ப்ரத²ம: க²ண்ட³:
பரா வித்³யோக்தா யயா தத³க்ஷரம் புருஷாக்²யம் ஸத்யமதி⁴க³ம்யதே । யத³தி⁴க³மே ஹ்ருத³யக்³ரந்த்²யாதி³ஸம்ஸாரகாரணஸ்யாத்யந்திகோ விநாஶ: ஸ்யாத் , தத்³த³ர்ஶநோபாயஶ்ச யோகோ³ த⁴நுராத்³யுபாதா³நகல்பநயோக்த: । அதே²தா³நீம் தத்ஸஹகாரீணி ஸத்யாதி³ஸாத⁴நாநி வக்தவ்யாநீதி தத³ர்த² உத்தரக்³ரந்தா²ரம்ப⁴: । ப்ராதா⁴ந்யேந தத்த்வநிர்தா⁴ரணம் ச ப்ரகாராந்தரேண க்ரியதே । அத்யந்தது³ரவகா³ஹத்வாத்க்ருதமபி தத்ர ஸூத்ரபூ⁴தோ மந்த்ர: பரமார்த²வஸ்த்வவதா⁴ரணார்த²முபந்யஸ்யதே —
த்³வா ஸுபர்ணா ஸயுஜா ஸகா²யா ஸமாநம் வ்ருக்ஷம் பரிஷஸ்வஜாதே ।
தயோரந்ய: பிப்பலம் ஸ்வாத்³வத்தி அநஶ்நந்நந்யோ(அ)பி⁴சாகஶீதி ॥ 1 ॥
த்³வா த்³வௌ, ஸுபர்ணா ஸுபர்ணௌ ஶோப⁴நபதநௌ ஸுபர்ணௌ, பக்ஷிஸாமாந்யாத்³வா ஸுபர்ணௌ, ஸயுஜா ஸயுஜௌ ஸஹைவ ஸர்வதா³ யுக்தௌ, ஸகா²யா ஸகா²யௌ ஸமாநாக்²யாநௌ ஸமாநாபி⁴வ்யக்திகாரணௌ, ஏவம்பூ⁴தௌ ஸந்தௌ ஸமாநம் அவிஶேஷமுபலப்³த்⁴யதி⁴ஷ்டா²நதயா, ஏகம் வ்ருக்ஷம் வ்ருக்ஷமிவோச்சே²த³ஸாமாந்யாச்ச²ரீரம் வ்ருக்ஷம் பரிஷஸ்வஜாதே பரிஷ்வக்தவந்தௌ । ஸுபர்ணாவிவைகம் வ்ருக்ஷம் ப²லோபபோ⁴கா³ர்த²ம் । அயம் ஹி வ்ருக்ஷ ஊர்த்⁴வமூலோ(அ)வாக்ஶாகோ²(அ)ஶ்வத்தோ²(அ)வ்யக்தமூலப்ரப⁴வ: க்ஷேத்ரஸம்ஜ்ஞக: ஸர்வப்ராணிகர்மப²லாஶ்ரய:, தம் பரிஷ்வக்தவந்தௌ ஸுபர்ணாவிவ அவித்³யாகாமகர்மவாஸநாஶ்ரயலிங்கோ³பாத்⁴யாத்மேஶ்வரௌ । தயோ: பரிஷ்வக்தயோ: அந்ய: ஏக: க்ஷேத்ரஜ்ஞோ லிங்கோ³பாதி⁴வ்ருக்ஷமாஶ்ரித: பிப்பலம் கர்மநிஷ்பந்நம் ஸுக²து³:க²லக்ஷணம் ப²லம் ஸ்வாது³ அநேகவிசித்ரவேத³நாஸ்வாத³ரூபம் ஸ்வாது³ அத்தி ப⁴க்ஷயத்யுபபு⁴ங்க்தே அவிவேகத: । அநஶ்நந் அந்ய: இதர: ஈஶ்வரோ நித்யஶுத்³த⁴பு³த்³த⁴முக்தஸ்வபா⁴வ: ஸர்வஜ்ஞ: ஸத்த்வோபாதி⁴ரீஶ்வரோ நாஶ்நாதி । ப்ரேரயிதா ஹ்யஸாவுப⁴யோர்போ⁴ஜ்யபோ⁴க்த்ரோர்நித்யஸாக்ஷித்வஸத்தாமாத்ரேண । ஸ து அநஶ்நந் அந்ய: அபி⁴சாகஶீதி பஶ்யத்யேவ கேவலம் । த³ர்ஶநமாத்ரம் ஹி தஸ்ய ப்ரேரயித்ருத்வம் ராஜவத் ॥
ஸமாநே வ்ருக்ஷே புருஷோ நிமக்³நோ(அ)நீஶயா ஶோசதி முஹ்யமாந: ।
ஜுஷ்டம் யதா³ பஶ்யத்யந்யமீஶமஸ்ய மஹிமாநமிதி வீதஶோக: ॥ 2 ॥
தத்ரைவம் ஸதி ஸமாநே வ்ருக்ஷே யதோ²க்தே ஶரீரே புருஷ: போ⁴க்தா ஜீவோ(அ)வித்³யாகாமகர்மப²லராகா³தி³கு³ருபா⁴ராக்ராந்தோ(அ)லாபு³ரிவ ஸாமுத்³ரே ஜலே நிமக்³ந: நிஶ்சயேந தே³ஹாத்மபா⁴வமாபந்நோ(அ)யமேவாஹமமுஷ்ய புத்ரோ(அ)ஸ்ய நப்தா க்ருஶ: ஸ்தூ²லோ கு³ணவாந்நிர்கு³ண: ஸுகீ² து³:கீ²த்யேவம்ப்ரத்யயோ நாஸ்த்யந்யோ(அ)ஸ்மாதி³தி ஜாயதே ம்ரியதே ஸம்யுஜ்யதே வியுஜ்யதே ச ஸம்ப³ந்தி⁴பா³ந்த⁴வை:, அத: அநீஶயா, ந கஸ்யசித்ஸமர்தோ²(அ)ஹம் புத்ரோ மம விநஷ்டோ ம்ருதா மே பா⁴ர்யா கிம் மே ஜீவிதேநேத்யேவம் தீ³நபா⁴வோ(அ)நீஶா, தயா ஶோசதி ஸந்தப்யதே முஹ்யமாந: அநேகைரநர்த²ப்ரகாரைரவிவேகிதயா அந்தஶ்சிந்தாமாபத்³யமாந: ஸ ஏவம் ப்ரேததிர்யங்மநுஷ்யாதி³யோநிஷ்வாஜவஞ்ஜவீபா⁴வமாபந்ந: கதா³சித³நேகஜந்மஸு ஶுத்³த⁴த⁴ர்மஸஞ்சிதநிமித்தத: கேநசித்பரமகாருணிகேந த³ர்ஶிதயோக³மார்க³: அஹிம்ஸாஸத்யப்³ரஹ்மசர்யஸர்வத்யாக³ஶமத³மாதி³ஸம்பந்ந: ஸமாஹிதாத்மா ஸந் ஜுஷ்டம் ஸேவிதமநேகைர்யோக³மார்கை³: கர்மிபி⁴ஶ்ச யதா³ யஸ்மிந்காலே பஶ்யதி த்⁴யாயமாந: அந்யம் வ்ருக்ஷோபாதி⁴லக்ஷணாத்³விலக்ஷணம் ஈஶம் அஸம்ஸாரிணமஶநாயாபிபாஸாஶோகமோஹஜராம்ருத்ய்வதீதமீஶம் ஸர்வஸ்ய ஜக³தோ(அ)யமஹமஸ்ம்யாத்மா ஸர்வஸ்ய ஸம: ஸர்வபூ⁴தஸ்தோ² நேதரோ(அ)வித்³யாஜநிதோபாதி⁴பரிச்சி²ந்நோ மாயாத்மேதி மஹிமாநம் விபூ⁴திம் ச ஜக³த்³ரூபமஸ்யைவ மம பரமேஶ்வரஸ்ய இதி யதை³வம் த்³ரஷ்டா, ததா³ வீதஶோக: ப⁴வதி ஸர்வஸ்மாச்சோ²கஸாக³ராத்³விப்ரமுச்யதே, க்ருதக்ருத்யோ ப⁴வதீத்யர்த²: ॥
