ॥
543. పశ్యన్తి స్వప్నవల్లోకం తుర్యభూమిసుయోగతః । పఞ్చమీం భూమిమారుహ్య సుషుప్తిపదనామికామ్ ॥ ౯౬౧ ॥
544. పాయోర్మృత్యురుపస్థస్య త్వధిదైవం ప్రజాపతిః । మనసో దైవతం చన్ద్రో బుద్ధేర్దైవం బృహస్పతిః ॥ ౪౧౮ ॥
545. పిత్తజ్వరార్శఃక్షయగుల్మశూల - శ్లేష్మాదిరోగోదితతీవ్రదుఃఖమ్ । దుర్గన్ధమస్వాస్థ్యమనూనచిన్తాంవిచార్య కో వా విరతిం న యాతి ॥ ౩౨ ॥
546. పుంసః ప్రధానసిద్ధ్యర్థమఙ్గస్యాశ్రయణం ధ్రువమ్ । కర్తవ్యమఙ్గహీనం చేత్ప్రధానం నైవ సిధ్యతి ॥ ౨౦౭ ॥
547. పుంసస్తథానాచరణమదమ్భిత్వం విదుర్బుధా ః । యత్స్వేన దృష్టం సమ్యక్చ శ్రుతం తస్యైవ భాషణమ్ ॥ ౧౧౭ ॥
548. పుణ్యక్షయే పుణ్యకృతో నభఃస్థై - ర్నిపాత్యమానాన్శిథిలీకృతాఙ్గాన్ । నక్షత్రరూపేణ దివశ్చ్యుతాంస్తా - న్విచార్య కో వా విరతిం న యాతి ॥ ౩౫ ॥
549. పుత్రమిత్రకలత్రాదిసుఖం జన్మని జన్మని । మర్త్యత్వం పురుషత్వం చ వివేకశ్చ న లభ్యతే ॥ ౨౩౯ ॥
550. పుత్రాద్విశిష్టా దేహేఽస్మిన్ప్రాణినాం ప్రీతిరిష్యతే । ప్రదీప్తే భవనే పుత్రం త్యక్త్వా జన్తుః పలాయతే ॥ ౫౨౮ ॥
551. పుమానజాతనిర్వేదో దేహబన్ధం జిహాసితుమ్ । న హి శక్నోతి నిర్వేదో బన్ధభేదో మహానసౌ ॥ ౯౨ ॥
552. పురస్థ ఎవ విషయే వస్తున్యధ్యస్యతామితి । నియమో న కృతః సద్భిర్భ్రాన్తిరేవాత్ర కారణమ్ ॥ ౪౭౭ ॥
553. పురానుభూతో నో చేత్తు స్మృతేరనుదయో భవేత్ । ఇత్యాదితర్కయుక్తిశ్చ సద్భావే మానమాత్మనః ॥ ౬౦౬ ॥
554. పురుషత్వం వదత్యస్య స్వాత్మా హి పురుషస్తతః । ఆత్మాయం దేహ ఎవేతి చార్వాకేణ వినిశ్చితమ్ ॥ ౫౩౫ ॥
555. పురో దృష్టే హి విషయేఽధ్యస్యన్తి విషయాన్తరమ్ । తద్దృష్టం శుక్తిరజ్జ్వాదౌ సాదృశ్యాద్యనుబన్ధతః ॥ ౪౬౭ ॥
556. పూర్ణ ఎవ సదాకాశో ఘటే సత్యప్యసత్యపి । నిత్యపూర్ణస్య నభసో విచ్ఛేదః కేన సిధ్యతి ॥ ౬౯౫ ॥
557. ప్రకాశకత్వాదేతేషాం సాత్త్వికాంశత్వమిష్యతే । ప్రకాశకత్వం సత్త్వస్య స్వచ్ఛత్వేన యతస్తతః ॥ ౩౪౩ ॥
558. ప్రచణ్డాతపమధ్యస్థదీపవన్నష్టదీధితిః । తత్తేజసాభిభూతం సల్లీనోపాధితయా తతః ॥ ౮౦౩ ॥
559. ప్రతిపదమహమాదయో విభిన్నాఃక్షణపరిణామితయా వికారిణస్తే । న పరిణతిరముష్య నిష్కలత్వా - దయమవికార్యత ఎవ నిత్య ఆత్మా ॥ ౬౧౫ ॥
560. ప్రత్యక్ప్రత్యయసన్తానప్రవాహకరణం ధియః । యదేషా మధ్యమా శాన్తిః శుద్ధసత్త్వైకలక్షణా ॥ ౯౮ ॥
561. ప్రత్యక్షః సర్వజన్తూనాం దేహోఽహమితి నిశ్చయః । ఎష పురుషోఽన్నరసమయ ఇత్యపి చ శ్రుతిః ॥ ౫౩౪ ॥
562. ప్రత్యక్షాదివిరోధః స్యాదిత్యైక్యే తయోః పరిత్యక్తే । శ్రుతివచనవిరోధో భవతి మహాన్స్మృతివచనవిరోధశ్చ ॥ ౭౨౫ ॥
563. ప్రత్యక్షేణానుభూతార్థః కథం మిథ్యాత్వమర్హతి । చక్షుషో విషయం కుమ్భం కథం మిథ్యా కరోమ్యహమ్ ॥ ౨౭౨ ॥
564. ప్రత్యగభిన్నమఖణ్డం సత్యజ్ఞానాదిలక్షణం శుద్ధమ్ । శ్రుత్యవగమ్యం తథ్యం బ్రహ్మైవాహం పరం జ్యోతిః ॥ ౮౭౦ ॥
565. ప్రత్యగ్బ్రహ్మవిచారపూర్వముభయోరేకత్వబోధాద్వినాకైవల్యం పురుషస్య సిధ్యతి పరబ్రహ్మాత్మతాలక్షణమ్ । న స్నానైరపి కీర్తనైరపి జపైర్నో కృచ్ఛ్రచాన్ద్రాయణై - ర్నో వాప్యధ్వరయజ్ఞదాననిగమైర్నో మన్త్రతన్త్రైరపి ॥ ౧౬౯ ॥
566. ప్రత్యభిజ్ఞాయతే సర్వైరేష సుప్తోత్థితైర్జనైః । సుఖమాత్రతయా నాత్ర సంశయం కర్తుమర్హసి ॥ ౬౬౧ ॥
567. ప్రత్యభిజ్ఞాయమానత్వాల్లిఙ్గమాత్రానుమాపకమ్ । స్మర్యమాణస్య సద్భావః సుఖమస్వాప్సమిత్యయమ్ ॥ ౬౦౫ ॥
568. ప్రత్యాహారః స విజ్ఞేయోఽభ్యసనీయో ముముక్షుభిః । యత్ర యత్ర మనో యాతి బ్రహ్మణస్తత్ర దర్శనాత్ ॥ ౯౧౮ ॥
569. ప్రదృశ్యతే వస్తుని యత్ర దోషోన తత్ర పుంసోఽస్తి పునః ప్రవృత్తిః । అన్తర్మహారోగవతీం విజాన - న్కో నామ వేశ్యామపి రూపిణీం వ్రజేత్ ॥ ౨౫ ॥
570. ప్రబ్రవీత్యుభయాత్మత్వమాత్మనః స్వయమేవ సా । ఆత్మాతశ్చిజ్జడతనుః ఖద్యోత ఇవ సమ్మతః ॥ ౫౬౭ ॥
571. ప్రభవతి న హి కుమ్భోఽవిద్యమానో మృదశ్చే - త్ప్రభవతు సికతాయా వాథవా వారిణో వా । న హి భవతి చ తాభ్యాం సర్వథా క్వాపి తస్మా - ద్యత ఉదయతి యోఽర్థోఽస్త్యత్ర తస్య స్వభావః ॥ ౫౯౧ ॥
572. ప్రమాణపూర్వకం ధీమాన్సగద్గదమువాచ హ । నమో నమస్తే గురవే నిత్యానన్దస్వరూపిణే ॥ ౯౨౬ ॥
573. ప్రమాణసంశయో యావత్స్వబుద్ధేర్న నివర్తతే । ప్రమేయసంశయో యావత్తావత్తు శ్రుతియుక్తిభిః ॥ ౮౧౬ ॥
574. ప్రమాణాసౌష్ఠవవృతం సంశయాది న వాస్తవమ్ । శ్రుతిప్రమాణసుష్ఠుత్వే జ్ఞానం భవతి వాస్తవమ్ ॥ ౧౯౨ ॥
575. ప్రయోజనం తితిక్షాయాః సాధితాయాః ప్రయత్నతః । ప్రాప్తదుఃఖాసహిష్ణుత్వే న కిఞ్చిదపి దృశ్యతే ॥ ౧౫౦ ॥
576. ప్రయోజనం సమ్ప్రవృత్తేః కారణం ఫలలక్షణమ్ । ప్రయోజనమనుద్దిశ్య న మన్దోఽపి ప్రవర్తతే ॥ ౧౧ ॥
577. ప్రవృత్తిశ్చ నివృత్తిశ్చ ద్వే ఎతే శ్రుతిగోచరే । ప్రవృత్త్యా బధ్యతే జన్తుర్నివృత్త్యా తు విముచ్యతే ॥ ౨౦౧ ॥
578. ప్రవృత్తిశ్చ నివృత్తిశ్చ యచ్చ యావచ్చ చేష్టితమ్ । ఆత్మార్థమేవ నాన్యార్థం నాతః ప్రియతమః పరః ॥ ౬౩౦ ॥
579. ప్రశ్నః సమీచీనతరస్తవాయంయదాత్మతత్త్వావగమే ప్రవృత్తిః । తతస్తవైతత్సకలం సమూలంనివేదయిష్యామి ముదా శృణుష్వ ॥ ౨౮౩ ॥
580. ప్రసన్నే సతి చిత్తేఽస్యముక్తిః సిధ్యతి నాన్యథా । మనఃప్రసాదస్య నిదానమేవనిరోధనం యత్సకలేన్ద్రియాణామ్ । బాహ్యేన్ద్రియే సాధు నిరుధ్యమానేబాహ్యార్థభోగో మనసో వియుజ్యతే ॥ ౧౩౨ ॥
581. ప్రసిద్ధిరాత్మనోఽస్త్యేవ న కస్యాపి చ దృశ్యతే । ప్రత్యయో నాహమస్మీతి న హ్యస్తి ప్రత్యగాత్మని ॥ ౪౭౪ ॥
582. ప్రాచ్యోదీచ్యాఙ్గసద్భావే శమః సిధ్యతి నాన్యథా । తీవ్రా విరక్తిః ప్రాచ్యాఙ్గముదీచ్యాఙ్గం దమాదయః ॥ ౧౦౦ ॥
583. ప్రాజ్ఞత్వమస్యైకాజ్ఞానభాసకత్వేన సమ్మతమ్ । వ్యష్టేర్నికృష్టత్వేనాస్య నానేకాజ్ఞానభాసకమ్ ॥ ౩౨౨ ॥
584. ప్రాణః ప్రాగ్గమనేన స్యాదపానోఽవాగ్గమనేన చ । వ్యానస్తు విష్వగ్గమనాదుత్క్రాన్త్యోదాన ఇష్యతే ॥ ౩౭౭ ॥
585. ప్రాణకర్మేన్ద్రియైర్దేహః ప్రేర్యమాణః ప్రవర్తతే । నానాక్రియాసు సర్వత్ర విహితావిహితాదిషు ॥ ౩౮౪ ॥
586. ప్రాణాయామాద్భవతి మనసో నిశ్చలత్వం ప్రసాదోయస్యాప్యస్య ప్రతినియతదిగ్దేశకాలాద్యవేక్ష్య । సమ్యగ్దృష్ట్యా క్వచిదపి తయా నో దమో హన్యతే త - త్కుర్యాద్ధీమాన్దమమనలసశ్చిత్తశాన్త్యై ప్రయత్నాత్ ॥ ౧౩౫ ॥
587. ప్రాదేశమాత్రః పరిదృశ్యతేఽర్కఃశాస్త్రేణ సన్దర్శితలక్షయోజనః । మానాన్తరేణ క్వచిదేతి బాధాంప్రత్యక్షమప్యత్ర హి న వ్యవస్థా ॥ ౨౮౮ ॥
588. ప్రాభాకరస్తార్కికశ్చ తావుభావప్యమర్షయా । తన్నిశ్చయం దుషయతో బుద్ధిరాత్మా కథం న్వితి ॥ ౫౫౮ ॥
589. ప్రియత్వేన మతం యత్తు తత్సదా నాప్రియం నృణామ్ । విపత్తావపి సమ్పత్తౌ యథాత్మా న తథాపరః ॥ ౬౨౮ ॥
590. ప్రియేషు స్వేషు సుకృతమప్రియేషు చ దుష్కృతమ్ । విసృజ్య ధ్యానయోగేన బ్రహ్మాప్యేతి సనాతనమ్ ॥ ౯౯౮ ॥
591. ప్రీతిమాత్రాత్కథం పుత్ర ఆత్మా భవితుమర్హతి । అన్యత్రాపీక్ష్యతే ప్రీతిః క్షేత్రపాత్రధనాదిషు ॥ ౫౨౭ ॥
592. బద్ధం ప్రవృత్తితో విద్ధి ముక్తం విద్ధి నివృత్తితః । ప్రవృత్తిరేవ సంసారో నివృత్తిర్ముక్తిరిష్యతే ॥ ౫౦౦ ॥
593. బధిరోఽహం చ కాణోఽహం మూక ఇత్యనుభూతితః । ఇన్ద్రియాణి భవన్త్యాత్మా యేషామస్త్యర్థవేదనమ్ ॥ ౫౩౯ ॥
594. బన్ధముక్తం బ్రహ్మనిష్ఠం కృతకృత్యం భజేద్గురుమ్ । యస్య ప్రసాదాత్సంసారసాగరో గోష్పదాయతే ॥ ౨౫౭ ॥
595. బన్ధశ్చ మోక్షో మనసైవ పుంసా - మర్థోఽప్యనర్థోఽప్యమునైవ సిధ్యతి । శుద్ధేన మోక్షో మలినేన బన్ధోవివేకతోఽర్థోఽప్యవివేకతోఽన్యః ॥ ౩౫౮ ॥
596. బహిరఙ్గం శ్రుతిః ప్రాహ బ్రహ్మచర్యాది ముక్తయే । శమాదిషట్కమేవైతదన్తరఙ్గం విదుర్బుధాః ॥ ౨౨౩ ॥
597. బహిరాత్మా తతః స్థూలభోగాయతనముచ్యతే । ఇన్ద్రియైరుపనీతానాం శబ్దాదీనామయం స్వయమ్ । దేహేన్ద్రియమనోయుక్తో భోక్తేత్యాహుర్మనీషిణః ॥ ౪౪౭ ॥
598. బహిర్యాత్యన్తరాయాతి భస్త్రికావాయువన్ముహుః । న హితం వాహితం వా స్వమన్యద్వా వేద కిఞ్చన ॥ ౫౪౮ ॥
599. బహుకాలం సమాధాయ స్వస్వరూపే తు మానసమ్ । ఉత్థాయ పరమానన్దాద్గురుమేత్య పునర్ముదా ॥ ౯౨౫ ॥
600. బాధతే తద్గతాజ్ఞానం యదావరణలక్షణమ్ । అఖణ్డాకారయా వృత్త్యా త్వజ్ఞానే బాధితే సతి ॥ ౭౯౯ ॥
