த்³விதீயே(அ)த்⁴யாயே ஸ்ம்ருதிந்யாயவிரோதோ⁴ வேதா³ந்தவிஹிதே ப்³ரஹ்மத³ர்ஶநே பரிஹ்ருத:,
பரபக்ஷாணாம் ச அநபேக்ஷத்வம் ப்ரபஞ்சிதம் ,
ஶ்ருதிவிப்ரதிஷேத⁴ஶ்ச பரிஹ்ருத: ।
தத்ர ச ஜீவவ்யதிரிக்தாநி தத்த்வாநி ஜீவோபகரணாநி ப்³ரஹ்மணோ ஜாயந்த இத்யுக்தம் ।
அதே²தா³நீம் உபகரணோபஹிதஸ்ய ஜீவஸ்ய ஸம்ஸாரக³திப்ரகார: தத³வஸ்தா²ந்தராணி ப்³ரஹ்மஸதத்த்வம் வித்³யாபே⁴தா³பே⁴தௌ³ கு³ணோபஸம்ஹாராநுபஸம்ஹாரௌ ஸம்யக்³த³ர்ஶநாத்புருஷார்த²ஸித்³தி⁴: ஸம்யக்³த³ர்ஶநோபாயவிதி⁴ப்ரபே⁴த³: முக்திப²லாநியமஶ்ச —
இத்யேதத³ர்த²ஜாதம் த்ருதீயே நிரூபயிஷ்யதே;
ப்ரஸங்கா³க³தம் ச கிமப்யந்யத் ।
தத்ர ப்ரத²மே தாவத்பாதே³ பஞ்சாக்³நிவித்³யாமாஶ்ரித்ய ஸம்ஸாரக³திப்ரபே⁴த³: ப்ரத³ர்ஶ்யதே வைராக்³யஹேதோ: — ‘
தஸ்மாஜ்ஜுகு³ப்ஸேத’
இதி ச அந்தே ஶ்ரவணாத் ।
ஜீவோ முக்²யப்ராணஸசிவ: ஸேந்த்³ரிய: ஸமநஸ்கோ(அ)வித்³யாகர்மபூர்வப்ரஜ்ஞாபரிக்³ரஹ: பூர்வதே³ஹம் விஹாய தே³ஹாந்தரம் ப்ரதிபத்³யத இத்யேதத³வக³தம் —
‘அதை²நமேதே ப்ராணா அபி⁴ஸமாயந்தி’ (ப்³ரு. உ. 4 । 4 । 1) இத்யேவமாதே³: ‘அந்யந்நவதரꣳ கல்யாணதரம் ரூபம் குருதே’ (ப்³ரு. உ. 4 । 4 । 4) இத்யேவமந்தாத் ஸம்ஸாரப்ரகரணஸ்தா²ச்ச²ப்³தா³த் ,
த⁴ர்மாத⁴ர்மப²லோபபோ⁴க³ஸம்ப⁴வாச்ச ।
ஸ கிம் தே³ஹபீ³ஜைர்பூ⁴தஸூக்ஷ்மைரஸம்பரிஷ்வக்தோ க³ச்ச²தி,
ஆஹோஸ்வித்ஸம்பரிஷ்வக்த: —
இதி சிந்த்யதே ॥
கிம் தாவத்ப்ராப்தம் ?
அஸம்பரிஷ்வக்த இதி ।
குத: ?
கரணோபாதா³நவத்³பூ⁴தோபாதா³நஸ்ய அஶ்ருதத்வாத் —
‘ஸ ஏதாஸ்தேஜோமாத்ரா: ஸமப்⁴யாத³தா³ந:’ (ப்³ரு. உ. 4 । 4 । 1) இதி ஹ்யத்ர தேஜோமாத்ராஶப்³தே³ந கரணாநாமுபாதா³நம் ஸங்கீர்தயதி,
வாக்யஶேஷே சக்ஷுராதி³ஸங்கீர்தநாத் ।
நைவம் பூ⁴தமாத்ரோபாதா³நஸங்கீர்தநமஸ்தி ।
ஸுலபா⁴ஶ்ச ஸர்வத்ர பூ⁴தமாத்ரா:,
யத்ரைவ தே³ஹ ஆரப்³த⁴வ்யஸ்தத்ரைவ ஸந்தி ।
ததஶ்ச தாஸாம் நயநம் நிஷ்ப்ரயோஜநம் ।
தஸ்மாத³ஸம்பரிஷ்வக்தோ யாதி —
இத்யேவம் ப்ராப்தே,
பட²த்யாசார்ய: —
தத³ந்தரப்ரதிபத்தௌ ரம்ஹதி ஸம்பரிஷ்வக்த: ப்ரஶ்நநிரூபணாப்⁴யாம் ॥ 1 ॥
தத³ந்தரப்ரதிபத்தௌ ரம்ஹதி ஸம்பரிஷ்வக்த இதி ।
தத³ந்தரப்ரதிபத்தௌ தே³ஹாந்தரப்ரதிபத்தௌ,
தே³ஹபீ³ஜைர்பூ⁴தஸூக்ஷ்மை: ஸம்பரிஷ்வக்த:,
ரம்ஹதி க³ச்ச²தி —
இத்யவக³ந்தவ்யம் ।
குத: ?
ப்ரஶ்நநிரூபணாப்⁴யாம்;
ததா² ஹி ப்ரஶ்ந: —
‘வேத்த² யதா² பஞ்சம்யாமாஹுதாவாப: புருஷவசஸோ ப⁴வந்தி’ (சா². உ. 5 । 3 । 3) இதி ।
நிரூபணம் ச ப்ரதிவசநம் ,
த்³யுபர்ஜந்யப்ருதி²வீபுருஷயோஷித்ஸு பஞ்சஸ்வக்³நிஷு ஶ்ரத்³தா⁴ஸோமவ்ருஷ்ட்யந்நரேதோரூபா: பஞ்ச ஆஹுதீர்த³ர்ஶயித்வா, —
‘இதி து பஞ்சம்யாமாஹுதாவாப: புருஷவசஸோ ப⁴வந்தி’ (சா². உ. 5 । 9 । 1) இதி ।
தஸ்மாத³த்³பி⁴: பரிவேஷ்டிதோ ஜீவோ ரம்ஹதி வ்ரஜதீதி க³ம்யதே ।
நந்வந்யா ஶ்ருதி: ஜலூகாவத்பூர்வதே³ஹம் ந முஞ்சதி யாவந்ந தே³ஹாந்தரமாக்ரமதீதி த³ர்ஶயதி —
‘தத்³யதா² த்ருணஜலாயுகா’ (ப்³ரு. உ. 4 । 4 । 3) இதி ।
தத்ராப்யப்பரிவேஷ்டிதஸ்யைவ ஜீவஸ்ய கர்மோபஸ்தா²பிதப்ரதிபத்தவ்யதே³ஹவிஷயபா⁴வநாதீ³ர்கீ⁴பா⁴வமாத்ரம் ஜலூகயோபமீயத இத்யவிரோத⁴: ।
ஏவம் ஶ்ருத்யுக்தே தே³ஹாந்தரப்ரதிபத்திப்ரகாரே ஸதி,
யா: புருஷமதிப்ரப⁴வா: கல்பநா: —
வ்யாபிநாம் கரணாநாமாத்மநஶ்ச தே³ஹாந்தரப்ரதிபத்தௌ கர்மவஶாத்³வ்ருத்திலாப⁴ஸ்தத்ர ப⁴வதி, —
கேவலஸ்யைவாத்மநோ வ்ருத்திலாப⁴ஸ்தத்ர ப⁴வதி,
இந்த்³ரியாணி து தே³ஹவத³பி⁴நவாந்யேவ தத்ர தத்ர போ⁴க³ஸ்தா²நே உத்பத்³யந்தே, —
மந ஏவ வா கேவலம் போ⁴க³ஸ்தா²நமபி⁴ப்ரதிஷ்ட²தே, —
ஜீவ ஏவ வா உத்ப்லுத்ய தே³ஹாத்³தே³ஹாந்தரம் ப்ரதிபத்³யதே,
ஶுக இவ வ்ருக்ஷாத்³வ்ருக்ஷாந்தரம் —
இத்யேவமாத்³யா:,
தா: ஸர்வா ஏவ அநாத³ர்தவ்யா:,
ஶ்ருதிவிரோதா⁴த் ॥ 1 ॥
நநு உதா³ஹ்ருதாப்⁴யாம் ப்ரஶ்நப்ரதிவசநாப்⁴யாம் கேவலாபி⁴ரத்³பி⁴: ஸம்பரிஷ்வக்தோ ரம்ஹதீதி ப்ராப்நோதி, அப்ஶப்³த³ஶ்ரவணஸாமர்த்²யாத் । தத்ர கத²ம் ஸாமாந்யேந ப்ரதிஜ்ஞாயதே — ஸர்வைரேவ பூ⁴தஸூக்ஷ்மை: ஸம்பரிஷ்வக்தோ ரம்ஹதீதி ? அத உத்தரம் பட²தி —
த்ர்யாத்மகத்வாத்து பூ⁴யஸ்த்வாத் ॥ 2 ॥
துஶப்³தே³ந சோதி³தாமாஶங்காமுச்சி²நத்தி । த்ர்யாத்மிகா ஹி ஆப:, த்ரிவ்ருத்கரணஶ்ருதே: । தாஸ்வாரம்பி⁴காஸ்வப்⁴யுபக³தாஸ்விதரத³பி பூ⁴தத்³வயமவஶ்யமப்⁴யுபக³ந்தவ்யம் ப⁴வதி । த்ர்யாத்மகஶ்ச தே³ஹ:, த்ரயாணாமபி தேஜோப³ந்நாநாம் தஸ்மிந்கார்யோபலப்³தே⁴: । புநஶ்ச த்ர்யாத்மக:, த்ரிதா⁴துத்வாத் — த்ரிபி⁴ர்வாதபித்தஶ்லேஷ்மபி⁴: । ந ஸ பூ⁴தாந்தராணி ப்ரத்யாக்²யாய கேவலாபி⁴ரத்³பி⁴ராரப்³து⁴ம் ஶக்யதே । தஸ்மாத்³பூ⁴யஸ்த்வாபேக்ஷோ(அ)யம் — ‘ஆப: புருஷவசஸ:’ இதி — ப்ரஶ்நப்ரதிவசநயோரப்ஶப்³த³:, ந கைவல்யாபேக்ஷ: । ஸர்வதே³ஹேஷு ஹி ரஸலோஹிதாதி³த்³ரவத்³ரவ்யபூ⁴யஸ்த்வம் த்³ருஶ்யதே । நநு பார்தி²வோ தா⁴துர்பூ⁴யிஷ்டோ² தே³ஹேஷூபலக்ஷ்யதே । நைஷ தோ³ஷ: — இதராபேக்ஷயா அபாம் பா³ஹுல்யம் ப⁴விஷ்யதி । த்³ருஶ்யதே ச ஶுக்ரஶோணிதலக்ஷணே(அ)பி தே³ஹபீ³ஜே த்³ரவபா³ஹுல்யம் । கர்ம ச நிமித்தகாரணம் தே³ஹாந்தராரம்பே⁴ । கர்மாணி ச அக்³நிஹோத்ராதீ³நி ஸோமாஜ்யபய:ப்ரப்⁴ருதித்³ரவத்³ரவ்யவ்யபாஶ்ரயாணி । கர்மஸமவாயிந்யஶ்ச ஆப: ஶ்ரத்³தா⁴ஶப்³தோ³தி³தா: ஸஹ கர்மபி⁴ர்த்³யுலோகாக்²யே(அ)க்³நௌ ஹூயந்த இதி வக்ஷ்யதி । தஸ்மாத³ப்யபாம் பா³ஹுல்யப்ரஸித்³தி⁴: । பா³ஹுல்யாச்ச அப்ஶப்³தே³ந ஸர்வேஷாமேவ தே³ஹபீ³ஜாநாம் பூ⁴தஸூக்ஷ்மாணாமுபாதா³நமிதி நிரவத்³யம் ॥ 2 ॥
அக்³ந்யாதி³க³திஶ்ருதேரிதி சேந்ந பா⁴க்தத்வாத் ॥ 4 ॥
ஸ்யாதே³தத் —
நைவ ப்ராணா தே³ஹாந்தரப்ரதிபத்தௌ ஸஹ ஜீவேந க³ச்ச²ந்தி,
அக்³ந்யாதி³க³திஶ்ருதே: ।
ததா² ஹி ஶ்ருதி: மரணகாலே வாகா³த³ய: ப்ராணா அக்³ந்யாதீ³ந்தே³வாந்க³ச்ச²ந்தீதி த³ர்ஶயதி —
‘யத்ராஸ்ய புருஷஸ்ய ம்ருதஸ்யாக்³நிம் வாக³ப்யேதி வாதம் ப்ராண:’ (ப்³ரு. உ. 3 । 2 । 13) இத்யாதி³நா இதி சேத் ,
ந,
பா⁴க்தத்வாத் ।
வாகா³தீ³நாமக்³ந்யாதி³க³திஶ்ருதிர்கௌ³ணீ,
லோமஸு கேஶேஷு ச அத³ர்ஶநாத் —
‘ஓஷதீ⁴ர்லோமாநி வநஸ்பதீந்கேஶா:’ (ப்³ரு. உ. 3 । 2 । 13) இதி ஹி தத்ராம்நாயதே,
ந ஹி லோமாநி கேஶாஶ்சோத்ப்லுத்ய ஓஷதீ⁴ர்வநஸ்பதீம்ஶ்ச க³ச்ச²ந்தீதி ஸம்ப⁴வதி ।
ந ச ஜீவஸ்ய ப்ராணோபாதி⁴ப்ரத்யாக்²யாநே க³மநமவகல்பதே ।
நாபி ப்ராணைர்விநா தே³ஹாந்தரே உபபோ⁴க³ உபபத்³யதே ।
விஸ்பஷ்டம் ச ப்ராணாநாம் ஸஹ ஜீவேந க³மநமந்யத்ர ஶ்ராவிதம் ।
அதோ வாகா³த்³யதி⁴ஷ்டா²த்ரீணாமக்³ந்யாதி³தே³வதாநாம் வாகா³த்³யுபகாரிணீநாம் மரணகாலே உபகாரநிவ்ருத்திமாத்ரமபேக்ஷ்ய வாகா³த³யோ(அ)க்³ந்யாதீ³ந்க³ச்ச²ந்தீத்யுபசர்யதே ॥ 4 ॥
ப்ரத²மே(அ)ஶ்ரவணாதி³தி சேந்ந தா ஏவ ஹ்யுபபத்தே: ॥ 5 ॥
ஸ்யாதே³தத் —
கத²ம் புந: ‘பஞ்சம்யாமாஹுதாவாப: புருஷவசஸோ ப⁴வந்தி’ (சா². உ. 5 । 3 । 3) இத்யேதத் நிர்தா⁴ரயிதும் பார்யதே,
யாவதா நைவ ப்ரத²மே(அ)க்³நாவபாம் ஶ்ரவணமஸ்தி ?
இஹ ஹி த்³யுலோகப்ரப்⁴ருதய: பஞ்சாக்³நய: பஞ்சாநாமாஹுதீநாமாதா⁴ரத்வேநாதீ⁴தா: ।
தேஷாம் ச ப்ரமுகே² ‘அஸௌ வாவ லோகோ கௌ³தமாக்³நி:’ (சா². உ. 5 । 4 । 1) இத்யுபந்யஸ்ய ‘தஸ்மிந்நேதஸ்மிந்நக்³நௌ தே³வா: ஶ்ரத்³தா⁴ம் ஜுஹ்வதி’ (சா². உ. 5 । 4 । 2) இதி ஶ்ரத்³தா⁴ ஹோம்யத்³ரவ்யத்வேந ஆவேதி³தா ।
ந தத்ர ஆபோ ஹோம்யத்³ரவ்யதயா ஶ்ருதா: ।
யதி³ நாம பர்ஜந்யாதி³ஷூத்தரேஷு சதுர்ஷ்வக்³நிஷ்வபாம் ஹோம்யத்³ரவ்யதா பரிகல்ப்யேத,
பரிகல்ப்யதாம் நாம,
தேஷு ஹோதவ்யதயோபாத்தாநாம் ஸோமாதீ³நாமப்³ப³ஹுலத்வோபபத்தே: ।
ப்ரத²மே த்வக்³நௌ ஶ்ருதாம் ஶ்ரத்³தா⁴ம் பரித்யஜ்ய அஶ்ருதா ஆப: பரிகல்ப்யந்த இதி ஸாஹஸமேதத் ।
ஶ்ரத்³தா⁴ ச நாம ப்ரத்யயவிஶேஷ:,
ப்ரஸித்³தி⁴ஸாமர்த்²யாத் ।
தஸ்மாத³யுக்த: பஞ்சம்யாமாஹுதாவபாம் புருஷபா⁴வ இதி சேத் —
நைஷ தோ³ஷ:;
ஹி யத: தத்ராபி ப்ரத²மே(அ)க்³நௌ தா ஏவாப: ஶ்ரத்³தா⁴ஶப்³தே³நாபி⁴ப்ரேயந்தே ।
குத: ?
உபபத்தே: ।
ஏவம் ஹ்யாதி³மத்⁴யாவஸாநஸம்கா³நாத் அநாகுலமேததே³கவாக்யமுபபத்³யதே ।
இதரதா² புந:,
பஞ்சம்யாமாஹுதௌ அபாம் புருஷவசஸ்த்வப்ரகாரே ப்ருஷ்டே,
ப்ரதிவசநாவஸரே ப்ரத²மாஹுதிஸ்தா²நே யத்³யநபோ ஹோம்யத்³ரவ்யம் ஶ்ரத்³தா⁴ம் நாமாவதாரயேத் —
தத: அந்யதா² ப்ரஶ்நோ(அ)ந்யதா² ப்ரதிவசநமித்யேகவாக்யதா ந ஸ்யாத் । ‘
இதி து பஞ்சம்யாமாஹுதாவாப: புருஷவசஸோ ப⁴வந்தி’
இதி ச உபஸம்ஹரந் ஏததே³வ த³ர்ஶயதி ।
ஶ்ரத்³தா⁴கார்யம் ச ஸோமவ்ருஷ்ட்யாதி³ ஸ்தூ²லீப⁴வத³ப்³ப³ஹுலம் லக்ஷ்யதே ।
ஸா ச ஶ்ரத்³தா⁴யா அப்த்வே யுக்தி: ।
காரணாநுரூபம் ஹி கார்யம் ப⁴வதி ।
ந ச ஶ்ரத்³தா⁴க்²ய: ப்ரத்யய:,
மநஸோ ஜீவஸ்ய வா த⁴ர்ம: ஸந் த⁴ர்மிணோ நிஷ்க்ருஷ்ய ஹோமாயோபாதா³தும் ஶக்யதே —
பஶ்வாதி³ப்⁴ய இவ ஹ்ருத³யாதீ³நி இதி,
ஆப ஏவ ஶ்ரத்³தா⁴ஶப்³தா³ ப⁴வேயு: ।
ஶ்ரத்³தா⁴ஶப்³த³ஶ்சாப்ஸூபபத்³யதே,
வைதி³கப்ரயோக³த³ர்ஶநாத் — ‘
ஶ்ரத்³தா⁴ வா ஆப:’
இதி ।
தநுத்வம் ஶ்ரத்³தா⁴ஸாரூப்யம் க³ச்ச²ந்த்ய ஆபோ தே³ஹபீ³ஜபூ⁴தா இத்யத: ஶ்ரத்³தா⁴ஶப்³தா³: ஸ்யு: —
யதா² ஸிம்ஹபராக்ரமோ நர: ஸிம்ஹஶப்³தோ³ ப⁴வதி ।
ஶ்ரத்³தா⁴பூர்வககர்மஸமவாயாச்ச அப்ஸு ஶ்ரத்³தா⁴ஶப்³த³ உபபத்³யதே,
மஞ்சஶப்³த³ இவ புருஷேஷு ।
ஶ்ரத்³தா⁴ஹேதுத்வாச்ச ஶ்ரத்³தா⁴ஶப்³தோ³பபத்தி:, ‘
ஆபோ ஹாஸ்மை ஶ்ரத்³தா⁴ம் ஸம்நமந்தே புண்யாய கர்மணே’
இதி ஶ்ருதே: ॥ 5 ॥
அஶ்ருதத்வாதி³தி சேந்நேஷ்டாதி³காரிணாம் ப்ரதீதே: ॥ 6 ॥
அதா²பி ஸ்யாத் —
ப்ரஶ்நப்ரதிவசநாப்⁴யாம் நாம ஆப: ஶ்ரத்³தா⁴தி³க்ரமேண பஞ்சம்யாமாஹுதௌ புருஷாகாரம் ப்ரதிபத்³யேரந்;
ந து தத்ஸம்பரிஷ்வக்தா ஜீவா ரம்ஹேயு:,
அஶ்ருதத்வாத் —
ந ஹ்யத்ர அபாமிவ ஜீவாநாம் ஶ்ராவயிதா கஶ்சிச்ச²ப்³தோ³(அ)ஸ்தி ।
தஸ்மாத் ‘
ரம்ஹதி ஸம்பரிஷ்வக்த:’
இத்யயுக்தம் —
இதி சேத் ,
நைஷ தோ³ஷ: ।
குத: ?