யதா³ பஶ்ய: பஶ்யதே ருக்மவர்ணம் கர்தாரமீஶம் புருஷம் ப்³ரஹ்மயோநிம் ।
ததா³ வித்³வாந்புண்யபாபே விதூ⁴ய நிரஞ்ஜந: பரமம் ஸாம்யமுபைதி ॥ 3 ॥
அந்யோ(அ)பி மந்த்ர இமமேவார்த²மாஹ ஸவிஸ்தரம் — யதா³ யஸ்மிந்காலே பஶ்ய: பஶ்யதீதி வித்³வாந் ஸாத⁴க இத்யர்த²: । பஶ்யதே பஶ்யதி பூர்வவத் , ருக்மவர்ணம் ஸ்வயஞ்ஜ்யோதி:ஸ்வபா⁴வம் ருக்மஸ்யேவ வா ஜ்யோதிரஸ்யாவிநாஶி ; கர்தாரம் ஸர்வஸ்ய ஜக³த: ஈஶம் புருஷம் ப்³ரஹ்மயோநிம் ப்³ரஹ்ம ச தத்³யோநிஶ்சாஸௌ ப்³ரஹ்மயோநிஸ்தம் ப்³ரஹ்மயோநிம் ப்³ரஹ்மணோ வா அபரஸ்ய யோநிம் ஸ யதா³ சைவம் பஶ்யதி, ததா³ ஸ வித்³வாந்பஶ்ய: புண்யபாபே ப³ந்த⁴நபூ⁴தே கர்மணீ ஸமூலே விதூ⁴ய நிரஸ்ய த³க்³த்⁴வா நிரஞ்ஜந: நிர்லேபோ விக³தக்லேஶ: பரமம் ப்ரக்ருஷ்டம் நிரதிஶயம் ஸாம்யம் ஸமதாமத்³வயலக்ஷணாம் ; த்³வைதவிஷயாணி ஸாம்யாந்யத: அர்வாஞ்ச்யேவ, அதோ(அ)த்³வயலக்ஷணமேதத் பரமம் ஸாம்யமுபைதி ப்ரதிபத்³யதே ॥
ப்ராணோ ஹ்யேஷ ய: ஸர்வபூ⁴தைர்விபா⁴தி விஜாநந்வித்³வாந்ப⁴வதே நாதிவாதீ³ ।
ஆத்மக்ரீட³ ஆத்மரதி: க்ரியாவாநேஷ ப்³ரஹ்மவிதா³ம் வரிஷ்ட²: ॥ 4 ॥
கிஞ்ச, யோ(அ)யம் ப்ராணஸ்ய ப்ராண: பர ஈஶ்வர: ஹி ஏஷ: ப்ரக்ருத: ஸர்வபூ⁴தை: ஸர்வைர்பூ⁴தை: ப்³ரஹ்மாதி³ஸ்தம்ப³பர்யந்தை: ; இத்த²ம்பூ⁴தலக்ஷணா த்ருதீயா । ஸர்வபூ⁴தஸ்த²: ஸர்வாத்மா ஸந்நித்யர்த²: । விபா⁴தி விவித⁴ம் தீ³ப்யதே । ஏவம் ஸர்வபூ⁴தஸ்த²ம் ய: ஸாக்ஷாதா³த்மபா⁴வேநாயமஹமஸ்மீதி விஜாநந் வித்³வாந் வாக்யார்த²ஜ்ஞாநமாத்ரேண ந ப⁴வதே ந ப⁴வதீத்யேதத் । கிம் ? அதிவாதீ³ அதீத்ய ஸர்வாநந்யாந்வதி³தும் ஶீலமஸ்யேத்யதிவாதீ³ । யஸ்த்வேவம் ஸாக்ஷாதா³த்மாநம் ப்ராணஸ்ய ப்ராணம் வித்³வாந் , ஸோ(அ)திவாதீ³ ந ப⁴வதீத்யர்த²: । ஸர்வம் யதா³ ஆத்மைவ நாந்யத³ஸ்தீதி த்³ருஷ்டம் , ததா³ கிம் ஹ்யஸாவதீத்ய வதே³த் । யஸ்ய த்வபரமந்யத்³த்³ருஷ்டமஸ்தி, ஸ தத³தீத்ய வத³தி । அயம் து வித்³வாந்நாத்மநோ(அ)ந்யத்பஶ்யதி ; நாந்யச்ச்²ருணோதி ; நாந்யத்³விஜாநாதி । அதோ நாதிவத³தி । கிஞ்ச, ஆத்மக்ரீட³: ஆத்மந்யேவ க்ரீடா³ க்ரீட³நம் யஸ்ய நாந்யத்ர புத்ரதா³ராதி³ஷு, ஸ ஆத்மக்ரீட³: । ததா² ஆத்மரதி: ஆத்மந்யேவ ரதீ ரமணம் ப்ரீதிர்யஸ்ய, ஸ ஆத்மரதி: । க்ரீடா³ பா³ஹ்யஸாத⁴நஸாபேக்ஷா ; ரதிஸ்து ஸாத⁴நநிரபேக்ஷா பா³ஹ்யவிஷயப்ரீதிமாத்ரமிதி விஶேஷ: । ததா² க்ரியாவாந் ஜ்ஞாநத்⁴யாநவைராக்³யாதி³க்ரியா யஸ்ய ஸோ(அ)யம் க்ரியாவாந் । ஸமாஸபாடே² ஆத்மரதிரேவ க்ரியாஸ்ய வித்³யத இதி ப³ஹுவ்ரீஹிமதுப³ர்த²யோரந்யதரோ(அ)திரிச்யதே । கேசித்த்வக்³நிஹோத்ராதி³கர்மப்³ரஹ்மவித்³யயோ: ஸமுச்சயார்த²மிச்ச²ந்தி । தச்சைஷ ப்³ரஹ்மவிதா³ம் வரிஷ்ட² இத்யநேந முக்²யார்த²வசநேந விருத்⁴யதே । ந ஹி பா³ஹ்யக்ரியாவாநாத்மக்ரீட³ ஆத்மரதிஶ்ச ப⁴விதும் ஶக்த: । க்வசித்³பா³ஹ்யக்ரியாவிநிவ்ருத்தோ ஹ்யாத்மக்ரீடோ³ ப⁴வதி பா³ஹ்யக்ரியாத்மக்ரீட³யோர்விரோதா⁴த் । ந ஹி தம:ப்ரகாஶயோர்யுக³பதே³கத்ர ஸ்தி²தி: ஸம்ப⁴வதி । தஸ்மாத³ஸத்ப்ரலபிதமேவைதத³நேந ஜ்ஞாநகர்மஸமுச்சயப்ரதிபாத³நம் ।