601. బాలకల్పితనైల్యేన వ్యోమ కిం మలినాయతే । శిష్యః - ప్రత్యగాత్మన్యవిషయేఽనాత్మాధ్యాసః కథం ప్రభో ॥ ౪౬౬ ॥
602. బాల్యాదినానావస్థావాఞ్శుక్లశోణితసమ్భవః । అతః కదాపి దేహస్య నాత్మత్వముపపద్యతే ॥ ౫౩౮ ॥
603. బాహ్యమాభ్యన్తరం చేతి ద్వివిధం శౌచముచ్యతే । మృజ్జలాభ్యాం కృతం శౌచం బాహ్యం శారీరకం స్మృతమ్ ॥ ౧౧౪ ॥
604. బిమ్బభూతపరబ్రహ్మమాత్రం భవతి కేవలమ్ । యథాపనీతే త్వాదర్శే ప్రతిబిమ్బముఖం స్వయమ్ ॥ ౮౦౪ ॥
605. బీజాన్యగ్నిప్రదగ్ధాని న రోహన్తి యథా పునః । జ్ఞానదగ్ధైస్తథా క్లేశైర్నాత్మా సమ్పద్యతే పునః ॥ ౮౫౦ ॥
606. బుద్ధికల్పితమాలిన్యక్షాలనం స్నానమాత్మనః । తేనైవ శుద్ధిరేతస్య న మృదా న జలేన చ ॥ ౮౫౮ ॥
607. బుద్ధిస్తథైవ సత్త్వాత్మా సాభాసా భాస్వరామలా । సాంనిధ్యాదాత్మవద్భాతి సూర్యవత్స్ఫటికో యథా ॥ ౪౮౨ ॥
608. బుద్ధేః సూక్ష్మత్వమాయాతి తతో వస్తూపలభ్యతే । మన్దప్రజ్ఞావతాం తస్మాత్కరణీయం పునః పునః ॥ ౮౧౦ ॥
609. బుద్ధేరజ్ఞానకార్యత్వాద్వినాశిత్వాత్ప్రతిక్షణమ్ । బుద్ధ్యాదీనాం చ సర్వేషామజ్ఞానే లయదర్శనాత్ ॥ ౫౫౯ ॥
610. బుద్ధ్యాది సకలం సుప్తావనులీనం స్వకారణే । అవ్యక్తే వటవద్బీజే తిష్ఠత్యవికృతాత్మనా ॥ ౫౮౬ ॥
611. బుద్ధ్యాదివేద్యవిలయాదయమేక ఎవసుప్తౌ న పశ్యతి శృణోతి న వేత్తి కిఞ్చిత్ । సౌషుప్తికస్య తమసః స్వయమేవ సాక్షీభూత్వాత్ర తిష్ఠతి సుఖేన చ నిర్వికల్పః ॥ ౬౦౩ ॥
612. బ్రహ్మచర్యమహింసా చ దయా భూతేష్వవక్రతా । విషయేష్వతివైతృష్ణ్యం శౌచం దమ్భవివర్జనమ్ ॥ ౧౦౫ ॥
613. బ్రహ్మచర్యమహింసా చ సాధూనామప్యగర్హణమ్ । పరాక్షేపాదిసహనం తితిక్షోరేవ సిధ్యతి ॥ ౧౪౧ ॥
614. బ్రహ్మచర్యాదిభిర్ధర్మైర్బుద్ధేర్దోషనివృత్తయే । దణ్డనం దమ ఇత్యాహుర్దమశబ్దార్థకోవిదాః ॥ ౧౨౮ ॥
615. బ్రహ్మాత్మనోస్తత్త్వమసీత్యద్వయత్వోపపత్తయే । ప్రత్యక్షాదివిరోధేన వాచ్యయోర్నోపయుజ్యతే । తత్త్వమ్పదార్థయోరైక్యం లక్ష్యయోరేవ సిధ్యతి ॥ ౬౯౯ ॥
616. బ్రహ్మాత్మైకత్వవిజ్ఞానం సన్తః ప్రాహుః ప్రయోజనమ్ । యేన నిఃశేషసంసారబన్ధాత్సద్యః ప్రముచ్యతే ॥ ౧౦ ॥
617. బ్రహ్మాత్మైకత్వవిజ్ఞానాద్యద్విద్వాన్మోక్తుమిచ్ఛతి । సంసారపాశబన్ధం తన్ముముక్షుత్వం నిగద్యతే ॥ ౨౨౬ ॥
618. బ్రహ్మాదిస్థావరాన్తేషు వైరాగ్యం విషయేష్వను । యథైవ కాకవిష్ఠాయాం వైరాగ్యం తద్ధి నిర్మలమ్ ॥ ౧౧౩ ॥
619. బ్రహ్మానన్దరసావేశాదేకీభూయ తదాత్మనా । వృత్తేర్యా నిశ్చలావస్థా స సమాధిరకల్పకః ॥ ౮౯౯ ॥
620. బ్రహ్మానన్దరసాస్వాదతత్పరేణైవ చేతసా । సమాధినిష్ఠితో భూత్వా తిష్ఠ విద్వన్సదా మునే ॥ ౭౯౨ ॥
621. బ్రహ్మైవ నిత్యమన్యత్తు హ్యనిత్యమితి వేదనమ్ । సోఽయం నిత్యానిత్యవస్తువివేక ఇతి కథ్యతే ॥ ౧౬ ॥
622. బ్రహ్మైవాస్మీతి యా వృత్తిః పూరకో వాయురీరితః । తతస్తద్వృత్తినైశ్చల్యం కుమ్భకః ప్రాణసంయమః ॥ ౯౧౬ ॥
623. బ్రహ్మైవాహం చిదేవాహమేవం వాపి న చిన్త్యతే । చిన్మాత్రేణేవ యస్తిష్ఠేద్విదేహో ముక్త ఎవ సః ॥ ౯౮౩ ॥
624. బ్రహ్మైవాహమహం బ్రహ్మ నిర్గుణం నిర్వికల్పకమ్ । ఇత్యేవాఖణ్డయా వృత్త్యా తిష్ఠ బ్రహ్మణి నిష్క్రియే ॥ ౭౯౦ ॥
625. భగవన్కరుణాసిన్ధో భవసిన్ధోర్భవాంస్తరిః । యమాశ్రిత్యాశ్రమేణైవ పరం పారం గతా బుధాః ॥ ౨౫౯ ॥
626. భవాననాత్మనో ధర్మానాత్మన్యారోప్య శోచతి । తదజ్ఞానకృతం సర్వం భయం త్యక్త్వా సుఖీ భవ ॥ ౨౭౦ ॥
627. భాగం విరుద్ధం సన్త్యజ్యావిరోధో లక్ష్యతే యదా । సా భాగలక్షణేత్యాహుర్లక్షణజ్ఞా విచక్షణాః ॥ ౭౫౩ ॥
628. భాగలక్షణయా సమ్యగ్లక్షయత్యనయా యథా । తథా తత్త్వమసీత్యత్ర వాక్యం వాక్యార్థ ఎవ వా ॥ ౭౫౬ ॥
629. భూమికాత్రితయాభ్యాసాచ్చిత్తేఽర్థవిరతేర్వశాత్ । సత్త్వాత్మని స్థితే శుద్ధే సత్త్వాపత్తిరుదాహృతా ॥ ౯౪౪ ॥
630. భూమికాపఞ్చకాభ్యాసాత్స్వాత్మారామతయా భృశమ్ । ఆభ్యన్తరాణాం బాహ్యానాం పదార్థానామభావనాత్ ॥ ౯౪౬ ॥
631. భూమ్యంశకతయా పాయుః కఠినం మలముత్సృజేత్ । శ్రోత్రస్య దైవతం దిక్స్యాత్త్వచో వాయుర్దృశో రవిః ॥ ౪౧౬ ॥
632. భూయో జన్మాద్యప్రసక్తిర్విముక్తిఃక్లేశక్షత్యాం భాతి జన్మాద్యభావః । క్లేశక్షత్యా హేతురాత్మైకనిష్ఠాతస్మాత్కార్యా హ్యాత్మనిష్ఠా ముముక్షోః ॥ ౮౪౮ ॥
633. భేదో న విద్యతే వస్తున్యద్వితీయే పరాత్మని । ప్రపఞ్చస్యాపవాదేన విజాతీయకృతా భిదా ॥ ౬౭౮ ॥
634. భోగకాలే భవేన్నౄణాం బ్రహ్మాదిపదభాగినామ్ । రాజస్థానప్రవిష్టానాం తారతమ్యం మతం యథా ॥ ౬౫౩ ॥
635. భోగకాలేఽపి భోగాన్తే దుఃఖమేవ ప్రయచ్ఛతి । సుఖముచ్చావచత్వేన క్షయిష్ణుత్వభయేన చ ॥ ౬౫౨ ॥
636. భోగేన మత్తతా జన్తోర్దానేన పునరుద్భవః । వృథైవోభయథా విత్తం నాస్త్యేవ గతిరన్యథా ॥ ౭౫ ॥
637. భోగ్యే నరః కామజయేచ్ఛురేతాంసుఖత్వబుద్ధిం విషయే నిహన్యాత్ । యావత్సుఖత్వభ్రమధీః పదార్థేతావన్న జేతుం ప్రభవేద్ధి కామమ్ ॥ ౬౬ ॥
638. భ్రాన్త్యా బ్రహ్మణి భేదోఽయం సజాతీయాదిలక్షణః । కాలత్రయేఽపి హే విద్వన్ వస్తుతో నైవ కశ్చన ॥ ౭౬౮ ॥
639. భ్రాన్త్యా మనుష్యోఽహమహం ద్విజోఽహంతజ్జ్ఞోఽహమజ్ఞోఽహమతీవ పాపీ । భ్రష్టోఽస్మి శిష్టోఽస్మి సుఖీ చ దుఃఖీ - త్యేవం విముహ్యాత్మని కల్పయన్తి ॥ ౪౬౨ ॥
640. భ్రాన్త్యా యత్ర యదధ్యాసస్తత్కృతేన గుణేన వా । దోషేణాప్యణుమాత్రేణ స న సమ్బధ్యతే క్వచిత్ ॥ ౪౬౪ ॥
641. భ్రాన్త్యోదితద్వైతమతిప్రశాన్త్యాసదైకమేవాస్తి సదాద్వితీయమ్ । తతో విజాతీయకృతోఽత్ర భేదోన విద్యతే బ్రహ్మణి నిర్వికల్పే ॥ ౬౯౨ ॥
642. మదోద్ధతిం మాన్యతిరస్కృతిం చకామాతురత్వం సమయాతిలఙ్ఘనమ్ । తాం తాం యువత్యోదితదుష్టచేష్టాంవిచార్య కో వా విరతిం న యాతి ॥ ౩౦ ॥
643. మనఃప్రసాదసిద్ధ్యర్థం సాధనం శ్రూయతాం బుధైః । మనఃప్రసాదో యత్సత్త్వే యదభావే న సిధ్యతి ॥ ౧౦౪ ॥
644. మనసో ధారణం చైవ ధారణా సా పరా మతా । బ్రహ్మైవాస్మీతి సద్వృత్త్యా నిరాలమ్బతయా స్థితిః ॥ ౯౧౯ ॥
645. మనస్తు సర్వం జానాతి సర్వవేదనకారణమ్ । యత్తస్మాన్మన ఎవాత్మా ప్రాణస్తు న కదాచన ॥ ౫౫౦ ॥
646. మనస్యపి చ బుద్ధౌ చ చిత్తాహఙ్కారయోః క్రమాత్ । అన్తర్భావోఽత్ర బోద్ధవ్యో లిఙ్గలక్షణసిద్ధయే ॥ ౩౪౬ ॥
647. మనో మనోమయః కోశో భవేజ్జ్ఞానేన్ద్రియైః సహ । ప్రాచుర్యం మనసో యత్ర దృశ్యతేఽసౌ మనోమయః ॥ ౩౫౫ ॥
648. మనో హ్యముష్య ప్రవణస్య హేతు - రన్తర్బహిశ్చార్థమనేన వేత్తి । శృణోతి జిఘ్రత్యమునైవ చేక్షతేవక్తి స్పృశత్యత్తి కరోతి సర్వమ్ ॥ ౩౫౭ ॥
649. మనోఽప్రసాదః పురుషస్య బన్ధోమనఃప్రసాదో భవబన్ధముక్తిః । మనఃప్రసాదాధిగమాయ తస్మా - న్మనోనిరాసం విదధీత విద్వాన్ ॥ ౩౭౪ ॥
650. మయి సుఖబోధపయోధౌ మహతి బ్రహ్మాణ్డబుద్బుదసహస్రమ్ । మాయామయేన మరుతా భూత్వా భూత్వా పునస్తిరోధత్తే ॥ ౯౨౯ ॥
651. మర్త్యత్వం త్వయి కల్పితం భ్రమవశాత్తేనైవ జన్మాదయఃతత్సమ్భావితమేవ దుఃఖమపి తే నో వస్తుతస్తన్మృషా । నిద్రామోహవశాదుపాగతసుఖం దుఃఖం చ కిం ను త్వయాసత్యత్వేన విలోకితం క్వచిదపి బ్రూహి ప్రబోధాగమే ॥ ౨౮౪ ॥
652. మర్త్యత్వసిద్ధేరపి పుంస్త్వసిద్ధే - ర్విప్రత్వసిద్ధేశ్చ వివేకసిద్ధేః । వదన్తి ముఖ్యం ఫలమేవ మోక్షంవ్యర్థం సమస్తం యది చేన్న మోక్షః ॥ ౨౮౨ ॥
653. మర్త్యస్య మమ జన్మాదిదుఃఖభాజోఽల్పజీవినః । బ్రహ్మత్వమపి నిత్యత్వం పరమానన్దతా కథమ్ ॥ ౨౭౪ ॥
654. మలినస్యైవ సంస్కారో దర్పణాదేరిహేష్యతే । వ్యోమవన్నిత్యశుద్ధస్య బ్రహ్మణో నైవ సంస్క్రియా ॥ ౧౫౮ ॥
655. మహాప్రపఞ్చావచ్ఛిన్నం విశ్వప్రాజ్ఞాదిలక్షణమ్ । విరాడాదీశపర్యన్తం చైతన్యం చైకమేవ తత్ ॥ ౪౫౩ ॥
656. మాత్రాదిలక్షణం కిం ను శూన్యమేవోపలభ్యతే । సుషుప్తౌ నాన్యదస్త్యేవ నాహమప్యాసమిత్యను ॥ ౫౭౨ ॥
657. మాయాకార్యైస్తిరోభూతో నైష ఆత్మానుభూయతే । మేఘబృన్దైర్యథా భానుస్తథాయమహమాదిభిః ॥ ౪౭౬ ॥
658. మాయోపహితచైతన్యం సాభాసం సత్త్వబృంహితమ్ । సర్వజ్ఞత్వాదిగుణకం సృష్టిస్థిత్యన్తకారణమ్ ॥ ౩౧౦ ॥
659. మార్గే ప్రయాతుర్మణిలాభవన్మేలభేత మోక్షో యది తర్హి ధన్యః । ఇత్యాశయా మూఢధియాం మతిర్యాసైషాతిమన్దాభిమతా ముముక్షా ॥ ౨౩౨ ॥
660. మిథ్యాసమ్బన్ధతస్తత్ర బ్రహ్మణ్యాశ్రిత్య తిష్ఠతి । మణౌ శక్తిర్యథా తద్వన్నైతదాశ్రయదూషకమ్ ॥ ౩౦౩ ॥