இஷ்டாதி³காரிணாம் ப்ரதீதே: —
‘அத² ய இமே க்³ராம இஷ்டாபூர்தே த³த்தமித்யுபாஸதே தே தூ⁴மமபி⁴ஸம்ப⁴வந்தி’ (சா². உ. 5 । 10 । 3) இத்யுபக்ரம்ய இஷ்டாதி³காரிணாம் தூ⁴மாதி³நா பித்ருயாணேந பதா² சந்த்³ரப்ராப்திம் கத²யதி ‘ஆகாஶாச்சந்த்³ரமஸமேஷ ஸோமோ ராஜா’ (சா². உ. 5 । 10 । 4) இதி ।
த ஏவேஹாபி ப்ரதீயந்தே,
‘தஸ்மிந்நேதஸ்மிந்நக்³நௌ தே³வா: ஶ்ரத்³தா⁴ம் ஜுஹ்வதி தஸ்யா ஆஹுதே: ஸோமோ ராஜா ஸம்ப⁴வதி’ (சா². உ. 5 । 4 । 2) இதி ஶ்ருதிஸாமாந்யாத் ।
தேஷாம் ச அக்³நிஹோத்ரத³ர்ஶபூர்ணமாஸாதி³கர்மஸாத⁴நபூ⁴தா த³தி⁴பய:ப்ரப்⁴ருதயோ த்³ரவத்³ரவ்யபூ⁴யஸ்த்வாத்ப்ரத்யக்ஷமேவ ஆப: ஸந்தி ।
தா ஆஹவநீயே ஹுதா: ஸூக்ஷ்மா ஆஹுத்யோ(அ)பூர்வரூபா: ஸத்ய: தாநிஷ்டாதி³காரிண ஆஶ்ரயந்தி —
தேஷாம் ச ஶரீரம் நைத⁴நேந விதா⁴நேநாந்த்யே(அ)க்³நாவ்ருத்விஜோ ஜுஹ்வதி — ‘
அஸௌ ஸ்வர்கா³ய லோகாய ஸ்வாஹா’
இதி ।
ததஸ்தா: ஶ்ரத்³தா⁴பூர்வககர்மஸமவாயிந்ய ஆஹுதிமய்ய ஆபோ(அ)பூர்வரூபா: ஸத்ய: தாநிஷ்டாதி³காரிணோ ஜீவாந்பரிவேஷ்ட்ய அமும் லோகம் ப²லதா³நாய நயந்தீதி யத் ,
தத³த்ர ஜுஹோதிநா அபி⁴தீ⁴யதே —
‘ஶ்ரத்³தா⁴ம் ஜுஹ்வதீதி’ (ப்³ரு. உ. 6 । 2 । 9) ।
ததா² ச அக்³நிஹோத்ரே ஷட்ப்ரஶ்நீநிர்வசநரூபேண வாக்யஶேஷேண ‘
தே வா ஏதே ஆஹுதீ ஹுதே உத்க்ராமத:’
இத்யேவமாதி³நா அக்³நிஹோத்ராஹுத்யோ: ப²லாரம்பா⁴ய லோகாந்தரப்ராப்திர்த³ர்ஶிதா ।
தஸ்மாதா³ஹுதிமயீபி⁴ரத்³பி⁴: ஸம்பரிஷ்வக்தா ஜீவா ரம்ஹந்தி ஸ்வகர்மப²லோபபோ⁴கா³யேதி ஶ்லிஷ்யதே ॥ 6 ॥
பா⁴க்தம் வாநாத்மவித்த்வாத்ததா²ஹி த³ர்ஶயதி ॥ 7 ॥
வாஶப்³த³ஶ்சோதி³ததோ³ஷவ்யாவர்தநார்த²: ।
பா⁴க்தமேஷாமந்நத்வம் ,
ந முக்²யம் ।
முக்²யே ஹ்யந்நத்வே ‘
ஸ்வர்க³காமோ யஜேத’
இத்யேவம்ஜாதீயகாதி⁴காரஶ்ருதிருபருத்⁴யேத ।
சந்த்³ரமண்ட³லே சேதி³ஷ்டாதி³காரிணாமுபபோ⁴கோ³ ந ஸ்யாத் ,
கிமர்த²மதி⁴காரிண இஷ்டாதி³ ஆயாஸப³ஹுலம் கர்ம குர்யு: ।
அந்நஶப்³த³ஶ்சோபபோ⁴க³ஹேதுத்வஸாமாந்யாத் அநந்நே(அ)ப்யுபசர்யமாணோ த்³ருஶ்யதே,
யதா² —
விஶோ(அ)ந்நம் ராஜ்ஞாம் பஶவோ(அ)ந்நம் விஶாமிதி ।
தஸ்மாதி³ஷ்டஸ்த்ரீபுத்ரமித்ரப்⁴ருத்யாதி³பி⁴ரிவ கு³ணபா⁴வோபக³தைரிஷ்டாதி³காரிபி⁴ர்யத்ஸுக²விஹரணம் தே³வாநாம் ,
ததே³வைஷாம் ப⁴க்ஷணமபி⁴ப்ரேதம் ,
ந மோத³காதி³வச்சர்வணம் நிக³ரணம் வா ।
‘ந ஹ வை தே³வா அஶ்நந்தி ந பிப³ந்த்யேததே³வாம்ருதம் த்³ருஷ்ட்வா த்ருப்யந்தி’ (சா². உ. 3 । 6 । 1) இதி ச தே³வாநாம் சர்வணாதி³வ்யாபாரம் வாரயதி ।
தேஷாம் ச இஷ்டாதி³காரிணாம் தே³வாந்ப்ரதி கு³ணபா⁴வோபக³தாநாமப்யுபபோ⁴க³ உபபத்³யதே,
ராஜோபஜீவிநாமிவ பரிஜநாநாம் ।
அநாத்மவித்த்வாச்ச இஷ்டாதி³காரிணாம் தே³வோபபோ⁴க்³யபா⁴வ உபபத்³யதே ।
ததா² ஹி ஶ்ருதிரநாத்மவிதா³ம் தே³வோபபோ⁴க்³யதாம் த³ர்ஶயதி —
‘அத² யோ(அ)ந்யாம் தே³வதாமுபாஸ்தே(அ)ந்யோ(அ)ஸாவந்யோ(அ)ஹமஸ்மீதி ந ஸ வேத³ யதா² பஶுரேவꣳ ஸ தே³வாநாம்’ (ப்³ரு. உ. 1 । 4 । 10) இதி ।
ஸ சாஸ்மிந்நபி லோகே இஷ்டாதி³பி⁴: கர்மபி⁴: ப்ரீணயந்பஶுவத்³தே³வாநாமுபகரோதி,
அமுஷ்மிந்நபி லோகே தது³பஜீவீ ததா³தி³ஷ்டம் ப²லமுபபு⁴ஞ்ஜாந: பஶுவதே³வ தே³வாநாமுபகரோதீதி க³ம்யதே ॥
க்ருதாத்யயே(அ)நுஶயவாந்த்³ருஷ்டஸ்ம்ருதிப்⁴யாம் யதே²தமநேவம் ச ॥ 8 ॥
இஷ்டாதி³காரிணாம் தூ⁴மாதி³நா வர்த்மநா சந்த்³ரமண்ட³லமதி⁴ரூடா⁴நாம் பு⁴க்தபோ⁴கா³நாம் தத: ப்ரத்யவரோஹ ஆம்நாயதே —
‘தஸ்மிந்யாவத்ஸம்பாதமுஷித்வாதை²தமேவாத்⁴வாநம் புநர்நிவர்தந்தே யதே²தம்’ (சா². உ. 5 । 10 । 5) இத்யாரப்⁴ய, —
யாவத் —
ரமணீயசரணா ப்³ராஹ்மணாதி³யோநிமாபத்³யந்தே கபூயசரணா: ஶ்வாதி³யோநிமிதி ।
தத்ரேத³ம் விசார்யதே —
கிம் நிரநுஶயா பு⁴க்தக்ருத்ஸ்நகர்மாணோ(அ)வரோஹந்தி,
ஆஹோஸ்வித்ஸாநுஶயா இதி ।
கிம் தாவத்ப்ராப்தம் ?
நிரநுஶயா இதி ।
குத: ? ‘
யாவத்ஸம்பாதம்’
இதி விஶேஷணாத் —
ஸம்பாதஶப்³தே³நாத்ர கர்மாஶய உச்யதே,
ஸம்பதந்தி அநேந அஸ்மால்லோகாத் அமும் லோகம் ப²லோபபோ⁴கா³யேதி । ‘
யாவத்ஸம்பாதமுஷித்வா’
இதி ச க்ருத்ஸ்நஸ்ய தஸ்ய க்ருதஸ்ய தத்ரைவ பு⁴க்ததாம் த³ர்ஶயதி ।
‘தேஷாம் யதா³ தத்பர்யவைதி’ (ப்³ரு. உ. 6 । 2 । 16) இதி ச ஶ்ருத்யந்தரேணைஷ ஏவார்த²: ப்ரத³ர்ஶ்யதே ।
ஸ்யாதே³தத் —
யாவத³முஷ்மிம்ல்லோகே உபபோ⁴க்தவ்யம் கர்ம தாவது³பபு⁴ங்க்த இதி கல்பயிஷ்யாமீதி ।
நைவம் கல்பயிதும் ஶக்யதே, ‘
யத்கிஞ்ச’
இத்யந்யத்ர பராமர்ஶாத் —
‘ப்ராப்யாந்தம் கர்மணஸ்தஸ்ய யத்கிஞ்சேஹ கரோத்யயம் । தஸ்மால்லோகாத்புநரைத்யஸ்மை லோகாய கர்மணே’ (ப்³ரு. உ. 4 । 4 । 6) இதி ஹி அபரா ஶ்ருதி: ‘
யத்கிஞ்ச’
இத்யவிஶேஷபராமர்ஶேந க்ருத்ஸ்நஸ்யேஹ க்ருதஸ்ய கர்மண: தத்ர க்ஷயிததாம் த³ர்ஶயதி ।
அபி ச ப்ராயணமநாரப்³த⁴ப²லஸ்ய கர்மணோ(அ)பி⁴வ்யஞ்ஜகம்;
ப்ராக்ப்ராயணாத் ஆரப்³த⁴ப²லேந கர்மணா ப்ரதிப³த்³த⁴ஸ்யாபி⁴வ்யக்த்யநுபபத்தே: ।
தச்ச அவிஶேஷாத்³யாவத்கிஞ்சித³நாரப்³த⁴ப²லம் தஸ்ய ஸர்வஸ்யாபி⁴வ்யஞ்ஜகம் ।
ந ஹி ஸாதா⁴ரணே நிமித்தே நைமித்திகமஸாதா⁴ரணம் ப⁴விதுமர்ஹதி ।
ந ஹ்யவிஶிஷ்டே ப்ரதீ³பஸந்நிதௌ⁴,
க⁴டோ(அ)பி⁴வ்யஜ்யதே ந பட இத்யுபபத்³யதே ।
தஸ்மாந்நிரநுஶயா அவரோஹந்தீத்யேவம் ப்ராப்தே ப்³ரூம: —
க்ருதாத்யயே(அ)நுஶயவாநிதி ।
யேந கர்மப்³ருந்தே³ந சந்த்³ரமஸமாரூடா⁴: ப²லோபபோ⁴கா³ய,
தஸ்மிந்நுபபோ⁴கே³ந க்ஷயிதே,
தேஷாம் யத³ம்மயம் ஶரீரம் சந்த்³ரமஸ்யுபபோ⁴கா³யாரப்³த⁴ம் ,
தத் உபபோ⁴க³க்ஷயத³ர்ஶநஶோகாக்³நிஸம்பர்காத்ப்ரவிலீயதே —
ஸவித்ருகிரணஸம்பர்காதி³வ ஹிமகரகா:,
ஹுதபு⁴க³ர்சி:ஸம்பர்காதி³வ ச க்⁴ருதகாடி²ந்யம் ।
தத: க்ருதாத்யயே க்ருதஸ்யேஷ்டாதே³: கர்மண: ப²லோபபோ⁴கே³நோபக்ஷயே ஸதி,
ஸாநுஶயா ஏவேமமவரோஹந்தி ।
கேந ஹேதுநா ?
த்³ருஷ்டஸ்ம்ருதிப்⁴யாமித்யாஹ ।
ததா² ஹி ப்ரத்யக்ஷா ஶ்ருதி: ஸாநுஶயாநாமவரோஹம் த³ர்ஶயதி —
‘தத்³ய இஹ ரமணீயசரணா அப்⁴யாஶோ ஹ யத்தே ரமணீயாம் யோநிமாபத்³யேரந்ப்³ராஹ்மணயோநிம் வா க்ஷத்ரியயோநிம் வா வைஶ்யயோநிம் வாத² ய இஹ கபூயசரணா அப்⁴யாஶோ ஹ யத்தே கபூயாம் யோநிமாபத்³யேரஞ்ஶ்வயோநிம் வா ஸூகரயோநிம் வா சண்டா³லயோநிம் வா’ (சா². உ. 5 । 10 । 7) இதி ।
சரணஶப்³தே³நாத்ராநுஶய: ஸூச்யத இதி வர்ணயிஷ்யதி ।
த்³ருஷ்டஶ்சாயம் ஜந்மநைவ ப்ரதிப்ராண்யுச்சாவசரூப உபபோ⁴க³: ப்ரவிப⁴ஜ்யமாந ஆகஸ்மிகத்வாஸம்ப⁴வாத³நுஶயஸத்³பா⁴வம் ஸூசயதி,
அப்⁴யுத³யப்ரத்யவாயயோ: ஸுக்ருதது³ஷ்க்ருதஹேதுத்வஸ்ய ஸாமாந்யத: ஶாஸ்த்ரேணாவக³மிதத்வாத் ।
ஸ்ம்ருதிரபி —
‘வர்ணா ஆஶ்ரமாஶ்ச ஸ்வகர்மநிஷ்டா²: ப்ரேத்ய கர்மப²லமநுபூ⁴ய தத: ஶேஷேண விஶிஷ்டதே³ஶஜாதிகுலரூபாயு:ஶ்ருதவ்ருத்தவித்தஸுக²மேத⁴ஸோ ஜந்ம ப்ரதிபத்³யந்தே’ (கௌ³. த⁴. ஸூ. 2 । 2 । 29) இதி ஸாநுஶயாநாமேவாவரோஹம் த³ர்ஶயதி ॥
க: புநரநுஶயோ நாமேதி ? கேசித்தாவதா³ஹு: — ஸ்வர்கா³ர்த²ஸ்ய கர்மணோ பு⁴க்தப²லஸ்யாவஶேஷ: கஶ்சித³நுஶயோ நாம, பா⁴ண்டா³நுஸாரிஸ்நேஹவத் — யதா² ஹி ஸ்நேஹபா⁴ண்ட³ம் ரிச்யமாநம் ந ஸர்வாத்மநா ரிச்யதே, பா⁴ண்டா³நுஸார்யேவ கஶ்சித்ஸ்நேஹஶேஷோ(அ)வதிஷ்ட²தே, ததா² அநுஶயோ(அ)பீதி । நநு கார்யவிரோதி⁴த்வாத³த்³ருஷ்டஸ்ய ந பு⁴க்தப²லஸ்யாவஶேஷாவஸ்தா²நம் ந்யாய்யம்; நாயம் தோ³ஷ: । ந ஹி ஸர்வாத்மநா பு⁴க்தப²லத்வம் கர்மண: ப்ரதிஜாநீமஹே । நநு நிரவஶேஷகர்மப²லோபபோ⁴கா³ய சந்த்³ரமண்ட³லமாரூடா⁴:; பா³ட⁴ம் — ததா²பி ஸ்வல்பகர்மாவஶேஷமாத்ரேண தத்ராவஸ்தா²தும் ந லப்⁴யதே । யதா² கில கஶ்சித்ஸேவக: ஸகலை: ஸேவோபகரணை: ராஜகுலமுபஸ்ருப்தஶ்சிரப்ரவாஸாத்பரிக்ஷீணப³ஹூபகரணஶ்ச²த்ரபாது³காதி³மாத்ராவஶேஷோ ந ராஜகுலே(அ)வஸ்தா²தும் ஶக்நோதி, ஏவமநுஶயமாத்ரபரிக்³ரஹோ ந சந்த்³ரமண்ட³லே(அ)வஸ்தா²தும் ஶக்நோதீதி ॥
ந சைதத்³யுக்தமிவ ।
ந ஹி ஸ்வர்கா³ர்த²ஸ்ய கர்மணோ பு⁴க்தப²லஸ்யாவஶேஷாநுவ்ருத்திருபபத்³யதே,
கார்யவிரோதி⁴த்வாத் —
இத்யுக்தம் ।
நந்வேதத³ப்யுக்தம் —
ந ஸ்வர்க³ப²லஸ்ய கர்மணோ நிகி²லஸ்ய பு⁴க்தப²லத்வம் ப⁴விஷ்யதீதி;
ததே³தத³பேஶலம் —
ஸ்வர்கா³ர்த²ம் கில கர்ம ஸ்வர்க³ஸ்த²ஸ்யைவ ஸ்வர்க³ப²லம் நிகி²லம் ந ஜநயதி,
ஸ்வர்க³ச்யுதஸ்யாபி கஞ்சித்ப²லலேஶம் ஜநயதீதி ।
ந ஶப்³த³ப்ரமாணகாநாமீத்³ருஶீ கல்பநா அவகல்பதே ।
ஸ்நேஹபா⁴ண்டே³ து ஸ்நேஹலேஶாநுவ்ருத்திர்த்³ருஷ்டத்வாது³பபத்³யதே ।
ததா² ஸேவகஸ்யோபகரணலேஶாநுவ்ருத்திஶ்ச த்³ருஶ்யதே ।
ந த்விஹ ததா² ஸ்வர்க³ப²லஸ்ய கர்மணோ லேஶாநுவ்ருத்திர்த்³ருஶ்யதே ।
நாபி கல்பயிதும் ஶக்யதே,
ஸ்வர்க³ப²லத்வஶாஸ்த்ரவிரோதா⁴த் ।
அவஶ்யம் சைததே³வம் விஜ்ஞேயம் —
ந ஸ்வர்க³ப²லஸ்யேஷ்டாதே³: கர்மணோ பா⁴ண்டா³நுஸாரிஸ்நேஹவதே³கதே³ஶோ(அ)நுவர்தமாநோ(அ)நுஶய இதி ।
யதி³ ஹி யேந ஸுக்ருதேந கர்மணா இஷ்டாதி³நா ஸ்வர்க³மந்வபூ⁴வந் ,
தஸ்யைவ கஶ்சிதே³கதே³ஶோ(அ)நுஶய: கல்ப்யேத,
ததோ ரமணீய ஏவைகோ(அ)நுஶய: ஸ்யாத் ,
ந விபரீத: ।
தத்ரேயமநுஶயவிபா⁴க³ஶ்ருதிருபருத்⁴யேத —
‘தத்³ய இஹ ரமணீயசரணா: … அத² ய இஹ கபூயசரணா:’ (சா². உ. 5 । 10 । 7) இதி ।
தஸ்மாதா³முஷ்மிகப²லே கர்மஜாதே உபபு⁴க்தே(அ)வஶிஷ்டமைஹிகப²லம் கர்மாந்தரஜாதமநுஶய:,
தத்³வந்தோ(அ)வரோஹந்தீதி ॥