‘அந்யா வாசோ விமுஞ்சத²’ (மு. உ. 2 । 2 । 5) ‘ஸம்ந்யாஸயோகா³த்’ (மு. உ. 3 । 2 । 6) இத்யாதி³ஶ்ருதிப்⁴யஶ்ச । தஸ்மாத³யமேவேஹ க்ரியாவாந்யோ ஜ்ஞாநத்⁴யாநாதி³க்ரியாவாநஸம்பி⁴ந்நார்யமர்யாத³: ஸம்ந்யாஸீ । ய ஏவம்லக்ஷணோ நாதிவாத்³யாத்மக்ரீட³ ஆத்மரதி: க்ரியாவாந்ப்³ரஹ்மநிஷ்ட²:, ஸ ப்³ரஹ்மவிதா³ம் ஸர்வேஷாம் வரிஷ்ட²: ப்ரதா⁴ந: ॥
ஸத்யேந லப்⁴யஸ்தபஸா ஹ்யேஷ ஆத்மா ஸம்யக்³ஜ்ஞாநேந ப்³ரஹ்மசர்யேண நித்யம் ।
அந்த:ஶரீரே ஜ்யோதிர்மயோ ஹி ஶுப்⁴ரோ யம் பஶ்யந்தி யதய: க்ஷீணதோ³ஷா: ॥ 5 ॥
அது⁴நா ஸத்யாதீ³நி பி⁴க்ஷோ: ஸம்யக்³ஜ்ஞாநஸஹகாரீணி ஸாத⁴நாநி விதீ⁴யந்தே நிவ்ருத்திப்ரதா⁴நாநி — ஸத்யேந அந்ருதத்யாகே³ந ம்ருஷாவத³நத்யாகே³ந லப்⁴ய: ப்ராப்தவ்ய: । கிஞ்ச, தபஸா ஹீந்த்³ரியமநஏகாக்³ரதயா ।
‘மநஸஶ்சேந்த்³ரியாணாம் ச ஹ்யைகாக்³ர்யம் பரமம் தப:’ (மோ. த⁴. 250 । 4) இதி ஸ்மரணாத் । தத்³த்⁴யநுகூலமாத்மத³ர்ஶநாபி⁴முகீ²பா⁴வாத்பரமம் ஸாத⁴நம் தபோ நேதரச்சாந்த்³ராயணாதி³ । ஏஷ ஆத்மா லப்⁴ய இத்யநுஷங்க³: ஸர்வத்ர । ஸம்யக்³ஜ்ஞாநேந யதா²பூ⁴தாத்மத³ர்ஶநேந ப்³ரஹ்மசர்யேண மைது²நாஸமாசாரேண । நித்யம் ஸர்வதா³ ; நித்யம் ஸத்யேந நித்யம் தபஸா நித்யம் ஸம்யக்³ஜ்ஞாநேநேதி ஸர்வத்ர நித்யஶப்³தோ³(அ)ந்தர்தீ³பிகாந்யாயேநாநுஷக்தவ்ய: । வக்ஷ்யதி ச
‘ந யேஷு ஜிஹ்மமந்ருதம் ந மாயா ச’ (ப்ர. உ. 1 । 16) இதி । க்வாஸாவாத்மா ய ஏதை: ஸாத⁴நைர்லப்⁴ய இத்யுச்யதே — அந்த:ஶரீரே(அ)ந்தர்மத்⁴யே ஶரீரஸ்ய புண்ட³ரீகாகாஶே ஜ்யோதிர்மயோ ஹி ருக்மவர்ண: ஶுப்⁴ர: ஶுத்³தோ⁴ யமாத்மாநம் பஶ்யந்தி உபலப⁴ந்தே யதய: யதநஶீலா: ஸம்ந்யாஸிந: க்ஷீணதோ³ஷா: க்ஷீணக்ரோதா⁴தி³சித்தமலா:, ஸ ஆத்மா நித்யம் ஸத்யாதி³ஸாத⁴நை: ஸம்ந்யாஸிபி⁴ர்லப்⁴யத இத்யர்த²: । ந காதா³சித்கை: ஸத்யாதி³பி⁴ர்லப்⁴யதே । ஸத்யாதி³ஸாத⁴நஸ்துத்யர்தோ²(அ)யமர்த²வாத³: ॥
ஸத்யமேவ ஜயதே நாந்ருதம் ஸத்யேந பந்தா² விததோ தே³வயாந: ।
யேநாக்ரமந்த்ய்ருஷயோ ஹ்யாப்தகாமா யத்ர தத்ஸத்யஸ்ய பரமம் நிதா⁴நம் ॥ 6 ॥
ஸத்யமேவ ஸத்யவாநேவ ஜயதே ஜயதி, நாந்ருதம் நாந்ருதவாதீ³த்யர்த²: । ந ஹி ஸத்யாந்ருதயோ: கேவலயோ: புருஷாநாஶ்ரிதயோ: ஜய: பராஜயோ வா ஸம்ப⁴வதி । ப்ரஸித்³த⁴ம் லோகே ஸத்யவாதி³நாந்ருதவாத்³யபி⁴பூ⁴யதே ந விபர்யய: ; அத: ஸித்³த⁴ம் ஸத்யஸ்ய ப³லவத்ஸாத⁴நத்வம் । கிஞ்ச, ஶாஸ்த்ரதோ(அ)ப்யவக³ம்யதே ஸத்யஸ்ய ஸாத⁴நாதிஶயத்வம் । கத²ம் ? ஸத்யேந யதா²பூ⁴தவாத³வ்யவஸ்த²யா பந்தா²: தே³வயாநாக்²ய: விததோ விஸ்தீர்ண: ஸாதத்யேந ப்ரவ்ருத்த: । யேந பதா² ஹி அக்ரமந்தி ஆக்ரமந்தே ருஷய: த³ர்ஶநவந்த: குஹகமாயாஶாட்²யாஹங்காரத³ம்பா⁴ந்ருதவர்ஜிதா ஹ்யாப்தகாமா: விக³தத்ருஷ்ணா: ஸர்வதோ யத்ர யஸ்மிந் , தத்பரமார்த²தத்த்வம் ஸத்யஸ்ய உத்தமஸாத⁴நஸ்ய ஸம்ப³ந்தி⁴ ஸாத்⁴யம் பரமம் ப்ரக்ருஷ்டம் நிதா⁴நம் புருஷார்த²ரூபேண நிதீ⁴யத இதி நிதா⁴நம் வர்ததே । தத்ர ச யேந பதா² ஆக்ரமந்தி, ஸ ஸத்யேந விதத இதி பூர்வேண ஸம்ப³ந்த⁴: ॥
ப்³ருஹச்ச தத்³தி³வ்யமசிந்த்யரூபம் ஸூக்ஷ்மாச்ச தத்ஸூக்ஷ்மதரம் விபா⁴தி ।