661. ముక్తసఙ్గాయ శాన్తాయ త్యక్తాహన్తాయ తే నమః । దయాధామ్నే నమో భూమ్నే మహిమ్నః పారమస్య తే । నైవాస్తి యత్కటాక్షేణ బ్రహ్మైవాభవమద్వయమ్ ॥ ౯౨౭ ॥
662. ముక్తస్యేశ్వరరూపత్వాద్గురోర్వాగపి తాదృశీ । తస్మాత్తద్వాక్యయోః శ్రద్ధా సతాం సిధ్యతి ధీమతామ్ ॥ ౨౧౭ ॥
663. ముక్తిశ్రీనగరస్య దుర్జయతరం ద్వారం యదస్త్యాదిమంతస్య ద్వే అరరే ధనం చ యువతీ తాభ్యాం పినద్ధం దృఢమ్ । కామాఖ్యార్గలదారుణా బలవతా ద్వారం తదేతత్త్రయంధీరో యస్తు భినత్తి సోఽర్హతి సుఖం భోక్తుం విముక్తిశ్రియః ॥ ౮౯ ॥
664. ముఖమాత్రం భవేత్తద్వదేతచ్చోపాధిసఙ్క్షయాత్ । ఘటాజ్ఞానే యథా వృత్త్యా వ్యాప్తయా బాధితే సతి ॥ ౮౦౫ ॥
665. ముఖ్యగౌణాదిభేదేన విద్యన్తేఽత్రాధికారిణః । తేషాం ప్రజ్ఞానుసారేణాఖణ్డా వృత్తిరుదేష్యతే ॥ ౭౯౫ ॥
666. ముముక్షుణా పరిత్యాజ్యం బ్రహ్మభావమభీప్సునా । ముముక్షోరపి కర్మాస్తు శ్రవణం చాపి సాధనమ్ ॥ ౧౭౩ ॥
667. ముముక్షోర్యత్నతః కార్యౌ విపరీతనివృత్తయే । కృతేఽస్మిన్విపరీతాయా భావనాయా నివర్తనమ్ ॥ ౮౨౮ ॥
668. మూఢా అశ్రుతవేదాన్తాః స్వయం పణ్డితమానినః । ఈశప్రసాదరహితాః సద్గురోశ్చ బహిర్ముఖాః ॥ ౫౨౧ ॥
669. మూఢానాం ప్రతిబిమ్బాదౌ బాలానామివ దృశ్యతే । సాదృశ్యం విద్యతే బుద్ధావాత్మనోఽధ్యాసకారణమ్ ॥ ౪౮౪ ॥
670. మూలాజ్ఞానవినాశేన కారణాభాసచేష్టితైః । బన్ధో న మేఽతిస్వల్పోఽపి స్వప్నజాగ్రదితీర్యతే ॥ ౯౫౨ ॥
671. మృదాదికారణం నిత్యం త్రిషు కాలేషు దర్శనాత్ । ఘటాద్యనిత్యం తత్కార్యం యతస్తన్నాశ ఈక్ష్యతే ॥ ౧౭ ॥
672. మోక్షస్య కాలోఽస్తి కిమద్య మే త్వరాభుక్త్వైవ భోగాన్కృతసర్వకార్యః । ముక్త్యై యతిష్యేఽహమథేతి బుద్ధి - రేషైవ మన్దా కథితా ముముక్షా ॥ ౨౩౧ ॥
673. మోక్షస్య సాధనమితి వదన్తి బ్రహ్మవాదినః । ముముక్షోర్యుజ్యతే త్యాగః కథం విహితకర్మణః ॥ । ౧౭౬ ॥
674. మోక్షాధికారీ సంన్యాసీ గృహస్థః కిల కర్మణి । కర్మణః సాధనం భార్యాస్రుక్స్రువాదిపరిగ్రహః ॥ ౧౮౦ ॥
675. మోక్షేచ్ఛయా యదహరేవ విరజ్యతేఽసౌన్యాసస్తదైవ విహితో విదుషో ముముక్షోః । శ్రుత్యా తయైవ పరయా చ తతః సుధీభిఃప్రామాణికోఽయమితి చేతసి నిశ్చితవ్యః ॥ ౧౯౯ ॥
676. య ఎష దేహో జనితః స ఎవసమేధతే నశ్యతి కర్మయోగాత్ । త్వమేతదీయాస్వఖిలాస్వవవస్థా - స్వవస్థితః సాక్ష్యసి బోధమాత్రః ॥ ౭౭౫ ॥
677. యం న ప్రకాశయతి కిఞ్చిదినోఽపి చన్ద్రఃనో విద్యుతః కిముత వహ్నిరయం మితాభః । యం భాన్తమేతమనుభాతి జగత్సమస్తంసోఽయం స్వయం స్ఫురతి సర్వదశాసు చాత్మా ॥ ౬౨౨ ॥
678. యః సమస్తార్థజాలేషు వ్యవహార్యపి శీతలః । పరార్థేష్వివ పూర్ణాత్మా స జీవన్ముక్త ఉచ్యతే ॥ ౯౭౨ ॥
679. యః స్వప్నమద్రాక్షమహం సుఖం యో - ఽస్వాప్సం స ఎవాస్మ్యథ జాగరూకః । ఇత్యేవమచ్ఛిన్నతయానుభూయతేసత్తాత్మనో నాస్తి హి సంశయోఽత్ర ॥ ౬౧౬ ॥
680. యజ్జాయతే వస్తు తదేవ వర్ధతేతదేవ మృత్యుం సముపైతి కాలే । జన్మైవ తేనాస్తి తథైవ మృత్యు - ర్నాస్త్యేవ నిత్యస్య విభోరజస్య ॥ ౭౭౪ ॥
681. యత ఎవమతో యుక్తా హ్యజ్ఞానస్యాత్మతా ధ్రువమ్ । ఇతి తన్నిశ్చయం భాట్టా దూషయన్తి స్వయుక్తిభిః ॥ ౫౬౪ ॥
682. యతస్తతో బ్రహ్మ సదాద్వితీయంవికల్పశూన్యం నిరుపాధి నిర్మలమ్ । నిరన్తరానన్దఘనం నిరీహంనిరాస్పదం కేవలమేకమేవ ॥ ౭౭౦ ॥
683. యతస్తస్మాత్తు పుత్రాదేః శూన్యాన్తస్య విశేషతః । సుసాధితమనాత్మత్వం శ్రుతియుక్త్యనుభూతిభిః ॥ ౫౭౯ ॥
684. యతస్తస్మాదిన్ద్రియాణాం యుక్తమాత్మత్వమిత్యముమ్ । నిశ్చయం దూషయత్యన్యోఽసహమానః పృథగ్జనః ॥ ౫౪౧ ॥
685. యత్కార్యరూపేణ యదీక్ష్యతే త - త్తన్మాత్రమేవాత్ర విచార్యమాణే । మృత్కార్యభూతం కలశాది సమ్య - గ్విచారితం సన్న మృదో విభిద్యతే ॥ ౬౮౩ ॥
686. యత్తతో బిమ్బ ఆనన్దః ప్రతిబిమ్బేన లక్ష్యతే । యుక్త్యైవ పణ్డితజనైర్న కదాప్యనుభూయతే ॥ ౬౫౭ ॥
687. యత్తస్మాదసతః సర్వం సదిదం సమజాయత । తతః సర్వాత్మనా శూన్యస్యైవాత్మత్వం సమర్హతి ॥ ౫౭౬ ॥
688. యత్ర జాతా జరాయుభ్యస్తే నరాద్యా జరాయుజాః । అణ్డజాస్తే స్యురణ్డేభ్యో జాతా యే విహగాదయః ॥ ౪౩౫ ॥
689. యత్ర నాన్యత్పశ్యతీతి శ్రుతిర్ద్వైతం నిషేధతి । కల్పితస్య భ్రమాద్భూమ్ని మిథ్యాత్వావగమాయ తత్ ॥ ౭౬౯ ॥
690. యత్ర నాసన్న సచ్చాపి నాహం నాప్యనహఙ్కృతిః । కేవలం క్షీణమనన ఆస్తేఽద్వైతేఽతినిర్భయః ॥ ౯౬౫ ॥
691. యత్ర యత్ర మృతో జ్ఞానీ పరమాక్షరవిత్సదా । పరే బ్రహ్మణి లీయేత న తస్యోత్క్రాన్తిరిష్యతే ॥ ౧౦౦౦ ॥
692. యత్రాత్మనోఽకామయితృత్వబుద్ధిఃస్వప్నానపేక్షాపి చ తత్సుషుప్తమ్ । ఇత్యాత్మసద్భావ ఉదీర్యతేఽత్రశ్రుత్యాపి తస్మాచ్ఛ్రుతిరత్ర మానమ్ ॥ ౬౦౭ ॥
693. యత్రాస్తి లోకే గతితారతమ్యంఉచ్చావచత్వాన్వితమత్ర తత్కృతమ్ । యథేహ తద్వత్ఖలు దుఃఖమస్తీ - త్యాలోచ్య కో వా విరతిం న యాతి ॥ ౩౯ ॥
694. యత్రోపభుఙ్క్తే విషయాన్స్థూలానేష మహామతిః । అహం మమేతి సైషాస్యావస్థా జాగ్రదితీర్యతే ॥ ౪౫౦ ॥
695. యత్స్వప్రకాశమఖిలాత్మకమాసుషుప్తే - రేకాత్మనాహమహమిత్యవభాతి నిత్యమ్ । బుద్ధేః సమస్తవికృతేరవికారి బోద్ధృయద్బ్రహ్మ తత్త్వమసి కేవలబోధమాత్రమ్ ॥ ౭౭౬ ॥
696. యథా కువలయోల్లాసశ్చన్ద్రస్యైవ ప్రసాదతః । తథానన్దోదయోఽప్యేషాం స్ఫురణాదేవ వస్తునః ॥ ౬౭౨ ॥
697. యథా తథా పుత్రకలత్రమిత్ర - స్నేహానుబన్ధైర్గ్రథితో గృహస్థః । కదాపి వా తాన్పరిముచ్య గేహా - ద్గన్తుం న శక్తో మ్రియతే ముధైవ ॥ ౪౫ ॥
698. యథా తథైవ సా వృత్తిర్బ్రహ్మమాత్రతయా స్థితా । పృథఙ్ న భాతి బ్రహ్మైవాద్వితీయమవభాసతే ॥ ౮౨౫ ॥
699. యథా ప్రసుప్తిప్రతిభాసదేహేస్వాత్మత్వధీరేష తథా హ్యనాత్మనః । జన్మాప్యయక్షుద్భయతృట్ఛ్రమాదీ - నారోపయత్యాత్మని తస్య ధర్మాన్ ॥ ౪౯౪ ॥
700. యథా వస్తు తథా జ్ఞానం ప్రమాణేన విజాయతే । నాపేక్షతే చ యత్కిఞ్చిత్కర్మ వా యుక్తికౌశలమ్ ॥ ౧౯౦ ॥
701. యథా సమాధిత్రితయం యత్నేన క్రియతే హృది । తథైవ బాహ్యదేశేఽపి కార్యం ద్వైతనివృత్తయే ॥ ౮౭౮ ॥
702. యథార్థదర్శనం వస్తున్యనర్థస్యాపి చిన్తనమ్ । సఙ్కల్పస్యాపి కామస్య తద్వధోపాయ ఇష్యతే ॥ ౬౯ ॥
703. యథార్థవాదితా పుంసాం శ్రద్ధాజననకారణమ్ । వేదస్యేశ్వరవాక్యత్వాద్యథార్థత్వే న సంశయః ॥ ౨౧౬ ॥
704. యథాలూతా నిమిత్తం చ స్వప్రధానతయా భవేత్ । స్వశరీరప్రధానత్వేనోపాదానం తథేశ్వరః ॥ ౩౩౪ ॥
705. యథావద్భేదబుద్ధ్యేదం జగజ్జాగ్రదితీర్యతే । అద్వైతే స్థైర్యమాయాతే ద్వైతే చ ప్రశమం గతే ॥ ౯౬౦ ॥
706. యథాస్థితమిదం సర్వం వ్యవహారవతోఽపి చ । అస్తం గతం స్థితం వ్యోమ స జీవన్ముక్త ఉచ్యతే ॥ ౯౬౭ ॥
707. యదనాద్యన్తమవ్యక్తం చైతన్యమజమక్షరమ్ । మహాప్రపఞ్చేన సహావివిక్తం సదయోఽగ్నివత్ ॥ ౪౫౪ ॥
708. యదాలమ్బో దరం హన్తి సతాం ప్రత్యూహసమ్భవమ్ । తదాలమ్బే దయాలమ్బం లమ్బోదరపదామ్బుజమ్ ॥ ౩ ॥
709. యదాస్త్యుపాధిస్తదభిన్న ఆత్మాతదా సజాతీయ ఇవావభాతి । స్వప్నార్థతస్తస్య మృషాత్మకత్వా - త్తదప్రతీతౌ స్వయమేష ఆత్మా । బ్రహ్మైక్యతామేతి పృథఙ్ న భాతితతః సజాతీయకృతో న భేదః ॥ ౬౯౩ ॥
710. యదిదం పరమం సత్యం తత్త్వం సచ్చిత్సుఖాత్మకమ్ । అజరామరణం నిత్యం సత్యమేతద్వచో మమ ॥ ౭౭౨ ॥
711. యద్యత్స్వాభిమతం వస్తు తత్త్యజన్మోక్షమశ్నుతే । అసఙ్కల్పేన శస్త్రేణ ఛిన్నం చిత్తమిదం యదా ॥ ౧౦౦౧ ॥
712. యద్యదుక్తం జ్ఞానశాస్త్రే శ్రవణాదికమేషు యః । నిరతః కర్మధీహీనః జ్ఞాననిష్ఠః స ఎవ హి ॥ ౧౨౩ ॥
713. యద్యద్దృష్టం భ్రాన్తిమత్యా స్వదృష్ట్యాతత్తత్సమ్యగ్వస్తుదృష్ట్యా త్వమేవ । త్వత్తో నాన్యద్వస్తు కిఞ్చిత్తు లోకేకస్మాద్భీతిస్తే భవేదద్వయస్య ॥ ౭౮౨ ॥
714. యద్యన్నిష్పాద్యతే కర్మ పుణ్యం వా పాపమేవ వా । వాగాదిభిశ్చ వపుషా తత్ప్రాణమయకర్తృకమ్ ॥ ౩౮౨ ॥
715. యద్యస్తి చాత్మా కిము నోపలభ్యతేసుప్తౌ యథా తిష్ఠతి కిం ప్రమాణమ్ । కింలక్షణోఽసౌ స కథం న బాధ్యతేప్రబాధ్యమానేష్వహమాదిషు స్వయమ్ ॥ ౫౮౨ ॥
716. యద్యేన వర్ధతే తేన నాశస్తస్య న సిధ్యతి । యేన యస్య సహావస్థా నిరోధాయ న కల్పతే ॥ ౫౧౩ ॥
717. యన్న స్వబన్ధోఽభిమతో మూఢస్యాపి క్వచిత్తతః । నివృత్తిః కర్మసంన్యాసః కర్తవ్యో మోక్షకాఙ్క్షిభిః ॥ ౨౦౨ ॥