யது³க்தம் — ‘யத்கிஞ்ச’ இத்யவிஶேஷபராமர்ஶாத்ஸர்வஸ்யேஹ க்ருதஸ்ய கர்மண: ப²லோபபோ⁴கே³நாந்தம் ப்ராப்ய நிரநுஶயா அவரோஹந்தீதி, நைததே³வம் । அநுஶயஸத்³பா⁴வஸ்யாவக³மிதத்வாத் , யத்கிஞ்சிதி³ஹ க்ருதமாமுஷ்மிகப²லம் கர்ம ஆரப்³த⁴போ⁴க³ம் , தத்ஸர்வம் ப²லோபபோ⁴கே³ந க்ஷபயித்வா — இதி க³ம்யதே । யத³ப்யுக்தம் — ப்ராயணம் அவிஶேஷாத³நாரப்³த⁴ப²லம் க்ருத்ஸ்நமேவ கர்மாபி⁴வ்யநக்தி । தத்ர கேநசித்கர்மணாமுஷ்மிம்ல்லோகே ப²லமாரப்⁴யதே, கேநசித³ஸ்மிந் இத்யயம் விபா⁴கோ³ ந ஸம்ப⁴வதீதி — தத³ப்யநுஶயஸத்³பா⁴வப்ரதிபாத³நேநைவ ப்ரத்யுக்தம் । அபி ச கேந ஹேதுநா ப்ராயணமநாரப்³த⁴ப²லஸ்ய கர்மணோ(அ)பி⁴வ்யஞ்ஜகம் ப்ரதிஜ்ஞாயத இதி வக்தவ்யம் । ஆரப்³த⁴ப²லேந கர்மணா ப்ரதிப³த்³த⁴ஸ்யேதரஸ்ய வ்ருத்த்யுத்³ப⁴வாநுபபத்தே:, தது³பஶமாத் ப்ராயணகாலே வ்ருத்த்யுத்³ப⁴வோ ப⁴வதீதி யத்³யுச்யேத — ததோ வக்தவ்யம் — யதை²வ தர்ஹி ப்ராக்ப்ராயணாத் ஆரப்³த⁴ப²லேந கர்மணா ப்ரதிப³த்³த⁴ஸ்ய இதரஸ்ய வ்ருத்த்யுத்³ப⁴வாநுபபத்தி:, ஏவம் ப்ராயணகாலே(அ)பி விருத்³த⁴ப²லஸ்யாநேகஸ்ய கர்மணோ யுக³பத்ப²லாரம்பா⁴ஸம்ப⁴வாத் ப³லவதா ப்ரதிப³த்³த⁴ஸ்ய து³ர்ப³லஸ்ய வ்ருத்த்யுத்³ப⁴வாநுபபத்திரிதி । ந ஹி அநாரப்³த⁴ப²லத்வஸாமாந்யேந ஜாத்யந்தரோபபோ⁴க்³யப²லமப்யநேகம் கர்ம ஏகஸ்மிந்ப்ராயணே யுக³பத³பி⁴வ்யக்தம் ஸத் ஏகாம் ஜாதிமாரப⁴த இதி ஶக்யம் வக்தும் , ப்ரதிநியதப²லத்வவிரோதா⁴த் । நாபி கஸ்யசித்கர்மண: ப்ராயணே(அ)பி⁴வ்யக்தி: கஸ்யசிது³ச்சே²த³ இதி ஶக்யதே வக்தும் , ஐகாந்திகப²லத்வவிரோதா⁴த் । ந ஹி ப்ராயஶ்சித்தாதி³பி⁴ர்ஹேதுபி⁴ர்விநா கர்மணாமுச்சே²த³: ஸம்பா⁴வ்யதே । ஸ்ம்ருதிரபி விருத்³த⁴ப²லேந கர்மணா ப்ரதிப³த்³த⁴ஸ்ய கர்மாந்தரஸ்ய சிரமவஸ்தா²நம் த³ர்ஶயதி — ‘கதா³சித்ஸுக்ருதம் கர்ம கூடஸ்த²மிஹ திஷ்ட²தி । மஜ்ஜமாநஸ்ய ஸம்ஸாரே யாவத்³து³:கா²த்³விமுச்யதே’ (ம. பா⁴. 12 । 290 । 18) இத்யேவம்ஜாதீயகா । யதி³ ச க்ருத்ஸ்நமநாரப்³த⁴ப²லம் கர்ம ஏகஸ்மிந்ப்ராயணே(அ)பி⁴வ்யக்தம் ஸத் ஏகாம் ஜாதிமாரபே⁴த, தத: ஸ்வர்க³நரகதிர்யக்³யோநிஷ்வதி⁴காராநவக³மாத் த⁴ர்மாத⁴ர்மாநுத்பத்தௌ நிமித்தாபா⁴வாத் நோத்தரா ஜாதிருபபத்³யேத, ப்³ரஹ்மஹத்யாதீ³நாம் ச ஏகைகஸ்ய கர்மணோ(அ)நேகஜந்மநிமித்தத்வம் ஸ்மர்யமாணமுபருத்⁴யேத । ந ச த⁴ர்மாத⁴ர்மயோ: ஸ்வரூபப²லஸாத⁴நாதி³ஸமதி⁴க³மே ஶாஸ்த்ராத³திரிக்தம் காரணம் ஶக்யம் ஸம்பா⁴வயிதும் । ந ச த்³ருஷ்டப²லஸ்ய கர்மண: காரீர்யாதே³: ப்ராயணமபி⁴வ்யஞ்ஜகம் ஸம்ப⁴வதீதி, அவ்யாபிகாபீயம் ப்ராயணஸ்யாபி⁴வ்யஞ்ஜகத்வகல்பநா । ப்ரதீ³போபந்யாஸோ(அ)பி கர்மப³லாப³லப்ரத³ர்ஶநேநைவ ப்ரதிநீத: । ஸ்தூ²லஸூக்ஷ்மரூபாபி⁴வ்யக்த்யநபி⁴வ்யக்திவச்சேத³ம் த்³ரஷ்டவ்யம் — யதா² ஹி ப்ரதீ³ப: ஸமாநே(அ)பி ஸந்நிதா⁴நே ஸ்தூ²லம் ரூபமபி⁴வ்யநக்தி, ந ஸூக்ஷ்மம் — ஏவம் ப்ராயணம் ஸமாநே(அ)ப்யநாரப்³த⁴ப²லஸ்ய கர்மஜாதஸ்ய ப்ராப்தாவஸரத்வே ப³லவத: கர்மணோ வ்ருத்திமுத்³பா⁴வயதி, ந து³ர்ப³லஸ்யேதி । தஸ்மாச்ச்²ருதிஸ்ம்ருதிந்யாயவிரோதா⁴த³ஶ்லிஷ்டோ(அ)யமஶேஷகர்மாபி⁴வ்யக்த்யப்⁴யுபக³ம: । ஶேஷகர்மஸத்³பா⁴வே(அ)நிர்மோக்ஷப்ரஸங்க³ இத்யயமப்யஸ்தா²நே ஸம்ப்⁴ரம:, ஸம்யக்³த³ர்ஶநாத³ஶேஷகர்மக்ஷயஶ்ருதே: । தஸ்மாத் ஸ்தி²தமேததே³வ — அநுஶயவந்தோ(அ)வரோஹந்தீதி । தே ச அவரோஹந்தோ யதே²தமநேவம் ச அவரோஹந்தி । யதே²தமிதி யதா²க³தமித்யர்த²: । அநேவமிதி தத்³விபர்யயேணேத்யர்த²: । தூ⁴மாகாஶயோ: பித்ருயாணே(அ)த்⁴வந்யுபாத்தயோரவரோஹே ஸங்கீர்தநாத் யதே²தம்ஶப்³தா³ச்ச யதா²க³தமிதி ப்ரதீயதே । ராத்ர்யாத்³யஸங்கீர்தநாத³ப்⁴ராத்³யுபஸம்க்²யாநாச்ச விபர்யயோ(அ)பி ப்ரதீயதே ॥ 8 ॥
சரணாதி³தி சேந்நோபலக்ஷணார்தே²தி கார்ஷ்ணாஜிநி: ॥ 9 ॥
ஆநர்த²க்யமிதி சேந்ந தத³பேக்ஷத்வாத் ॥ 10 ॥
ஸ்யாதே³தத் — கஸ்மாத்புநஶ்சரணஶப்³தே³ந ஶ்ரௌதம் ஶீலம் விஹாய லாக்ஷணிக: அநுஶய: ப்ரத்யாய்யதே ? நநு ஶீலஸ்யைவ ஶ்ரௌதஸ்ய விஹிதப்ரதிஷித்³த⁴ஸ்ய ஸாத்⁴வஸாது⁴ரூபஸ்ய ஶுபா⁴ஶுப⁴யோந்யாபத்தி: ப²லம் ப⁴விஷ்யதி; அவஶ்யம் ச ஶீலஸ்யாபி கிஞ்சித்ப²லமப்⁴யுபக³ந்தவ்யம் , அந்யதா² ஹ்யாநர்த²க்யமேவ ஶீலஸ்ய ப்ரஸஜ்யேத — இதி சேத் , நைஷ தோ³ஷ: । குத: ? தத³பேக்ஷத்வாத் । இஷ்டாதி³ ஹி கர்மஜாதம் சரணாபேக்ஷம் । ந ஹி ஸதா³சாரஹீந: கஶ்சித³தி⁴க்ருத: ஸ்யாத் — ‘ஆசாரஹீநம் ந புநந்தி வேதா³:’ இத்யாதி³ஸ்ம்ருதிப்⁴ய: । புருஷார்த²த்வே(அ)ப்யாசாரஸ்ய ந ஆநர்த²க்யம் । இஷ்டாதௌ³ ஹி கர்மஜாதே ப²லமாரப⁴மாணே தத³பேக்ஷ ஏவாசாரஸ்தத்ரைவ கஞ்சித³திஶயமாரப்ஸ்யதே । கர்ம ச ஸர்வார்த²காரி — இதி ஶ்ருதிஸ்ம்ருதிப்ரஸித்³தி⁴: । தஸ்மாத்கர்மைவ ஶீலோபலக்ஷிதமநுஶயபூ⁴தம் யோந்யாபத்தௌ காரணமிதி கார்ஷ்ணாஜிநேர்மதம் । ந ஹி கர்மணி ஸம்ப⁴வதி ஶீலாத் யோந்யாபத்திர்யுக்தா । ந ஹி பத்³ப்⁴யாம் பலாயிதும் பாரயமாணோ ஜாநுப்⁴யாம் ரம்ஹிதுமர்ஹதி — இதி ॥ 10 ॥
ஸுக்ருதது³ஷ்க்ருதே ஏவேதி து பா³த³ரி: ॥ 11 ॥
பா³த³ரிஸ்த்வாசார்ய: ஸுக்ருதது³ஷ்க்ருதே ஏவ சரணஶப்³தே³ந ப்ரத்யாய்யேதே இதி மந்யதே । சரணம் அநுஷ்டா²நம் கர்மேத்யநர்தா²ந்தரம் । ததா² ஹி அவிஶேஷேண கர்மமாத்ரே சரதி: ப்ரயுஜ்யமாநோ த்³ருஶ்யதே — யோ ஹி இஷ்டாதி³லக்ஷணம் புண்யம் கர்ம கரோதி, தம் லௌகிகா ஆசக்ஷதே — த⁴ர்மம் சரத்யேஷ மஹாத்மேதி । ஆசாரோ(அ)பி ச த⁴ர்மவிஶேஷ ஏவ । பே⁴த³வ்யபதே³ஶஸ்து கர்மசரணயோர்ப்³ராஹ்மணபரிவ்ராஜகந்யாயேநாப்யுபபத்³யதே । தஸ்மாத் ரமணீயசரணா: ப்ரஶஸ்தகர்மாண:, கபூயசரணா நிந்தி³தகர்மாண: இதி நிர்ணய: ॥ 11 ॥
அநிஷ்டாதி³காரிணாமபி ச ஶ்ருதம் ॥ 12 ॥
இஷ்டாதி³காரிணஶ்சந்த்³ரமஸம் க³ச்ச²ந்தீத்யுக்தம் ।
யே த்விதரே(அ)நிஷ்டாதி³காரிண:,
தே(அ)பி கிம் சந்த்³ரமஸம் க³ச்ச²ந்தி,
உத ந க³ச்ச²ந்தீதி சிந்த்யதே ।
தத்ர தாவதா³ஹு: —
இஷ்டாதி³காரிண ஏவ சந்த்³ரமஸம் க³ச்ச²ந்தீத்யேதத் ந ।
கஸ்மாத் ?
யதோ(அ)நிஷ்டாதி³காரிணாமபி சந்த்³ரமண்ட³லம் க³ந்தவ்யத்வேந ஶ்ருதம் ।
ததா² ஹி அவிஶேஷேண கௌஷீதகிந: ஸமாமநந்தி —
‘யே வை கே சாஸ்மால்லோகாத்ப்ரயந்தி சந்த்³ரமஸமேவ தே ஸர்வே க³ச்ச²ந்தி’ (கௌ. உ. 1 । 2) இதி ।
தே³ஹாரம்போ⁴(அ)பி ச புநர்ஜாயமாநாநாம் ந அந்தரேண சந்த்³ரப்ராப்திம் அவகல்பதே, ‘
பஞ்சம்யாமாஹுதௌ’
இத்யாஹுதிஸம்க்²யாநியமாத் ।
தஸ்மாத்ஸர்வ ஏவ சந்த்³ரமஸமாஸீதே³யு: ।
இஷ்டாதி³காரிணாமிதரேஷாம் ச ஸமாநக³தித்வம் ந யுக்தமிதி சேத் ,
ந,
இதரேஷாம் சந்த்³ரமண்ட³லே போ⁴கா³பா⁴வாத் ॥ 12 ॥
ஸம்யமநே த்வநுபூ⁴யேதரேஷாமாரோஹாவரோஹௌ தத்³க³தித³ர்ஶநாத் ॥ 13 ॥
துஶப்³த³: பக்ஷம் வ்யாவர்தயதி ।
நைதத³ஸ்தி —
ஸர்வே சந்த்³ரமஸம் க³ச்ச²ந்தீதி ।
கஸ்மாத் ?
போ⁴கா³யைவ ஹி சந்த்³ராரோஹணம் ,
ந நிஷ்ப்ரயோஜநம் ।
நாபி ப்ரத்யவரோஹாயைவ, —
யதா² கஶ்சித்³வ்ருக்ஷமாரோஹதி புஷ்பப²லோபாதா³நாயைவ,
ந நிஷ்ப்ரயோஜநம் ,
நாபி பதநாயைவ ।
போ⁴க³ஶ்ச அநிஷ்டாதி³காரிணாம் சந்த்³ரமஸி நாஸ்தீத்யுக்தம் ।
தஸ்மாதி³ஷ்டாதி³காரிண ஏவ சந்த்³ரமஸமாரோஹந்தி,
நேதரே ।
தே து ஸம்யமநம் யமாலயமவகா³ஹ்ய ஸ்வது³ஷ்க்ருதாநுரூபா யாமீர்யாதநா அநுபூ⁴ய புநரேவ இமம் லோகம் ப்ரத்யவரோஹந்தி ।
ஏவம்பூ⁴தௌ தேஷாமாரோஹாவரோஹௌ ப⁴வத: ।
குத: ?
தத்³க³தித³ர்ஶநாத் ।
ததா² ஹி யமவசநஸரூபா ஶ்ருதி: ப்ரயதாம் அநிஷ்டாதி³காரிணாம் யமவஶ்யதாம் த³ர்ஶயதி —
‘ந ஸாம்பராய: ப்ரதிபா⁴தி பா³லம் ப்ரமாத்³யந்தம் வித்தமோஹேந மூட⁴ம் । அயம் லோகோ நாஸ்தி பர இதி மாநீ புந: புநர்வஶமாபத்³யதே மே’ (க. உ. 1 । 2 । 6) இதி । ‘
வைவஸ்வதம் ஸங்க³மநம் ஜநாநாம்’
இத்யேவம்ஜாதீயகம் ச ப³ஹ்வேவ யமவஶ்யதாப்ராப்திலிங்க³ம் ப⁴வதி ॥ 13 ॥
ஸ்மரந்தி ச ॥ 14 ॥
அபி ச மநுவ்யாஸப்ரப்⁴ருதய: ஶிஷ்டா: ஸம்யமநே புரே யமாயத்தம் கபூயகர்மவிபாகம் ஸ்மரந்தி நாசிகேதோபாக்²யாநாதி³ஷு ॥ 14 ॥
அபி ச ஸப்த ॥ 15 ॥
அபி ச ஸப்த நரகா ரௌரவப்ரமுகா² து³ஷ்க்ருதப²லோபபோ⁴க³பூ⁴மித்வேந ஸ்மர்யந்தே பௌராணிகை: । தாநநிஷ்டாதி³காரிண: ப்ராப்நுவந்தி । குதஸ்தே சந்த்³ரம் ப்ராப்நுயு: இத்யபி⁴ப்ராய: ॥ 15 ॥
நநு விருத்³த⁴மித³ம் — யமாயத்தா யாதநா: பாபகர்மாணோ(அ)நுப⁴வந்தீதி, யாவதா தேஷு ரௌரவாதி³ஷு அந்யே சித்ரகு³ப்தாத³யோ நாநாதி⁴ஷ்டா²தார: ஸ்மர்யந்த இதி; நேத்யாஹ —
தத்ராபி ச தத்³வ்யாபாராத³விரோத⁴: ॥ 16 ॥
தேஷ்வபி ஸப்தஸு நரகேஷு தஸ்யைவ யமஸ்யாதி⁴ஷ்டா²த்ருத்வவ்யாபாராப்⁴யுபக³மாத³விரோத⁴: । யமப்ரயுக்தா ஏவ ஹி தே சித்ரகு³ப்தாத³யோ(அ)தி⁴ஷ்டா²தார: ஸ்மர்யந்தே ॥ 16 ॥
வித்³யாகர்மணோரிதி து ப்ரக்ருதத்வாத் ॥ 17 ॥
யத்புநருக்தம் — தே³ஹலாபோ⁴பபத்தயே ஸர்வே சந்த்³ரமஸம் க³ந்துமர்ஹந்தி, ‘பஞ்சம்யாமாஹுதௌ’ இத்யாஹுதிஸம்க்²யாநியமாதி³தி, தத்ப்ரத்யுச்யதே —
ந த்ருதீயே ததோ²பலப்³தே⁴: ॥ 18 ॥
ந த்ருதீயே ஸ்தா²நே தே³ஹலாபா⁴ய பஞ்சஸம்க்²யாநியம ஆஹுதீநாமாத³ர்தவ்ய: ।
குத: ?
ததோ²பலப்³தே⁴: ।
ததா² ஹி அந்தரேணைவாஹுதிஸம்க்²யாநியமம் வர்ணிதேந ப்ரகாரேண த்ருதீயஸ்தா²நப்ராப்திருபலப்⁴யதே —
‘ஜாயஸ்வ ம்ரியஸ்வேத்யேதத்த்ருதீயꣳ ஸ்தா²நம்’ (சா². உ. 5 । 10 । 8) இதி ।
அபி ச ‘பஞ்சம்யாமாஹுதாவாப: புருஷவசஸோ ப⁴வந்தி’ (சா². உ. 5 । 3 । 3) இதி மநுஷ்யஶரீரஹேதுத்வேந ஆஹுதிஸம்க்²யா ஸங்கீர்த்யதே,
ந கீடபதங்கா³தி³ஶரீரஹேதுத்வேந,
புருஷஶப்³த³ஸ்ய மநுஷ்யஜாதிவசநத்வாத் ।
அபி ச பஞ்சம்யாமாஹுதாவபாம் புருஷவசஸ்த்வமுபதி³ஶ்யதே,
ந அபஞ்சம்யாமாஹுதௌ புருஷவசஸ்த்வம் ப்ரதிஷித்⁴யதே,
வாக்யஸ்ய த்³வ்யர்த²தாதோ³ஷாத் ।
தத்ர யேஷாமாரோஹாவரோஹௌ ஸம்ப⁴வத:,
தேஷாம் பஞ்சம்யாமாஹுதௌ தே³ஹ உத்³ப⁴விஷ்யதி ।
அந்யேஷாம் து விநைவாஹுதிஸம்க்²யயா பூ⁴தாந்தரோபஸ்ருஷ்டாபி⁴ரத்³பி⁴ர்தே³ஹ ஆரப்ஸ்யதே ॥ 18 ॥
ஸ்மர்யதே(அ)பி ச லோகே ॥ 19 ॥
அபி ச ஸ்மர்யதே லோகே, த்³ரோணத்⁴ருஷ்டத்³யும்நப்ரப்⁴ருதீநாம் ஸீதாத்³ரௌபதீ³ப்ரப்⁴ருதீநாம் ச அயோநிஜத்வம் । தத்ர த்³ரோணாதீ³நாம் யோஷித்³விஷயா ஏகா ஆஹுதிர்நாஸ்தி । த்⁴ருஷ்டத்³யும்நாதீ³நாம் து யோஷித்புருஷவிஷயே த்³வே அப்யாஹுதீ ந ஸ்த: । யதா² ச தத்ர ஆஹுதிஸம்க்²யாநியமாநாத³ரோ ப⁴வதி, ஏவமந்யத்ராபி ப⁴விஷ்யதி । ப³லாகாபி அந்தரேணைவ ரேத:ஸேகம் க³ர்ப⁴ம் த⁴த்த இதி லோகரூடி⁴: ॥ 19 ॥
த³ர்ஶநாச்ச ॥ 20 ॥
அபி ச சதுர்விதே⁴ பூ⁴தக்³ராமே ஜராயுஜாண்ட³ஜஸ்வேத³ஜோத்³பி⁴ஜ்ஜலக்ஷணே ஸ்வேத³ஜோத்³பி⁴ஜ்ஜயோ: அந்தரேணைவ க்³ராம்யத⁴ர்மம் உத்பத்தித³ர்ஶநாத் ஆஹுதிஸம்க்²யாநாத³ரோ ப⁴வதி । ஏவமந்யத்ராபி ப⁴விஷ்யதி ॥ 20 ॥
த்ருதீயஶப்³தா³வரோத⁴: ஸம்ஶோகஜஸ்ய ॥ 21 ॥
‘ஆண்ட³ஜம் ஜீவஜமுத்³பி⁴ஜ்ஜம்’ (சா². உ. 6 । 3 । 1) இத்யத்ர த்ருதீயேநோத்³பி⁴ஜ்ஜஶப்³தே³நைவ ஸ்வேத³ஜோபஸங்க்³ரஹ: க்ருத: ப்ரத்யேதவ்ய:,
உப⁴யோரபி ஸ்வேத³ஜோத்³பி⁴ஜ்ஜயோ: பூ⁴ம்யுத³கோத்³பே⁴த³ப்ரப⁴வத்வஸ்ய துல்யத்வாத் ।
ஸ்தா²வரோத்³பே⁴தா³த்து விலக்ஷணோ ஜங்க³மோத்³பே⁴த³ இத்யந்யத்ர ஸ்வேத³ஜோத்³பி⁴ஜ்ஜயோர்பே⁴த³வாத³ இத்யவிரோத⁴: ॥ 21 ॥
ஸாபா⁴வ்யாபத்திருபபத்தே: ॥ 22 ॥
இஷ்டாதி³காரிணஶ்சந்த்³ரமஸமாருஹ்ய தஸ்மிந்யாவத்ஸம்பாதமுஷித்வா தத: ஸாநுஶயா அவரோஹந்தீத்யுக்தம்;
அதா²வரோஹப்ரகார: பரீக்ஷ்யதே ।
தத்ரேயமவரோஹஶ்ருதிர்ப⁴வதி —
‘அதை²தமேவாத்⁴வாநம் புநர்நிவர்தந்தே யதே²தமாகாஶமாகாஶாத்³வாயும் வாயுர்பூ⁴த்வா தூ⁴மோ ப⁴வதி தூ⁴மோ’ (சா². உ. 5 । 10 । 5) ‘பூ⁴த்வாப்⁴ரம் ப⁴வத்யப்⁴ரம் பூ⁴த்வா மேகோ⁴ ப⁴வதி மேகோ⁴ பூ⁴த்வா ப்ரவர்ஷதி’ (சா². உ. 5 । 10 । 6) இதி ।
தத்ர ஸம்ஶய: —
கிமாகாஶாதி³ஸ்வரூபமேவாவரோஹந்த: ப்ரதிபத்³யந்தே,
கிம் வா ஆகாஶாதி³ஸாம்யமிதி ।
தத்ர ப்ராப்தம் தாவத் —
ஆகாஶாதி³ஸ்வரூபமேவ ப்ரதிபத்³யந்த இதி ।
குத: ?