தூ³ராத்ஸுதூ³ரே ததி³ஹாந்திகே ச பஶ்யத்ஸ்விஹைவ நிஹிதம் கு³ஹாயாம் ॥ 7 ॥
கிம் தத்கிந்த⁴ர்மகம் ச ததி³த்யுச்யதே — ப்³ருஹத் மஹச்ச தத் ப்ரக்ருதம் ப்³ரஹ்ம ஸத்யாதி³ஸாத⁴நேந ஸர்வதோ வ்யாப்தத்வாத் । தி³வ்யம் ஸ்வயம்ப்ரப⁴மநிந்த்³ரியகோ³சரம் அத ஏவ ந சிந்தயிதும் ஶக்யதே(அ)ஸ்ய ரூபமிதி அசிந்த்யரூபம் । ஸூக்ஷ்மாதா³காஶாதே³ரபி தத்ஸூக்ஷ்மதரம் , நிரதிஶயம் ஹி ஸௌக்ஷ்ம்யமஸ்ய ஸர்வகாரணத்வாத் ; விபா⁴தி விவித⁴மாதி³த்யசந்த்³ராத்³யாகாரேண பா⁴தி தீ³ப்யதே । கிஞ்ச, தூ³ராத் விப்ரக்ருஷ்டாத்³தே³ஶாத்ஸுதூ³ரே விப்ரக்ருஷ்டதரே தே³ஶே வர்ததே(அ)விது³ஷாமத்யந்தாக³ம்யத்வாத்தத்³ப்³ரஹ்ம । இஹ தே³ஹே அந்திகே ஸமீபே ச, விது³ஷாமாத்மத்வாத் । ஸர்வாந்தரத்வாச்சாகாஶஸ்யாப்யந்தரஶ்ருதே: । இஹ பஶ்யத்ஸு சேதநாவத்ஸ்வித்யேதத் , நிஹிதம் ஸ்தி²தம் த³ர்ஶநாதி³க்ரியாவத்த்வேந யோகி³பி⁴ர்லக்ஷ்யமாணம் । க்வ ? கு³ஹாயாம் பு³த்³தி⁴லக்ஷணாயாம் । தத்ர ஹி நிகூ³ட⁴ம் லக்ஷ்யதே வித்³வத்³பி⁴: । ததா²ப்யவித்³யயா ஸம்வ்ருதம் ஸந்ந லக்ஷ்யதே தத்ரஸ்த²மேவாவித்³வத்³பி⁴: ॥
ந சக்ஷுஷா க்³ருஹ்யதே நாபி வாசா நாந்யைர்தே³வைஸ்தபஸா கர்மணா வா ।
ஜ்ஞாநப்ரஸாதே³ந விஶுத்³த⁴ஸத்த்வஸ்ததஸ்து தம் பஶ்யதே நிஷ்கலம் த்⁴யாயமாந: ॥ 8 ॥
புநரப்யஸாதா⁴ரணம் தது³பலப்³தி⁴ஸாத⁴நமுச்யதே — யஸ்மாத் ந சக்ஷுஷா க்³ருஹ்யதே கேநசித³ப்யரூபத்வாத் நாபி க்³ருஹ்யதே வாசா அநபி⁴தே⁴யத்வாத் ந சாந்யைர்தே³வை: இதரேந்த்³ரியை: । தபஸ: ஸர்வப்ராப்திஸாத⁴நத்வே(அ)பி ந தபஸா க்³ருஹ்யதே । ததா² வைதி³கேநாக்³நிஹோத்ராதி³கர்மணா ப்ரஸித்³த⁴மஹத்த்வேநாபி ந க்³ருஹ்யதே । கிம் புநஸ்தஸ்ய க்³ரஹணே ஸாத⁴நமித்யாஹ — ஜ்ஞாநப்ரஸாதே³ந ஆத்மாவபோ³த⁴நஸமர்த²மபி ஸ்வபா⁴வேந ஸர்வப்ராணிநாம் ஜ்ஞாநம் பா³ஹ்யவிஷயராகா³தி³தோ³ஷகலுஷிதமப்ரஸந்நமஶுத்³த⁴ம் ஸந்நாவபோ³த⁴யதி நித்யஸம்நிஹிதமப்யாத்மதத்த்வம் மலாவநத்³த⁴மிவாத³ர்ஶம் , விலுலிதமிவ ஸலிலம் । தத்³யதே³ந்த்³ரியவிஷயஸம்ஸர்க³ஜநிதராகா³தி³மலகாலுஷ்யாபநயநாதா³த³ர்ஶஸலிலாதி³வத்ப்ரஸாதி³தம் ஸ்வச்ச²ம் ஶாந்தமவதிஷ்ட²தே, ததா³ ஜ்ஞாநஸ்ய ப்ரஸாத³: ஸ்யாத் । தேந ஜ்ஞாநப்ரஸாதே³ந விஶுத்³த⁴ஸத்த்வ: விஶுத்³தா⁴ந்த:கரண: யோக்³யோ ப்³ரஹ்ம த்³ரஷ்டும் யஸ்மாத் , தத: தஸ்மாத்து தமாத்மாநம் பஶ்யதே பஶ்யதி உபலப⁴தே நிஷ்கலம் ஸர்வாவயவபே⁴த³வர்ஜிதம் த்⁴யாயமாந: ஸத்யாதி³ஸாத⁴நவாநுபஸம்ஹ்ருதகரண ஏகாக்³ரேண மநஸா த்⁴யாயமாந: சிந்தயந் ॥
ஏஷோ(அ)ணுராத்மா சேதஸா வேதி³தவ்யோ யஸ்மிந்ப்ராண: பஞ்சதா⁴ ஸம்விவேஶ ।
ப்ராணைஶ்சித்தம் ஸர்வமோதம் ப்ரஜாநாம் யஸ்மிந்விஶுத்³தே⁴ விப⁴வத்யேஷ ஆத்மா ॥ 9 ॥
யமாத்மாநமேவம் பஶ்யதி, ஏஷ: அணு: ஸூக்ஷ்ம: ஆத்மா சேதஸா விஶுத்³த⁴ஜ்ஞாநேந கேவலேந வேதி³தவ்ய: । க்வாஸௌ ? யஸ்மிந் ஶரீரே ப்ராண: வாயு: பஞ்சதா⁴ ப்ராணாபாநாதி³பே⁴தே³ந ஸம்விவேஶ ஸம்யக் ப்ரவிஷ்ட:, தஸ்மிந்நேவ ஶரீரே ஹ்ருத³யே சேதஸா ஜ்ஞேய இத்யர்த²: । கீத்³ருஶேந சேதஸா வேதி³தவ்ய இத்யாஹ — ப்ராணை: ஸஹேந்த்³ரியை: சித்தம் ஸர்வமந்த:கரணம் ப்ரஜாநாம் ஓதம் வ்யாப்தம் யேந க்ஷீரமிவ ஸ்நேஹேந, காஷ்ட²மிவ சாக்³நிநா । ஸர்வம் ஹி ப்ரஜாநாமந்த:கரணம் சேதநாவத்ப்ரஸித்³த⁴ம் லோகே । யஸ்மிம்ஶ்ச சித்தே க்லேஶாதி³மலவியுக்தே ஶுத்³தே⁴ விப⁴வதி, ஏஷ: உக்த ஆத்மா விஶேஷேண ஸ்வேநாத்மநா விப⁴வதி ஆத்மாநம் ப்ரகாஶயதீத்யர்த²: ॥