718. యమస్య కామస్య చ తారతమ్యంవిచార్యమాణే మహదస్తి లోకే । హితం కరోత్యస్య యమోఽప్రియః స - న్కామస్త్వనర్థం కురుతే ప్రియః సన్ ॥ ౫౫ ॥
719. యమాలయే వాపి గృహేఽపి నో నృణాంతాపత్రయక్లేశనివృత్తిరస్తి । కిఞ్చిత్సమాలోక్య తు తద్విరామంసుఖాత్మనా పశ్యతి మూఢలోకః ॥ ౫౪ ॥
720. యమావలోకోదితభీతికమ్ప - మర్మవ్యథోచ్ఛ్వాసగతీశ్చ వేదనామ్ । ప్రాణప్రయాణే పరిదృశ్యమానాంవిచార్య కో వా విరతిం న యాతి ॥ ౩౩ ॥
721. యమేషు నిరతో యస్తు నియమేషు చ యత్నతః । వివేకినస్తస్య చిత్తం ప్రసాదమధిగచ్ఛతి ॥ ౩౬౩ ॥
722. యమోఽయమితి సమ్ప్రోక్తోఽభ్యసనీయో ముహుర్ముహుః । సజాతీయప్రవాహశ్చ విజాతీయతిరస్కృతిః ॥ ౯౧౨ ॥
723. యమోఽసతామేవ కరోత్యనర్థంసతాం తు సౌఖ్యం కురుతే హితః సన్ । కామః సతామేవ గతిం నిరున్ధ - న్కరోత్యనర్థం హ్యసతాం ను కా కథా ॥ ౫౬ ॥
724. యస్య కస్యాపి యోగేన యత్ర కుత్రాపి దృశ్యతే । ఆనన్దః స పరస్యైవ బ్రహ్మణః స్ఫూర్తిలక్షణః ॥ ౬౭౧ ॥
725. యస్య చిత్తం నిర్విషయం హృదయం యస్య శీతలమ్ । తస్య మిత్రం జగత్సర్వం తస్య ముక్తిః కరస్థితా ॥ ౩౭౧ ॥
726. యస్య దేహాదికం నాస్తి యస్య బ్రహ్మేతి నిశ్చయః । పరమానన్దపూర్ణో యః స జీవన్ముక్త ఉచ్యతే ॥ ౯౭౭ ॥
727. యస్య నాహఙ్కృతో భావో బుద్ధిర్యస్య న లిప్యతే । కుర్వతోఽకుర్వతో వాపి స జీవన్ముక్త ఉచ్యతే ॥ ౯౭౧ ॥
728. యస్య ప్రపఞ్చభానం న బ్రహ్మాకారమపీహ న । అతీతాతీతభావో యో విదేహో ముక్త ఎవ సః ॥ ౯౮౪ ॥
729. యస్య ప్రసాదేన విముక్తసఙ్గాఃశుకాదయః సంసృతిబన్ధముక్తాః । తస్య ప్రసాదో బహుజన్మలభ్యోభక్త్యైకగమ్యో భవముక్తిహేతుః ॥ ౨౮౦ ॥
730. యస్యేదం సకలం విభాతి మహసా తస్య స్వయఞ్జ్యోతిషఃసూర్యస్యేవ కిమస్తి భాసకమిహ ప్రజ్ఞాది సర్వం జడమ్ । న హ్యర్కస్య విభాసకం క్షితితలే దృష్టం తథైవాత్మనోనాన్యః కోఽప్యనుభాసకోఽనుభవితా నాతః పరః కశ్చన ॥ ౫౯౯ ॥
731. యస్యైతద్విద్యతే సర్వం తస్య చిత్తం ప్రసీదతి । న త్వేతద్ధర్మశూన్యస్య ప్రకారాన్తరకోటిభిః ॥ ౧౦౮ ॥
732. యాత్యేష విషయానన్దో యస్తు పుణ్యైకసాధనః । యే తు వైషయికానన్దం భుఞ్జతే పుణ్యకారిణః ॥ ౬౫౦ ॥
733. యావద్యావచ్చ సద్బుద్ధే స్వయం సన్త్యజ్యతేఽఖిలమ్ । తావత్తావత్పరానన్దః పరమాత్మైవ శిష్యతే ॥ ౯౯౯ ॥
734. యావన్న తత్త్వమ్పదయోరర్థః సమ్యగ్విచార్యతే । తావదేవ నృణాం బన్ధో మృత్యుసంసారలక్షణః ॥ ౭౦౪ ॥
735. యావన్న తర్కేణ నిరాసితోఽపిదృశ్యప్రపఞ్చస్త్వపరోక్షబోధాత్ । విలీయతే తావదముష్య భిక్షో - ర్ధ్యానాది సమ్యక్కరణీయమేవ ॥ ౮౧౮ ॥
736. యావన్నాశ్రయతే రోగో యావన్నాక్రమతే జరా । యావన్న ధీర్విపర్యేతి యావన్మృత్యుం న పశ్యతి ॥ ౨౪౨ ॥
737. యుక్త్యాత్మానాత్మనోఽస్తస్మాత్కరణీయం వివేచనమ్ । అనాత్మన్యాత్మతాబుద్ధిగ్రన్థిర్యేన విదీర్యతే ॥ ౫౧౯ ॥
738. యేన నారాధితో దేవో యస్య నో గుర్వనుగ్రహః । న వశ్యం హృదయం యస్య తస్య శాన్తిర్న సిధ్యతి ॥ ౧౦౩ ॥
739. యేనానుభూయతే సర్వం జాగ్రత్స్వప్నసుషుప్తిషు । విజ్ఞాతారమిమం కో ను కథం వేదితుమర్హతి ॥ ౬౦౦ ॥
740. యేషామాశా నిరాశా స్యా - ద్దారాపత్యధనాదిషు । తేషాం సిధ్యతి నాన్యేషాంమోక్షాశాభిముఖీ గతిః ॥ ౮౬ ॥
741. యో జాగర్త్తి సుషుప్తిస్థో యస్య జాగ్రన్న విద్యతే । యస్య నిర్వాసనో బోధః స జీవన్ముక్త ఉచ్యతే ॥ ౯౬౯ ॥
742. యో బిమ్బభూత ఆనన్దః స ఆత్మానన్దలక్షణః । శాశ్వతో నిర్ద్వయః పూర్ణో నిత్య ఎకోఽపి నిర్భయః ॥ ౬౫౫ ॥
743. యోగం సమారోహతి యో ముముక్షుఃక్రియాన్తరం తస్య న యుక్తమీషత్ । క్రియాన్తరాసక్తమనాః పతత్యసౌతాలద్రుమారోహణకర్తృవద్ధ్రువమ్ ॥ ౮౬౪ ॥
744. యోగమభ్యస్యతో భిక్షోర్యోగాచ్చలితచేతసః । ప్రాప్య పుణ్యకృతాంల్లోకానిత్యాది ప్రాహ కేశవః ॥ ౧౪౬ ॥
745. యోగారూఢస్య సిద్ధస్య కృతకృత్యస్య ధీమతః । నాస్త్యేవ హి బహిర్దృష్టిః కా కథా తత్ర కర్మణామ్ । దృశ్యానువిద్ధః కథితః సమాధిః సవికల్పకః ॥ ౮౬౫ ॥
746. యోఽహం మమేత్యాద్యసదాత్మగాహకోగ్రన్థిర్లయం యాతి స వాసనామయః । సమాధినా నశ్యతి కర్మబన్ధోబ్రహ్మాత్మబోధోఽప్రతిబన్ధ ఇష్యతే ॥ ౯౦౬ ॥
747. రక్షా తితిక్షాసదృశీ ముముక్షో - ర్న విద్యతేఽసౌ పవినా న భిద్యతే । యామేవ ధీరాః కవచీవ విఘ్నా - న్సర్వాంస్తృణీకృత్య జయన్తి మాయామ్ ॥ ౧౩౮ ॥
748. రజసస్తమసశ్చైవ ప్రాబల్యం సత్త్వహానతః । జీవోపాధౌ తథా జీవే తత్కార్యం బలవత్తరమ్ ॥ ౫౦౭ ॥
749. రజస్తమోభ్యాం మలినం త్వశుద్ధ - మజ్ఞానజం సత్త్వగుణేన రిక్తమ్ । మనస్తమోదోషసమన్వితత్వా - జ్జడత్వమోహాలసతాప్రమాదైః । తిరస్కృతం సన్న తు వేత్తి వాస్తవంపదార్థతత్త్వం హ్యుపలభ్యమానమ్ ॥ ౩౫౯ ॥
750. రజోదోషైర్యుక్తం యది భవతి విక్షేపకగుణైఃప్రతీపైః కామాద్యైరనిశమభిభూతం వ్యథయతి । కథఞ్చిత్సూక్ష్మార్థావగతిమదపి భ్రామ్యతి భృశంమనో దీపో యద్వత్ప్రబలమరుతా ధ్వస్తమహిమా ॥ ౩౬౦ ॥
751. రజ్జోః స్వరూపాధిగమే న సర్పధీరజ్జ్వాం విలీనా తు యథా తథైవ । బ్రహ్మావగత్యా తు జగత్ప్రతీతి - స్తత్రైవ లీనా తు సహ భ్రమేణ ॥ ౬౯౧ ॥
752. రజ్జోస్తు తత్త్వమనవేక్ష్య గృహీతసర్ప - భావః పుమానయమహిర్వసతీతి మోహాత్ । ఆక్రోశతి ప్రతిబిభేతి చ కమ్పతే త - న్మిథ్యైవ నాత్ర భుజగోఽస్తి విచార్యమాణే ॥ ౨౬౮ ॥
753. రత్నే యది శిలాబుద్ధిర్జాయతే వా భయం తతః । సమీచీనత్వధీర్నైతి నోపాదేయత్వధీరపి ॥ ౬౮ ॥
754. రవేర్యథా కర్మణి సాక్షిభావోవహ్నేర్యథా వాయసి దాహకత్వమ్ । రజ్జోర్యథారోపితవస్తుసఙ్గ - స్తథైవ కూటస్థచిదాత్మనో మే ॥ ౯౩౫ ॥
755. రాగద్వేషభయాదీనామనురూపం చరన్నపి । యోఽన్తర్వ్యోమవదత్యచ్ఛః స జీవన్ముక్త ఉచ్యతే ॥ ౯౭౦ ॥
756. రాజసీం తు క్రియాశక్తిం తమఃశక్తిం జడాత్మికామ్ । ప్రకాశరూపిణీం సత్త్వశక్తిం ప్రాహుర్మహర్షయః ॥ ౩౮౦ ॥
757. రాజ్ఞో భయం చోరభయం ప్రమాదా - ద్భయం తథా జ్ఞాతిభయం చ వస్తుతః । ధనం భయగ్రస్తమనర్థమూలంయతః సతాం నైవ సుఖాయ కల్పతే ॥ ౭౧ ॥
758. రుద్రస్త్వహఙ్కృతేర్దైవం క్షేత్రజ్ఞశ్చిత్తదైవతమ్ । దిగాద్యా దేవతాః సర్వాః ఖాదిసత్త్వాంశసమ్భవాః ॥ ౪౧౯ ॥
759. రూపజ్ఞానం యథా సమ్యగ్దృష్టౌ సత్యాం భవేత్తథా । శ్రుతిప్రమాణే సత్యేవ జ్ఞానం భవతి వాస్తవమ్ ॥ ౧౯౪ ॥
760. లక్షణా హ్యుపగన్తవ్యా తతో వాక్యార్థసిద్ధయే । వాచ్యార్థానుపపత్త్యైవ లక్షణాభ్యుపగమ్యతే ॥ ౭౩౩ ॥
761. లక్షయత్యనయా సమ్యగ్భాగలక్షణయా తతః । సర్వోపాధివినిర్ముక్తం సచ్చిదానన్దమద్వయమ్ ॥ ౭౬౦ ॥
762. లక్ష్యతే ప్రతిబిమ్బేనాభాసానన్దేన బిమ్బవత్ । ప్రతిబిమ్బో బిమ్బమూలో వినా బిమ్బం న సిధ్యతి ॥ ౬౫౬ ॥
763. లబ్ధ్వా సుదుర్లభతరం నరజన్మ జన్తు - స్తత్రాపి పౌరుషమతః సదసద్వివేకమ్ । సమ్ప్రాప్య చైహికసుఖాభిరతో యది స్యా - ద్ధిక్తస్య జన్మ కుమతేః పురుషాధమస్య ॥ ౨౪౦ ॥
764. లిఙ్గమిత్యుచ్యతే స్థూలాపేక్షయా సూక్ష్మమిష్యతే । సర్వం లిఙ్గవపుర్జాతమేకధీవిషయత్వతః ॥ ౩౮౬ ॥
765. లోకాన్తరే వాత్ర గుహాన్తరే వాతీర్థాన్తరే కర్మపరమ్పరాన్తరే । శాస్త్రాన్తరే నాస్త్యనుపశ్యతామిహస్వయం పరం బ్రహ్మ విచార్యమాణే ॥ ౨౯౦ ॥
766. లోభః క్రోధశ్చ డమ్భశ్చ మదో మత్సర ఎవ చ । వర్ధతే విత్తసమ్ప్రాప్త్యా కథం తచ్చిత్తశోధనమ్ ॥ ౭౯ ॥
767. వక్ష్యే తుభ్యం జ్ఞానభూమికాయా లక్షణమాదితః । జ్ఞాతే యస్మింస్త్వయా సర్వం జ్ఞాతం స్యాత్పృష్టమద్య యత్ ॥ ౯౩౮ ॥
768. వదన్తమేవం తం శిష్యం దృష్ట్యైవ దయయా గురుః । దద్యాదభయమేతస్మై మా భైష్టేతి ముహుర్ముహుః ॥ ౨౬౫ ॥
769. వనస్య వ్యష్ట్యభిప్రాయాద్భూరుహా ఇత్యనేకతా । యథా తథైవాజ్ఞానస్య వ్యష్టితః స్యాదనేకతా ॥ ౩౧౭ ॥
770. వస్తు తావత్పరం బ్రహ్మ నిత్యం సత్యం ధ్రువం విభు । శ్రుతిప్రమాణే తజ్జ్ఞానం స్యాదేవ నిరపేక్షకమ్ ॥ ౧౯౩ ॥
771. వస్తు తావత్పరం బ్రహ్మ సత్యజ్ఞానాదిలక్షణమ్ । ఇదమారోపితం యత్ర భాతి ఖే నీలతాదివత్ ॥ ౨౯౮ ॥
772. వస్తున్యవస్త్వారోపో యః సోఽధ్యారోప ఇతీర్యతే । అసర్పభూతే రజ్జ్వాదౌ సర్పత్వారోపణం యథా ॥ ౨౯౭ ॥
773. వస్త్వన్తరస్యాభావేన న వ్యావృత్త్యః కదాచన । కేవలో నిర్గుణశ్చేతి నిర్గుణత్వం నిరుచ్యతే ॥ ౬౭౫ ॥
774. వాక్యార్థ ఎవ జ్ఞాతవ్యో ముముక్షోర్భవముక్తయే । తస్మాదవహితో భూత్వా శృణు వక్ష్యే సమాసతః ॥ ౭౦౬ ॥