ஏவம் ஹி ஶ்ருதிர்ப⁴வதி ।
இதரதா² லக்ஷணா ஸ்யாத் ।
ஶ்ருதிலக்ஷணாவிஶயே ச ஶ்ருதிர்ந்யாய்யா,
ந லக்ஷணா ।
ததா² ச ‘
வாயுர்பூ⁴த்வா தூ⁴மோ ப⁴வதி’
இத்யேவமாதீ³ந்யக்ஷராணி தத்தத்ஸ்வரூபோபபத்தௌ ஆஞ்ஜஸ்யேந அவகல்பந்தே ।
தஸ்மாதா³காஶாதி³ஸ்வரூபப்ரதிபத்திரிதி ।
ஏவம் ப்ராப்தே,
ப்³ரூம: —
ஆகாஶாதி³ஸாம்யம் ப்ரதிபத்³யந்த இதி ।
சந்த்³ரமண்ட³லே யத் அம்மயம் ஶரீரமுபபோ⁴கா³ர்த²மாரப்³த⁴ம் ,
தத் உபபோ⁴க³க்ஷயே ஸதி ப்ரவிலீயமாநம் ஸூக்ஷ்மமாகாஶஸமம் ப⁴வதி ।
ததோ வாயோர்வஶமேதி ।
ததோ தூ⁴மாதி³பி⁴: ஸம்ப்ருச்யத இதி ।
ததே³தது³ச்யதே —
‘யதே²தமாகாஶமாகாஶாத்³வாயும்’ (சா². உ. 5 । 10 । 5) இத்யேவமாதி³நா ।
குத ஏதத் ?
உபபத்தே: ।
ஏவம் ஹி ஏதது³பபத்³யதே ।
ந ஹி அந்யஸ்யாந்யபா⁴வோ முக்²ய உபபத்³யதே ।
ஆகாஶஸ்வரூபப்ரதிபத்தௌ ச வாய்வாதி³க்ரமேணாவரோஹோ நோபபத்³யதே ।
விபு⁴த்வாச்ச ஆகாஶேந நித்யஸம்ப³த்³த⁴த்வாத் ந தத்ஸாத்³ருஶ்யாபத்தேரந்ய: தத்ஸம்ப³ந்தோ⁴ க⁴டதே ।
ஶ்ருத்யஸம்ப⁴வே ச லக்ஷணாஶ்ரயணம் ந்யாய்யமேவ ।
அத ஆகாஶாதி³துல்யதாபத்திரேவ அத்ர ஆகாஶாதி³பா⁴வ இத்யுபசர்யதே ॥ 22 ॥
நாதிசிரேண விஶேஷாத் ॥ 23 ॥
தத்ர ஆகாஶாதி³ப்ரதிபத்தௌ ப்ராக்³வ்ரீஹ்யாதி³ப்ரதிபத்தே: ப⁴வதி விஶய: —
கிம் தீ³ர்க⁴ம் தீ³ர்க⁴ம் காலம் பூர்வபூர்வஸாத்³ருஶ்யேநாவஸ்தா²யோத்தரோத்தரஸாத்³ருஶ்யம் க³ச்ச²ந்தி,
உதால்பமல்பமிதி ।
தத்ராநியம:,
நியமகாரிண: ஶாஸ்த்ரஸ்யாபா⁴வாதி³த்யேவம் ப்ராப்தே,
இத³மாஹ —
நாதிசிரேணேதி ।
அல்பமல்பம் காலமாகாஶாதி³பா⁴வேநாவஸ்தா²ய வர்ஷதா⁴ராபி⁴: ஸஹ இமாம் பு⁴வமாபதந்தி ।
குத ஏதத் ?
விஶேஷத³ர்ஶநாத்;
ததா² ஹி வ்ரீஹ்யாதி³பா⁴வாபத்தேரநந்தரம் விஶிநஷ்டி —
‘அதோ வை க²லு து³ர்நிஷ்ப்ரபதரம்’ (சா². உ. 5 । 10 । 6) இதி ।
தகார ஏகஶ்சா²ந்த³ஸ்யாம் ப்ரக்ரியாயாம் லுப்தோ மந்தவ்ய: ।
து³ர்நிஷ்ப்ரபததரம் து³ர்நிஷ்க்ரமதரம் —
து³:க²தரமஸ்மாத்³வ்ரீஹ்யாதி³பா⁴வாந்நி:ஸரணம் ப⁴வதீத்யர்த²: ।
தத் அத்ர து³:க²ம் நிஷ்ப்ரபதநம் ப்ரத³ர்ஶயந் பூர்வேஷு ஸுக²ம் நிஷ்ப்ரபதநம் த³ர்ஶயதி ।
ஸுக²து³:க²தாவிஶேஷஶ்சாயம் நிஷ்ப்ரபதநஸ்ய காலால்பத்வதீ³ர்க⁴த்வநிமித்த:,
தஸ்மிந்நவதௌ⁴ ஶரீராநிஷ்பத்தேருபபோ⁴கா³ஸம்ப⁴வாத் ।
தஸ்மாத்³வ்ரீஹ்யாதி³பா⁴வாபத்தே: ப்ராக் அல்பேநைவ காலேநாவரோஹ: ஸ்யாதி³தி ॥ 23 ॥
அந்யாதி⁴ஷ்டி²தேஷு பூர்வவத³பி⁴லாபாத் ॥ 24 ॥
தஸ்மிந்நேவாவரோஹே ப்ரவர்ஷணாநந்தரம் பட்²யதே —
‘த இஹ வ்ரீஹியவா ஓஷதி⁴வநஸ்பதயஸ்திலமாஷா இதி ஜாயந்தே’ (சா². உ. 5 । 10 । 6) இதி ।
தத்ர ஸம்ஶய: —
கிமஸ்மிந்நவதௌ⁴ ஸ்தா²வரஜாத்யாபந்நா: ஸ்தா²வரஸுக²து³:க²பா⁴ஜோ(அ)நுஶயிநோ ப⁴வந்தி,
ஆஹோஸ்வித்க்ஷேத்ரஜ்ஞாந்தராதி⁴ஷ்டி²தேஷு ஸ்தா²வரஶரீரேஷு ஸம்ஶ்லேஷமாத்ரம் க³ச்ச²ந்தீதி ।
கிம் தாவத்ப்ராப்தம் ?
ஸ்தா²வரஜாத்யாபந்நாஸ்தத்ஸுக²து³:க²பா⁴ஜோ(அ)நுஶயிநோ ப⁴வந்தீதி ।
குத ஏதத் ?
ஜநேர்முக்²யார்த²த்வோபபத்தே:,
ஸ்தா²வரபா⁴வஸ்ய ச ஶ்ருதிஸ்ம்ருத்யோருபபோ⁴க³ஸ்தா²நத்வப்ரஸித்³தே⁴:,
பஶுஹிம்ஸாதி³யோகா³ச்ச இஷ்டாதே³: கர்மஜாதஸ்யாநிஷ்டப²லத்வோபபத்தே: ।
தஸ்மாந்முக்²யமேவேத³மநுஶயிநாம் வ்ரீஹ்யாதி³ஜந்ம,
ஶ்வாதி³ஜந்மவத் —
யதா² ‘
ஶ்வயோநிம் வா ஸூகரயோநிம் வா சண்டா³லயோநிம் வா’
இதி முக்²யமேவாநுஶயிநாம் ஶ்வாதி³ஜந்ம தத்ஸுக²து³:கா²ந்விதம் ப⁴வதி,
ஏவம் வ்ரீஹ்யாதி³ஜந்மாபீதி ।
ஏவம் ப்ராப்தே ப்³ரூம: —
அந்யைர்ஜீவைரதி⁴ஷ்டி²தேஷு வ்ரீஹ்யாதி³ஷு ஸம்ஸர்க³மாத்ரமநுஶயிந: ப்ரதிபத்³யந்தே, ந தத்ஸுக²து³:க² பா⁴ஜோ ப⁴வந்தி, பூர்வவத் — யதா² வாயுதூ⁴மாதி³பா⁴வோ(அ)நுஶயிநாம் தத்ஸம்ஶ்லேஷமாத்ரம் , ஏவம் வ்ரீஹ்யாதி³பா⁴வோ(அ)பி ஜாதிஸ்தா²வரை: ஸம்ஶ்லேஷமாத்ரம் । குத ஏதத் ? தத்³வதே³வேஹாப்யபி⁴லாபாத் । கோ(அ)பி⁴லாபஸ்ய தத்³வத்³பா⁴வ: ? கர்மவ்யாபாரமந்தரேண ஸங்கீர்தநம் — யதா² ஆகாஶாதி³ஷு ப்ரவர்ஷணாந்தேஷு ந கஞ்சித்கர்மவ்யாபாரம் பராம்ருஶதி, ஏவம் வ்ரீஹ்யாதி³ஜந்மந்யபி । தஸ்மாந்நாஸ்த்யத்ர ஸுக²து³:க²பா⁴க்த்வமநுஶயிநாம் । யத்ர து ஸுக²து³:க²பா⁴க்த்வமபி⁴ப்ரைதி, பராம்ருஶதி தத்ர கர்மவ்யாபாரம் — ‘ரமணீயசரணா:’ ‘கபூயசரணா:’ இதி । அபி ச முக்²யே(அ)நுஶயிநாம் வ்ரீஹ்யாதி³ஜந்மநி, வ்ரீஹ்யாதி³ஷு லூயமாநேஷு கண்ட்³யமாநேஷு பச்யமாநேஷு ப⁴க்ஷ்யமாணேஷு ச தத³பி⁴மாநிநோ(அ)நுஶயிந: ப்ரவஸேயு: । யோ ஹி ஜீவோ யச்ச²ரீரமபி⁴மந்யதே, ஸ தஸ்மிந்பீட்³யமாநே ப்ரவஸதி — இதி ப்ரஸித்³த⁴ம் । தத்ர வ்ரீஹ்யாதி³பா⁴வாத்³ரேத:ஸிக்³பா⁴வோ(அ)நுஶயிநாம் நாபி⁴லப்யேத । அத: ஸம்ஸர்க³மாத்ரமநுஶயிநாமந்யாதி⁴ஷ்டி²தேஷு வ்ரீஹ்யாதி³ஷு ப⁴வதி । ஏதேந ஜநேர்முக்²யார்த²த்வம் ப்ரதிப்³ரூயாத் , உபபோ⁴க³ஸ்தா²நத்வம் ச ஸ்தா²வரபா⁴வஸ்ய । ந ச வயமுபபோ⁴க³ஸ்தா²நத்வம் ஸ்தா²வரபா⁴வஸ்யாவஜாநீமஹே । ப⁴வத்வந்யேஷாம் ஜந்தூநாமபுண்யஸாமர்த்²யேந ஸ்தா²வரபா⁴வமுபக³தாநாம் ஏதத் உபபோ⁴க³ஸ்தா²நம் । சந்த்³ரமஸஸ்து அவரோஹந்தோ(அ)நுஶயிநோ ந ஸ்தா²வரபா⁴வமுபபு⁴ஞ்ஜத இத்யாசக்ஷ்மஹே ॥ 24 ॥
அஶுத்³த⁴மிதி சேந்ந ஶப்³தா³த் ॥ 25 ॥
யத்புநருக்தம் — பஶுஹிம்ஸாதி³யோகா³த³ஶுத்³த⁴மாத்⁴வரிகம் கர்ம, தஸ்யாநிஷ்டமபி ப²லமவகல்பத இத்யதோ முக்²யமேவாநுஶயிநாம் வ்ரீஹ்யாதி³ஜந்ம அஸ்து । தத்ர கௌ³ணீ கல்பநா அநர்தி²கேதி — தத்பரிஹ்ரியதே — ந, ஶாஸ்த்ரஹேதுத்வாத்³த⁴ர்மாத⁴ர்மவிஜ்ஞாநஸ்ய । அயம் த⁴ர்ம: அயமத⁴ர்ம இதி ஶாஸ்த்ரமேவ விஜ்ஞாநே காரணம் , அதீந்த்³ரியத்வாத்தயோ: । அநியததே³ஶகாலநிமித்தத்வாச்ச — யஸ்மிந்தே³ஶே காலே நிமித்தே ச யோ த⁴ர்மோ(அ)நுஷ்டீ²யதே, ஸ ஏவ தே³ஶகாலநிமித்தாந்தரேஷ்வத⁴ர்மோ ப⁴வதி । தேந ந ஶாஸ்த்ராத்³ருதே த⁴ர்மாத⁴ர்மவிஷயம் விஜ்ஞாநம் கஸ்யசித³ஸ்தி । ஶாஸ்த்ராச்ச ஹிம்ஸாநுக்³ரஹாத்³யாத்மகோ ஜ்யோதிஷ்டோமோ த⁴ர்ம இத்யவதா⁴ரித:, ஸ கத²மஶுத்³த⁴ இதி ஶக்யதே வக்தும் । நநு ‘ந ஹிம்ஸ்யாத்ஸர்வா பூ⁴தாநி’ இதி ஶாஸ்த்ரமேவ பூ⁴தவிஷயாம் ஹிம்ஸாம் அத⁴ர்ம இத்யவக³மயதி । பா³ட⁴ம் — உத்ஸர்க³ஸ்து ஸ: । அபவாத³: ‘அக்³நீஷோமீயம் பஶுமாலபே⁴த’ இதி । உத்ஸர்கா³பவாத³யோஶ்ச வ்யவஸ்தி²தவிஷயத்வம் । தஸ்மாத்³விஶுத்³த⁴ம் கர்ம வைதி³கம்; ஶிஷ்டைரநுஷ்டீ²யமாநத்வாத் அநிந்த்³யமாநத்வாச்ச । தேந ந தஸ்ய ப்ரதிரூபம் ப²லம் ஜாதிஸ்தா²வரத்வம் । ந ச ஶ்வாதி³ஜந்மவத³பி வ்ரீஹ்யாதி³ஜந்ம ப⁴விதுமர்ஹதி । தத்³தி⁴ கபூயசரணாநதி⁴க்ருத்ய உச்யதே । நைவமிஹ வைஶேஷிக: கஶ்சித³தி⁴காரோ(அ)ஸ்தி । அதஶ்சந்த்³ரமண்ட³லஸ்க²லிதாநாமநுஶயிநாம் வ்ரீஹ்யாதி³ஸம்ஶ்லேஷமாத்ரம் தத்³பா⁴வ இத்யுபசர்யதே ॥ 25 ॥
ரேத:ஸிக்³யோகோ³(அ)த² ॥ 26 ॥
இதஶ்ச வ்ரீஹ்யாதி³ஸம்ஶ்லேஷமாத்ரம் தத்³பா⁴வ:,
யத்காரணம் வ்ரீஹ்யாதி³பா⁴வஸ்யாநந்தரமநுஶயிநாம் ரேத:ஸிக்³பா⁴வ ஆம்நாயதே —
‘யோ யோ ஹ்யந்நமத்தி யோ ரேத: ஸிஞ்சதி தத்³பூ⁴ய ஏவ ப⁴வதி’ (சா². உ. 5 । 10 । 6) இதி ।
ந சாத்ர முக்²யோ ரேத:ஸிக்³பா⁴வ: ஸம்ப⁴வதி ।
சிரஜாதோ ஹி ப்ராப்தயௌவநோ ரேத:ஸிக்³ப⁴வதி ।
கத²மிவ அநுபசரிதம் தத்³பா⁴வம் அத்³யமாநாந்நாநுக³தோ(அ)நுஶயீ ப்ரதிபத்³யேத ?
தத்ர தாவத³வஶ்யம் ரேத:ஸிக்³யோக³ ஏவ ரேத:ஸிக்³பா⁴வோ(அ)ப்⁴யுபக³ந்தவ்ய: ।
தத்³வத் வ்ரீஹ்யாதி³பா⁴வோ(அ)பி வ்ரீஹ்யாதி³யோக³ ஏவேத்யவிரோத⁴: ॥ 26 ॥
யோநே: ஶரீரம் ॥ 27 ॥
அத² ரேத:ஸிக்³பா⁴வஸ்யாநந்தரம் யோநௌ நிஷிக்தே ரேதஸி,
யோநேரதி⁴ ஶரீரம் அநுஶயிநாம் அநுஶயப²லோபபோ⁴கா³ய ஜாயத இத்யாஹ ஶாஸ்த்ரம் —
‘தத்³ய இஹ ரமணீயசரணா:’ (சா². உ. 5 । 10 । 7) இத்யாதி³ ।
தஸ்மாத³ப்யவக³ம்யதே —
நாவரோஹே வ்ரீஹ்யாதி³பா⁴வாவஸரே தச்ச²ரீரமேவ ஸுக²து³:கா²ந்விதம் ப⁴வதீதி ।
தஸ்மாத் வ்ரீஹ்யாதி³ஸம்ஶ்லேஷமாத்ரமநுஶயிநாம் தஜ்ஜந்மேதி ஸித்³த⁴ம் ॥ 27 ॥
இதி ஶ்ரீமத்பரமஹம்ஸபரிவ்ராஜகாசார்யஸ்ய ஶ்ரீகோ³விந்த³ப⁴க³வத்பூஜ்யபாத³ஶிஷ்யஸ்ய
ஶ்ரீமச்ச²ங்கரப⁴க³வத: க்ருதௌ ஶாரீரகமீமாம்ஸாஸூத்ரபா⁴ஷ்யே
த்ருதீயாத்⁴யாயஸ்ய ப்ரத²ம: பாத³: ॥
அதிக்ராந்தே பாதே³ பஞ்சாக்³நிவித்³யாமுதா³ஹ்ருத்ய ஜீவஸ்ய ஸம்ஸாரக³திப்ரபே⁴த³: ப்ரபஞ்சித: ।
இதா³நீம் தஸ்யைவாவஸ்தா²பே⁴த³: ப்ரபஞ்ச்யதே ।
இத³மாமநந்தி —
‘ஸ யத்ர ப்ரஸ்வபிதி’ (ப்³ரு. உ. 4 । 3 । 9) இத்யுபக்ரம்ய ‘
ந தத்ர ரதா² ந ரத²யோகா³ ந பந்தா²நோ ப⁴வந்த்யத² ரதா²ந்ரத²யோகா³ந்பத²: ஸ்ருஜதே’
இத்யாதி³ ।
தத்ர ஸம்ஶய: —
கிம் ப்ரபோ³தே⁴ இவ ஸ்வப்நே(அ)பி பாரமார்தி²கீ ஸ்ருஷ்டி:,
ஆஹோஸ்விந்மாயாமயீதி ।
தத்ர தாவத்ப்ரதிபாத்³யதே —
ஸந்த்⁴யே ஸ்ருஷ்டிராஹ ஹி ॥ 1 ॥
ஸந்த்⁴யே தத்²யரூபா ஸ்ருஷ்டிரிதி ।
ஸந்த்⁴யமிதி ஸ்வப்நஸ்தா²நமாசஷ்டே,
வேதே³ ப்ரயோக³த³ர்ஶநாத் — ‘
ஸந்த்⁴யம் த்ருதீயꣳ ஸ்வப்நஸ்தா²நம்’
இதி;
த்³வயோர்லோகஸ்தா²நயோ: ப்ரபோ³த⁴ஸம்ப்ரஸாத³ஸ்தா²நயோர்வா ஸந்தௌ⁴ ப⁴வதீதி ஸந்த்⁴யம் ।
தஸ்மிந்ஸந்த்⁴யே ஸ்தா²நே தத்²யரூபைவ ஸ்ருஷ்டிர்ப⁴விதுமர்ஹதி —
குத: ?
யத: ப்ரமாணபூ⁴தா ஶ்ருதிரேவமாஹ —
‘அத² ரதா²ந்ரத²யோகா³ந்பத²: ஸ்ருஜதே’ (ப்³ரு. உ. 4 । 3 । 10) இத்யாதி³ । ‘
ஸ ஹி கர்தா’
இதி ச உபஸம்ஹாராத் ஏவமேவாவக³ம்யதே ॥ 1 ॥
நிர்மாதாரம் சைகே புத்ராத³யஶ்ச ॥ 2 ॥
ஏவம் ப்ராப்தே, ப்ரத்யாஹ —
மாயாமாத்ரம் து கார்த்ஸ்ந்யேநாநபி⁴வ்யக்தஸ்வரூபத்வாத் ॥ 3 ॥
துஶப்³த³: பக்ஷம் வ்யாவர்தயதி ।
நைதத³ஸ்தி —
யது³க்தம் ஸந்த்⁴யே ஸ்ருஷ்டி: பாரமார்தி²கீதி ।
மாயைவ ஸந்த்⁴யே ஸ்ருஷ்டி:,
ந பரமார்த²க³ந்தோ⁴(அ)ப்யஸ்தி ।
குத: ?
கார்த்ஸ்ந்யேநாநபி⁴வ்யக்தஸ்வரூபத்வாத் —
ந ஹி கார்த்ஸ்ந்யேந பரமார்த²வஸ்துத⁴ர்மேண அபி⁴வ்யக்தஸ்வரூப: ஸ்வப்ந: ।
கிம் புநரத்ர கார்த்ஸ்ந்யமபி⁴ப்ரேதம் ?
