ఎవం హేయోపాదేయవిపరీతస్త్వమాత్మా బ్రహ్మేతి ప్రత్యాయితః శిష్యః అహమేవ బ్రహ్మేతి సుష్ఠు వేదాహమితి మా గృహ్ణీయాదిత్యాశయాదాహాచార్యః శిష్యబుద్ధివిచాలనార్థమ్ — యదీత్యాది । నన్విష్టైవ సు వేదాహమ్ ఇతి నిశ్చితా ప్రతిపత్తిః । సత్యమ్ , ఇష్టా నిశ్చితా ప్రతిపత్తిః ; న హి సు వేదాహమితి । యద్ధి వేద్యం వస్తు విషయీభవతి, తత్సుష్ఠు వేదితుం శక్యమ్ , దాహ్యమివ దగ్ధుమ్ అగ్నేర్దగ్ధుః న త్వగ్నేః స్వరూపమేవ । సర్వస్య హి వేదితుః స్వాత్మా బ్రహ్మేతి సర్వవేదాన్తానాం సునిశ్చితోఽర్థః । ఇహ చ తదేవ ప్రతిపాదితం ప్రశ్నప్రతివచనోక్త్యా ‘శ్రోత్రస్య శ్రోత్రమ్’ (కే. ఉ. ౧ । ౨) ఇత్యాద్యయా । ‘యద్వాచానభ్యుదితమ్’ (కే. ఉ. ౧ । ౫) ఇతి చ విశేషతోఽవధారితమ్ । బ్రహ్మవిత్సమ్ప్రదాయనిశ్చయశ్చోక్తః ‘అన్యదేవ తద్విదితాదథో అవిదితాదధి’ (కే. ఉ. ౧ । ౪) ఇతి । ఉపన్యస్తముపసంహరిష్యతి చ ‘అవిజ్ఞాతం విజానతాం విజ్ఞాతమవిజానతామ్’ (కే. ఉ. ౨ । ౩) ఇతి । తస్మాద్యుక్తమేవ శిష్యస్య సు వేదేతి బుద్ధిం నిరాకర్తుమ్ । న హి వేదితా వేదితుర్వేదితుం శక్యః, అగ్నిర్దగ్ధురివ దగ్ధుమగ్నేః । న చాన్యో వేదితా బ్రహ్మణోఽస్తి యస్య వేద్యమన్యత్స్యాద్బ్రహ్మ । ‘నాన్యదతోఽస్తి విజ్ఞాతృ’ (బృ. ఉ. ౩ । ౮ । ౧౧) ఇత్యన్యో విజ్ఞాతా ప్రతిషిధ్యతే । తస్మాత్ సుష్ఠు వేదాహం బ్రహ్మేతి ప్రతిపత్తిర్మిథ్యైవ । తస్మాద్యుక్తమేవాహాచార్యో యదీత్యాది । యది కదాచిత్ మన్యసే సు వేదేతి సుష్ఠు వేదాహం బ్రహ్మేతి । కదాచిద్యథాశ్రుతం దుర్విజ్ఞేయమపి క్షీణదోషః సుమేధాః కశ్చిత్ప్రతిపద్యతే కశ్చిన్నేతి సాశఙ్కమాహ యదీత్యాది । దృష్టం చ ‘య ఎషోఽక్షిణి పురుషో దృశ్యత ఎష ఆత్మేతి హోవాచైతదమృతమభయమేతద్బ్రహ్మ’ (ఛా. ఉ. ౮ । ౭ । ౪) ఇత్యుక్తే ప్రాజాపత్యః పణ్డితోఽప్యసురరాడ్విరోచనః స్వభావదోషవశాదనుపపద్యమానమపి విపరీతమర్థం శరీరమాత్మేతి ప్రతిపన్నః । తథేన్ద్రో దేవరాట్ సకృద్ద్విస్త్రిరుక్తం చాప్రతిపద్యమానః స్వభావదోషక్షయమపేక్ష్య చతుర్థే పర్యాయే ప్రథమోక్తమేవ బ్రహ్మ ప్రతిపన్నవాన్ । లోకేఽపి ఎకస్మాద్గురోః శృణ్వతాం కశ్చిద్యథావత్ప్రతిపద్యతే కశ్చిదయథావత్ కశ్చిద్విపరీతం కశ్చిన్న ప్రతిపద్యతే । కిము