775. వాక్యార్థత్వే విరోధోఽస్తి ప్రత్యక్షాదికృతస్తతః । సఙ్గచ్ఛతే న వాక్యార్థస్తద్విరోధం చ వచ్మి తే ॥ ౭౨౦ ॥
776. వాక్యార్థత్వే విశిష్టస్య సంసర్గస్య చ వా పునః । అయథార్థతయా సోఽయం వాక్యార్థో న మతః శ్రుతేః ॥ ౭౨౭ ॥
777. వాక్యే తత్త్వమసీత్యత్ర బ్రహ్మాత్మైకత్వబోధకే । పరోక్షత్వాపరోక్షత్వాదివిశిష్టచితోర్ద్వయోః ॥ ౭౪౬ ॥
778. వాక్యే తత్త్వమసీత్యత్ర విద్యతే యత్పదత్రయమ్ । తత్రాదౌ విద్యమానస్య తత్పదస్య నిగద్యతే ॥ ౭౦౮ ॥
779. వాచః సాక్షీ ప్రాణవృత్తేశ్చ సాక్షీబుద్ధేః సాక్షీ బుద్ధివృత్తేశ్చ సాక్షీ । చక్షుఃశ్రోత్రాదీన్ద్రియాణాం చ సాక్షీసాక్షీ నిత్యః ప్రత్యగేవాహమస్మి ॥ ౮౩౬ ॥
780. వాచ్యార్థస్య తు సర్వస్య త్యాగే న ఫలమీక్ష్యతే । నాలికేరఫలస్యేవ కఠినత్వధియా నృణామ్ ॥ ౭౩౯ ॥
781. వాచ్యైకత్వవివక్షాయాం విరోధః కః ప్రతీయతే । లక్ష్యార్థయోరభిన్నత్వే స కథం వినివర్తతే ॥ ౭౦౧ ॥
782. వాయునోచ్చాలితో వృక్షో నానారూపేణ చేష్టతే । తస్మిన్వినిశ్చలే సోఽపి నిశ్చలః స్యాద్యథా తథా ॥ ౩౮౩ ॥
783. వాయోరగ్నిస్తథైవాగ్నేరాపోఽద్భ్యః పృథివీ క్రమాత్ । శక్తేస్తమఃప్రధానత్వం తత్కార్యే జాడ్యదర్శనాత్ ॥ ౩౩౬ ॥
784. వాయ్వర్కవహ్నీన్ద్రముఖాన్సురేన్ద్రా - నీశోగ్రభీత్యా గ్రథితాన్తరఙ్గాన్ । విపక్షలోకైః పరిదూయమానా - న్విచార్య కో వా విరతిం న యాతి ॥ ౩౬ ॥
785. విక్షేపనామ్నీ రజసస్తు శక్తిఃప్రవృత్తిహేతుః పురుషస్య నిత్యమ్ । స్థూలాదిలిఙ్గాన్తమశేషమేత - ద్యయా సదాత్మన్యసదేవ సూయతే ॥ ౪౯౧ ॥
786. విక్షేపశక్త్యా పరిచోద్యమానఃకరోతి కర్మాణ్యుభయాత్మకాని । భుఞ్జాన ఎతత్ఫలమప్యుపాత్తంపరిభ్రమత్యేవ భవామ్బురాశౌ ॥ ౪౯౫ ॥
787. విచారణాశుభేచ్ఛాభ్యామిన్ద్రియార్థేషు రక్తతా । యత్ర సా తనుతామేతి ప్రోచ్యతే తనుమానసీ ॥ ౯౪౩ ॥
788. విజాతీయశరీరాదిప్రత్యయత్యాగపూర్వకమ్ । సజాతీయాత్మవృత్తీనాం ప్రవాహకరణం యథా ॥ ౮౧౪ ॥
789. విజ్ఞాతపరమార్థానాం శుద్ధసత్త్వాత్మనాం సతామ్ । యతీనాం కిమనుష్ఠానం స్వానుసన్ధిం వినాపరమ్ ॥ ౮౬౧ ॥
790. విజ్ఞానం యజ్ఞం తనుతే కర్మాణి తనుతేఽపి చ । ఇత్యస్య కర్తృతా శ్రుత్యా ముఖతః ప్రతిపాద్యతే । తస్మాద్యుక్తాత్మతా బుద్ధేరితి బౌద్ధేన నిశ్చితమ్ ॥ ౫౫౭ ॥
791. విజ్ఞానం విజ్ఞానవిదాం మలానాం చ మలాత్మకమ్ । పురుషః సాఙ్ఖ్యదృష్టీనామీశ్వరో యోగవాదినామ్ ॥ ౯౮౧ ॥
792. విజ్ఞానమయకోశః స్యాత్ బుద్ధిర్జ్ఞానేన్ద్రియైః సహ । విజ్ఞానప్రచురత్వేనాప్యాచ్ఛాదకతయాత్మనః ॥ ౩౫౦ ॥
793. విజ్ఞానమయకోశోఽయమితి విద్వద్భిరుచ్యతే । అయం మహానహఙ్కారవృత్తిమాన్కర్తృలక్షణః ॥ ౩౫౧ ॥
794. విజ్ఞానమయాదన్యం త్వానన్దమయం పరం తథాత్మానమ్ । అన్యోఽన్తర ఆత్మానన్దమయ ఇతి వదతి వేదోఽపి ॥ ౫౬౧ ॥
795. విదితావిదితాన్యోఽహం మాయాతత్కార్యలేశశూన్యోఽహమ్ । కేవలదృగాత్మకోఽహం సంవిన్మాత్రః సకృద్విభాతోఽహమ్ ॥ ౮౬౮ ॥
796. విదిత్వా సచ్చిదానన్దే మయి దృశ్యపరమ్పరామ్ । నామరూపపరిత్యాగో జాగ్రత్స్వప్నః సమీర్యతే ॥ ౯౫౦ ॥
797. విద్యమానస్య మిథ్యాత్వం కథం ను ఘటతే ప్రభో । ప్రత్యక్షం ఖలు సర్వేషాం ప్రమాణం ప్రస్ఫుటార్థకమ్ ॥ ౨౭౩ ॥
798. విద్యాం చావిద్యాం చేతి సహోక్తిరియముపకృతా సద్భిః । సత్కర్మోపాసనయోర్న త్వాత్మజ్ఞానకర్మణోః క్వాపి ॥ ౧౯౭ ॥
799. విద్వన్మృత్యుభయం జహీహి భవతో నాస్త్యేవ మృత్యుః క్వచి - న్నిత్యస్య ద్వయవర్జితస్య పరమానన్దాత్మనో బ్రహ్మణః । భ్రాన్త్యా కిఞ్చిదవేక్ష్య భీతమనసా మిథ్యా త్వయా కథ్యతేమాం త్రాహీతి హి సుప్తవత్ప్రలపనం శూన్యాత్మకం తే మృషా ॥ ౨౬౬ ॥
800. విద్వానహమిదమితి వా కిఞ్చిద్బాహ్యాభ్యన్తరవేదనశూన్యః । స్వానన్దామృతసిన్ధునిమగ్న - స్తూష్ణీమాస్తే కశ్చిదనన్యః ॥ ౮౭౬ ॥
801. వినిషిధ్యాఖిలం దృశ్యం స్వస్వరూపేణ యా స్థితిః । సా సన్ధ్యా తదనుష్ఠానం తద్దానం తద్ధి భోజనమ్ ॥ ౮౬౦ ॥
802. విపరీతాత్మతాస్ఫూర్తిరేవ ముక్తిరితీర్యతే । సదా సమాహితస్యైవ సైషా సిధ్యతి నాన్యథా ॥ ౮౪౪ ॥
803. విపరీతార్థధీర్యావన్న నిఃశేషం నివర్తతే । స్వరూపస్ఫురణం యావన్న ప్రసిధ్యత్యనర్గలమ్ । తావత్సమాధిషట్కేన నయేత్కాలం నిరన్తరమ్ ॥ ౯౦౧ ॥
804. విరాడ్ హిరణ్యగర్భశ్చ ఈశ్వరశ్చేతి తే త్రయమ్ । బ్రహ్మాణ్డం చైవ పిణ్డాణ్డం లోకా భూరాదయః క్రమాత్ ॥ ౯౯౧ ॥
805. విరుద్ధధర్మాక్రాన్తతత్వాత్పరస్పరవిలక్షణౌ । జీవేశౌ వహ్నితుహినావివ శబ్దార్థతోఽపి చ ॥ ౭౨౪ ॥
806. విరుద్ధాంశపరిత్యాగాత్ప్రత్యక్షాదిర్న బాధతే । అవిరుద్ధాంశగ్రహణాన్న శ్రుత్యాపి విరుధ్యతే ॥ ౭౩౨ ॥
807. విరుధ్యతే భాగమాత్రో న తు సర్వో విరుధ్యతే । తస్మాజ్జహల్లక్షణాయాః ప్రవృత్తిర్నాత్ర యుజ్యతే ॥ ౭౩౮ ॥
808. విరూపతాం సర్వజనాదవజ్ఞాంసర్వత్ర దైన్యం నిజబుద్ధిహైన్యమ్ । వృద్ధత్వసమ్భావితదుర్దశాం తాంవిచార్య కో వా విరతిం న యాతి ॥ ౩౧ ॥
809. వివదన్తి ప్రకారం తం శృణు వక్ష్యామి సాదరమ్ । అత్యన్తపామరః కశ్చిత్పుత్ర ఆత్మేతి మన్యతే ॥ ౫౨౨ ॥
810. వివర్తస్యాస్య జగతః సన్మాత్రత్వేన దర్శనమ్ । అపవాద ఇతి ప్రాహురద్వైతబ్రహ్మదర్శినః ॥ ౬౮౦ ॥
811. వివేకజాం తీవ్రవిరక్తిమేవ ముక్తేర్నిదానం నిగదన్తి సన్తః । తస్మాద్వివేకీ విరతిం ముముక్షుః సమ్పాదయేత్తాం ప్రథమం ప్రయత్నాత్ ॥ ౯౧ ॥
812. వివేకవానప్యతియౌక్తికోఽపిశ్రుతాత్మతత్త్వోఽపి చ పణ్డితోఽపి । శక్త్యా యయా సంవృతబోధదృష్టి - రాత్మానమాత్మస్థమిమం న వేద ॥ ౪౯౦ ॥
813. వివేకినో విరక్తస్య బ్రహ్మనిత్యత్వవేదినః । తద్భావేచ్ఛోరనిత్యార్థే తత్సామగ్ర్యే కుతో రతిః ॥ ౧౭౧ ॥
814. వివేకో జన్తూనాం ప్రభవతి జనిష్వేవ బహుషుప్రసాదాదేవైశాద్బహుసుకృతపాకోదయవశాత్ । యతస్తస్మాదేవ త్వమపి పరమార్థావగమనేకృతారమ్భః పుంసామిదమిహ వివేకస్య తు ఫలమ్ ॥ ౨౮౧ ॥
815. విశేషణం తు వ్యావృత్త్యై భవేద్ద్రవ్యాన్తరే సతి । పరమాత్మాద్వితీయోఽయం ప్రపఞ్చస్య మృషాత్వతః ॥ ౬౭౪ ॥
816. విశేషణవిశేష్యత్వసంసర్గస్యేతరస్య వా । వాక్యార్థత్వే ప్రమాణాన్తరవిరోధో న విద్యతే ॥ ౭౧౬ ॥
817. విశ్వస్య వృద్ధిం స్వయమేవ కాఙ్క్ష - న్ప్రవర్తకం కామిజనం ససర్జ । తేనైవ లోకః పరిముహ్యమానఃప్రవర్ధతే చన్ద్రమసేవ చాబ్ధిః ॥ ౫౭ ॥
818. విశ్వోఽస్మిన్స్థూలదేహేఽత్ర స్వాభిమానేన తిష్ఠతి । యతస్తతో విశ్వ ఇతి నామ్నా సార్థో భవత్యయమ్ ॥ ౪౪౨ ॥
819. విషయః శుద్ధచైతన్యం జీవబ్రహ్మైక్యలక్షణమ్ । యత్రైవ దృశ్యతే సర్వవేదాన్తానాం సమన్వయః ॥ ౮ ॥
820. విషయవ్యాపృతిం త్యక్త్వా శ్రవణైకమనస్థితిః । మనసశ్చేతరా శాన్తిర్మిశ్రసత్త్వైకలక్షణా ॥ ౯౯ ॥
821. విస్మృత్య వస్తునస్తత్త్వమధ్యారోప్య చ వస్తుని । అవస్తుతాం చ తద్ధర్మాన్ముధా శోచతి నాన్యథా ॥ ౨౯౩ ॥
822. వృత్తివిస్మరణం సమ్యక్సమాధిర్ధ్యానసంజ్ఞికః । సమాధౌ క్రియమాణే తు విఘ్నా హ్యాయాన్తి వై బలాత్ ॥ ౯౨౧ ॥
823. వృత్తేర్దృశ్యపరిత్యాగో ముఖ్యార్థ ఇతి కథ్యతే । గౌణార్థః కర్మసంన్యాసః శ్రుతేరఙ్గతయా మతః ॥ ౨౦౬ ॥
824. వృత్తౌ చిరానుభూతాన్తరానన్దానుభవస్థితౌ । సమాత్మతాం యో యాత్యేష సుప్తిస్వప్న ఇతీర్యతే ॥ ౯౫౬ ॥
825. వేదాన్తవాక్యానుగుణయుక్తిభిస్త్వనుచిన్తనమ్ । మననం తచ్ఛ్రుతార్థస్య సాక్షాత్కరణకారణమ్ ॥ ౮౧౩ ॥
826. వేదాన్తశాస్త్రసిద్ధాన్తసారసఙ్గ్రహ ఉచ్యతే । ప్రేక్షావతాం ముముక్షూణాం సుఖబోధోపపత్తయే ॥ ౪ ॥
827. వేదేనాప్యసదేవేదమగ్ర ఆసీదితి స్ఫుటమ్ । నిరుచ్యతే యతస్తస్మాచ్ఛూన్యస్యైవాత్మతా మతా ॥ ౫౭౪ ॥
828. వైరాగ్యరహితా ఎవ యమాలయ ఇవాలయే । క్లిశ్నన్తి త్రివిధైస్తాపైర్మోహితా అపి పణ్డితాః ॥ ౯౩ ॥
829. వైలక్షణ్యం చ సామగ్ర్యోశ్చోభయత్రాధికారిణోః । కామీ కర్మణ్యధికృతో నిష్కామీ శ్రవణే మతః ॥ ౧౭౮ ॥
830. వైశ్వానరో విశ్వనరేష్వాత్మత్వేనాభిమానతః । విరాట్ స్యాద్వివిధత్వేన స్వయమేవ విరాజనాత్ ॥ ౪౩౯ ॥
831. వ్యష్టిరేషాస్య విశ్వస్య భవతి స్థూలవిగ్రహః । ఉచ్యతేఽన్నవికారిత్వాత్కోశోఽన్నమయ ఇత్యయమ్ ॥ ౪౪౩ ॥
832. వ్యష్టిర్మలినసత్వైషా రజసా తమసా యుతా । తతో నికృష్టా భవతి యోపాధిః ప్రత్యగాత్మనః ॥ ౩౧౮ ॥