தே³ஶகாலநிமித்தஸம்பத்தி: அபா³த⁴ஶ்ச ।
ந ஹி பரமார்த²வஸ்துவிஷயாணி தே³ஶகாலநிமித்தாநி அபா³த⁴ஶ்ச ஸ்வப்நே ஸம்பா⁴வ்யந்தே ।
ந தாவத்ஸ்வப்நே ரதா²தீ³நாமுசிதோ தே³ஶ: ஸம்ப⁴வதி ।
ந ஹி ஸம்வ்ருதே தே³ஹதே³ஶே ரதா²த³யோ(அ)வகாஶம் லபே⁴ரந் ।
ஸ்யாதே³தத் —
ப³ஹிர்தே³ஹாத் ஸ்வப்நம் த்³ரக்ஷ்யதி,
தே³ஶாந்தரிதத்³ரவ்யக்³ரஹணாத் ।
த³ர்ஶயதி ச ஶ்ருதி: ப³ஹிர்தே³ஹாத்ஸ்வப்நம் —
‘ப³ஹிஷ்குலாயாத³ம்ருதஶ்சரித்வா । ஸ ஈயதே(அ)ம்ருதோ யத்ர காமம்’ (ப்³ரு. உ. 4 । 3 । 12) இதி ।
ஸ்தி²திக³திப்ரத்யயபே⁴த³ஶ்ச ந அநிஷ்க்ராந்தே ஜந்தௌ ஸாமஞ்ஜஸ்யமஶ்நுவீத —
இதி ।
நேத்யுச்யதே —
ந ஹி ஸுப்தஸ்ய ஜந்தோ: க்ஷணமாத்ரேண யோஜநஶதாந்தரிதம் தே³ஶம் பர்யேதும் விபர்யேதும் ச தத: ஸாமர்த்²யம் ஸம்பா⁴வ்யதே ।
க்வசிச்ச ப்ரத்யாக³மநவர்ஜிதம் ஸ்வப்நம் ஶ்ராவயதி —
குருஷ்வஹமத்³ய ஶயாநோ நித்³ரயாபி⁴ப்லுத:,
ஸ்வப்நே பஞ்சாலாநபி⁴க³தஶ்ச அஸ்மிந்ப்ரதிபு³த்³த⁴ஶ்ச —
இதி ।
தே³ஹாச்சேத³பேயாத் ,
பஞ்சாலேஷ்வேவ ப்ரதிபு³த்⁴யேத ,
தாநஸாவபி⁴க³த இதி ।
குருஷ்வேவ து ப்ரதிபு³த்⁴யதே ।
யேந ச அயம் தே³ஹேந தே³ஶாந்தரமஶ்நுவாநோ மந்யதே,
தமந்யே பார்ஶ்வஸ்தா²: ஶயநதே³ஶ ஏவ பஶ்யந்தி ।
யதா²பூ⁴தாநி ச அயம் தே³ஶாந்தராணி ஸ்வப்நே பஶ்யதி,
ந தாநி ததா²பூ⁴தாந்யேவ ப⁴வந்தி ।
பரிதா⁴வம்ஶ்சேத்பஶ்யேத் ,
ஜாக்³ரத்³வத் வஸ்துபூ⁴தமர்த²மாகலயேத் ।
த³ர்ஶயதி ச ஶ்ருதிரந்தரேவ தே³ஹே ஸ்வப்நம் — ‘
ஸ யத்ரைதத்ஸ்வப்ந்யயா சரதி’
இத்யுபக்ரம்ய ‘ஸ்வே ஶரீரே யதா²காமம் பரிவர்ததே’ (ப்³ரு. உ. 2 । 1 । 18) இதி ।
அதஶ்ச ஶ்ருத்யுபபத்திவிரோதா⁴த்³ப³ஹிஷ்குலாயஶ்ருதி: கௌ³ணீ வ்யாக்²யாதவ்யா —
ப³ஹிரிவ குலாயாத் அம்ருதஶ்சரித்வேதி;
யோ ஹி வஸந்நபி ஶரீரே ந தேந ப்ரயோஜநம் கரோதி,
ஸ ப³ஹிரிவ ஶரீராத்³ப⁴வதி —
இதி ।
ஸ்தி²திக³திப்ரத்யயபே⁴தோ³(அ)ப்யேவம் ஸதி விப்ரலம்ப⁴ ஏவாப்⁴யுபக³ந்தவ்ய: ॥
காலவிஸம்வாதோ³(அ)பி ச ஸ்வப்நே ப⁴வதி —
ரஜந்யாம் ஸுப்தோ வாஸரம் பா⁴ரதே வர்ஷே மந்யதே;
ததா² முஹூர்தமாத்ரவர்திநி ஸ்வப்நே கதா³சித் ப³ஹூந் வர்ஷபூகா³ந் அதிவாஹயதி ।
நிமித்தாந்யபி ச ஸ்வப்நே ந பு³த்³த⁴யே கர்மணே வா உசிதாநி வித்³யந்தே ।
கரணோபஸம்ஹாராத்³தி⁴ நாஸ்ய ரதா²தி³க்³ரஹணாய சக்ஷுராதீ³நி ஸந்தி ।
ரதா²தி³நிர்வர்தநே(அ)பி குதோ(அ)ஸ்ய நிமேஷமாத்ரேண ஸாமர்த்²யம் தா³ரூணி வா ।
பா³த்⁴யந்தே சைதே ரதா²த³ய: ஸ்வப்நத்³ருஷ்டா: ப்ரபோ³தே⁴ ।
ஸ்வப்ந ஏவ ச ஏதே ஸுலப⁴பா³தா⁴ ப⁴வந்தி,
ஆத்³யந்தயோர்வ்யபி⁴சாரத³ர்ஶநாத் —
ரதோ²(அ)யமிதி ஹி கதா³சித்ஸ்வப்நே நிர்தா⁴ரித: க்ஷணேந மநுஷ்ய: ஸம்பத்³யதே,
மநுஷ்யோ(அ)யமிதி நிர்தா⁴ரித: க்ஷணேந வ்ருக்ஷ: ।
ஸ்பஷ்டம் சாபா⁴வம் ரதா²தீ³நாம் ஸ்வப்நே ஶ்ராவயதி ஶாஸ்த்ரம் —
‘ந தத்ர ரதா² ந ரத²யோகா³ ந பந்தா²நோ ப⁴வந்தி’ (ப்³ரு. உ. 4 । 3 । 10) இத்யாதி³ ।
தஸ்மாந்மாயாமாத்ரம் ஸ்வப்நத³ர்ஶநம் ॥ 3 ॥
ஸூசகஶ்ச ஹி ஶ்ருதேராசக்ஷதே ச தத்³வித³: ॥ 4 ॥
மாயாமாத்ரத்வாத்தர்ஹி ந கஶ்சித்ஸ்வப்நே பரமார்த²க³ந்தோ⁴(அ)ஸ்தீதி —
நேத்யுச்யதே —
ஸூசகஶ்ச ஹி ஸ்வப்நோ ப⁴வதி ப⁴விஷ்யதோ: ஸாத்⁴வஸாது⁴நோ: ।
ததா² ஹி ஶ்ரூயதே —
‘யதா³ கர்மஸு காம்யேஷு ஸ்த்ரியꣳ ஸ்வப்நேஷு பஶ்யதி । ஸம்ருத்³தி⁴ம் தத்ர ஜாநீயாத்தஸ்மிந்ஸ்வப்நநித³ர்ஶநே’ (சா². உ. 5 । 2 । 8) இதி ।
ததா² ‘
புருஷம் க்ருஷ்ணம் க்ருஷ்ணத³ந்தம் பஶ்யதி ஸ ஏநம் ஹந்தி’
இத்யேவமாதி³பி⁴: ஸ்வப்நைரசிரஜீவித்வமாவேத்³யத இதி ஶ்ராவயதி ।
ஆசக்ஷதே ச ஸ்வப்நாத்⁴யாயவித³: —
குஞ்ஜராரோஹணாதீ³நி ஸ்வப்நே த⁴ந்யாநி,
க²ரயாநாதீ³ந்யத⁴ந்யாநி’
இதி ।
மந்த்ரதே³வதாத்³ரவ்யவிஶேஷநிமித்தாஶ்ச கேசித்ஸ்வப்நா: ஸத்யார்த²க³ந்தி⁴நோ ப⁴வந்தீதி மந்யந்தே ।
தத்ராபி ப⁴வது நாம ஸூச்யமாநஸ்ய வஸ்துந: ஸத்யத்வம் ।
ஸூசகஸ்ய து ஸ்த்ரீத³ர்ஶநாதே³ர்ப⁴வத்யேவ வைதத்²யம் ,
பா³த்⁴யமாநத்வாதி³த்யபி⁴ப்ராய: ।
தஸ்மாது³பபந்நம் ஸ்வப்நஸ்ய மாயாமாத்ரத்வம் ॥
யது³க்தம் — ‘
ஆஹ ஹி’
இதி ததே³வம் ஸதி பா⁴க்தம் வ்யாக்²யாதவ்யம் —
யதா² ‘
லாங்க³லம் க³வாதீ³நுத்³வஹதி’
இதி நிமித்தமாத்ரத்வாதே³வமுச்யதே,
ந து ப்ரத்யக்ஷமேவ லாங்க³லம் க³வாதீ³நுத்³வஹதி ।
ஏவம் நிமித்தமாத்ரத்வாத் —
ஸுப்தோ ரதா²தீ³ந்ஸ்ருஜதே, ‘
ஸ ஹி கர்தா’ —
இதி ச உச்யதே ।
ந து ப்ரத்யக்ஷமேவ ஸுப்தோ ரதா²தீ³ந்ஸ்ருஜதி ।
நிமித்தத்வம் து அஸ்ய ரதா²தி³ப்ரதிபா⁴நநிமித்தமோத³த்ராஸாதி³த³ர்ஶநாத்தந்நிமித்தபூ⁴தயோ: ஸுக்ருதது³ஷ்க்ருதயோ: கர்த்ருத்வேநேதி வக்தவ்யம் ।
அபி ச ஜாக³ரிதே விஷயேந்த்³ரியஸம்யோகா³த் ஆதி³த்யாதி³ஜ்யோதிர்வ்யதிகராச்ச ஆத்மந: ஸ்வயம்ஜ்யோதிஷ்ட்வம் து³ர்விவேசநமிதி தத்³விவேசநாய ஸ்வப்ந உபந்யஸ்த: ।
தத்ர யதி³ ரதா²தி³ஸ்ருஷ்டிவசநம் ஶ்ருத்யா நீயேத,
தத: ஸ்வயம்ஜ்யோதிஷ்ட்வம் ந நிர்ணீதம் ஸ்யாத் ।
தஸ்மாத்³ரதா²த்³யபா⁴வவசநம் ஶ்ருத்யா,
ரதா²தி³ஸ்ருஷ்டிவசநம் து ப⁴க்த்யேதி வ்யாக்²யேயம் ।
ஏதேந நிர்மாணஶ்ரவணம் வ்யாக்²யாதம் ।
யத³ப்யுக்தம் — ‘
ப்ராஜ்ஞமேநம் நிர்மாதாரமாமநந்தி’
இதி,
தத³ப்யஸத் ,
ஶ்ருத்யந்தரே ‘ஸ்வயம் விஹத்ய ஸ்வயம் நிர்மாய ஸ்வேந பா⁴ஸா ஸ்வேந ஜ்யோதிஷா ப்ரஸ்வபிதி’ (ப்³ரு. உ. 4 । 3 । 9) இதி ஜீவவ்யாபாரஶ்ரவணாத் ।
இஹாபி ‘ய ஏஷ ஸுப்தேஷு ஜாக³ர்தி’ (க. உ. 2 । 2 । 8) இதி ப்ரஸித்³தா⁴நுவாதா³ஜ்ஜீவ ஏவாயம் காமாநாம் நிர்மாதா ஸங்கீர்த்யதே ।
தஸ்ய து வாக்யஶேஷேண ‘
ததே³வ ஶுக்ரம் தத்³ப்³ரஹ்ம’
இதி ஜீவபா⁴வம் வ்யாவர்த்ய ப்³ரஹ்மபா⁴வ உபதி³ஶ்யதே —
‘தத்த்வமஸி’ (சா². உ. 6 । 9 । 4) இத்யாதி³வத் —
இதி ந ப்³ரஹ்மப்ரகரணம் விருத்⁴யதே ।
ந சாஸ்மாபி⁴: ஸ்வப்நே(அ)பி ப்ராஜ்ஞவ்யாபார: ப்ரதிஷித்⁴யதே,
தஸ்ய ஸர்வேஶ்வரத்வாத் ஸர்வாஸ்வப்யவஸ்தா²ஸ்வதி⁴ஷ்டா²த்ருத்வோபபத்தே: ।
பாரமார்தி²கஸ்து நாயம் ஸந்த்⁴யாஶ்ரய: ஸர்க³: வியதா³தி³ஸர்க³வத் —
இத்யேதாவத்ப்ரதிபாத்³யதே ।
ந ச வியதா³தி³ஸர்க³ஸ்யாப்யாத்யந்திகம் ஸத்யத்வமஸ்தி ।
ப்ரதிபாதி³தம் ஹி ‘தத³நந்யத்வமாரம்ப⁴ணஶப்³தா³தி³ப்⁴ய:’ (ப்³ர. ஸூ. 2 । 1 । 14) இத்யத்ர ஸமஸ்தஸ்ய ப்ரபஞ்சஸ்ய மாயாமாத்ரத்வம் ।
ப்ராக் து ப்³ரஹ்மாத்மத்வத³ர்ஶநாத் வியதா³தி³ப்ரபஞ்சோ வ்யவஸ்தி²தரூபோ ப⁴வதி ।
ஸந்த்⁴யாஶ்ரயஸ்து ப்ரபஞ்ச: ப்ரதிதி³நம் பா³த்⁴யதே —
இத்யதோ வைஶேஷிகமித³ம் ஸந்த்⁴யஸ்ய மாயாமாத்ரத்வமுதி³தம் ॥ 4 ॥
பராபி⁴த்⁴யாநாத்து திரோஹிதம் ததோ ஹ்யஸ்ய ப³ந்த⁴விபர்யயௌ ॥ 5 ॥
அதா²பி ஸ்யாத் —
பரஸ்யைவ தாவதா³த்மநோம்(அ)ஶ: ஜீவ: —
அக்³நேரிவ விஸ்பு²லிங்க³: ।
தத்ரைவம் ஸதி யதா² அக்³நிவிஸ்பு²லிங்க³யோ: ஸமாநே த³ஹநப்ரகாஶநஶக்தீ ப⁴வத:,
ஏவம் ஜீவேஶ்வரயோரபி ஜ்ஞாநைஶ்வர்யஶக்தீ ।
ததஶ்ச ஜீவஸ்ய ஜ்ஞாநைஶ்வர்யவஶாத் ஸாங்கல்பிகீ ஸ்வப்நே ரதா²தி³ஸ்ருஷ்டிர்ப⁴விஷ்யதீதி ।
அத்ரோச்யதே —
ஸத்யபி ஜீவேஶ்வரயோரம்ஶாம்ஶிபா⁴வே ப்ரத்யக்ஷமேவ ஜீவஸ்யேஶ்வரவிபரீதத⁴ர்மத்வம் ।
கிம் புநர்ஜீவஸ்ய ஈஶ்வரஸமாநத⁴ர்மத்வம் நாஸ்த்யேவ ?
ந நாஸ்த்யேவ ।
வித்³யமாநமபி தத் திரோஹிதம் அவித்³யாதி³வ்யவதா⁴நாத் ।
தத்புநஸ்திரோஹிதம் ஸத் பரமேஶ்வரமபி⁴த்⁴யாயதோ யதமாநஸ்ய ஜந்தோர்விதூ⁴தத்⁴வாந்தஸ்ய —
திமிரதிரஸ்க்ருதேவ த்³ருக்ஶக்தி: ஔஷத⁴வீர்யாத் —
ஈஶ்வரப்ரஸாதா³த் ஸம்ஸித்³த⁴ஸ்ய கஸ்யசிதே³வாவிர்ப⁴வதி,
ந ஸ்வபா⁴வத ஏவ,
ஸர்வேஷாம் ஜந்தூநாம் ।
குத: ?
ததோ ஹி ஈஶ்வராத்³தே⁴தோ:,
அஸ்ய ஜீவஸ்ய,
ப³ந்த⁴மோக்ஷௌ ப⁴வத: —
ஈஶ்வரஸ்வரூபாபரிஜ்ஞாநாத் ப³ந்த⁴:,
தத்ஸ்வரூபபரிஜ்ஞாநாத்து மோக்ஷ: ।
ததா² ச ஶ்ருதி: —
‘ஜ்ஞாத்வா தே³வம் ஸர்வபாஶாபஹாநி: க்ஷீணை: க்லேஶைர்ஜந்மம்ருத்யுப்ரஹாணி: । தஸ்யாபி⁴த்⁴யாநாத்த்ருதீயம் தே³ஹபே⁴தே³ விஶ்வைஶ்வர்யம் கேவல ஆப்தகாம:’ (ஶ்வே. உ. 1 । 11) இத்யேவமாத்³யா ॥ 5 ॥
தே³ஹயோகா³த்³வா ஸோ(அ)பி ॥ 6 ॥
கஸ்மாத்புநர்ஜீவ: பரமாத்மாம்ஶ ஏவ ஸந் திரஸ்க்ருதஜ்ஞாநைஶ்வர்யோ ப⁴வதி ?
யுக்தம் து ஜ்ஞாநைஶ்வர்யயோரதிரஸ்க்ருதத்வம் ,
விஸ்பு²லிங்க³ஸ்யேவ த³ஹநப்ரகாஶநயோ: —
இதி ।
உச்யதே —
ஸத்யமேவைதத் ।
ஸோ(அ)பி து ஜீவஸ்ய ஜ்ஞாநைஶ்வர்யதிரோபா⁴வ:,
தே³ஹயோகா³த் தே³ஹேந்த்³ரியமநோபு³த்³தி⁴விஷயவேத³நாதி³யோகா³த் ப⁴வதி ।
அஸ்தி ச அத்ரோபமா —
யதா² அக்³நேர்த³ஹநப்ரகாஶநஸம்பந்நஸ்யாப்யரணிக³தஸ்ய த³ஹநப்ரகாஶநே திரோஹிதே ப⁴வத:,
யதா² வா ப⁴ஸ்மச்ச²ந்நஸ்ய —
ஏவமவித்³யாப்ரத்யுபஸ்தா²பிதநாமரூபக்ருததே³ஹாத்³யுபாதி⁴யோகா³த் தத³விவேகப்⁴ரமக்ருதோ ஜீவஸ்ய ஜ்ஞாநைஶ்வர்யதிரோபா⁴வ: ।
வாஶப்³தோ³ ஜீவஸ்ய ஈஶ்வராத் அந்யத்வஶங்காவ்யாவ்ருத்த்யர்த²: ।
நந்வந்ய ஏவ ஜீவ: ஈஶ்வராத³ஸ்து,
திரஸ்க்ருதஜ்ஞாநைஶ்வர்யத்வாத் ।
கிம் தே³ஹயோக³கல்பநயா ?
நேத்யுச்யதே —
ந ஹி அந்யத்வம் ஜீவஸ்ய ஈஶ்வராது³பபத்³யதே —
‘ஸேயம் தே³வதைக்ஷத’ (சா². உ. 6 । 3 । 2) இத்யுபக்ரம்ய ‘அநேந ஜீவேநாத்மநாநுப்ரவிஶ்ய’ (சா². உ. 6 । 3 । 2) இத்யாத்மஶப்³தே³ந ஜீவஸ்ய பராமர்ஶாத்;
‘தத்ஸத்யꣳ ஸ ஆத்மா தத்த்வமஸி ஶ்வேதகேதோ’ (சா². உ. 6 । 8 । 7) இதி ச ஜீவாய உபதி³ஶதி ஈஶ்வராத்மத்வம் ।
அத: அநந்ய ஏவ ஈஶ்வராஜ்ஜீவ: ஸந் தே³ஹயோகா³த்திரோஹிதஜ்ஞாநைஶ்வர்யோ ப⁴வதி ।
அதஶ்ச ந ஸாங்கல்பிகீ ஜீவஸ்ய ஸ்வப்நே ரதா²தி³ஸ்ருஷ்டிர்க⁴டதே ।
யதி³ ச ஸாங்கல்பிகீ ஸ்வப்நே ரதா²தி³ஸ்ருஷ்டி: ஸ்யாத் ,
நைவாநிஷ்டம் கஶ்சித்ஸ்வப்நம் பஶ்யேத் ,
ந ஹி கஶ்சித³நிஷ்டம் ஸங்கல்பயதே ।
யத்புநருக்தம் —
ஜாக³ரிததே³ஶஶ்ருதி: ஸ்வப்நஸ்ய ஸத்யத்வம் க்²யாபயதீதி,
ந தத்ஸாம்யவசநம் ஸத்யத்வாபி⁴ப்ராயம் ,
ஸ்வயம்ஜ்யோதிஷ்ட்வவிரோதா⁴த் ,
ஶ்ருத்யைவ ச ஸ்வப்நே ரதா²த்³யபா⁴வஸ்ய த³ர்ஶிதத்வாத் ।
ஜாக³ரிதப்ரப⁴வவாஸநாநிர்மிதத்வாத்து ஸ்வப்நஸ்ய தத்துல்யநிர்பா⁴ஸத்வாபி⁴ப்ராயம் தத் ।
தஸ்மாது³பபந்நம் ஸ்வப்நஸ்ய மாயாமாத்ரத்வம் ॥ 6 ॥
தத³பா⁴வோ நாடீ³ஷு தச்ச்²ருதேராத்மநி ச ॥ 7 ॥
ஏவம் ப்ராப்தே,
ப்ரதிபாத்³யதே —
தத³பா⁴வோ நாடீ³ஷ்வாத்மநி சேதி ।
தத³பா⁴வ இதி,
தஸ்ய ப்ரக்ருதஸ்ய ஸ்வப்நத³ர்ஶநஸ்ய அபா⁴வ: ஸுஷுப்தமித்யர்த²: ।
நாடீ³ஷ்வாத்மநி சேதி ஸமுச்சயேந ஏதாநி நாட்³யாதீ³நி ஸ்வாபாயோபஸர்பதி,
ந விகல்பேந —
இத்யர்த²: ।
குத: ?