யம் யம் லோகம் மநஸா ஸம்விபா⁴தி விஶுத்³த⁴ஸத்த்வ: காமயதே யாம்ஶ்ச காமாந் ।
தம் தம் லோகம் ஜயதே தாம்ஶ்ச காமாம்ஸ்தஸ்மாதா³த்மஜ்ஞம் ஹ்யர்சயேத்³பூ⁴திகாம: ॥ 10 ॥
ய ஏவமுக்தலக்ஷணம் ஸர்வாத்மாநமாத்மத்வேந ப்ரதிபந்நஸ்தஸ்ய ஸர்வாத்மத்வாதே³வ ஸர்வாவாப்திலக்ஷணம் ப²லமாஹ — யம் யம் லோகம் பித்ராதி³லக்ஷணம் மநஸா ஸம்விபா⁴தி ஸங்கல்பயதி மஹ்யமந்யஸ்மை வா ப⁴வேதி³தி, விஶுத்³த⁴ஸத்த்வ: க்ஷீணக்லேஶ: ஆத்மவிந்நிர்மலாந்த:கரண: காமயதே யாம்ஶ்ச காமாந் ப்ரார்த²யதே போ⁴கா³ந் , தம் தம் லோகம் ஜயதே ப்ராப்நோதி தாம்ஶ்ச காமாந்ஸங்கல்பிதாந்போ⁴கா³ந் । தஸ்மாத்³விது³ஷ: ஸத்யஸங்கல்பத்வாதா³த்மஜ்ஞமாத்மஜ்ஞாநேந விஶுத்³தா⁴ந்த:கரணம் ஹ்யர்சயேத்பூஜயேத்பாத³ப்ரக்ஷாலநஶுஶ்ரூஷாநமஸ்காராதி³பி⁴: பூ⁴திகாம: விபூ⁴திமிச்சு²: । தத: பூஜார்ஹ ஏவாஸௌ ॥
இதி த்ருதீயமுண்ட³கே ப்ரத²மக²ண்ட³பா⁴ஷ்யம் ॥
த்³விதீய: க²ண்ட³:
ஸ வேதை³தத்பரமம் ப்³ரஹ்ம தா⁴ம யத்ர விஶ்வம் நிஹிதம் பா⁴தி ஶுப்⁴ரம் ।
உபாஸதே புருஷம் யே ஹ்யகாமாஸ்தே ஶுக்ரமேதத³திவர்தந்தி தீ⁴ரா: ॥ 1 ॥
யஸ்மாத் ஸ வேத³ ஜாநாதி ஏதத் யதோ²க்தலக்ஷணம் ப்³ரஹ்ம பரமம் ப்ரக்ருஷ்டம் தா⁴ம ஸர்வகாமாநாமாஶ்ரயமாஸ்பத³ம் , யத்ர யஸ்மிந்ப்³ரஹ்மணி தா⁴ம்நி விஶ்வம் ஸமஸ்தம் ஜக³த் நிஹிதம் அர்பிதம் , யச்ச ஸ்வேந ஜ்யோதிஷா பா⁴தி ஶுப்⁴ரம் ஶுத்³த⁴ம் , தமப்யேவம்வித⁴மாத்மஜ்ஞம் புருஷம் யே ஹி அகாமா: விபூ⁴தித்ருஷ்ணாவர்ஜிதா முமுக்ஷவ: ஸந்த: உபாஸதே பரமிவ தே³வம் , தே ஶுக்ரம் ந்ருபீ³ஜம் யதே³தத்ப்ரஸித்³த⁴ம் ஶரீரோபாதா³நகாரணம் அதிவர்தந்தி அதிக³ச்ச²ந்தி தீ⁴ரா: பு³த்³தி⁴மந்த:, ந புநர்யோநிம் ப்ரஸர்பந்தி । ‘ந புந: க்வ ரதிம் கரோதி’ ( ? ) இதி ஶ்ருதே: । அதஸ்தம் பூஜயேதி³த்யபி⁴ப்ராய: ॥
இஹைவ+ஸர்வே+ப்ரவிலீயந்தி+காமா:
காமாந்ய: காமயதே மந்யமாந: ஸ காமபி⁴ர்ஜாயதே தத்ர தத்ர ।
பர்யாப்தகாமஸ்ய க்ருதாத்மநஸ்து இஹைவ ஸர்வே ப்ரவிலீயந்தி காமா: ॥ 2 ॥
முமுக்ஷோ: காமத்யாக³ ஏவ ப்ரதா⁴நம் ஸாத⁴நமித்யேதத்³த³ர்ஶயதி — காமாந் ய: த்³ருஷ்டாத்³ருஷ்டேஷ்டவிஷயாந் காமயதே மந்யமாந: தத்³கு³ணாம்ஶ்சிந்தயாந: ப்ரார்த²யதே, ஸ: தை: காமபி⁴: காமைர்த⁴ர்மாத⁴ர்மப்ரவ்ருத்திஹேதுபி⁴ர்விஷயேச்சா²ரூபை: ஸஹ ஜாயதே ; தத்ர தத்ர, யத்ர யத்ர விஷயப்ராப்திநிமித்தம் காமா: கர்மஸு புருஷம் நியோஜயந்தி, தத்ர தத்ர தேஷு தேஷு விஷயேஷு தைரேவ காமைர்வேஷ்டிதோ ஜாயதே । யஸ்து பரமார்த²தத்த்வவிஜ்ஞாநாத்பர்யாப்தகாம: ஆத்மகாமத்வேந பரி ஸமந்தத: ஆப்தா: காமா யஸ்ய, தஸ்ய பர்யாப்தகாமஸ்ய க்ருதாத்மந: அவித்³யாலக்ஷணாத³பரரூபாத³பநீய ஸ்வேந பரேண ரூபேண க்ருத ஆத்மா வித்³யயா யஸ்ய, தஸ்ய க்ருதாத்மநஸ்து இஹைவ திஷ்ட²த்யேவ ஶரீரே ஸர்வே த⁴ர்மாத⁴ர்மப்ரவ்ருத்திஹேதவ: ப்ரவிலீயந்தி ப்ரவிலீயந்தே விலயமுபயாந்தி, நஶ்யந்தீத்யர்த²: । காமா: தஜ்ஜந்மஹேதுவிநாஶாந்ந ஜாயந்த இத்யபி⁴ப்ராய: ॥
நாயமாத்மா ப்ரவசநேந லப்⁴யோ ந மேத⁴யா ந ப³ஹுநா ஶ்ருதேந ।
யமேவைஷ வ்ருணுதே தேந லப்⁴யஸ்தஸ்யைஷ ஆத்மா விவ்ருணுதே தநூம் ஸ்வாம் ॥ 3 ॥