833. వ్యుత్క్రమేణ తదుత్పత్తేర్ద్రష్టవ్యం సూక్ష్మబుద్ధిభిః । ప్రతీతస్యాస్య జగతః సన్మాత్రత్వం సుయుక్తిభిః ॥ ౬౮౧ ॥
834. వ్రీహ్యాద్యోషధయః సర్వా వాయుతేజోమ్బుభూమయః । సర్వేషామప్యభూదన్నం చతుర్విధశరీరిణామ్ ॥ ౪౩౨ ॥
835. శక్త్యా మహత్యావరణాభిధానయాసమావృతే సత్యమలస్వరూపే । పుమాననాత్మన్యహమేష ఎవే - త్యాత్మత్వబుద్ధిం విదధాతి మోహాత్ ॥ ౪౯౩ ॥
836. శబ్దాదివిషయేభ్యో యో విషవన్న నివర్తతే । తీవ్రమోక్షేచ్ఛయా భిక్షోస్తస్య శాన్తిర్న సిధ్యతి ॥ ౧౦౨ ॥
837. శమాదిషట్కసమ్పత్తిస్తృతీయం సాధనమ్ మతమ్ । తురీయం తు ముముక్షుత్వం సాధనం శాస్త్రసమ్మతమ్ ॥ ౧౫ ॥
838. శమో దమస్తితిక్షోపరతిః శ్రద్ధా తతః పరమ్ । సమాధానమితి ప్రోక్తం షడేవైతే శమాదయః ॥ ౯౪ ॥
839. శరీరకరణగ్రామా ప్రాణాహమధిదేవతాః । పఞ్చైతే హేతవః ప్రోక్తా నిష్పత్తౌ సర్వకర్మణామ్ ॥ ౪౨౧ ॥
840. శరీరతద్యోగతదీయధర్మా - ద్యారోపణం భ్రాన్తివశాత్త్వయీదమ్ । న వస్తుతః కిఞ్చిదతస్త్వజస్త్వంమృత్యోర్భయం క్వాస్తి తవాసి పూర్ణః ॥ ౭౮౧ ॥
841. శాన్తాశేషవిశేషాంశస్తిష్ఠేదద్వైతమాత్రకే । అన్తర్ముఖతయా నిత్యం షష్ఠీం భూమిముపాశ్రితః ॥ ౯౬౨ ॥
842. శాస్త్రవిద్గుణదోషజ్ఞో భోగ్యమాత్రే వినిస్పృహః । నిత్యానిత్యపదార్థజ్ఞో ముక్తికామో దృఢవ్రతః ॥ ౨౩౪ ॥
843. శాస్త్రసజ్జనసమ్పర్కవైరాగ్యాభ్యాసపూర్వకమ్ । సదాచారప్రవృత్తిర్యా ప్రోచ్యతే సా విచారణా ॥ ౯౪౨ ॥
844. శాస్త్రార్థకోవిదైరర్థో వాచ్యో లక్ష్య ఇతి ద్విధా । వాచ్యార్థం తే ప్రవక్ష్యామి పణ్డితైర్య ఉదీరితః ॥ ౭౦౯ ॥
845. శిరో వివేకస్త్వత్యన్తం వైరాగ్యం వపురుచ్యతే । శమాదయః షడఙ్గాని మోక్షేచ్ఛా ప్రాణ ఇష్యతే ॥ ౨౪౯ ॥
846. శివ ఎవ గురుః సాక్షాత్ గురురేవ శివః స్వయమ్ । ఉభయోరన్తరం కిఞ్చిన్న ద్రష్టవ్యం ముముక్షుభిః ॥ ౨౫౬ ॥
847. శివః శైవాగమస్థానాం కాలః కాలైకవాదినామ్ । యత్సర్వశాస్త్రసిద్ధాన్తం యత్సర్వహృదయానుగమ్ । యత్సర్వం సర్వగం వస్తు తత్తత్త్వం తదసౌ స్థితః ॥ ౯౮౨ ॥
848. శివప్రసాదేన వినా న సిద్ధిఃశివప్రసాదేన వినా న బుద్ధిః । శివప్రసాదేన వినా న యుక్తిఃశివప్రసాదేన వినా న ముక్తిః ॥ ౨౭౯ ॥
849. శిష్టాన్నమీశార్చనమార్యసేవాంతీర్థాటనం స్వాశ్రమధర్మనిష్ఠామ్ । యమానుషక్తిం నియమానువృత్తించిత్తప్రసాదాయ వదన్తి తజ్జ్ఞాః ॥ ౩౬౮ ॥
850. శుక్తేర్బాధా న ఖల్వస్తి రజతస్య యథా తథా । అవస్తుసంజ్ఞితం యత్తజ్జగదధ్యాసకారణమ్ ॥ ౩౦౧ ॥
851. శుద్ధం బుద్ధం తత్త్వసిద్ధం పరం ప్రత్యగఖణ్డితమ్ । స్వప్రకాశం పరాకాశం బ్రహ్మైవాస్మీతి భావయేత్ ॥ ౮౯౬ ॥
852. శుద్ధచైతన్యరూపత్వం చిత్త్వం జ్ఞానస్వరూపతః । అఖణ్డసుఖరూపత్వాదానన్దత్వమితీర్యతే ॥ ౬౧౧ ॥
853. శుద్ధోఽహం బుద్ధోఽహం ప్రత్యగ్రూపేణ నిత్యసిద్ధోఽహమ్ । శాన్తోఽహమనన్తోఽహం సతతపరానన్దసిన్ధురేవాహమ్ ॥ ౮౬౬ ॥
854. శుశ్రూషయా సదా భక్త్యా ప్రణామైర్వినయోక్తిభిః । ప్రసన్నం గురుమాసాద్య ప్రష్టవ్యం జ్ఞేయమాత్మనః ॥ ౨౫౮ ॥
855. శృణు వక్ష్యామి సకలం యద్యత్పృష్టం త్వయాధునా । రహస్యం పరమం సూక్ష్మం జ్ఞాతవ్యం చ ముముక్షుభిః ॥ ౫౮౫ ॥
856. శృణుష్వావహితో విద్వన్ అద్య తే ఫలితం తపః । వాక్యార్థశ్రుతిమాత్రేణ సమ్యగ్జ్ఞానం భవిష్యతి ॥ ౭౦౩ ॥
857. శౌక్ల్యాద్వ్యావర్తతే నీలేనోత్పలం తు విశేషితమ్ । ఇత్థమన్యోన్యభేదస్య వ్యావర్తకతయా తయోః ॥ ౭౧౫ ॥
858. శ్రద్ధాభక్తిపురఃసరేణ విహితేనైవేశ్వరం కర్మణాసన్తోష్యార్జితతత్ప్రసాదమహిమా జన్మాన్తరేష్వేవ యః । నిత్యానిత్యవివేకతీవ్రవిరతిన్యాసాదిభిః సాధనై - ర్యుక్తః సః శ్రవణే సతామభిమతో ముఖ్యాధికారీ ద్విజః ॥ ౭౯౬ ॥
859. శ్రద్ధాభక్తిమతీం సతీం గుణవతీం పుత్రాఞ్శ్రుతాన్సమ్మతా - నక్షయ్యం వసుధానుభోగవిభవైః శ్రీసున్దరం మన్దిరమ్ । సర్వం నశ్వరమిత్యవేత్య కవయః శ్రుత్యుక్తిభిర్యుక్తిభిఃసంన్యస్యన్త్యపరే తు తత్సుఖమితి భ్రామ్యన్తి దుఃఖార్ణవే ॥ ౮౪ ॥
860. శ్రద్ధావతామేవ సతాం పుమర్థఃసమీరితః సిధ్యతి నేతరేషామ్ । ఉక్తం సుసూక్ష్మం పరమార్థతత్త్వంశ్రద్ధత్స్వ సోమ్యేతి చ వక్తి వేదః ॥ ౨౧౧ ॥
861. శ్రద్ధావిహీనస్య తు న ప్రవృత్తిఃప్రవృత్తిశూన్యస్య న సాధ్యసిద్ధిః । అశ్రద్ధయైవాభిహతాశ్చ సర్వేమజ్జన్తి సంసారమహాసముద్రే ॥ ౨౧౨ ॥
862. శ్రవణం మననం ధ్యానం సమ్యగ్వస్తూపలబ్ధయే । సర్వవేదాన్తవాక్యానాం షడ్భిర్లిఙ్గైః సదద్వయే ॥ ౮౧౧ ॥
863. శ్రీమద్భిరుక్తం సకలం మృషేతిదృష్టాన్త ఎవ హ్యుపపద్యతే తత్ । దార్ష్టాన్తికే నైవ భవాదిదుఃఖంప్రత్యక్షతః సర్వజనప్రసిద్ధమ్ ॥ ౨౭౧ ॥
864. శ్రుతే దృష్టేఽపి వా భోగ్యే యస్మిన్కస్మింశ్చ వస్తుని । సమీచీనత్వధీత్యాగాత్కామో నోదేతి కర్హిచిత్ ॥ ౬౩ ॥
865. శ్రుత్యా నిరుక్తం సుఖతారతమ్యంబ్రహ్మాన్తమారభ్య మహీమహేశమ్ । ఔపాధికం తత్తు న వాస్తవం చే - దాలోచ్య కో వా విరతిం న యాతి ॥ ౩౭ ॥
866. శ్రుత్యా సత్త్వపురాణానాం సేవయా సత్త్వవస్తునః । అనువృత్త్యా చ సాధూనాం సత్త్వవృత్తిః ప్రజాయతే ॥ ౩౭౦ ॥
867. శ్రుత్యాధిదేవతామేవేన్ద్రియేషూపచర్యతే । న తు సాక్షాదిన్ద్రియాణాం చేతనత్వముదీర్యతే ॥ ౫౪౩ ॥
868. శ్రుత్యాన్యోఽన్తర ఆత్మా ప్రాణమయ ఇతీర్యతే యస్మాత్ । తస్మాత్ప్రాణస్యాత్మత్వం యుక్తం నో కరణసంజ్ఞానాం క్వాపి ॥ ౫౪౬ ॥
869. శ్రుత్యాప్యేకత్వమనయోస్తాత్పర్యేణ నిగద్యతే । ముహుస్తత్త్వమసీత్యస్మాదఙ్గీకార్యం శ్రుతేర్వచః ॥ ౭౨౬ ॥
870. శ్రుత్యుక్తమవ్యయమనన్తమనాదిమధ్య - మవ్యక్తమక్షరమనాశ్రయమప్రమేయమ్ । ఆనన్దసద్ఘనమనామయమద్వితీయంయద్బ్రహ్మ తత్త్వమసి కేవలబోధమాత్రమ్ ॥ ౭౮౦ ॥
871. శ్రుత్యుక్తాః షోడశకలాశ్చిదాభాసస్య నాత్మనః । నిష్కలత్వాన్నాస్య లయస్తస్మాన్నిత్యత్వమాత్మనః ॥ ౬౧౭ ॥
872. శ్రుత్యుక్తార్థావగాహాయ విదుషా జ్ఞేయవస్తుని । చిత్తస్య సమ్యగాధానం సమాధానమితీర్యతే ॥ ౨౧౮ ॥
873. శ్రుత్యైవ న తతస్తేషాం గుణత్వముపపద్యతే । ఉష్ణత్వం చ ప్రకాశశ్చ యథా వహ్నేస్తథాత్మనః ॥ ౬౭౬ ॥
874. శ్రుత్యోదితం తతో బ్రహ్మ జ్ఞేయం బుద్ధ్యైవ సూక్ష్మయా । ప్రజ్ఞామాన్ద్యం భవేద్యేషాం తేషాం న శ్రుతిమాత్రతః ॥ ౮౦౮ ॥
875. శ్రేష్ఠం పూజ్యం విదిత్వా మాం మానయన్తు జనా భువి । ఇత్యాసక్త్యా విహీనత్వం మానానాసక్తిరుచ్యతే ॥ ౧౨౫ ॥
876. శ్రోత్రత్వక్చక్షుర్జిహ్వాఘ్రాణాని పఞ్చ జాతాని । ఆకాశాదీనాం సత్త్వాంశేభ్యో ధీన్ద్రియాణ్యనుక్రమతః ॥ ౩౪౧ ॥
877. శ్రోత్రాదిపఞ్చకం చైవ వాగాదీనాం చ పఞ్చకమ్ । ప్రాణాదిపఞ్చకం బుద్ధిమనసీ లిఙ్గముచ్యతే ॥ ౩౪౦ ॥
878. శ్రోత్రియో బ్రహ్మనిష్ఠో యః ప్రశాన్తః సమదర్శనః । నిర్మమో నిరహఙ్కారో నిర్ద్వన్ద్వో నిష్పరిగ్రహః ॥ ౨౫౨ ॥
879. శ్లేష్మోద్గారి ముఖం స్రవన్మలవతీ నాసాశ్రుమల్లోచనంస్వేదస్రావి మలాభిపూర్ణమభితో దుర్గన్ధదుష్టం వపుః । అన్యద్వక్తుమశక్యమేవ మనసా మన్తుం క్వచిన్నార్హతిస్త్రీరూపం కథమీదృశం సుమనసాం పాత్రీభవేన్నేత్రయోః ॥ ౫౦ ॥
880. షడ్భూమికాచిరాభ్యాసాద్భేదస్యానుపలమ్భనాత్ । యత్స్వభావైకనిష్ఠత్వం సా జ్ఞేయా తుర్యగా గతిః ॥ ౯౪౮ ॥
881. స ఎవ సద్యస్తరతి సంసృతిం గుర్వనుగ్రహాత్ । యస్తు తీవ్రముముక్షుః స్యాత్స జీవన్నేవ ముచ్యతే ॥ ౨౩౬ ॥
882. స వస్తుధర్మో నో యస్మాన్మనస్యేవోపలభ్యతే । వస్తుధర్మస్య మనసి కథం స్యాదుపలమ్భనమ్ ॥ ౬౪౧ ॥
883. సంన్యసేత్సువిరక్తః సన్నిహాముత్రార్థతః సుఖాత్ । అవిరక్తస్య సంన్యాసో నిష్ఫలోఽయాజ్యయాగవత్ ॥ ౨౦౮ ॥
884. సంన్యస్య తు యతిః కుర్యాన్న పూర్వవిషయస్మృతిమ్ । తాం తాం తత్స్మరణే తస్య జుగుప్సా జాయతే యతః ॥ ౨౦౯ ॥
885. సంమితా ఇన్ద్రియస్థానేష్విన్ద్రియాణాం సమన్తతః । నిగృహ్ణన్త్యనుగృహ్ణన్తి ప్రాణికర్మానురూపతః ॥ ౪౨౦ ॥
886. సంయోజ్య స్థూలతాం యాన్తి వ్యోమాదీని యథాక్రమమ్ । అముష్య పఞ్చీకరణస్యాప్రామాణ్యం న శఙ్క్యతామ్ ॥ ౪౦౧ ॥
887. సంసారబన్ధనిర్ముక్తిః కదా ఝటితి మే భవేత్ । ఇతి యా సుదృఢా బుద్ధిరీరితా సా ముముక్షుతా ॥ ౧౨౭ ॥
888. సంసారమృత్యోర్బలినః ప్రవేష్టుంద్వారాణి తు త్రీణి మహాన్తి లోకే । కాన్తా చ జిహ్వా కనకం చ తానిరుణద్ధి యస్తస్య భయం న మృత్యోః ॥ ౮౮ ॥