தச்ச்²ருதே: ।
ததா² ஹி ஸர்வேஷாமேவ நாட்³யாதீ³நாம் தத்ர தத்ர ஸுஷுப்திஸ்தா²நத்வம் ஶ்ரூயதே ।
தச்ச ஸமுச்சயே ஸங்க்³ருஹீதம் ப⁴வதி ।
விகல்பே ஹ்யேஷாம் ,
பக்ஷே பா³த⁴: ஸ்யாத் ।
நநு ஏகார்த²த்வாத்³விகல்போ நாட்³யாதீ³நாம் வ்ரீஹியவாதி³வத் —
இத்யுக்தம்;
நேத்யுச்யதே —
ந ஹி ஏகவிப⁴க்திநிர்தே³ஶமாத்ரேண ஏகார்த²த்வம் விகல்பஶ்ச ஆபததி,
நாநார்த²த்வஸமுச்சயயோரப்யேகவிப⁴க்திநிர்தே³ஶத³ர்ஶநாத் —
ப்ராஸாதே³ ஶேதே பர்யங்கே ஶேதே இத்யேவமாதி³ஷு,
ததா² இஹாபி நாடீ³ஷு புரீததி ப்³ரஹ்மணி ச ஸ்வபிதீதி உபபத்³யதே ஸமுச்சய: ।
ததா² ச ஶ்ருதி: —
‘தாஸு ததா³ ப⁴வதி யதா³ ஸுப்த: ஸ்வப்நம் ந கஞ்சந பஶ்யத்யதா²ஸ்மிந்ப்ராண ஏவைகதா⁴ ப⁴வதி’ (கௌ. உ. 4 । 19) இதி ஸமுச்சயம் நாடீ³நாம் ப்ராணஸ்ய ச ஸுஷுப்தௌ ஶ்ராவயதி,
ஏகவாக்யோபாதா³நாத் ।
ப்ராணஸ்ய ச ப்³ரஹ்மத்வம் ஸமதி⁴க³தம் —
‘ப்ராணஸ்ததா²நுக³மாத்’ (ப்³ர. ஸூ. 1 । 1 । 28) இத்யத்ர ।
யத்ராபி நிரபேக்ஷா இவ நாடீ³: ஸுப்திஸ்தா²நத்வேந ஶ்ராவயதி —
‘ஆஸு ததா³ நாடீ³ஷு ஸ்ருப்தோ ப⁴வதி’ (சா². உ. 8 । 6 । 3) இதி,
தத்ராபி ப்ரதே³ஶாந்தரப்ரஸித்³த⁴ஸ்ய ப்³ரஹ்மணோ(அ)ப்ரதிஷேதா⁴த் நாடீ³த்³வாரேண ப்³ரஹ்மண்யேவாவதிஷ்ட²த இதி ப்ரதீயதே ।
ந சைவமபி நாடீ³ஷு ஸப்தமீ விருத்⁴யதே,
நாடீ³த்³வாராபி ப்³ரஹ்மோபஸர்பந் ஸ்ருப்த ஏவ நாடீ³ஷு ப⁴வதி —
யோ ஹி க³ங்க³யா ஸாக³ரம் க³ச்ச²தி,
க³த ஏவ ஸ க³ங்கா³யாம் ப⁴வதி ।
ப⁴வதி ச அத்ர ரஶ்மிநாடீ³த்³வாராத்மகஸ்ய ப்³ரஹ்மலோகமார்க³ஸ்ய விவக்ஷிதத்வாத் நாடீ³ஸ்துத்யர்த²ம் ஸ்ருப்திஸங்கீர்தநம் —
‘நாடீ³ஷு ஸ்ருப்தோ ப⁴வதி’ (சா². உ. 8 । 6 । 3) இத்யுக்த்வா ‘தம் ந கஶ்சந பாப்மா ஸ்ப்ருஶதி’ (சா². உ. 8 । 6 । 3) இதி ப்³ருவந் நாடீ³: ப்ரஶம்ஸதி ।
ப்³ரவீதி ச பாப்மஸ்பர்ஶாபா⁴வே ஹேதும் ‘தேஜஸா ஹி ததா³ ஸம்பந்நோ ப⁴வதி’ (சா². உ. 8 । 6 । 3) இதி —
தேஜஸா நாடீ³க³தேந பித்தாக்²யேந அபி⁴வ்யாப்தகரணோ ந பா³ஹ்யாந் விஷயாநீக்ஷத இத்யர்த²: ।
அத²வா தேஜஸேதி ப்³ரஹ்மண ஏவாயம் நிர்தே³ஶ:,
ஶ்ருத்யந்தரே ।
‘ப்³ரஹ்மைவ தேஜ ஏவ’ (ப்³ரு. உ. 4 । 4 । 7) இதி தேஜ:ஶப்³த³ஸ்ய ப்³ரஹ்மணி ப்ரயுக்தத்வாத் ।
ப்³ரஹ்மணா ஹி ததா³ ஸம்பந்நோ ப⁴வதி நாடீ³த்³வாரேண,
அதஸ்தம் ந கஶ்சந பாப்மா ஸ்ப்ருஶதீத்யர்த²: —
ப்³ரஹ்மஸம்பத்திஶ்ச பாப்மஸ்பர்ஶாபா⁴வே ஹேது: ஸமதி⁴க³த: ‘ஸர்வே பாப்மாநோ(அ)தோ நிவர்தந்தே(அ)பஹதபாப்மா ஹ்யேஷ ப்³ரஹ்மலோக:’ (சா². உ. 8 । 4 । 1) இத்யாதி³ஶ்ருதிப்⁴ய: ।
ஏவம் ச ஸதி ப்ரதே³ஶாந்தரப்ரஸித்³தே⁴ந ப்³ரஹ்மணா ஸுஷுப்திஸ்தா²நேநாநுக³தோ நாடீ³நாம் ஸமுச்சய: ஸமதி⁴க³தோ ப⁴வதி ।
ததா² புரீததோ(அ)பி ப்³ரஹ்மப்ரக்ரியாயாம் ஸங்கீர்தநாத் தத³நுகு³ணமேவ ஸுஷுப்திஸ்தா²நத்வம் விஜ்ஞாயதே —
‘ய ஏஷோ(அ)ந்தர்ஹ்ருத³ய ஆகாஶஸ்தஸ்மிஞ்ஶேதே’ (ப்³ரு. உ. 2 । 1 । 17) இதி ஹ்ருத³யாகாஶே ஸுஷுப்திஸ்தா²நே ப்ரக்ருதே இத³முச்யதே —
‘புரீததி ஶேதே’ (ப்³ரு. உ. 2 । 1 । 19) இதி ।
புரீததி³தி ஹ்ருத³யபரிவேஷ்டநமுச்யதே ।
தத³ந்தர்வர்திந்யபி ஹ்ருத³யாகாஶே ஶயாந: ஶக்யதே ‘
புரீததி ஶேதே’
இதி வக்தும் —
ப்ராகாரபரிக்ஷிப்தே(அ)பி ஹி புரே வர்தமாந: ப்ராகாரே வர்தத இத்யுச்யதே ।
ஹ்ருத³யாகாஶஸ்ய ச ப்³ரஹ்மத்வம் ஸமதி⁴க³தம் ‘த³ஹர உத்தரேப்⁴ய:’ (ப்³ர. ஸூ. 1 । 3 । 14) இத்யத்ர ।
ததா² நாடீ³புரீதத்ஸமுச்சயோ(அ)பி ‘தாபி⁴: ப்ரத்யவஸ்ருப்ய புரீததி ஶேதே’ (ப்³ரு. உ. 2 । 1 । 19) இத்யேகவாக்யோபாதா³நாத் அவக³ம்யதே ।
ஸத்ப்ராஜ்ஞயோஶ்ச ப்ரஸித்³த⁴மேவ ப்³ரஹ்மத்வம் ।
ஏவமேதாஸு ஶ்ருதிஷு த்ரீண்யேவ ஸுஷுப்திஸ்தா²நாநி ஸங்கீர்திதாநி —
நாட்³ய: புரீதத் ப்³ரஹ்ம சேதி ।
தத்ராபி த்³வாரமாத்ரம் நாட்³ய: புரீதச்ச,
ப்³ரஹ்மைவ து ஏகம் அநபாயி ஸுஷுப்திஸ்தா²நம் ।
அபி ச நாட்³ய: புரீதத்³வா ஜீவஸ்யோபாத்⁴யாதா⁴ர ஏவ ப⁴வதி —
தத்ராஸ்ய கரணாநி வர்தந்த இதி ।
ந ஹி உபாதி⁴ஸம்ப³ந்த⁴மந்தரேண ஸ்வத ஏவ ஜீவஸ்யாதா⁴ர: கஶ்சித்ஸம்ப⁴வதி,
ப்³ரஹ்மாவ்யதிரேகேண ஸ்வமஹிமப்ரதிஷ்டி²தத்வாத் ।
ப்³ரஹ்மாதா⁴ரத்வமப்யஸ்ய ஸுஷுப்தே நைவ ஆதா⁴ராதே⁴யபே⁴தா³பி⁴ப்ராயேண உச்யதே ।
கத²ம் தர்ஹி ?
தாதா³த்ம்யாபி⁴ப்ராயேண;
யத ஆஹ —
‘ஸதா ஸோம்ய ததா³ ஸம்பந்நோ ப⁴வதி ஸ்வமபீதோ ப⁴வதி’ (சா². உ. 6 । 8 । 1) இதி;
ஸ்வஶப்³தே³ந ஆத்மா அபி⁴லப்யதே,
ஸ்வரூபமாபந்ந: ஸுப்தோ ப⁴வதீத்யர்த²: ।
அபி ச ந கதா³சிஜ்ஜீவஸ்ய ப்³ரஹ்மணா ஸம்பத்திர்நாஸ்தி,
ஸ்வரூபஸ்யாநபாயித்வாத் ।
ஸ்வப்நஜாக³ரிதயோஸ்தூபாதி⁴ஸம்பர்கவஶாத் பரரூபாபத்திமிவாபேக்ஷ்ய தது³பஶமாத்ஸுஷுப்தே ஸ்வரூபாபத்திர்விவக்ஷ்யதே — ‘
ஸ்வமபீதோ ப⁴வதி’
இதி ।
அதஶ்ச ஸுஷுப்தாவஸ்தா²யாம் கதா³சித்ஸதா ஸம்பத்³யதே,
கதா³சிந்ந ஸம்பத்³யதே —
இத்யயுக்தம் ।
அபி ச ஸ்தா²நவிகல்பாப்⁴யுபக³மே(அ)பி விஶேஷவிஜ்ஞாநோபஶமலக்ஷணம் தாவத்ஸுஷுப்தம் ந க்வசித்³விஶிஷ்யதே ।
தத்ர ஸதி ஸம்பந்நஸ்தாவத் ஏகத்வாத் ந விஜாநாதீதி யுக்தம் ,
‘தத்கேந கம் விஜாநீயாத்’ (சா². உ. 2 । 4 । 14) இதி ஶ்ருதே: ।
நாடீ³ஷு புரீததி ச ஶயாநஸ்ய ந கிஞ்சித் அவிஜ்ஞாநே காரணம் ஶக்யம் விஜ்ஞாதும் ,
பே⁴த³விஷயத்வாத் ,
‘யத்ர வா அந்யதி³வ ஸ்யாத்தத்ராந்யோ(அ)ந்யத்பஶ்யேத்’ (ப்³ரு. உ. 4 । 3 । 31) இதி ஶ்ருதே: ।
நநு பே⁴த³விஷயஸ்யாப்யதிதூ³ராதி³காரணமவிஜ்ஞாநே ஸ்யாத்;
பா³ட⁴மேவம் ஸ்யாத் ,
யதி³ ஜீவ: ஸ்வத: பரிச்சி²ந்நோ(அ)ப்⁴யுபக³ம்யேத —
யதா² விஷ்ணுமித்ர: ப்ரவாஸீ ஸ்வக்³ருஹம் ந பஶ்யதீதி ।
ந து ஜீவஸ்யோபாதி⁴வ்யதிரேகேண பரிச்சே²தோ³ வித்³யதே ।
உபாதி⁴க³தமேவாதிதூ³ராதி³காரணம் அவிஜ்ஞாநே இதி யத்³யுச்யேத,
ததா²ப்யுபாதே⁴ருபஶாந்தத்வாத் ஸத்யேவ ஸம்பந்ந: ந விஜாநாதீதி யுக்தம் ।
ந ச வயமிஹ துல்யவத் நாட்³யாதி³ஸமுச்சயம் ப்ரதிபாத³யாம: ।
ந ஹி நாட்³ய: ஸுப்திஸ்தா²நம் புரீதச்ச இத்யநேந விஜ்ஞாநேந கிஞ்சித்ப்ரயோஜநமஸ்தி ।
ந ஹ்யேதத்³விஜ்ஞாநப்ரதிப³த்³த⁴ம் கிஞ்சித்ப²லம் ஶ்ரூயதே ।
நாப்யேதத்³விஜ்ஞாநம் ப²லவத: கஸ்யசித³ங்க³முபதி³ஶ்யதே ।
ப்³ரஹ்ம து அநபாயி ஸுப்திஸ்தா²நம் —
இத்யேதத்ப்ரதிபாத³யாம: ।
தேந து விஜ்ஞாநேந ப்ரயோஜநமஸ்தி ஜீவஸ்ய ப்³ரஹ்மாத்மத்வாவதா⁴ரணம் ஸ்வப்நஜாக³ரிதவ்யவஹாரவிமுக்தத்வாவதா⁴ரணம் ச ।
தஸ்மாதா³த்மைவ ஸுப்திஸ்தா²நம் ॥ 7 ॥
அத: ப்ரபோ³தோ⁴(அ)ஸ்மாத் ॥ 8 ॥
ஸ ஏவ து கர்மாநுஸ்ம்ருதிஶப்³த³விதி⁴ப்⁴ய: ॥ 9 ॥
தஸ்யா: புந: ஸத்ஸம்பத்தே: ப்ரதிபு³த்⁴யமாந: கிம் ய ஏவ ஸத்ஸம்பந்ந: ஸ ஏவ ப்ரதிபு³த்⁴யதே, உத ஸ வா அந்யோ வா இதி சிந்த்யதே । தத்ர ப்ராப்தம் தாவத் — அநியம இதி । குத: ? யதா³ ஹி ஜலராஶௌ கஶ்சிஜ்ஜலபி³ந்து³: ப்ரக்ஷிப்யதே, ஜலராஶிரேவ ஸ ததா³ ப⁴வதி, புநருத்³த⁴ரணே ச ஸ ஏவ ஜலபி³ந்து³ர்ப⁴வதி இதி து³:ஸம்பாத³ம் — தத்³வத் ஸுப்த: பரேணைகத்வமாபந்ந: ஸம்ப்ரஸீத³தீதி ந ஸ ஏவ புநருத்தா²துமர்ஹதி; தஸ்மாத் ஸ ஏவ ஈஶ்வரோ வா அந்யோ வா ஜீவ: ப்ரதிபு³த்⁴யதே இதி ॥
ஏவம் ப்ராப்தே,
இத³மாஹ —
ஸ ஏவ து ஜீவ: ஸுப்த: ஸ்வாஸ்த்²யம் க³த: புநருத்திஷ்ட²தி,
நாந்ய: ।
கஸ்மாத் ?
கர்மாநுஸ்ம்ருதிஶப்³த³விதி⁴ப்⁴ய: ।
விப⁴ஜ்ய ஹேதும் த³ர்ஶயிஷ்யாமி ।
கர்மஶேஷாநுஷ்டா²நத³ர்ஶநாத்தாவத்ஸ ஏவோத்தா²துமர்ஹதி நாந்ய: ।
ததா² ஹி —
பூர்வேத்³யுரநுஷ்டி²தஸ்ய கர்மண: அபரேத்³யு: ஶேஷமநுதிஷ்ட²ந்த்³ருஶ்யதே ।
ந சாந்யேந ஸாமிக்ருதஸ்ய கர்மண: அந்ய: ஶேஷக்ரியாயாம் ப்ரவர்திதுமுத்ஸஹதே,
அதிப்ரஸங்கா³த் ।
தஸ்மாதே³க ஏவ பூர்வேத்³யுரபரேத்³யுஶ்ச ஏகஸ்ய கர்மண: கர்தேதி க³ம்யதே ।
இதஶ்ச ஸ ஏவோத்திஷ்ட²தி,
யத்காரணம் அதீதே(அ)ஹநி அஹமதோ³(அ)த்³ராக்ஷமிதி பூர்வாநுபூ⁴தஸ்ய பஶ்சாத்ஸ்மரணம் அந்யஸ்யோத்தா²நே நோபபத்³யதே ।
ந ஹ்யந்யத்³ருஷ்டம் அந்யோ(அ)நுஸ்மர்துமர்ஹதி ।
ஸோ(அ)ஹமஸ்மீதி ச ஆத்மாநுஸ்மரணமாத்மாந்தரோத்தா²நே நாவகல்பதே ।
ஶப்³தே³ப்⁴யஶ்ச தஸ்யைவோத்தா²நமவக³ம்யதே ।
ததா² ஹி —
‘புந: ப்ரதிந்யாயம் ப்ரதியோந்யாத்³ரவதி பு³த்³தா⁴ந்தாயைவ’ (ப்³ரு. உ. 4 । 3 । 16) ‘இமா: ஸர்வா: ப்ரஜா அஹரஹர்க³ச்ச²ந்த்ய ஏதம் ப்³ரஹ்மலோகம் ந விந்த³ந்தி’ (சா². உ. 8 । 3 । 2) ‘த இஹ வ்யாக்⁴ரோ வா ஸிꣳஹோ வா வ்ருகோ வா வராஹோ வா கீடோ வா பதங்கோ³ வா த³ꣳஶோ வா மஶகோ வா யத்³யத்³ப⁴வந்தி ததா³ப⁴வந்தி’ (சா². உ. 6 । 9 । 3) இத்யேவமாத³ய: ஶப்³தா³: ஸ்வாபப்ரபோ³தா⁴தி⁴காரபடி²தா ந ஆத்மாந்தரோத்தா²நே ஸாமஞ்ஜஸ்யம் ஈயு: ।
கர்மவித்³யாவிதி⁴ப்⁴யஶ்சைவமேவாவக³ம்யதே ।
அந்யதா² ஹி கர்மவித்³யாவித⁴யோ(அ)நர்த²கா: ஸ்யு: ।
அந்யோத்தா²நபக்ஷே ஹி ஸுப்தமாத்ரோ முச்யத இத்யாபத்³யேத ।
ஏவம் சேத்ஸ்யாத் ,
வத³ கிம் காலாந்தரப²லேந கர்மணா வித்³யயா வா க்ருதம் ஸ்யாத் ?
அபி ச அந்யோத்தா²நபக்ஷே யதி³ தாவச்ச²ரீராந்தரே வ்யவஹரமாணோ ஜீவ உத்திஷ்டே²த் ,
தத்ரத்யவ்யவஹாரலோபப்ரஸங்க³: ஸ்யாத் ।
அத² தத்ர ஸுப்த உத்திஷ்டே²த் ,
கல்பநாநர்த²க்யம் ஸ்யாத் ।
யோ ஹி யஸ்மிந் ஶரீரே ஸுப்த: ஸ: தஸ்மிந் நோத்திஷ்ட²தி,
அந்யஸ்மிந் ஶரீரே ஸுப்த: அந்யஸ்மிந்நுத்திஷ்ட²தீதி கோ(அ)ஸ்யாம் கல்பநாயாம் லாப⁴: ஸ்யாத் ?
அத² முக்த உத்திஷ்டே²த் ,
அந்தவாந்மோக்ஷ ஆபத்³யேத ।
நிவ்ருத்தாவித்³யஸ்ய ச புநருத்தா²நமநுபபந்நம் ।
ஏதேந ஈஶ்வரஸ்யோத்தா²நம் ப்ரத்யுக்தம் ,
நித்யநிவ்ருத்தாவித்³யத்வாத் ।
அக்ருதாப்⁴யாக³மக்ருதவிப்ரணாஶௌ ச து³ர்நிவாராவந்யோத்தா²நபக்ஷே ஸ்யாதாம் ।
தஸ்மாத்ஸ ஏவோத்திஷ்ட²தி,
நாந்ய இதி ।
யத்புநருக்தம் —
யதா² ஜலராஶௌ ப்ரக்ஷிப்தோ ஜலபி³ந்து³ர்நோத்³த⁴ர்தும் ஶக்யதே,
ஏவம் ஸதி ஸம்பந்நோ ஜீவோ நோத்பதிதுமர்ஹதீதி,
தத்பரிஹ்ரியதே —
யுக்தம் தத்ர விவேககாரணாபா⁴வாத் ஜலபி³ந்தோ³ரநுத்³த⁴ரணம் ,
இஹ து வித்³யதே விவேககாரணம் —
கர்ம ச அவித்³யா ச,
இதி வைஷம்யம் ।
த்³ருஶ்யதே ச து³ர்விவேசநயோரப்யஸ்மஜ்ஜாதீயை: க்ஷீரோத³கயோ: ஸம்ஸ்ருஷ்டயோ: ஹம்ஸேந விவேசநம் ।
அபி ச ந ஜீவோ நாம கஶ்சித்பரஸ்மாத³ந்யோ வித்³யதே,
யோ ஜலபி³ந்து³ரிவ ஜலராஶே: ஸதோ விவிச்யேத ।
ஸதே³வ து உபாதி⁴ஸம்பர்காஜ்ஜீவ இத்யுபசர்யதே இத்யஸக்ருத்ப்ரபஞ்சிதம் ।
ஏவம் ஸதி யாவதே³கோபாதி⁴க³தா ப³ந்தா⁴நுவ்ருத்தி:,
தாவதே³கஜீவவ்யவஹார: ।
உபாத்⁴யந்தரக³தாயாம் து ப³ந்தா⁴நுவ்ருத்தௌ ஜீவாந்தரவ்யவஹார: ।
ஸ ஏவாயமுபாதி⁴: ஸ்வாபப்ரபோ³த⁴யோ: பீ³ஜாங்குரந்யாயேந —
இத்யத: ஸ ஏவ ஜீவ: ப்ரதிபு³த்⁴யத இதி யுக்தம் ॥ 9 ॥
முக்³தே⁴(அ)ர்த⁴ஸம்பத்தி: பரிஶேஷாத் ॥ 10 ॥
அஸ்தி முக்³தோ⁴ நாம, யம் மூர்சி²த இதி லௌகிகா: கத²யந்தி । ஸ து கிமவஸ்த² இதி பரீக்ஷாயாம் , உச்யதே — திஸ்ரஸ்தாவத³வஸ்தா²: ஶரீரஸ்த²ஸ்ய ஜீவஸ்ய ப்ரஸித்³தா⁴: — ஜாக³ரிதம் ஸ்வப்ந: ஸுஷுப்தமிதி । சதுர்தீ² ஶரீராத³பஸ்ருப்தி: । ந து பஞ்சமீ காசித³வஸ்தா² ஜீவஸ்ய ஶ்ருதௌ ஸ்ம்ருதௌ வா ப்ரஸித்³தா⁴ அஸ்தி । தஸ்மாச்சதஸ்ருணாமேவாவஸ்தா²நாமந்யதமாவஸ்தா² மூர்சா² — இதி ॥
ஏவம் ப்ராப்தே, ப்³ரூம: — ந தாவந்முக்³தோ⁴ ஜாக³ரிதாவஸ்தோ² ப⁴விதுமர்ஹதி । ந ஹ்யயமிந்த்³ரியைர்விஷயாநீக்ஷதே । ஸ்யாதே³தத் — இஷுகாரந்யாயேந முக்³தோ⁴ ப⁴விஷ்யதி — யதா² இஷுகாரோ ஜாக்³ரத³பி இஷ்வாஸக்தமநஸ்தயா நாந்யாந்விஷயாநீக்ஷதே, ஏவம் முக்³தோ⁴ முஸலஸம்பாதாதி³ஜநிதது³:கா²நுப⁴வவ்யக்³ரமநஸ்தயா ஜாக்³ரத³பி நாந்யாந்விஷயாநீக்ஷத இதி; ந, அசேதயமாநத்வாத் । இஷுகாரோ ஹி வ்யாப்ருதமநா ப்³ரவீதி — இஷுமேவாஹமேதாவந்தம் காலமுபலப⁴மாநோ(அ)பூ⁴வமிதி, முக்³த⁴ஸ்து லப்³த⁴ஸம்ஜ்ஞோ ப்³ரவீதி — அந்தே⁴ தமஸ்யஹமேதாவந்தம் காலம் ப்ரக்ஷிப்தோ(அ)பூ⁴வம் , ந கிஞ்சிந்மயா சேதிதமிதி । ஜாக்³ரதஶ்சைகவிஷயவிஷக்தசேதஸோ(அ)பி தே³ஹோ வித்⁴ரியதே । முக்³த⁴ஸ்ய து தே³ஹோ த⁴ரண்யாம் பததி । தஸ்மாத் ந ஜாக³ர்தி । நாபி ஸ்வப்நாந்பஶ்யதி, நி:ஸம்ஜ்ஞத்வாத் । நாபி ம்ருத:, ப்ராணோஷ்மணோர்பா⁴வாத் — முக்³தே⁴ ஹி ஜந்தௌ ம்ருதோ(அ)யம் ஸ்யாந்ந வா ம்ருத இதி ஸம்ஶயாநா:, ஊஷ்மாஸ்தி நாஸ்தீதி ஹ்ருத³யதே³ஶமாலப⁴ந்தே நிஶ்சயார்த²ம் , ப்ராணோ(அ)ஸ்தி நாஸ்தீதி ச நாஸிகாதே³ஶம் । யதி³ ப்ராணோஷ்மணோரஸ்தித்வம் நாவக³ச்ச²ந்தி, ததோ ம்ருதோ(அ)யமித்யத்⁴யவஸாய த³ஹநாயாரண்யம் நயந்தி । அத² து ப்ராணமூஷ்மாணம் வா ப்ரதிபத்³யந்தே, ததோ நாயம் ம்ருத இத்யத்⁴யவஸாய ஸம்ஜ்ஞாலாபா⁴ய பி⁴ஷஜ்யந்தி । புநருத்தா²நாச்ச ந தி³ஷ்டம் க³த: । ந ஹி யமராஷ்ட்ராத்ப்ரத்யாக³ச்ச²தி । அஸ்து தர்ஹி ஸுஷுப்த:, நி:ஸம்ஜ்ஞத்வாத் , அம்ருதத்வாச்ச; ந, வைலக்ஷண்யாத் — முக்³த⁴: கதா³சிச்சிரமபி நோச்ச்²வஸிதி, ஸவேபது²ரஸ்ய தே³ஹோ ப⁴வதி, ப⁴யாநகம் ச வத³நம் , விஸ்பா²ரிதே நேத்ரே । ஸுஷுப்தஸ்து ப்ரஸந்நவத³நஸ்துல்யகாலம் புந: புநருச்ச்²வஸிதி, நிமீலிதே அஸ்ய நேத்ரே ப⁴வத:, ந சாஸ்ய தே³ஹோ வேபதே । பாணிபேஷணமாத்ரேண ச ஸுஷுப்தமுத்தா²பயந்தி, ந து முக்³த⁴ம் முத்³க³ரகா⁴தேநாபி । நிமித்தபே⁴த³ஶ்ச ப⁴வதி மோஹஸ்வாபயோ: — முஸலஸம்பாதாதி³நிமித்தத்வாந்மோஹஸ்ய, ஶ்ரமாதி³நிமித்தத்வாச்ச ஸ்வாபஸ்ய । ந ச லோகே(அ)ஸ்தி ப்ரஸித்³தி⁴: — முக்³த⁴: ஸுப்த: இதி । பரிஶேஷாத³ர்த⁴ஸம்பத்திர்முக்³த⁴தேத்யவக³ச்சா²ம: — நி:ஸம்ஜ்ஞத்வாத் ஸம்பந்ந:, இதரஸ்மாச்ச வைலக்ஷண்யாத³ஸம்பந்ந: இதி ॥
கத²ம் புநரர்த⁴ஸம்பத்திர்முக்³த⁴தேதி ஶக்யதே வக்தும் ?
யாவதா ஸுஷுப்தம் ப்ரதி தாவது³க்தம் ஶ்ருத்யா —
‘ஸதா ஸோம்ய ததா³ ஸம்பந்நோ ப⁴வதி’ (சா². உ. 6 । 8 । 1) இதி,
‘அத்ர ஸ்தேநோ(அ)ஸ்தேநோ ப⁴வதி’ (ப்³ரு. உ. 4 । 3 । 22) ‘நைதம் ஸேதுமஹோராத்ரே தரதோ ந ஜரா ந ம்ருத்யுர்ந ஶோகோ ந ஸுக்ருதம் ந து³ஷ்க்ருதம்’ (சா². உ. 8 । 4 । 1) இத்யாதி³ ।
ஜீவே ஹி ஸுக்ருதது³ஷ்க்ருதயோ: ப்ராப்தி: ஸுகி²த்வது³:கி²த்வப்ரத்யயோத்பாத³நேந ப⁴வதி ।
ந ச ஸுகி²த்வப்ரத்யயோ து³:கி²த்வப்ரத்யயோ வா ஸுஷுப்தே வித்³யதே ।
முக்³தே⁴(அ)பி தௌ ப்ரத்யயௌ நைவ வித்³யேதே ।
தஸ்மாத் உபாத்⁴யுபஶமாத் ஸுஷுப்தவந்முக்³தே⁴(அ)பி க்ருத்ஸ்நஸம்பத்திரேவ ப⁴விதுமர்ஹதி,
நார்த⁴ஸம்பத்திரிதி ।
அத்ரோச்யதே —
ந ப்³ரூம: —
முக்³தே⁴(அ)ர்த⁴ஸம்பத்திர்ஜீவஸ்ய ப்³ரஹ்மணா ப⁴வதீதி ।
கிம் தர்ஹி ?
அர்தே⁴ந ஸுஷுப்தபக்ஷஸ்ய ப⁴வதி முக்³த⁴த்வம் ,
அர்தே⁴நாவஸ்தா²ந்தரபக்ஷஸ்ய —
இதி ப்³ரூம: ।
த³ர்ஶிதே ச மோஹஸ்ய ஸ்வாபேந ஸாம்யவைஷம்யே ।
த்³வாரம் சைதத் மரணஸ்ய ।
யதா³ஸ்ய ஸாவஶேஷம் கர்ம ப⁴வதி,
ததா³ வாங்மநஸே ப்ரத்யாக³ச்ச²த: ।
யதா³ து நிரவஶேஷம் கர்ம ப⁴வதி,
ததா³ ப்ராணோஷ்மாணாவபக³ச்ச²த: ।
தஸ்மாத³ர்த⁴ஸம்பத்திம் ப்³ரஹ்மவித³ இச்ச²ந்தி ।
யத்தூக்தம் —
ந பஞ்சமீ காசித³வஸ்தா² ப்ரஸித்³தா⁴ஸ்தீதி,
நைஷ தோ³ஷ:;
காதா³சித்கீயமவஸ்தே²தி ந ப்ரஸித்³தா⁴ ஸ்யாத் ।
ப்ரஸித்³தா⁴ சைஷா லோகாயுர்வேத³யோ: ।
அர்த⁴ஸம்பத்த்யப்⁴யுபக³மாச்ச ந பஞ்சமீ க³ண்யத இத்யநவத்³யம் ॥ 10 ॥
ந ஸ்தா²நதோ(அ)பி பரஸ்யோப⁴யலிங்க³ம் ஸர்வத்ர ஹி ॥ 11 ॥
யேந ப்³ரஹ்மணா ஸுஷுப்த்யாதி³ஷு ஜீவ உபாத்⁴யுபஶமாத்ஸம்பத்³யதே,
தஸ்யேதா³நீம் ஸ்வரூபம் ஶ்ருதிவஶேந நிர்தா⁴ர்யதே ।
ஸந்த்யுப⁴யலிங்கா³: ஶ்ருதயோ ப்³ரஹ்மவிஷயா: —
‘ஸர்வகர்மா ஸர்வகாம: ஸர்வக³ந்த⁴: ஸர்வரஸ:’ (சா². உ. 3 । 14 । 2) இத்யேவமாத்³யா: ஸவிஶேஷலிங்கா³:;
‘அஸ்தூ²லமநண்வஹ்ரஸ்வமதீ³ர்க⁴ம்’ (ப்³ரு. உ. 3 । 8 । 8) இத்யேவமாத்³யாஶ்ச நிர்விஶேஷலிங்கா³: ।
கிமாஸு ஶ்ருதிஷு உப⁴யலிங்க³ம் ப்³ரஹ்ம ப்ரதிபத்தவ்யம் ,
உதாந்யதரலிங்க³ம் ।
யதா³ப்யந்யதரலிங்க³ம் ,
ததா³பி ஸவிஶேஷம் ,
உத நிர்விஶேஷம் —
இதி மீமாம்ஸ்யதே ।
தத்ர உப⁴யலிங்க³ஶ்ருத்யநுக்³ரஹாத் உப⁴யலிங்க³மேவ ப்³ரஹ்ம இத்யேவம் ப்ராப்தே ப்³ரூம: —
ந தாவத்ஸ்வத ஏவ பரஸ்ய ப்³ரஹ்மண உப⁴யலிங்க³த்வமுபபத்³யதே ।
ந ஹி ஏகம் வஸ்து ஸ்வத ஏவ ரூபாதி³விஶேஷோபேதம் தத்³விபரீதம் ச இத்யவதா⁴ரயிதும் ஶக்யம் ,
விரோதா⁴த் ।
அஸ்து தர்ஹி ஸ்தா²நத:,
ப்ருதி²வ்யாத்³யுபாதி⁴யோகா³தி³தி ।
தத³பி நோபபத்³யதே —
ந ஹி உபாதி⁴யோகா³த³ப்யந்யாத்³ருஶஸ்ய வஸ்துநோ(அ)ந்யாத்³ருஶ: ஸ்வபா⁴வ: ஸம்ப⁴வதி ।
ந ஹி ஸ்வச்ச²: ஸந் ஸ்ப²டிக: அலக்தகாத்³யுபாதி⁴யோகா³த³ஸ்வச்சோ² ப⁴வதி,
ப்⁴ரமமாத்ரத்வாத³ஸ்வச்ச²தாபி⁴நிவேஶஸ்ய ।
உபாதீ⁴நாம் ச அவித்³யாப்ரத்யுபஸ்தா²பிதத்வாத் ।
அதஶ்ச அந்யதரலிங்க³பரிக்³ரஹே(அ)பி ஸமஸ்தவிஶேஷரஹிதம் நிர்விகல்பகமேவ ப்³ரஹ்ம ப்ரதிபத்தவ்யம் ,
ந தத்³விபரீதம் ।
ஸர்வத்ர ஹி ப்³ரஹ்மஸ்வரூபப்ரதிபாத³நபரேஷு வாக்யேஷு ‘அஶப்³த³மஸ்பர்ஶமரூபமவ்யயம்’ (க. உ. 1 । 3 । 15),
(முக்தி. உ. 2 । 12) இத்யேவமாதி³ஷு அபாஸ்தஸமஸ்தவிஶேஷமேவ ப்³ரஹ்ம உபதி³ஶ்யதே ॥ 11 ॥
ந பே⁴தா³தி³தி சேந்ந ப்ரத்யேகமதத்³வசநாத் ॥ 12 ॥
அதா²பி ஸ்யாத் —
யது³க்தம் ,
நிர்விகல்பமேகலிங்க³மேவ ப்³ரஹ்ம நாஸ்ய ஸ்வத: ஸ்தா²நதோ வா உப⁴யலிங்க³த்வமஸ்தீதி,
தந்நோபபத்³யதே ।
கஸ்மாத் ?
பே⁴தா³த் ।
பி⁴ந்நா ஹி ப்ரதிவித்³யம் ப்³ரஹ்மண ஆகாரா உபதி³ஶ்யந்தே,
சதுஷ்பாத் ப்³ரஹ்ம,
ஷோட³ஶகலம் ப்³ரஹ்ம,
வாமநீத்வாதி³லக்ஷணம் ப்³ரஹ்ம,
த்ரைலோக்யஶரீரவைஶ்வாநரஶப்³தோ³தி³தம் ப்³ரஹ்ம,
இத்யேவம்ஜாதீயகா: ।
தஸ்மாத் ஸவிஶேஷத்வமபி ப்³ரஹ்மணோ(அ)ப்⁴யுபக³ந்தவ்யம் ।
நநு உக்தம் நோப⁴யலிங்க³த்வம் ப்³ரஹ்மண: ஸம்ப⁴வதீதி;
அயமப்யவிரோத⁴:,
உபாதி⁴க்ருதத்வாதா³காரபே⁴த³ஸ்ய ।
அந்யதா² ஹி நிர்விஷயமேவ பே⁴த³ஶாஸ்த்ரம் ப்ரஸஜ்யேத —
இதி சேத் ,
நேதி ப்³ரூம: ।
கஸ்மாத் ?