వక్తవ్యమతీన్ద్రియమాత్మతత్త్వమ్ । అత్ర హి విప్రతిపన్నాః సదసద్వాదినస్తార్కికాః సర్వే । తస్మాద్విదితం బ్రహ్మేతి సునిశ్చితోక్తమపి విషమప్రతిపత్తిత్వాత్ యది మన్యసే ఇత్యాది సాశఙ్కం వచనం యుక్తమేవాచార్యస్య । దభ్రమ్ అల్పమేవాపి నూనం త్వం వేత్థ జానీషే బ్రహ్మణో రూపమ్ । కిమనేకాని బ్రహ్మణో రూపాణి మహాన్త్యర్భకాణి చ, యేనాహ దభ్రమేవేత్యాది ? బాఢమ్ । అనేకాని హి నామరూపోపాధికృతాని బ్రహ్మణో రూపాణి, న స్వతః । స్వతస్తు ‘అశబ్దమస్పర్శమరూపమవ్యయం తథారసం నిత్యమగన్ధవచ్చ యత్’ (క. ఉ. ౧ । ౩ । ౧౫) ఇతి శబ్దాదిభిః సహ రూపాణి ప్రతిషిధ్యన్తే । నను యేనైవ ధర్మేణ యద్రూప్యతే తదేవ తస్య స్వరూపమితి బ్రహ్మణోఽపి యేన విశేషేణ నిరూపణం తదేవ తస్య స్వరూపం స్యాత్ । అత ఉచ్యతే — చైతన్యమ్ , పృథివ్యాదీనామన్యతమస్య సర్వేషాం విపరిణతానాం వా ధర్మో న భవతి, తథా శ్రోత్రాదీనామన్తఃకరణస్య చ ధర్మో న భవతీతి బ్రహ్మణో రూపమితి బ్రహ్మ రూప్యతే చైతన్యేన । తథా చోక్తమ్ । ‘విజ్ఞానమానన్దం బ్రహ్మ’ (బృ. ఉ. ౩ । ౯ । ౭) ‘విజ్ఞానఘన ఎవ’ (బృ. ఉ. ౨ । ౪ । ౧౨) ‘సత్యం జ్ఞానమనన్తం బ్రహ్మ’ (తై. ఉ. ౨ । ౧ । ౧) ‘ప్రజ్ఞానం బ్రహ్మ’ (ఐ. ఉ. ౩ । ౧ । ౩) ఇతి చ బ్రహ్మణో రూపం నిర్దిష్టం శ్రుతిషు । సత్యమేవమ్ ; తథాపి తదన్తఃకరణదేహేన్ద్రియోపాధిద్వారేణైవ విజ్ఞానాదిశబ్దైర్నిర్దిశ్యతే, తదనుకారిత్వాద్దేహాదివృద్ధిసఙ్కోచచ్ఛేదాదిషు నాశేషు చ, న స్వతః । స్వతస్తు ‘అవిజ్ఞాతం విజానతాం విజ్ఞాతమవిజానతామ్’ (కే. ఉ. ౨ । ౩) ఇతి స్థితం భవిష్యతి । ‘యదస్య బ్రహ్మణో రూపమ్’ ఇతి పూర్వేణ సమ్బన్ధః । న కేవలమధ్యాత్మోపాధిపరిచ్ఛిన్నస్యాస్య బ్రహ్మణో రూపం త్వమల్పం వేత్థ ; యదప్యధిదైవతోపాధిపరిచ్ఛిన్నస్యాస్య బ్రహ్మణో రూపం దేవేషు వేత్థ త్వమ్ , తదపి నూనం దభ్రమేవ వేత్థ ఇతి మన్యేఽహమ్ । యదధ్యాత్మం యదపి దేవేషు తదపి చోపాధిపరిచ్ఛిన్నత్వాద్దభ్రత్వాన్న నివర్తతే । యత్తు విధ్వస్తసర్వోపాధివిశేషం శాన్తమనన్తమేకమద్వైతం భూమాఖ్యం నిత్యం బ్రహ్మ, న తత్సువేద్యమిత్యభిప్రాయః । యత ఎవమ్ అథ ను తస్మాత్ మన్యే అద్యాపి మీమాంస్యం విచార్యమేవ తే తవ బ్రహ్మ । ఎవమాచార్యోక్తః శిష్యః ఎకాన్తే ఉపవిష్టః సమాహితః సన్ , యథోక్తమాచార్యేణ ఆగమమర్థతో విచార్య, తర్కతశ్చ నిర్ధార్య, స్వానుభవం కృత్వా, ఆచార్యసకాశముపగమ్య, ఉవాచ — మన్యేఽహమథేదానీం విదితం బ్రహ్మేతి ॥