889. సఙ్కల్పవానహం చిన్తావానహం చ వికల్పవాన్ । ఇత్యాద్యనుభవాదన్యోఽన్తర ఆత్మా మనోమయః ॥ ౫౫౧ ॥
890. సఙ్కల్పానుదయే హేతుర్యథాభూతార్థదర్శనమ్ । అనర్థచిన్తనం చాభ్యాం నావకాశోఽస్య విద్యతే ॥ ౬౭ ॥
891. సఙ్కల్పాన్మన ఇత్యాహుర్బుద్ధిరర్థస్య నిశ్చయాత్ । అభిమానాదహఙ్కారశ్చిత్తమర్థస్య చిన్తనాత్ ॥ ౩౪౫ ॥
892. సచ్చిన్తనస్య సమ్బాధో విఘ్నోఽయం నిర్జనే తతః । స్థేయమిత్యేక ఎవాస్తి చేత్సైవైకాన్తశీలతా ॥ ౧౨౬ ॥
893. సఞ్జాతాహఙ్కృతిత్యాగస్త్వభిమానవిసర్జనమ్ । త్రిభిశ్చ కరణైః సమ్యగ్హిత్వా వైషయికీం క్రియామ్ ॥ ౧౨౧ ॥
894. సతామపి పదార్థస్య లాభాల్లోభః ప్రవర్ధతే । వివేకో లుప్యతే లోభాత్తస్మింల్లుప్తే వినశ్యతి ॥ ౭౩ ॥
895. సతి ప్రపఞ్చే జీవే వాద్వైతత్వం బ్రహ్మణః కుతః । అతస్తయోరఖణ్డత్వమేకత్వం శ్రుతిసమ్మతమ్ ॥ ౭౩౧ ॥
896. సతో భిన్నమభిన్నం వా న దీపస్య ప్రభా యథా । న సావయవమన్యద్వా బీజస్యాఙ్కురవత్క్వచిత్ ॥ ౩౦౬ ॥
897. సత్కర్మక్షయపాప్మనాం శ్రుతిమతాం సిద్ధాత్మనాం ధీమతాంనిత్యానిత్యపదార్థశోధనమిదం యుక్త్యా ముహుః కుర్వతామ్ । తస్మాదుత్థమహావిరక్త్యసిమతాం మోక్షైకకాఙ్క్షావతాంధన్యానాం సులభం స్త్రియాదివిషయేష్వాశాలతాచ్ఛేదనమ్ ॥ ౮౭ ॥
898. సత్త్వం చిత్త్వం తథానన్దస్వరూపం పరమాత్మనః । నిర్గుణస్య గుణాయోగాద్గుణాస్తు న భవన్తి తే ॥ ౬౭౩ ॥
899. సత్త్వచిత్త్వానన్దతాది స్వరూపమితి నిశ్చితమ్ । అత ఎవ సజాతీయవిజాతీయాదిలక్షణః ॥ ౬౭౭ ॥
900. సత్త్వచిత్త్వానన్దతాదిలక్షణం ప్రత్యగాత్మనః । కాలత్రయేఽప్యబాధ్యత్వం సత్యం నిత్యస్వరూపతః ॥ ౬౧౦ ॥
901. సత్త్వప్రధానే చిత్తేఽస్మింస్త్వాత్మైవ ప్రతిబిమ్బతి । ఆనన్దలక్షణః స్వచ్ఛే పయసీవ సుధాకరః ॥ ౬౪౭ ॥
902. సత్త్వాపత్తిశ్చతుర్థీ స్యాత్తతోఽసంసక్తినామికా । పదార్థాభావనా షష్ఠీ సప్తమీ తుర్యగా స్మృతా ॥ ౯౪౦ ॥
903. సత్యం నిర్మమతా స్థైర్యమభిమానవిసర్జనమ్ । ఈశ్వరధ్యానపరతా బ్రహ్మవిద్భిః సహస్థితిః ॥ ౧౦౬ ॥
904. సత్యమిత్యుచ్యతే బ్రహ్మ సత్యమిత్యభిభాషణమ్ । దేహాదిషు స్వకీయత్వదృఢబుద్ధివిసర్జనమ్ ॥ ౧౧౮ ॥
905. సత్యర్థేఽపి చ నోదేతి హ్యానన్దస్తూక్తలక్షణః । సత్యపి వ్యఞ్జకే వ్యఙ్గ్యానుదయో నైవ సమ్మతః ॥ ౬౪౪ ॥
906. సత్యుపాధ్యోరభిన్నత్వే క్వ భేదస్తద్విశిష్టయోః । ఎకీభావే తరఙ్గాబ్ధ్యోః కో భేదః ప్రతిబిమ్బయోః ॥ ౩౨౭ ॥
907. సదయం హ్యేష ఎవేతి ప్రస్తుత్య వదతి శ్రుతిః । సద్ఘనోఽయం చిద్ఘనోఽయమానన్దఘన ఇత్యపి ॥ ౬౬౫ ॥
908. సదసద్భ్యామనిర్వాచ్యమజ్ఞానం త్రిగుణాత్మకమ్ । వస్తుతత్త్వావబోధైకబాధ్యం తద్భావలక్షణమ్ ॥ ౩౦౨ ॥
909. సద్భావే లిఙ్గమేతస్య కార్యమేతచ్చరాచరమ్ । మానం శ్రుతిః స్మృతిశ్చాజ్ఞోఽహమిత్యనుభవోఽపి చ ॥ ౩౦౪ ॥
910. సద్భిః స ఎవ విజ్ఞేయః సమాధిః సవికల్పకః । మృద ఎవావభానేఽపి మృణ్మయద్విపభానవత్ ॥ ౮౨౧ ॥
911. సన్మాత్రవస్తుభానేఽపి త్రిపుటీ భాతి సన్మయీ । సమాధిరత ఎవాయం సవికల్ప ఇతీర్యతే ॥ ౮౨౨ ॥
912. సమష్టిః స్యాత్తరుగణః సామాన్యేన వనం యథా । ఎతత్సమష్ట్యుపహితం చైతన్యం సఫలం జగుః ॥ ౩౮౭ ॥
913. సమష్టిరూపమజ్ఞానం సాభాసం సత్త్వబృంహితమ్ । వియదాదివిరాడన్తం స్వకార్యేణ సమన్వితమ్ ॥ ౭౧౦ ॥
914. సమష్టేరపి చ వ్యష్టేః సామాన్యేనైవ పూర్వవత్ । అభేద ఎవ జ్ఞాతవ్యో జాత్యేకత్వే కుతో భిదా ॥ ౩౯౪ ॥
915. సమస్తేభ్యో రజోంశేభ్యో వ్యోమాదీనాం క్రియాత్మకాః । ప్రాణాదయః సముత్పన్నాః పఞ్చాప్యాన్తరవాయవః ॥ ౩౭౬ ॥
916. సమాధిః కః కతివిధస్తత్సిద్ధేః కిము సాధనమ్ । సమాధేరన్తరాయాః కే సర్వమేతన్నిరూప్యతామ్ ॥ ౭౯౪ ॥
917. సమాధిసుప్త్యోర్జ్ఞానం చాజ్ఞానం సుప్త్యాత్ర నేష్యతే । సవికల్పో నిర్వికల్పః సమాధీ ద్వావిమౌ హృది ॥ ౮౨౭ ॥
918. సమ్పన్నోఽన్ధవదేవ కిఞ్చిదపరం నో వీక్షతే చక్షుషాసద్భిర్వర్జితమార్గ ఎవ చరతి ప్రోత్సారితో బాలిశైః । తస్మిన్నేవ ముహుః స్ఖలన్ప్రతిపదం గత్వాన్ధకూపే పత - త్యస్యాన్ధత్వనివర్తకౌషధమిదం దారిద్ర్యమేవాఞ్జనమ్ ॥ ౭౮ ॥
919. సమ్ప్రీతిమక్ష్ణోర్వదనప్రసాద - మానన్దమన్తఃకరణస్య సద్యః । విలోకనం బ్రహ్మవిదస్తనోతిఛినత్తి మోహం సుగతిం వ్యనక్తి ॥ ౨౬౧ ॥
920. సమ్బన్ధానుపపత్త్యా చ లక్షణేతి జగుర్బుధాః । గఙ్గాయాం ఘోష ఇత్యాదౌ యా జహల్లక్షణా మతా ॥ ౭౩౪ ॥
921. సమ్యక్ప్రాబోధయత్తత్త్వం శాస్త్రదృష్టేన వర్త్మనా । సర్వేషాముపకారాయ తత్ప్రకారోఽత్ర దర్శ్యతే ॥ ౨౯౬ ॥
922. సమ్యక్సమాధినిరతైర్విమలాన్తరఙ్గేసాక్షాదవేక్ష్య నిజతత్త్వమపారసౌఖ్యమ్ । సన్తుష్యతే పరమహంసకులైరజస్రంయద్బ్రహ్మ తత్త్వమసి కేవలబోధమాత్రమ్ ॥ ౭౭౮ ॥
923. సర్గం వక్త్యస్య తస్మాద్వా ఎతస్మాదిత్యపి శ్రుతిః । సకాశాద్బ్రహ్మణస్తస్మాదనిత్యత్వే న సంశయః ॥ ౧౯ ॥
924. సర్వం సర్వగతం శాన్తం బ్రహ్మ సమ్పద్యతే తదా । ఇతి శ్రుత్వా గురోర్వాక్యం శిష్యస్తు ఛిన్నసంశయః ॥ ౧౦౦౨ ॥
925. సర్వజ్ఞత్వేశ్వరత్వాదికారణత్వాన్మనీషిణః । కారణం వపురిత్యాహుః సమష్టిం సత్త్వబృంహితమ్ ॥ ౩౧౩ ॥
926. సర్వజ్ఞోఽప్రతిబద్ధబోధవిభవస్తేనైవ దేవః స్వయంమాయాం స్వామవలమ్బ్య నిశ్చలతయా స్వచ్ఛన్దవృత్తిః ప్రభుః । సృష్టిస్థిత్యదనప్రవేశయమనవ్యాపారమాత్రేచ్ఛయాకుర్వన్క్రీడతి తద్రజస్తమ ఉభే సంస్తభ్య శక్త్యా స్వయా ॥ ౫౦౪ ॥
927. సర్వదాప్యాసమిత్యేవాభిన్నప్రత్యయ ఈక్ష్యతే । కదాపి నాసమిత్యస్మాదాత్మనో నిత్యతా మతా ॥ ౬౧౩ ॥
928. సర్వమేతద్యథాపూర్వం కరామలకవత్స్ఫుటమ్ । ప్రతిపాదయ మే స్వామిన్ శ్రీగురో కరుణానిధే ॥ ౨౭౭ ॥
929. సర్వవేదాన్తసిద్ధాన్తసారసఙ్గ్రహనామకః । గ్రన్థోఽయం హృదయగ్రన్థివిచ్ఛిత్త్యై రచితః సతామ్ ॥ ౧౦౦౬ ॥
930. సర్వస్య దాహకో వహ్నిర్వహ్నేర్నాన్యోఽస్తి దాహకః । యథా తథాత్మనో జ్ఞాతుర్జ్ఞాతా కోఽపి న దృశ్యతే ॥ ౬౦౧ ॥
931. సర్వస్యానిత్యత్వే సావయవత్వేన సర్వతః సిద్ధే । వైకుణ్ఠాదిషు నిత్యత్వమతిర్భ్రమ ఎవ మూఢబుద్ధీనామ్ ॥ ౨౦ ॥
932. సర్వాకారం సర్వమసర్వం సర్వనిషేధావధిభూతం యత్ । సత్యం శాశ్వతమేకమనన్తం శుద్ధం బుద్ధం తత్త్వమసి త్వమ్ ॥ ౭౮౭ ॥
933. సర్వాత్మభావో విదుషో బ్రహ్మవిద్యాఫలం విదుః । జీవన్ముక్తస్య తస్యైవ స్వానన్దానుభవః ఫలమ్ ॥ ౯౦౫ ॥
934. సర్వానర్థస్య తద్బీజం యోఽన్యథాగ్రహ ఆత్మనః । తతః సంసారసమ్పాతః సన్తతక్లేశలక్షణః ॥ ౪౯౮ ॥
935. సర్వేన్ద్రియాణాం గతినిగ్రహేణభోగ్యేషు దోషాద్యవమర్శనేన । ఈశప్రసాదాచ్చ గురోః ప్రసాదా - చ్ఛాన్తిం సమాయాత్యచిరేణ చిత్తమ్ ॥ ౧౩౬ ॥
936. సర్వేశత్వస్వతన్త్రత్వసర్వజ్ఞత్వాదిభిర్గుణైః । సర్వోత్తమః సత్యకామః సత్యసఙ్కల్ప ఈశ్వరః ॥ ౭౨౧ ॥
937. సర్వో విరుద్ధవాక్యార్థస్తత్ర ప్రత్యక్షతస్తతః । గఙ్గాసమ్బన్ధవత్తీరే లక్షణా సమ్ప్రవర్తతే ॥ ౭౩౬ ॥
938. సర్వోపరమహేతుత్వాత్సుషుప్తిస్థానమిష్యతే । ప్రాకృతః ప్రలయో యత్ర శ్రావ్యతే శ్రుతిభిర్ముహుః ॥ ౩౧౫ ॥
939. సవికల్పసమాధిం యో దీర్ఘకాలం నిరన్తరమ్ । సంస్కారపూర్వకం కుర్యాన్నిర్వికల్పోఽస్య సిధ్యతి ॥ ౮౭౪ ॥
940. సవికల్పస్తయోర్యత్తల్లక్షణం వచ్మి తచ్ఛృణు । కామాదిప్రత్యయైర్దృశ్యైః సంసర్గో యత్ర దృశ్యతే ॥ ౮౩౦ ॥
941. సవికల్పో నిర్వికల్ప ఇతి ద్వేధా నిగద్యతే । సమాధిః సవికల్పస్య లక్షణం వచ్మి తచ్ఛృణు ॥ ౮౧౯ ॥
942. సహయోగో న ఘటతే తథైవ జ్ఞానకర్మణోః । కిమూపకుర్యాజ్జ్ఞానస్య కర్మస్వప్రతియోగినః । యస్య సంనిధిమాత్రేణ స్వయం న స్ఫూర్తిమృచ్ఛతి ॥ ౧౮౬ ॥
943. సహవాసశ్చ సంసర్గోఽష్టధా మైథునం విదుః । ఎతద్విలక్షణం బ్రహ్మచర్యం చిత్తప్రసాదకమ్ ॥ ౧౧౦ ॥
944. సాక్షిణం స్వం విజానీయాద్యస్తాః పశ్యతి నిష్క్రియః । కామాదీనామహం సాక్షీ దృశ్యన్తే తే మయా తతః ॥ ౮౩౩ ॥
945. సాధనచతుష్టయసమ్పత్తిర్యస్యాస్తి ధీమతః పుంసః । తస్యైవైతత్ఫలసిద్ధిర్నాన్యస్య కిఞ్చిదూనస్య ॥ ౧౨ ॥
946. సాధనత్వేన దృష్టానాం సర్వేషామపి కర్మణామ్ । విధినా యః పరిత్యాగః స సంన్యాసః సతాం మతః ॥ ౧౫౧ ॥
947. సాధనానాం తు సర్వేషాం ముముక్షా మూలకారణమ్ । అనిచ్ఛోరప్రవృత్తస్య క్వ శ్రుతిః క్వ ను తత్ఫలమ్ ॥ ౨౨౭ ॥
948. సాధనేష్వపి సర్వేషు తితిక్షోత్తమసాధనమ్ । యత్ర విఘ్నాః పలాయన్తే దైవికా అపి భౌతికాః ॥ ౧౪౨ ॥