யத்³யேவம் ஸர்வலாபா⁴த்பரம ஆத்மலாப⁴:, தல்லாபா⁴ய ப்ரவசநாத³ய உபாயா பா³ஹுல்யேந கர்தவ்யா இதி ப்ராப்தே, இத³முச்யதே — ய: அயமாத்மா வ்யாக்²யாத:, யஸ்ய லாப⁴: பர: புருஷார்த²:, நாஸௌ வேத³ஶாஸ்த்ராத்⁴யயநபா³ஹுல்யேந ப்ரவசநேந லப்⁴ய: । ததா² ந மேத⁴யா க்³ரந்தா²ர்த²தா⁴ரணஶக்த்யா, ந ப³ஹுநா ஶ்ருதேந நாபி பூ⁴யஸா ஶ்ரவணேநேத்யர்த²: । கேந தர்ஹி லப்⁴ய இதி, உச்யதே — யமேவ பரமாத்மாநமேவ ஏஷ: வித்³வாந் வ்ருணுதே ப்ராப்துமிச்ச²தி, தேந வரணேந ஏஷ பர ஆத்மா லப்⁴ய:, நாந்யேந ஸாத⁴நாந்தரேண, நித்யலப்³த⁴ஸ்வபா⁴வத்வாத் । கீத்³ருஶோ(அ)ஸௌ விது³ஷ ஆத்மலாப⁴ இதி, உச்யதே — தஸ்ய ஏஷ ஆத்மா அவித்³யாஸஞ்ச²ந்நாம் ஸ்வாம் பராம் தநூம் ஸ்வாத்மதத்த்வம் ஸ்வரூபம் விவ்ருணுதே ப்ரகாஶயதி, ப்ரகாஶ இவ க⁴டாதி³ர்வித்³யாயாம் ஸத்யாமாவிர்ப⁴வதீத்யர்த²: । தஸ்மாத³ந்யத்யாகே³நாத்மப்ரார்த²நைவ ஆத்மலாப⁴ஸாத⁴நமித்யர்த²: ॥
நாயமாத்மா ப³லஹீநேந லப்⁴யோ ந ச ப்ரமாதா³த்தபஸோ வாப்யலிங்கா³த் ।
ஏதைருபாயைர்யததே யஸ்து வித்³வாம்ஸ்தஸ்யைஷ ஆத்மா விஶதே ப்³ரஹ்ம தா⁴ம ॥ 4 ॥
ஆத்மப்ரார்த²நாஸஹாயபூ⁴தாந்யேதாநி ச ஸாத⁴நாநி ப³லாப்ரமாத³தபாம்ஸி லிங்க³யுக்தாநி ஸம்ந்யாஸஸஹிதாநி । யஸ்மாத் ந அயமாத்மா ப³லஹீநேந ப³லப்ரஹீணேநாத்மநிஷ்டா²ஜநிதவீர்யஹீநேந லப்⁴ய: ; நாபி லௌகிகபுத்ரபஶ்வாதி³விஷயாஸங்க³நிமித்தாத்ப்ரமாதா³த் ; ததா² தபஸோ வாபி அலிங்கா³த் லிங்க³ரஹிதாத் । தபோ(அ)த்ர ஜ்ஞாநம் ; லிங்க³ம் ஸம்ந்யாஸ: ; ஸம்ந்யாஸரஹிதாஜ்ஜ்ஞாநாந்ந லப்⁴யத இத்யர்த²: । ஏதை: உபாயை: ப³லாப்ரமாத³ஸம்ந்யாஸஜ்ஞாநை: யததே தத்பர: ஸந்ப்ரயததே யஸ்து வித்³வாந்விவேகீ ஆத்மவித் , தஸ்ய விது³ஷ: ஏஷ ஆத்மா விஶதே ஸம்ப்ரவிஶதி ப்³ரஹ்ம தா⁴ம ॥
ஸம்ப்ராப்யைநம்ருஷயோ ஜ்ஞாநத்ருப்தா: க்ருதாத்மாநோ வீதராகா³: ப்ரஶாந்தா: ।
தே ஸர்வக³ம் ஸர்வத: ப்ராப்ய தீ⁴ரா யுக்தாத்மாந: ஸர்வமேவாவிஶந்தி ॥ 5 ॥
கத²ம் ப்³ரஹ்ம விஶத இதி, உச்யதே — ஸம்ப்ராப்ய ஸமவக³ம்ய ஏநம் ஆத்மாநம் ருஷய: த³ர்ஶநவந்த: தேநைவ ஜ்ஞாநேந த்ருப்தா:, ந பா³ஹ்யேந த்ருப்திஸாத⁴நேந ஶரீரோபசயகாரணேந । க்ருதாத்மாந: பரமாத்மஸ்வரூபேணைவ நிஷ்பந்நாத்மாந: ஸந்த: । வீதராகா³: விக³தராகா³தி³தோ³ஷா: । ப்ரஶாந்தா: உபரதேந்த்³ரியா: । தே ஏவம்பூ⁴தா: ஸர்வக³ம் ஸர்வவ்யாபிநம் ஆகாஶவத் ஸர்வத: ஸர்வத்ர ப்ராப்ய, நோபாதி⁴பரிச்சி²ந்நேநைகதே³ஶேந ; கிம் தர்ஹி, தத்³ப்³ரஹ்மைவாத்³வயமாத்மத்வேந ப்ரதிபத்³ய தீ⁴ரா: அத்யந்தவிவேகிந: யுக்தாத்மாநோ நித்யஸமாஹிதஸ்வபா⁴வா: ஸர்வமேவ ஸமஸ்தம் ஶரீரபாதகாலே(அ)பி ஆவிஶந்தி பி⁴ந்நக⁴டாகாஶவத³வித்³யாக்ருதோபாதி⁴பரிச்சே²த³ம் ஜஹதி । ஏவம் ப்³ரஹ்மவிதோ³ ப்³ரஹ்ம தா⁴ம ப்ரவிஶந்தி ॥
வேதா³ந்தவிஜ்ஞாநஸுநிஶ்சிதார்தா²: ஸம்ந்யாஸயோகா³த்³யதய: ஶுத்³த⁴ஸத்த்வா: ।
தே ப்³ரஹ்மலோகேஷு பராந்தகாலே பராம்ருதா: பரிமுச்யந்தி ஸர்வே ॥ 6 ॥
கிஞ்ச, வேதா³ந்தஜநிதம் விஜ்ஞாநம் வேதா³ந்தவிஜ்ஞாநம் தஸ்யார்த²: பர ஆத்மா விஜ்ஞேய:, ஸோ(அ)ர்த²: ஸுநிஶ்சிதோ யேஷாம் தே வேதா³ந்தவிஜ்ஞாநஸுநிஶ்சிதார்தா²: । தே ச ஸம்ந்யாஸயோகா³த் ஸர்வகர்மபரித்யாக³லக்ஷணயோகா³த்கேவலப்³ரஹ்மநிஷ்டா²ஸ்வரூபாத்³யோகா³த் யதய: யதநஶீலா: ஶுத்³த⁴ஸத்த்வா: ஶுத்³த⁴ம் ஸத்த்வம் யேஷாம் ஸம்ந்யாஸயோகா³த் , தே ஶுத்³த⁴ஸத்த்வா: । தே ப்³ரஹ்மலோகேஷு ; ஸம்ஸாரிணாம் யே மரணகாலாஸ்தே அபராந்தகாலா: ; தாநபேக்ஷ்ய முமுக்ஷூணாம் ஸம்ஸாராவஸாநே தே³ஹபரித்யாக³கால: பராந்தகால: தஸ்மிந் பராந்தகாலே ஸாத⁴காநாம் ப³ஹுத்வாத்³ப்³ரஹ்மைவ லோகோ ப்³ரஹ்மலோக: ஏகோ(அ)ப்யநேகவத்³த்³ருஶ்யதே ப்ராப்யதே ச । அதோ ப³ஹுவசநம் ப்³ரஹ்மலோகேஷ்விதி, ப்³ரஹ்மணீத்யர்த²: । பராம்ருதா: பரம் அம்ருதம் அமரணத⁴ர்மகம் ப்³ரஹ்ம ஆத்மபூ⁴தம் யேஷாம் தே பராம்ருதா ஜீவந்த ஏவ ப்³ரஹ்மபூ⁴தா:, பராம்ருதா: ஸந்த: பரிமுச்யந்தி பரி ஸமந்தாத்ப்ரதீ³பநிர்வாணவத்³பி⁴ந்நக⁴டாகாஶவச்ச நிவ்ருத்திமுபயாந்தி பரிமுச்யந்தி பரி ஸமந்தாந்முச்யந்தே ஸர்வே, ந தே³ஶாந்தரம் க³ந்தவ்யமபேக்ஷந்தே । ‘ஶகுநீநாமிவாகாஶே ஜலே வாரிசரஸ்ய வா । பத³ம் யதா² ந த்³ருஶ்யேத ததா² ஜ்ஞாநவதாம் க³தி:’ (மோ. த⁴. 181 । 9) ‘அநத்⁴வகா³ அத்⁴வஸு பாரயிஷ்ணவ:’ ( ? ) இதி ஶ்ருதிஸ்ம்ருதிப்⁴யாம் ; தே³ஶபரிச்சி²ந்நா ஹி க³தி: ஸம்ஸாரவிஷயைவ, பரிச்சி²ந்நஸாத⁴நஸாத்⁴யத்வாத் । ப்³ரஹ்ம து ஸமஸ்தத்வாந்ந தே³ஶபரிச்சே²தே³ந க³ந்தவ்யம் । யதி³ ஹி தே³ஶபரிச்சி²ந்நம் ப்³ரஹ்ம ஸ்யாத் , மூர்தத்³ரவ்யவதா³த்³யந்தவத³ந்யாஶ்ரிதம் ஸாவயவமநித்யம் க்ருதகம் ச ஸ்யாத் । ந த்வேவம்வித⁴ம் ப்³ரஹ்ம ப⁴விதுமர்ஹதி । அதஸ்தத்ப்ராப்திஶ்ச நைவ தே³ஶபரிச்சி²ந்நா ப⁴விதும் யுக்தா ॥
க³தா: கலா: பஞ்சத³ஶ ப்ரதிஷ்டா² தே³வாஶ்ச ஸர்வே ப்ரதிதே³வதாஸு ।
கர்மாணி விஜ்ஞாநமயஶ்ச ஆத்மா பரே(அ)வ்யயே ஸர்வ ஏகீப⁴வந்தி ॥ 7 ॥
அபி ச, அவித்³யாதி³ஸம்ஸாரப³ந்தா⁴பநயநமேவ மோக்ஷமிச்ச²ந்தி ப்³ரஹ்மவித³:, ந து கார்யபூ⁴தம் । கிஞ்ச, மோக்ஷகாலே யா தே³ஹாரம்பி⁴கா: கலா: ப்ராணாத்³யா:, தா: ஸ்வா: ப்ரதிஷ்டா²: க³தா: ஸ்வம் ஸ்வம் காரணம் க³தா ப⁴வந்தீத்யர்த²: । ப்ரதிஷ்டா² இதி த்³விதீயாப³ஹுவசநம் । பஞ்சத³ஶ பஞ்சத³ஶஸங்க்²யாகா யா அந்த்யப்ரஶ்நபரிபடி²தா: ப்ரஸித்³தா⁴:, தே³வாஶ்ச தே³ஹாஶ்ரயாஶ்சக்ஷுராதி³கரணஸ்தா²: ஸர்வே ப்ரதிதே³வதாஸ்வாதி³த்யாதி³ஷு க³தா ப⁴வந்தீத்யர்த²: । யாநி ச முமுக்ஷுணா க்ருதாநி கர்மாண்யப்ரவ்ருத்தப²லாநி, ப்ரவ்ருத்தப²லாநாமுபபோ⁴கே³நைவ க்ஷீணத்வாத் । விஜ்ஞாநமயஶ்சாத்மா அவித்³யாக்ருதபு³த்³த்⁴யாத்³யுபாதி⁴மாத்மத்வேந க³த்வா ஜலாதி³ஷு ஸூர்யாதி³ப்ரதிபி³ம்ப³வதி³ஹ ப்ரவிஷ்டோ தே³ஹபே⁴தே³ஷு கர்மணாம் தத்ப²லார்த²த்வாத்ஸஹ தேநைவ விஜ்ஞாநமயேநாத்மநா ; அதோ விஜ்ஞாநமயோ விஜ்ஞாநப்ராய: । த ஏதே கர்மாணி விஜ்ஞாநமயஶ்ச ஆத்மா உபாத்⁴யபநயே ஸதி பரே அவ்யயே அநந்தே(அ)க்ஷயே ப்³ரஹ்மணி ஆகாஶகல்பே(அ)ஜே(அ)ஜரே(அ)ம்ருதே(அ)ப⁴யே(அ)பூர்வே(அ)நபரே(அ)நந்தரே(அ)பா³ஹ்யே(அ)த்³வயே ஶிவே ஶாந்தே ஸர்வே ஏகீப⁴வந்தி அவிஶேஷதாம் க³ச்ச²ந்தி ஏகத்வமாபத்³யந்தே ஜலாத்³யாதா⁴ராபநய இவ ஸூர்யாதி³ப்ரதிபி³ம்பா³: ஸூர்யே, க⁴டாத்³யபநய இவாகாஶே க⁴டாத்³யாகாஶா: ॥
யதா² நத்³ய: ஸ்யந்த³மாநா: ஸமுத்³ரே(அ)ஸ்தம் க³ச்ச²ந்தி நாமரூபே விஹாய ।
ததா² வித்³வாந்நாமரூபாத்³விமுக்த: பராத்பரம் புருஷமுபைதி தி³வ்யம் ॥ 8 ॥
கிஞ்ச, யதா² நத்³ய: க³ங்கா³த்³யா: ஸ்யந்த³மாநா: க³ச்ச²ந்த்ய: ஸமுத்³ரே ஸமுத்³ரம் ப்ராப்ய அஸ்தம் அத³ர்ஶநமவிஶேஷாத்மபா⁴வம் க³ச்ச²ந்தி ப்ராப்நுவந்தி நாம ச ரூபம் ச நாமரூபே விஹாய ஹித்வா, ததா² அவித்³யாக்ருதநாமரூபாத் விமுக்த: ஸந் வித்³வாந் பராத் அக்ஷராத்பூர்வோக்தாத் பரம் தி³வ்யம் புருஷம் யதோ²க்தலக்ஷணம் உபைதி உபக³ச்ச²தி ॥