కథమితి, శృణు — న అహ మన్యే సు వేదేతి, నైవాహం మన్యే సు వేద బ్రహ్మేతి । నైవ తర్హి విదితం త్వయా బ్రహ్మేత్యుక్తే ఆహ — నో న వేదేతి వేద చ । వేద చేతి చ—శబ్దాత్ న వేద చ । నను విప్రతిషిద్ధం నాహ మన్యే సు వేదేతి, నో న వేదేతి, వేద చ ఇతి । యది న మన్యసే సు వేదేతి, కథం మన్యసే వేద చేతి । అథ మన్యసే వేదైవేతి, కథం న మన్యసే సువేదేతి । ఎకం వస్తు యేన జ్ఞాయతే, తేనైవ తదేవ వస్తు న సు విజ్ఞాయత ఇతి విప్రతిషిద్ధం సంశయవిపర్యయౌ వర్జయిత్వా । న చ బ్రహ్మ సంశయితత్వేన జ్ఞేయం విపరీతత్వేన వేతి నియన్తుం శక్యమ్ । సంశయవిపర్యయౌ హి సర్వత్రానర్థకరత్వేనైవ ప్రసిద్ధౌ । ఎవమాచార్యేణ విచాల్యమానోఽపి శిష్యో న విచచాల, ‘అన్యదేవ తద్విదితాదథో అవిదితాదధి’ (కే. ఉ. ౧ । ౪) ఇత్యాచార్యోక్తాగమసమ్ప్రదాయబలాత్ ఉపపత్త్యనుభవబలాచ్చ ; జగర్జ చ బ్రహ్మవిద్యాయాం దృఢనిశ్చయతాం దర్శయన్నాత్మనః । కథమిత్యుచ్యతే — యః యః కశ్చిత్ నః అస్మాకం సబ్రహ్మచారిణాం మధ్యే తత్ మదుక్తం వచనం తత్త్వతో వేద, సః తత్ బ్రహ్మ వేద । కిం పునస్తద్వచనమిత్యత ఆహ — నో న వేదేతి వేద చ ఇతి । యదేవ ‘అన్యదేవ తద్విదితాదథో అవిదితాదధి’ (కే. ఉ. ౧ । ౪) ఇత్యుక్తమ్ , తదేవ వస్తు అనుమానానుభవాభ్యాం సంయోజ్య నిశ్చితం వాక్యాన్తరేణ నో న వేదేతి వేద చ ఇత్యవోచత్ ఆచార్యబుద్ధిసంవాదార్థం మన్దబుద్ధిగ్రహణవ్యపోహార్థం చ । తథా చ గర్జితముపపన్నం భవతి ‘యో నస్తద్వేద తద్వేద’ ఇతి ॥

శిష్యాచార్యసంవాదాత్ప్రతినివృత్య స్వేన రూపేణ శ్రుతిః సమస్తసంవాదనిర్వృత్తమర్థమేవ బోధయతి — యస్యామతమిత్యాదినా । యస్య బ్రహ్మవిదః అమతమ్ అవిజ్ఞాతమ్ అవిదితం బ్రహ్మేతి మతమ్ అభిప్రాయః నిశ్చయః, తస్య మతం జ్ఞాతం సమ్యగ్బ్రహ్మేత్యభిప్రాయః । యస్య పునః మతం జ్ఞాతం విదితం మయా బ్రహ్మేతి నిశ్చయః, న వేదైవ సః న బ్రహ్మ విజానాతి సః । విద్వదవిదుషోర్యర్థోక్తౌ పక్షావవధారయతి — అవిజ్ఞాతం విజానతామితి, అవిజ్ఞాతమ్ అమతమ్ అవిదితమేవ బ్రహ్మ విజానతాం సమ్యగ్విదితవతామిత్యేతత్ । విజ్ఞాతం విదితం బ్రహ్మ అవిజానతామ్ అసమ్యగ్దర్శినామ్ , ఇన్ద్రియమనోబుద్ధిష్వేవాత్మదర్శినామిత్యర్థః ; న త్వత్యన్తమేవావ్యుత్పన్నబుద్ధీనామ్ । న హి తేషాం విజ్ఞాతమస్మాభిర్బ్రహ్మేతి మతిర్భవతి । ఇన్ద్రియమనోబుద్ధ్యుపాధిష్వాత్మదర్శినాం తు బ్రహ్మోపాధివివేకానుపలమ్భాత్ , బుద్ధ్యాద్యుపాధేశ్చ విజ్ఞాతత్వాత్ విదితం బ్రహ్మేత్యుపపద్యతే భ్రాన్తిరిత్యతః అసమ్యగ్దర్శనం పూర్వపక్షత్వేనోపన్యస్యతే — విజ్ఞాతమవిజానతామితి । అథవా హేత్వర్థ ఉత్తరార్ధోఽవిజ్ఞాతమిత్యాదిః ॥

‘అవిజ్ఞాతం విజానతామ్’ (కే. ఉ. ౨ । ౩) ఇత్యవధృతమ్ । యది బ్రహ్మాత్యన్తమేవావిజ్ఞాతమ్ , లౌకికానాం బ్రహ్మవిదాం చావిశేషః ప్రాప్తః । ‘అవిజ్ఞాతం విజానతామ్’ (కే. ఉ. ౨ । ౩) ఇతి చ పరస్పరవిరుద్ధమ్ । కథం తు తద్బ్రహ్మ సమ్యగ్విదితం భవతీత్యేవమర్థమాహ — ప్రతిబోధవిదితం బోధం బోధం ప్రతి విదితమ్ । బోధశబ్దేన బౌద్ధాః ప్రత్యయా ఉచ్యన్తే । సర్వే ప్రత్యయా విషయీభవన్తి యస్య, స ఆత్మా సర్వబోధాన్ప్రతిబుధ్యతే సర్వప్రత్యయదర్శీ చిచ్ఛక్తిస్వరూపమాత్రః ప్రత్యయైరేవ ప్రత్యయేష్వవిశిష్టతయా లక్ష్యతే ; నాన్యద్ద్వారమన్తరాత్మనో విజ్ఞానాయ । అతః ప్రత్యయప్రత్యగాత్మతయా విదితం బ్రహ్మ యదా, తదా తత్ మతం తత్సమ్యగ్దర్శనమిత్యర్థః సర్వప్రత్యయదర్శిత్వే చోపజననాపాయవర్జితదృక్స్వరూపతా నిత్యత్వం విశుద్ధస్వరూపత్వమాత్మత్వం నిర్విశేషతైకత్వం చ సర్వభూతేషు సిద్ధం భవేత్ , లక్షణభేదాభావాద్వ్యోన్న ఇవ ఘటగిరిగుహాదిషు । విదితావిదితాభ్యామన్యద్బ్రహ్మేత్యాగమవాక్యార్థ ఎవం పరిశుద్ధ ఎవోపసంహృతో భవతి । ‘దృష్టేద్రష్టా శ్రుతేః శ్రోతా మతేర్మన్తా విజ్ఞాతేర్విజ్ఞాతా’ (బృ. ఉ. ౩ । ౪ । ౨) ఇతి హి శ్రుత్యన్తరమ్ । యదా పునర్బోధక్రియాకర్తేతి బోధక్రియాలక్షణేన తత్కర్తారం విజానాతీతి బోధలక్షణేన విదితం ప్రతిబోధవిదితమితి వ్యాఖ్యాయతే, యథా యో వృక్షశాఖాశ్చాలయతి స వాయురితి తద్వత్ ; తదా బోధక్రియాశక్తిమానాత్మా ద్రవ్యమ్ , న బోధస్వరూప ఎవ । బోధస్తు జాయతే వినశ్యతి చ । యదా బోధో జాయతే, తదా బోధక్రియయా సవిశేషః । యదా బోధో నశ్యతి, తదా నష్టబోధో ద్రవ్యమాత్రం నిర్విశేషః । తత్రైవం సతి విక్రియాత్మకః సావయవోఽనిత్యోఽశుద్ధ ఇత్యాదయో దోషా న