949. సాభాసం వ్యష్ట్యుపహితం తత్తాదాత్మ్యముపాగతమ్ । చైతన్యం విశ్వ ఇత్యాహుర్వేదాన్తనయకోవిదాః ॥ ౪౪౧ ॥
950. సామగ్ర్యోశ్చోభయోస్తద్వదుభయత్రాధికారిణోః । ఊర్ధ్వం నయతి విజ్ఞానమధః ప్రాపయతి క్రియా ॥ ౧౮౪ ॥
951. సామానాధికరణ్యం వా సంయోగో వా సమాశ్రయః । తమఃప్రకాశవజ్జ్ఞానాజ్ఞానయోర్న హి సిధ్యతి ॥ ౫౭౦ ॥
952. సార్వభౌమాదిబ్రహ్మాన్తం శ్రుత్యా యః ప్రతిపాదితః । స క్షయిష్ణుః సాతిశయః ప్రక్షీణే కారణే లయమ్ ॥ ౬౪౯ ॥
953. సాలోక్యసామీప్యసరూపతాది - భేదస్తు సత్కర్మవిశేషసిద్ధః । న కర్మసిద్ధస్య తు నిత్యతేతివిచార్య కో వా విరతిం న యాతి ॥ ౩౮ ॥
954. సావయవస్య క్షీరాదేర్వస్తునః పరిణామినః । యేన కేన వికారిత్వం స్యాన్నో నిష్కర్మవస్తునః ॥ ౧౬౧ ॥
955. సిద్ధాన్తోఽధ్యాత్మశాస్త్రాణాం సర్వాపహ్నవ ఎవ హి । నావిద్యాస్తీహ నో మాయా శాన్తం బ్రహ్మైవ తద్వినా ॥ ౯౯౭ ॥
956. సిద్ధేశ్చిత్తసమాధానమసాధారణకారణమ్ । యతస్తతో ముముక్షూణాం భవితవ్యం సదామునా ॥ ౨౨౧ ॥
957. సుఖం కిమస్త్యత్ర విచార్యమాణేగృహేఽపి వా యోషితి వా పదార్థే । మాయాతమోఽన్ధీకృతచక్షుషో యేత ఎవ ముహ్యన్తి వివేకశూన్యాః ॥ ౪౧ ॥
958. సుఖమితి మలరాశౌ యే రమన్తేఽత్ర గేహేక్రిమయ ఇవ కలత్రక్షేత్రపుత్రానుషక్త్యా । సురపద ఇవ తేషాం నైవ మోక్షప్రసఙ్గ - స్త్వపి తు నిరయగర్భావాసదుఃఖప్రవాహః ॥ ౮౫ ॥
959. సుఖయతి ధనమేవేత్యన్తరాశాపిశాచ్యాదృఢతరముపగూఢో మూఢలోకో జడాత్మా । నివసతి తదుపాన్తే సన్తతం ప్రేక్షమాణోవ్రజతి తదపి పశ్చాత్ప్రాణమేతస్య హృత్వా ॥ ౭౭ ॥
960. సుఖహేతుషు సర్వేషాం ప్రీతిః సావధిరీక్ష్యతే । కదాపి నావధిః ప్రీతేః స్వాత్మని ప్రాణినాం క్వచిత్ ॥ ౬౨౪ ॥
961. సుప్తిమూర్ఛోత్థితేష్వేవ దృష్టః సంసారలక్షణః । అనాదిరేషావిద్యాతః సంస్కారోఽపి చ తాదృశః ॥ ౪౮౬ ॥
962. సుప్తోత్థితజనైః సర్వైః శూన్యమేవానుస్మర్యతే । యత్తతః శూన్యమేవాత్మా న జ్ఞానాజ్ఞానలక్షణః ॥ ౫౭౩ ॥
963. సుషుప్తావాత్మసద్భావే ప్రమాణం పణ్డితోత్తమాః । విదుః స్వప్రత్యభిజ్ఞానమాబాలవృద్ధసమ్మతమ్ ॥ ౬౦౪ ॥
964. సుషుప్తికాలే సకలే విలీనేశూన్యం వినా నాన్యదిహోపలభ్యతే । శూన్యం త్వనాత్మా న తతః పరః కో - ఽప్యాత్మాభిధానస్త్వనుభూయతేఽర్థః ॥ ౫౮౧ ॥
965. సుషుప్తౌ శూన్యమేవేతి కేన పుంసా తవేరితమ్ । హేతునానుమితం కేన కథం జ్ఞాతం త్వయోచ్యతామ్ ॥ ౫౯౫ ॥
966. సుసూక్ష్మమస్తితామాత్రం నిర్వికల్పం మహత్తమమ్ । కేవలం పరమాద్వైతం బ్రహ్మైవాస్మీతి భావయేత్ ॥ ౮౯౭ ॥
967. సోఽయం దృశ్యానువిద్ధః స్యాత్సమాధిః సవికల్పకః । అహంమమేదమిత్యాదికామక్రోధాదివృత్తయః ॥ ౮౩౧ ॥
968. సోఽయం దేవదత్త ఇతి వాక్యం వాక్యార్థ ఎవ వా । దేవదత్తైక్యరూపస్వవాక్యార్థానవబోధకమ్ ॥ ౭౫౪ ॥
969. సోఽయమాభాస ఆనన్దశ్చిత్తే యః ప్రతిబిమ్బితః । పుణ్యోత్కర్షాపకర్షాభ్యాం భవత్యుచ్చావచః స్వయమ్ ॥ ౬౪౮ ॥
970. స్థితః కిం మూఢ ఎవాస్మి ప్రేక్ష్యోఽహం శాస్త్రసజ్జనైః । వైరాగ్యపూర్వమిచ్ఛేతి శుభేచ్ఛా చోచ్యతే బుధైః ॥ ౯౪౧ ॥
971. స్థూలం చ సూక్ష్మం చ వపుః స్వభావతోదుఃఖాత్మకం స్వాత్మతయా గృహీత్వా । విస్మృత్య చ స్వం సుఖరూపమాత్మనోదుఃఖప్రదేభ్యః సుఖమజ్ఞ ఇచ్ఛతి ॥ ౬౩౭ ॥
972. స్థూలసూక్ష్మకారణాఖ్యాః ప్రపఞ్చా యే నిరూపితాః । తే సర్వేఽపి మిలిత్వైకః ప్రపఞ్చోఽపి మహాన్భవేత్ ॥ ౪౫౨ ॥
973. స్థూలస్యాపి చ సూక్ష్మస్య దుఃఖరూపస్య వర్ష్మణః । లయే సుషుప్తౌ స్ఫురతి ప్రత్యగానన్దలక్షణః ॥ ౬౫౯ ॥
974. స్థూలాత్సూక్ష్మతయా వ్యష్టిరస్య సూక్ష్మవపుర్మతమ్ । అస్య జాగరసంస్కారమయత్వాద్వపురుచ్యతే ॥ ౩౯౨ ॥
975. స్థూలాద్యజ్ఞానపర్యన్తం కార్యకారణలక్షణమ్ । దృశ్యం సర్వమనాత్మేతి విజానీహి విచక్షణ ॥ ౪౫౬ ॥
976. స్మరణం దర్శనం స్త్రీణాం గుణకర్మానుకీర్తనమ్ । సమీచీనత్వధీస్తాసు ప్రీతిః సమ్భాషణం మిథః ॥ ౧౦౯ ॥
977. స్యాత్తత్త్వమ్పదయోః స్వామిన్నర్థః కతివిధో మతః । పదయోః కో ను వాచ్యార్థో లక్ష్యార్థ ఉభయోశ్చ కః ॥ ౭౦౦ ॥
978. స్యాదఖణ్డాకారవృత్తిర్వినా తు మననాదినా । శ్రవణాన్మననాద్ధ్యానాత్తాత్పర్యేణ నిరన్తరమ్ ॥ ౮౦౯ ॥
979. స్వకీయవిణ్మూత్రవిసర్జనం త - చ్చోత్తానగత్యా శయనం తదా యత్ । బాలగ్రహాద్యాహతిభాక్చ శైశవంవిచార్య కో వా విరతిం న యాతి ॥ ౨౮ ॥
980. స్వతన్త్రః సత్యసఙ్కల్పః సత్యకామః స ఈశ్వరః । తస్యైతస్య మహావిష్ణోర్మహాశక్తేర్మహీయసః ॥ ౩౧౨ ॥
981. స్వప్నే జాగరకాలీనవాసనాపరికల్పితాన్ । తైజసో విషయాన్భుఙ్క్తే సూక్ష్మార్థాన్సూక్ష్మవృత్తిభిః ॥ ౩౯౩ ॥
982. స్వప్రాధాన్యేన జగతో నిమిత్తమపి కారణమ్ । ఉపాదానం తతోపాధిప్రాధాన్యేన భవత్యయమ్ ॥ ౩౩౩ ॥
983. స్వభాసనే వాన్యపదార్థభాసనేనార్కః ప్రకాశాన్తరమీషదిచ్ఛతి । స్వబోధనే వాప్యహమాదిబోధనేతథైవ చిద్ధాతురయం పరాత్మా ॥ ౬౨౦ ॥
984. స్వమాత్మానం పరం మత్వా పరమాత్మానమన్యథా । విమృగ్యతే పునః స్వాత్మా బహిః కోశేషు పణ్డితైః ॥ ౨౯౨ ॥
985. స్వరూపతస్తత్కలశాదినామ్నామృదేవ మూఢైరభిధీయతే తతః । నామ్నో హి భేదో న తు వస్తుభేదః । ప్రదృశ్యతే తత్ర విచార్యమాణే ॥ ౬౮౫ ॥
986. స్వరూపమాత్రగ్రహణం సమాధిర్బాహ్య ఆదిమః । సచ్చిదానన్దరూపస్య సకాశాద్బ్రహ్మణో యతిః ॥ ౮౮౪ ॥
987. స్వరూపాచ్ఛాదకత్వేనాప్యానన్దప్రచురత్వతః । కారణం వపురానన్దమయః కోశ ఇతీర్యతే ॥ ౩౨౩ ॥
988. స్వవాసనాప్రేరిత ఎవ నిత్యంకరోతి కర్మోభయలక్షణం చ । భుఙ్క్తే తదుత్పన్నఫలం విశిష్టంసుఖం చ దుఃఖం చ పరత్ర చాత్ర ॥ ౩౫౩ ॥
989. స్వవికారం పరిత్యజ్య వస్తుమాత్రతయా స్థితిః । మనసః సోత్తమా శాన్తిర్బ్రహ్మనిర్వాణలక్షణా ॥ ౯౭ ॥
990. స్వస్వరూపే మనఃస్థానమనుష్ఠానం తదిష్యతే । కరణత్రయసాధ్యం యత్తన్మృషా తదసత్యతః ॥ ౮౫౯ ॥
991. స్వస్వోపాధిలయాదేవ లీయన్తే ప్రత్యగాత్మని । తూష్ణీమేవ తతస్తూష్ణీం తూష్ణీం సత్యం న కిఞ్చన ॥ ౯౯౨ ॥
992. స్వస్వోపాధ్యనురూపేణ బ్రహ్మాద్యాః సర్వజన్తవః । ఉపజీవన్త్యముష్యేవ మాత్రామానన్దలక్షణామ్ ॥ ౬౬౮ ॥
993. స్వాత్మతత్త్వం సమాలమ్బ్య కుర్యాత్ప్రకృతినాశనమ్ । తేనైవ ముక్తో భవతి నాన్యథా కర్మకోటిభిః ॥ ౮౪౬ ॥
994. స్వాత్మన్యనస్తమయసంవిది కల్పితస్యవ్యోమాదిసర్వజగతః ప్రదదాతి సత్తామ్ । స్ఫూర్తిం స్వకీయమహసా వితనోతి సాక్షా - ద్యద్బ్రహ్మ తత్త్వమసి కేవలబోధమాత్రమ్ ॥ ౭౭౭ ॥
995. స్వాత్మైకచిన్తనం యత్తదీశ్వరధ్యానమీరితమ్ । ఛాయేవ సర్వదా వాసో బ్రహ్మవిద్భిః సహ స్థితిః ॥ ౧౨౨ ॥
996. స్వానుభూతిం పరిత్యజ్య న తిష్ఠన్తి క్షణం బుధాః । స్వానుభూతౌ ప్రమాదో యః స మృత్యుర్న యమః సతామ్ ॥ ౯౦౩ ॥
997. స్వాపరోక్షస్య వేదాదేః సాధనత్వం నిషేధతి । నాహం వేదైర్న తపసేత్యాదినా భగవానపి ॥ ౨౦౦ ॥
998. స్వామిత్వద్యోతనాయాస్మిన్నాత్మత్వముపచర్యతే । శ్రుత్యా తు ముఖ్యయా వృత్త్యా పుత్ర ఆత్మేతి నోచ్యతే ॥ ౫౩౨ ॥
999. స్వీయైః పరైస్తాడనమజ్ఞభావ - మత్యన్తచాపల్యమసత్క్రియాం చ । కుమారభావే ప్రతిషిద్ధవృత్తింవిచార్య కో వా విరతిం న యాతి ॥ ౨౯ ॥
1000. స్వేదాజ్జాతాః స్వేదజాస్తే యూకా లూక్షాదయోఽపి చ । భూమిముద్భిద్య యే జాతా ఉద్భిజ్జాస్తే ద్రుమాదయః ॥ ౪౩౬ ॥
1001. స్వేనానుభూతం స్వయమేవ వక్తిస్వసుప్తికాలే స్థితశూన్యభావమ్ । తత్ర స్వసత్తామనవేక్ష్య మూఢఃస్వస్యాపి శూన్యత్వమయం బ్రవీతి ॥ ౫౯౭ ॥
1002. హస్తవద్ద్వయమేతస్య స్వకార్యం సాధయిష్యతి । యథా విజృమ్భతే దీపో ఋజూకరణకర్మణా ॥ ౧౭౪ ॥
1003. హితపరిమితభోజీ నిత్యమేకాన్తసేవీసకృదుచితహితోక్తిః స్వల్పనిద్రావిహారః । అనునియమనశీలో యో భజత్యుక్తకాలేస లభత ఇహ శీఘ్రం సాధు చిత్తప్రసాదమ్ ॥ ౩౭౨ ॥
1004. హిరణ్యగర్భ ఇత్యస్య వ్యపదేశస్తతో మతః । సమస్తలిఙ్గదేహేషు సూత్రవన్మణిపఙ్క్తిషు । వ్యాప్య స్థితత్వాత్సూత్రాత్మా ప్రాణనాత్ప్రాణ ఉచ్యతే ॥ ౩౮౯ ॥
1005. హిరణ్యగర్భః సూత్రాత్మా ప్రాణ ఇత్యపి పణ్డితాః । హిరణ్మయే బుద్ధిగర్భే ప్రచకాస్తి హిరణ్యవత్ ॥ ౩౮౮ ॥
1006. హుతాశనానాం శశినామినానా - మప్యర్బుదం వాపి న యన్నిహన్తుమ్ । శక్నోతి యద్ధ్వాన్తమనన్తమాన్తరంహన్త్యాత్మవేత్తా సకృదీక్షణేన ॥ ౨౬౨ ॥