ஸ யோ ஹ வை தத்பரமம் ப்³ரஹ்ம வேத³ ப்³ரஹ்மைவ ப⁴வதி நாஸ்யாப்³ரஹ்மவித்குலே ப⁴வதி ।
தரதி ஶோகம் தரதி பாப்மாநம் கு³ஹாக்³ரந்தி²ப்⁴யோ விமுக்தோ(அ)ம்ருதோ ப⁴வதி ॥ 9 ॥
நநு ஶ்ரேயஸ்யநேகே விக்⁴நா: ப்ரஸித்³தா⁴: ; அத: க்லேஶாநாமந்யதமேநாந்யேந வா தே³வாதி³நா ச விக்⁴நிதோ ப்³ரஹ்மவித³ப்யந்யாம் க³திம் ம்ருதோ க³ச்ச²தி ந ப்³ரஹ்மைவ ; ந, வித்³யயைவ ஸர்வப்ரதிப³ந்த⁴ஸ்யாபநீதத்வாத் । அவித்³யாப்ரதிப³ந்த⁴மாத்ரோ ஹி மோக்ஷோ நாந்யப்ரதிப³ந்த⁴:, நித்யத்வாதா³த்மபூ⁴தத்வாச்ச । தஸ்மாத் ஸ: ய: கஶ்சித் ஹ வை லோகே தத் பரமம் ப்³ரஹ்ம வேத³ ஸாக்ஷாத³ஹமேவாஸ்மீதி ஜாநாதி, ஸ நாந்யாம் க³திம் க³ச்ச²தி । தே³வைரபி தஸ்ய ப்³ரஹ்மப்ராப்திம் ப்ரதி விக்⁴நோ ந ஶக்யதே கர்தும் ; ஆத்மா ஹ்யேஷாம் ஸ ப⁴வதி । தஸ்மாத்³ப்³ரஹ்ம வித்³வாந் ப்³ரஹ்மைவ ப⁴வதி । கிஞ்ச, ந அஸ்ய விது³ஷ: அப்³ரஹ்மவித் குலே ப⁴வதி ; கிஞ்ச, தரதி ஶோகம் அநேகேஷ்டவைகல்யநிமித்தம் மாநஸம் ஸந்தாபம் ஜீவந்நேவாதிக்ராந்தோ ப⁴வதி । தரதி பாப்மாநம் த⁴ர்மாத⁴ர்மாக்²யம் கு³ஹாக்³ரந்தி²ப்⁴ய: ஹ்ருத³யாவித்³யாக்³ரந்தி²ப்⁴ய: விமுக்த: ஸந் ம்ருத: ப⁴வதீத்யுக்தமேவ
‘பி⁴த்³யதே ஹ்ருத³யக்³ரந்தி²:’ (மு. உ. 2 । 2 । 9) இத்யாதி³ ॥
ததே³தத்³ருசாப்⁴யுக்தம் —
க்ரியாவந்த: ஶ்ரோத்ரியா ப்³ரஹ்மநிஷ்டா²: ஸ்வயம் ஜுஹ்வத ஏகர்ஷிம் ஶ்ரத்³த⁴யந்த: ।
தேஷாமேவைதாம் ப்³ரஹ்மவித்³யாம் வதே³த ஶிரோவ்ரதம் விதி⁴வத்³யைஸ்து சீர்ணம் ॥ 10 ॥
அதே²தா³நீம் ப்³ரஹ்மவித்³யாஸம்ப்ரதா³நவித்⁴யுபப்ரத³ர்ஶநேநோபஸம்ஹார: க்ரியதே — ததே³தத் வித்³யாஸம்ப்ரதா³நவிதா⁴நம் ருசா மந்த்ரேண அப்⁴யுக்தம் அபி⁴ப்ரகாஶிதம் । க்ரியாவந்த: யதோ²க்தகர்மாநுஷ்டா²நயுக்தா: । ஶ்ரோத்ரியா: ப்³ரஹ்மநிஷ்டா²: அபரஸ்மிந்ப்³ரஹ்மண்யபி⁴யுக்தா: பரம் ப்³ரஹ்ம பு³பு⁴த்ஸவ: ஸ்வயம் ஏகர்ஷிம் ஏகர்ஷிநாமாநமக்³நிம் ஜுஹ்வதே ஜுஹ்வதி ஶ்ரத்³த⁴யந்த: ஶ்ரத்³த³தா⁴நா: ஸந்த: யே, தேஷாமேவ ஸம்ஸ்க்ருதாத்மநாம் பாத்ரபூ⁴தாநாம் ஏதாம் ப்³ரஹ்மவித்³யாம் வதே³த ப்³ரூயாத் ஶிரோவ்ரதம் ஶிரஸ்யக்³நிதா⁴ரணலக்ஷணம் । யதா² ஆத²ர்வணாநாம் வேத³வ்ரதம் ப்ரஸித்³த⁴ம் । யைஸ்து யைஶ்ச தத் சீர்ணம் விதி⁴வத் யதா²விதா⁴நம் தேஷாமேவ வதே³த ॥
ததே³தத்ஸத்யம்ருஷிரங்கி³ரா: புரோவாச நைதத³சீர்ணவ்ரதோ(அ)தீ⁴தே । நம: பரமருஷிப்⁴யோ நம: பரமருஷிப்⁴ய: ॥ 11 ॥
ததே³தத் அக்ஷரம் புருஷம் ஸத்யம் ருஷி: அங்கி³ரா நாம புரா பூர்வம் ஶௌநகாய விதி⁴வது³பஸந்நாய ப்ருஷ்டவதே உவாச । தத்³வத³ந்யோ(அ)பி ததை²வ ஶ்ரேயோர்தி²நே முமுக்ஷவே மோக்ஷார்த²ம் விதி⁴வது³பஸந்நாய ப்³ரூயாதி³த்யர்த²: । ந ஏதத் க்³ரந்த²ரூபம் அசீர்ணவ்ரத: அசரிதவ்ரதோ(அ)பி அதீ⁴தே ந பட²தி ; சீர்ணவ்ரதஸ்ய ஹி வித்³யா ப²லாய ஸம்ஸ்க்ருதா ப⁴வதீதி । ஸமாப்தா ப்³ரஹ்மவித்³யா ; ஸா யேப்⁴யோ ப்³ரஹ்மாதி³ப்⁴ய: பாரம்பர்யக்ரமேண ஸம்ப்ராப்தா, தேப்⁴யோ நம: பரமருஷிப்⁴ய: । பரமம் ப்³ரஹ்ம ஸாக்ஷாத்³த்³ருஷ்டவந்தோ யே ப்³ரஹ்மாத³யோ(அ)வக³தவந்தஶ்ச, தே பரமர்ஷய: தேப்⁴யோ பூ⁴யோ(அ)பி நம: । த்³விர்வசநமத்யாத³ரார்த²ம் முண்ட³கஸமாப்த்யர்த²ம் ச ॥
இதி த்ருதீயமுண்ட³கே த்³விதீயக²ண்ட³பா⁴ஷ்யம் ॥