పరిహర్తుం శక్యన్తే । యదపి కాణాదానామ్ ఆత్మమనఃసంయోగజో బోధ ఆత్మని సమవైతి ; అత ఆత్మని బోద్ధృత్వమ్ , న తు విక్రియాత్మక ఆత్మా ; ద్రవ్యమాత్రస్తు భవతి ఘట ఇవ రాగసమవాయీ । అస్మిన్పక్షేఽప్యచేతనం ద్రవ్యమాత్రం బ్రహ్మేతి ‘విజ్ఞానమానన్దం బ్రహ్మ’ (బృ. ఉ. ౩ । ౯ । ౨౭) ‘ప్రజ్ఞానం బ్రహ్మ’ ఇత్యాద్యాః శ్రుతయో బాధితాః స్యుః । ఆత్మనో నిరవయవత్వేన ప్రదేశాభావాత్ నిత్యసంయుక్తత్వాచ్చ మనసః స్మృత్యుత్పత్తినియమానుపపత్తిరపరిహార్యా స్యాత్ । సంసర్గధర్మిత్వం చాత్మనః శ్రుతిస్మృతిన్యాయవిరుద్ధం కల్పితం స్యాత్ । ‘అసఙ్గో న హి సజ్జతే’ (బృ. ఉ. ౩ । ౯ । ౨౬), (బృ. ఉ. ౪ । ౫ । ౧౫) ‘అసక్తం సర్వభృత్’ (భ. గీ. ౧౩ । ౧౪) ఇతి హి శ్రుతిస్మృతీ । న్యాయశ్చ — గుణవద్గుణవతా సంసృజ్యతే, నాతుల్యజాతీయమ్ । అతః నిర్గుణం నిర్విశేషం సర్వవిలక్షణం కేనచిదప్యతుల్యజాతీయేన సంసృజ్యత ఇత్యేతత్ న్యాయవిరుద్ధం భవేత్ । తస్మాత్ నిత్యాలుప్తజ్ఞానస్వరూపజ్యోతిరాత్మా బ్రహ్మేత్యయమర్థః సర్వబోధబోద్ధృత్వే ఆత్మనః సిధ్యతి, నాన్యథా । తస్మాత్ ‘ప్రతిబోధవిదితం మతమ్’ ఇతి యథావ్యాఖ్యాత ఎవార్థోఽస్మాభిః । యత్పునః స్వసంవేద్యతా ప్రతిబోధవిదిత్యస్య వాక్యస్యార్థో వర్ణ్యతే, తత్ర భవతి సోపాధికత్వే ఆత్మనో బుద్ధ్యుపాధిస్వరూపత్వేన భేదం పరికల్ప్యాత్మనాత్మానం వేత్తీతి సంవ్యవహారః — ‘ఆత్మన్యేవాత్మానం పశ్యతి’ (బృ. ఉ. ౪ । ౪ । ౨౩) ‘స్వయమేవాత్మనాత్మానం వేత్థ త్వం పురుషోత్తమ’ (భ. గీ. ౧౦ । ౧౫) ఇతి । న తు నిరుపాధికస్యాత్మన ఎకత్వే స్వసంవేద్యతా పరసంవేద్యతా వా సమ్భవతి । సంవేదనస్వరూపత్వాత్సంవేదనాన్తరాపేక్షా చ న సమ్భవతి, యథా ప్రకాశస్య ప్రకాశాన్తరాపేక్షాయా న సమ్భవః తద్వత్ । బౌద్ధపక్షే స్వసంవేద్యతాయాం తు క్షణభఙ్గురత్వం నిరాత్మకత్వం చ విజ్ఞానస్య స్యాత్ ; ‘న హి విజ్ఞాతుర్విజ్ఞాతేర్విపరిలోపో విద్యతేఽవినాశిత్వాత్’ (బృ. ఉ. ౪ । ౩ । ౩౦) ‘నిత్యం విభుం సర్వగతమ్’ (ము. ఉ. ౧ । ౧ । ౬) ‘స వా ఎష మహానజ ఆత్మాజరోఽమరోఽమృతోఽభయః’ (బృ. ఉ. ౪ । ౪ । ౨౫) ఇత్యాద్యాః శ్రుతయో బాధ్యేరన్ । యత్పునః ప్రతిబోధశబ్దేన నిర్నిమిత్తో బోధః ప్రతిబోధః యథా సుప్తస్య ఇత్యర్థం పరికల్పయన్తి, సకృద్విజ్ఞానం ప్రతిబోధ ఇత్యపరే ; నిర్నిమిత్తః సనిమిత్తః సకృద్వాసకృద్వా ప్రతిబోధ ఎవ హి సః । అమృతత్వమ్ అమరణభావం స్వాత్మన్యవస్థానం మోక్షం హి యస్మాత్ విన్దతే లభతే యథోక్తాత్ప్రతిబోధాత్ప్రతిబోధవిదితాత్మకాత్ , తస్మాత్ప్రతిబోధవిదితమేవ మతమిత్యభిప్రాయః । బోధస్య హి ప్రత్యగాత్మవిషయత్వం చ మతమమృతత్వే హేతుః । న హ్యాత్మనోఽనాత్మత్వమమృతత్వం భవతి । ఆత్మత్వాదాత్మనోఽమృతత్వం నిర్నిమిత్తమేవ । ఎవం మర్త్యత్వమాత్మనో యదవిద్యయా అనాత్మత్వప్రతిపత్తిః । కథం పునర్యథోక్తయాత్మవిద్యయామృతత్వం విన్దత ఇత్యత ఆహ — ఆత్మనా స్వేన రూపేణ విన్దతే లభతే వీర్యం బలం సామర్థ్యమ్ । ధనసహాయమన్త్రౌషధితపోయోగకృతం వీర్యం మృత్యుం న శక్నోత్యభిభవితుమ్ , అనిత్యవస్తుకృతత్వాత్ ; ఆత్మవిద్యాకృతం తు వీర్యమాత్మనైవ విన్దతే, నాన్యేనేత్యతోఽనన్యసాధనత్వాదాత్మవిద్యావీర్యస్య తదేవ వీర్యం మృత్యుం శక్నోత్యభిభవితుమ్ । యత ఎవమాత్మవిద్యాకృతం వీర్యమాత్మనైవ విన్దతే, అతః విద్యయా ఆత్మవిషయయా విన్దతేఽమృతమ్ అమృతత్వమ్ । ‘నాయమాత్మా బలహీనేన లభ్యః’ (ము. ఉ. ౩ । ౨ । ౪)ఇత్యాథర్వణే । అతః సమర్థో హేతుః అమృతత్వం హి విన్దత ఇతి ॥

కష్టా ఖలు సురనరతిర్యక్ప్రేతాదిషు సంసారదుఃఖబహులేషు ప్రాణినికాయేషు జన్మజరామరణరోగాదిసమ్ప్రాప్తిరజ్ఞానాత్ । అతః ఇహ ఎవ చేత్ మనుష్యోఽధికృతః సమర్థః సన్ యది అవేదీత్ ఆత్మానం యథోక్తలక్షణం విదితవాన్ యథోక్తేన ప్రకారేణ, అథ తదా అస్తి సత్యం మనుష్యజన్మన్యస్మిన్నవినాశోఽర్థవత్తా వా సద్భావో వా పరమార్థతా వా సత్యం విద్యతే । న చేదిహావేదీదితి, న చేత్ ఇహ జీవంశ్చేత్ అధికృతః అవేదీత్ న విదితవాన్ , తదా మహతీ దీర్ఘా అనన్తా వినష్టిః వినాశనం జన్మజరామరణాదిప్రబన్ధావిచ్ఛేదలక్షణా సంసారగతిః । తస్మాదేవం గుణదోషౌ విజానన్తో బ్రాహ్మణాః భూతేషు భూతేషు సర్వభూతేషు స్థావరేషు చరేషు చ ఎకమాత్మతత్త్వం బ్రహ్మ విచిత్య విజ్ఞాయ సాక్షాత్కృత్య ధీరాః ధీమన్తః ప్రేత్య వ్యావృత్య మమాహమ్భావలక్షణాదవిద్యారూపాదస్మాల్లోకాత్ ఉపరమ్య సర్వాత్మైకభావమద్వైతమాపన్నాః సన్తః అమృతా భవన్తి బ్రహ్మైవ భవన్తీత్యర్థః । ‘స యో హ వై తత్పరం బ్రహ్మ వేద బ్రహ్మైవ భవతి’ (ము. ఉ. ౩ । ౨ । ౯) ఇతి శ్రుతేః ॥