ப்ரத்யேகமதத்³வசநாத் ।
ப்ரத்யுபாதி⁴பே⁴த³ம் ஹி அபே⁴த³மேவ ப்³ரஹ்மண: ஶ்ராவயதி ஶாஸ்த்ரம் —
‘யஶ்சாயமஸ்யாம் ப்ருதி²வ்யாம் தேஜோமயோ(அ)ம்ருதமய: புருஷோ யஶ்சாயமத்⁴யாத்மꣳ ஶாரீரஸ்தேஜோமயோ(அ)ம்ருதமய: புருஷோ(அ)யமேவ ஸ யோ(அ)யமாத்மா’ (ப்³ரு. உ. 2 । 5 । 1) இத்யாதி³ ।
அதஶ்ச ந பி⁴ந்நாகாரயோகோ³ ப்³ரஹ்மண: ஶாஸ்த்ரீய இதி ஶக்யதே வக்தும் ,
பே⁴த³ஸ்ய உபாஸநார்த²த்வாத் ,
அபே⁴தே³ தாத்பர்யாத் ॥ 12 ॥
கத²ம் புந: ஆகாரவது³பதே³ஶிநீஷு அநாகாரோபதே³ஶிநீஷு ச ப்³ரஹ்மவிஷயாஸு ஶ்ருதிஷு ஸதீஷு, அநாகாரமேவ ப்³ரஹ்ம அவதா⁴ர்யதே, ந புநர்விபரீதம் இத்யத உத்தரம் பட²தி —
அரூபவதே³வ ஹி தத்ப்ரதா⁴நத்வாத் ॥ 14 ॥
கா தர்ஹ்யாகாரவத்³விஷயாணாம் ஶ்ருதீநாம் க³தி: இத்யத ஆஹ —
ப்ரகாஶவச்சாவையர்த்²யாத் ॥ 15 ॥
யதா² ப்ரகாஶ: ஸௌரஶ்சாந்த்³ரமஸோ வா வியத்³வ்யாப்ய அவதிஷ்ட²மாந: அங்கு³ல்யாத்³யுபாதி⁴ஸம்ப³ந்தா⁴த் தேஷு ருஜுவக்ராதி³பா⁴வம் ப்ரதிபத்³யமாநேஷு தத்³பா⁴வமிவ ப்ரதிபத்³யதே, ஏவம் ப்³ரஹ்மாபி ப்ருதி²வ்யாத்³யுபாதி⁴ஸம்ப³ந்தா⁴த் ததா³காரதாமிவ ப்ரதிபத்³யதே । ததா³லம்ப³நோ ப்³ரஹ்மண ஆகாரவிஶேஷோபதே³ஶ உபாஸநார்தோ² ந விருத்⁴யதே । ஏவம் அவையர்த்²யம் ஆகாரவத்³ப்³ரஹ்மவிஷயாணாமபி வாக்யாநாம் ப⁴விஷ்யதி । ந ஹி வேத³வாக்யாநாம் கஸ்யசித³ர்த²வத்த்வம் கஸ்யசித³நர்த²வத்த்வமிதி யுக்தம் ப்ரதிபத்தும் , ப்ரமாணத்வாவிஶேஷாத் । நந்வேவமபி யத்புரஸ்தாத்ப்ரதிஜ்ஞாதம் — நோபாதி⁴யோகா³த³ப்யுப⁴யலிங்க³த்வம் ப்³ரஹ்மணோ(அ)ஸ்தீதி, தத்³விருத்⁴யதே; நேதி ப்³ரூம: — உபாதி⁴நிமித்தஸ்ய வஸ்துத⁴ர்மத்வாநுபபத்தே: । உபாதீ⁴நாம் ச அவித்³யாப்ரத்யுபஸ்தா²பிதத்வாத் । ஸத்யாமேவ ச நைஸர்கி³க்யாமவித்³யாயாம் லோகவேத³வ்யவஹாராவதார இதி தத்ர தத்ர அவோசாம ॥ 15 ॥
த³ர்ஶயதி சாதோ² அபி ஸ்மர்யதே ॥ 17 ॥
அத ஏவ சோபமா ஸூர்யகாதி³வத் ॥ 18 ॥
யத ஏவ ச அயமாத்மா சைதந்யரூபோ நிர்விஶேஷோ வாங்மநஸாதீத: பரப்ரதிஷேதோ⁴பதே³ஶ்ய:, அத ஏவ ச அஸ்யோபாதி⁴நிமித்தாமபாரமார்தி²கீம் விஶேஷவத்தாமபி⁴ப்ரேத்ய ஜலஸூர்யகாதி³வதி³த்யுபமா உபாதீ³யதே மோக்ஷஶாஸ்த்ரேஷு — ‘யதா² ஹ்யயம் ஜ்யோதிராத்மா விவஸ்வாநபோ பி⁴ந்நா ப³ஹுதை⁴கோ(அ)நுக³ச்ச²ந் । உபாதி⁴நா க்ரியதே பே⁴த³ரூபோ தே³வ: க்ஷேத்ரேஷ்வேவமஜோ(அ)யமாத்மா’ இதி, ‘ஏக ஏவ ஹி பூ⁴தாத்மா பூ⁴தே பூ⁴தே வ்யவஸ்தி²த: । ஏகதா⁴ ப³ஹுதா⁴ சைவ த்³ருஶ்யதே ஜலசந்த்³ரவத்’ (ப்³ர. பி³ம். 12) இதி சைவமாதி³ஷு ॥ 18 ॥
அத்ர ப்ரத்யவஸ்தீ²யதே —
அம்பு³வத³க்³ரஹணாத்து ந ததா²த்வம் ॥ 19 ॥
ந ஜலஸூர்யகாதி³துல்யத்வமிஹோபபத்³யதே, தத்³வத³க்³ரஹணாத் । ஸூர்யாதி³ப்⁴யோ ஹி மூர்தேப்⁴ய: ப்ருத²க்³பூ⁴தம் விப்ரக்ருஷ்டதே³ஶம் மூர்தம் ஜலம் க்³ருஹ்யதே । தத்ர யுக்த: ஸூர்யாதி³ப்ரதிபி³ம்போ³த³ய: । ந து ஆத்மா மூர்த:, ந சாஸ்மாத்ப்ருத²க்³பூ⁴தா விப்ரக்ருஷ்டதே³ஶாஶ்சோபாத⁴ய:, ஸர்வக³தத்வாத் ஸர்வாநந்யத்வாச்ச । தஸ்மாத³யுக்தோ(அ)யம் த்³ருஷ்டாந்த இதி ॥ 19 ॥
அத்ர ப்ரதிவிதீ⁴யதே —
வ்ருத்³தி⁴ஹ்ராஸபா⁴க்த்வமந்தர்பா⁴வாது³ப⁴யஸாமஞ்ஜஸ்யாதே³வம் ॥ 20 ॥
யுக்த ஏவ து அயம் த்³ருஷ்டாந்த:, விவக்ஷிதாம்ஶஸம்ப⁴வாத் । ந ஹி த்³ருஷ்டாந்ததா³ர்ஷ்டாந்திகயோ: க்வசித் கஞ்சித் விவக்ஷிதமம்ஶம் முக்த்வா ஸர்வஸாரூப்யம் கேநசித் த³ர்ஶயிதும் ஶக்யதே । ஸர்வஸாரூப்யே ஹி த்³ருஷ்டாந்ததா³ர்ஷ்டாந்திகபா⁴வோச்சே²த³ ஏவ ஸ்யாத் । ந சேத³ம் ஸ்வமநீஷயா ஜலஸூர்யகாதி³த்³ருஷ்டாந்தப்ரணயநம் । ஶாஸ்த்ரப்ரணீதஸ்ய து அஸ்ய ப்ரயோஜநமாத்ரமுபந்யஸ்யதே । கிம் புநரத்ர விவக்ஷிதம் ஸாரூப்யமிதி, தது³ச்யதே — வ்ருத்³தி⁴ஹ்ராஸபா⁴க்த்வமிதி । ஜலக³தம் ஹி ஸூர்யப்ரதிபி³ம்ப³ம் ஜலவ்ருத்³தௌ⁴ வர்த⁴தே, ஜலஹ்ராஸே ஹ்ரஸதி, ஜலசலநே சலதி, ஜலபே⁴தே³ பி⁴த்³யதே — இத்யேவம் ஜலத⁴ர்மாநுவிதா⁴யி ப⁴வதி, ந து பரமார்த²த: ஸூர்யஸ்ய ததா²த்வமஸ்தி । ஏவம் பரமார்த²தோ(அ)விக்ருதமேகரூபமபி ஸத் ப்³ரஹ்ம தே³ஹாத்³யுபாத்⁴யந்தர்பா⁴வாத் ப⁴ஜத இவோபாதி⁴த⁴ர்மாந்வ்ருத்³தி⁴ஹ்ராஸாதீ³ந் । ஏவமுப⁴யோர்த்³ருஷ்டாந்ததா³ர்ஷ்டாந்திகயோ: ஸாமஞ்ஜஸ்யாத³விரோத⁴: ॥ 20 ॥
த³ர்ஶநாச்ச ॥ 21 ॥
அத்ர கேசித் த்³வே அதி⁴கரணே கல்பயந்தி —
ப்ரத²மம் தாவத் கிம் ப்ரத்யஸ்தமிதாஶேஷப்ரபஞ்சமேகாகாரம் ப்³ரஹ்ம,
உத ப்ரபஞ்சவத³நேகாகாரோபேதமிதி ।
த்³விதீயம் து ஸ்தி²தே ப்ரத்யஸ்தமிதப்ரபஞ்சத்வே கிம் ஸல்லக்ஷணம் ப்³ரஹ்ம,
உத போ³த⁴லக்ஷணம் ,
உத உப⁴யலக்ஷணமிதி ।
அத்ர வயம் வதா³ம: —
ஸர்வதா²ப்யாநர்த²க்யமதி⁴கரணாந்தராரம்ப⁴ஸ்யேதி ।
யதி³ தாவத³நேகலிங்க³த்வம் பரஸ்ய ப்³ரஹ்மணோ நிராகர்தவ்யமித்யயம் ப்ரயாஸ:,
தத் பூர்வேணைவ ‘
ந ஸ்தா²நதோ(அ)பி’
இத்யநேநாதி⁴கரணேந நிராக்ருதமிதி,
உத்தரமதி⁴கரணம் ‘
ப்ரகாஶவச்ச’
இத்யேதத்³வ்யர்த²மேவ ப⁴வேத் ।
ந ச ஸல்லக்ஷணமேவ ப்³ரஹ்ம ந போ³த⁴லக்ஷணம் —
இதி ஶக்யம் வக்தும் , ‘
விஜ்ஞாநக⁴ந ஏவ’
இத்யாதி³ஶ்ருதிவையர்த்²யப்ரஸங்கா³த் ।
கத²ம் வா நிரஸ்தசைதந்யம் ப்³ரஹ்ம சேதநஸ்ய ஜீவஸ்யாத்மத்வேநோபதி³ஶ்யேத ।
நாபி போ³த⁴லக்ஷணமேவ ப்³ரஹ்ம ந ஸல்லக்ஷணம் —
இதி ஶக்யம் வக்தும் ,
‘அஸ்தீத்யேவோபலப்³த⁴வ்ய:’ (க. உ. 2 । 3 । 13) இத்யாதி³ஶ்ருதிவையர்த்²யப்ரஸங்கா³த் ।
கத²ம் வா நிரஸ்தஸத்தாகோ போ³தோ⁴(அ)ப்⁴யுபக³ம்யேத ।
நாப்யுப⁴யலக்ஷணமேவ ப்³ரஹ்ம —
இதி ஶக்யம் வக்தும் ,
பூர்வாப்⁴யுபக³மவிரோத⁴ப்ரஸங்கா³த் ।
ஸத்தாவ்யாவ்ருத்தேந ச போ³தே⁴ந போ³த⁴வ்யாவ்ருத்தயா ச ஸத்தயா உபேதம் ப்³ரஹ்ம ப்ரதிஜாநாநஸ்ய ததே³வ பூர்வாதி⁴கரணப்ரதிஷித்³த⁴ம் ஸப்ரபஞ்சத்வம் ப்ரஸஜ்யேத ।
ஶ்ருதத்வாத³தோ³ஷ இதி சேத் ,
ந,
ஏகஸ்ய அநேகஸ்வபா⁴வத்வாநுபபத்தே: ।
அத² ஸத்தைவ போ³த⁴:,
போ³த⁴ ஏவ ச ஸத்தா,
நாநயோ: பரஸ்பரவ்யாவ்ருத்திரஸ்தீதி யத்³யுச்யேத,
ததா²பி கிம் ஸல்லக்ஷணம் ப்³ரஹ்ம,
உத போ³த⁴லக்ஷணம் ,
உதோப⁴யலக்ஷணம் —
இத்யயம் விகல்போ நிராலம்ப³ந ஏவ ஸ்யாத் ।
ஸூத்ராணி த்வேகாதி⁴கரணத்வேநைவாஸ்மாபி⁴ர்நீதாநி ।
அபி ச ப்³ரஹ்மவிஷயாஸு ஶ்ருதிஷு ஆகாரவத³நாகாரப்ரதிபாத³நேந விப்ரதிபந்நாஸு,
அநாகாரே ப்³ரஹ்மணி பரிக்³ருஹீதே,
அவஶ்யம் வக்தவ்யா இதராஸாம் ஶ்ருதீநாம் க³தி: ।
தாத³ர்த்²யேந ‘
ப்ரகாஶவச்ச’
இத்யாதீ³நி ஸூத்ராண்யர்த²வத்தராணி ஸம்பத்³யந்தே ॥
கத²ம் ச ஏஷாமேகவாக்யதோத்ப்ரேக்ஷ்யத இதி வக்தவ்யம் ।
ஏகநியோக³ப்ரதீதே:,
ப்ரயாஜத³ர்ஶபூர்ணமாஸவாக்யவதி³தி சேத் ,
ந,
ப்³ரஹ்மவாக்யேஷு நியோகா³பா⁴வாத் —
வஸ்துமாத்ரபர்யவஸாயீநி ஹி ப்³ரஹ்மவாக்யாநி,
ந நியோகோ³பதே³ஶீநி இத்யேதத்³விஸ்தரேண ப்ரதிஷ்டா²பிதம் ‘தத்து ஸமந்வயாத்’ (ப்³ர. ஸூ. 1 । 1 । 4) இத்யத்ர ।
கிம்விஷயஶ்சாத்ர நியோகோ³(அ)பி⁴ப்ரேயத இதி வக்தவ்யம் ।
புருஷோ ஹி நியுஜ்யமாந: ‘
குரு’
இதி ஸ்வவ்யாபாரே கஸ்மிம்ஶ்சிந்நியுஜ்யதே ।
நநு த்³வைதப்ரபஞ்சப்ரவிலயோ நியோக³விஷயோ ப⁴விஷ்யதி —
அப்ரவிலாபிதே ஹி த்³வைதப்ரபஞ்சே ப்³ரஹ்மதத்த்வாவபோ³தோ⁴ ந ப⁴வத்யதோ ப்³ரஹ்மதத்த்வாவபோ³த⁴ப்ரத்யநீகபூ⁴தோ த்³வைதப்ரபஞ்ச: ப்ரவிலாப்ய: —
யதா² ஸ்வர்க³காமஸ்ய யாகோ³(அ)நுஷ்டா²தவ்ய உபதி³ஶ்யதே,
ஏவமபவர்க³காமஸ்ய ப்ரபஞ்சப்ரவிலய:;
யதா² ச தமஸி வ்யவஸ்தி²தம் க⁴டாதி³தத்த்வமவபு³பு⁴த்ஸமாநேந தத்ப்ரத்யநீகபூ⁴தம் தம: ப்ரவிலாப்யதே,
ஏவம் ப்³ரஹ்மதத்த்வமவபு³பு⁴த்ஸமாநேந தத்ப்ரத்யநீகபூ⁴த: ப்ரபஞ்ச: ப்ரவிலாபயிதவ்ய: —
ப்³ரஹ்மஸ்வபா⁴வோ ஹி ப்ரபஞ்ச:,
ந ப்ரபஞ்சஸ்வபா⁴வம் ப்³ரஹ்ம;
தேந நாமரூபப்ரபஞ்சப்ரவிலாபநேந ப்³ரஹ்மதத்த்வாவபோ³தோ⁴ ப⁴வதி —
இதி ।
அத்ர வயம் ப்ருச்சா²ம: —
கோ(அ)யம் ப்ரபஞ்சப்ரவிலயோ நாம ?
கிமக்³நிப்ரதாபஸம்பர்காத் க்⁴ருதகாடி²ந்யப்ரவிலய இவ ப்ரபஞ்சப்ரவிலய: கர்தவ்ய:,
ஆஹோஸ்விதே³கஸ்மிம்ஶ்சந்த்³ரே திமிரக்ருதாநேகசந்த்³ரப்ரபஞ்சவத் அவித்³யாக்ருதோ ப்³ரஹ்மணி நாமரூபப்ரபஞ்சோ வித்³யயா ப்ரவிலாபயிதவ்ய: —
இதி ।
தத்ர யதி³ தாவத்³வித்³யமாநோ(அ)யம் ப்ரபஞ்ச: தே³ஹாதி³லக்ஷண ஆத்⁴யாத்மிக: பா³ஹ்யஶ்ச ப்ருதி²வ்யாதி³லக்ஷண: ப்ரவிலாபயிதவ்ய இத்யுச்யதே,
ஸ புருஷமாத்ரேணாஶக்ய: ப்ரவிலாபயிதுமிதி தத்ப்ரவிலயோபதே³ஶோ(அ)ஶக்யவிஷய ஏவ ஸ்யாத் ।
ஏகேந ச ஆதி³முக்தேந ப்ருதி²வ்யாதி³ப்ரவிலய: க்ருத இதி இதா³நீம் ப்ருதி²வ்யாதி³ஶூந்யம் ஜக³த³ப⁴விஷ்யத் ।
அத² அவித்³யாத்⁴யஸ்தோ ப்³ரஹ்மண்யேகஸ்மிந் அயம் ப்ரபஞ்சோ வித்³யயா ப்ரவிலாப்யத இதி ப்³ரூயாத் ,
ததோ ப்³ரஹ்மைவ அவித்³யாத்⁴யஸ்தப்ரபஞ்சப்ரத்யாக்²யாநேந ஆவேத³யிதவ்யம் — ‘
ஏகமேவாத்³விதீயம் ப்³ரஹ்ம’
‘தத்ஸத்யꣳ ஸ ஆத்மா தத்த்வமஸி’ (சா². உ. 6 । 8 । 7) இதி —
தஸ்மிந்நாவேதி³தே,
வித்³யா ஸ்வயமேவோத்பத்³யதே,
தயா ச அவித்³யா பா³த்⁴யதே,
ததஶ்ச அவித்³யாத்⁴யஸ்த: ஸகலோ(அ)யம் நாமரூபப்ரபஞ்ச: ஸ்வப்நப்ரபஞ்சவத் ப்ரவிலீயதே —
அநாவேதி³தே து ப்³ரஹ்மணி ‘
ப்³ரஹ்மவிஜ்ஞாநம் குரு ப்ரபஞ்சப்ரவிலயம் ச’
இதி ஶதக்ருத்வோ(அ)ப்யுக்தே ந ப்³ரஹ்மவிஜ்ஞாநம் ப்ரபஞ்சப்ரவிலயோ வா ஜாயதே ।
நந்வாவேதி³தே ப்³ரஹ்மணி தத்³விஜ்ஞாநவிஷய: ப்ரபஞ்சவிலயவிஷயோ வா நியோக³: ஸ்யாத்;
ந,
நிஷ்ப்ரபஞ்சப்³ரஹ்மாத்மத்வாவேத³நேநைவ உப⁴யஸித்³தே⁴: —
ரஜ்ஜுஸ்வரூபப்ரகாஶநேநைவ ஹி தத்ஸ்வரூபவிஜ்ஞாநம் அவித்³யாத்⁴யஸ்தஸர்பாதி³ப்ரபஞ்சப்ரவிலயஶ்ச ப⁴வதி ।
ந ச க்ருதமேவ புந: க்ரியதே ॥
நியோஜ்யோ(அ)பி ச ப்ரபஞ்சாவஸ்தா²யாம் யோ(அ)வக³ம்யதே ஜீவோ நாம, ஸ ப்ரபஞ்சபக்ஷஸ்யைவ வா ஸ்யாத் , ப்³ரஹ்மபக்ஷஸ்யைவ வா । ப்ரத²மே விகல்பே நிஷ்ப்ரபஞ்சப்³ரஹ்மதத்த்வப்ரதிபாத³நேந ப்ருதி²வ்யாதி³வத் ஜீவஸ்யாபி ப்ரவிலாபிதத்வாத் கஸ்ய ப்ரபஞ்சப்ரவிலயே நியோக³ உச்யேத கஸ்ய வா நியோக³நிஷ்ட²தயா மோக்ஷோ(அ)வாப்தவ்ய உச்யேத ? த்³விதீயே(அ)பி ப்³ரஹ்மைவ அநியோஜ்யஸ்வபா⁴வம் ஜீவஸ்ய ஸ்வரூபம் , ஜீவத்வம் து அவித்³யாக்ருதமேவ — இதி ப்ரதிபாதி³தே ப்³ரஹ்மணி நியோஜ்யாபா⁴வாத் நியோகா³பா⁴வ ஏவ । த்³ரஷ்டவ்யாதி³ஶப்³தா³ அபி பரவித்³யாதி⁴காரபடி²தா: தத்த்வாபி⁴முகீ²கரணப்ரதா⁴நா:, ந தத்த்வாவபோ³த⁴விதி⁴ப்ரதா⁴நா ப⁴வந்தி । லோகே(அ)பி — இத³ம் பஶ்ய, இத³மாகர்ணயேதி ச ஏவம்ஜாதீயகேஷு நிர்தே³ஶேஷு ப்ரணிதா⁴நமாத்ரம் குர்வித்யுச்யதே, ந ஸாக்ஷாஜ்ஜ்ஞாநமேவ குர்விதி । ஜ்ஞேயாபி⁴முக²ஸ்யாபி ஜ்ஞாநம் கதா³சிஜ்ஜாயதே, கதா³சிந்ந ஜாயதே । தஸ்மாத் தம் ப்ரதி ஜ்ஞாநவிஷய ஏவ த³ர்ஶயிதவ்யோ ஜ்ஞாபயிதுகாமேந । தஸ்மிந்த³ர்ஶிதே ஸ்வயமேவ யதா²விஷயம் யதா²ப்ரமாணம் ச ஜ்ஞாநமுத்பத்³யதே । ந ச ப்ரமாணாந்தரேண அந்யதா²ப்ரஸித்³தே⁴(அ)ர்தே² அந்யதா²ஜ்ஞாநம் நியுக்தஸ்யாப்யுபபத்³யதே । யதி³ புநர்நியுக்தோ(அ)ஹமிதி அந்யதா² ஜ்ஞாநம் குர்யாத் , ந து தத் ஜ்ஞாநம் — கிம் தர்ஹி ? — மாநஸீ ஸா க்ரியா । ஸ்வயமேவ சேத³ந்யதோ²த்பத்³யேத, ப்⁴ராந்திரேவ ஸ்யாத் । ஜ்ஞாநம் து ப்ரமாணஜந்யம் யதா²பூ⁴தவிஷயம் ச । ந தத் நியோக³ஶதேநாபி காரயிதும் ஶக்யதே, ந ச ப்ரதிஷேத⁴ஶதேநாபி வாரயிதும் ஶக்யதே । ந ஹி தத் புருஷதந்த்ரம் , வஸ்துதந்த்ரமேவ ஹி தத் । அதோ(அ)பி நியோகா³பா⁴வ: । கிஞ்சாந்யத் — நியோக³நிஷ்ட²தயைவ பர்யவஸ்யத்யாம்நாயே, யத³ப்⁴யுபக³தம் அநியோஜ்யப்³ரஹ்மாத்மத்வம் ஜீவஸ்ய, தத் அப்ரமாணகமேவ ஸ்யாத் । அத² ஶாஸ்த்ரமேவ அநியோஜ்யப்³ரஹ்மாத்மத்வமப்யாசக்ஷீத, தத³வபோ³தே⁴ ச புருஷம் நியுஞ்ஜீத, ததோ ப்³ரஹ்மஶாஸ்த்ரஸ்யைகஸ்ய த்³வ்யர்த²பரதா விருத்³தா⁴ர்த²பரதா ச ப்ரஸஜ்யேயாதாம் । நியோக³பரதாயாம் ச, ஶ்ருதஹாநி: அஶ்ருதகல்பநா கர்மப²லவந்மோக்ஷஸ்யாத்³ருஷ்டப²லத்வம் அநித்யத்வம் ச — இத்யேவமாத³யோ தோ³ஷா ந கேநசித்பரிஹர்தும் ஶக்யா: । தஸ்மாத³வக³திநிஷ்டா²ந்யேவ ப்³ரஹ்மவாக்யாநி, ந நியோக³நிஷ்டா²நி । அதஶ்ச ஏகநியோக³ப்ரதீதேரேகவாக்யதேத்யயுக்தம் ॥
அப்⁴யுபக³ம்யமாநே(அ)பி ச ப்³ரஹ்மவாக்யேஷு நியோக³ஸத்³பா⁴வே, ததே³கத்வம் நிஷ்ப்ரபஞ்சோபதே³ஶேஷு ஸப்ரபஞ்சோபதே³ஶேஷு ச அஸித்³த⁴ம் । ந ஹி ஶப்³தா³ந்தராதி³பி⁴: ப்ரமாணைர்நியோக³பே⁴தே³(அ)வக³ம்யமாநே, ஸர்வத்ர ஏகோ நியோக³ இதி ஶக்யமாஶ்ரயிதும் । ப்ரயாஜத³ர்ஶபூர்ணமாஸவாக்யேஷு து அதி⁴காராம்ஶேநாபே⁴தா³த் யுக்தமேகத்வம் । ந த்விஹ ஸகு³ணநிர்கு³ணசோத³நாஸு கஶ்சிதே³கத்வாதி⁴காராம்ஶோ(அ)ஸ்தி । ந ஹி பா⁴ரூபத்வாத³யோ கு³ணா: ப்ரபஞ்சப்ரவிலயோபகாரிண:, நாபி ப்ரபஞ்சப்ரவிலயோ பா⁴ரூபத்வாதி³கு³ணோபகாரீ, பரஸ்பரவிரோதி⁴த்வாத் । ந ஹி க்ருத்ஸ்நப்ரபஞ்சப்ரவிலாபநம் ப்ரபஞ்சைகதே³ஶாபேக்ஷணம் ச ஏகஸ்மிந்த⁴ர்மிணி யுக்தம் ஸமாவேஶயிதும் । தஸ்மாத் அஸ்மது³க்த ஏவ விபா⁴க³: ஆகாரவத³நாகாரோபதே³ஶாநாம் யுக்ததர இதி ॥ 21 ॥
ப்ரக்ருதைதாவத்த்வம் ஹி ப்ரதிஷேத⁴தி ததோ ப்³ரவீதி ச பூ⁴ய: ॥ 22 ॥
‘த்³வே வாவ ப்³ரஹ்மணோ ரூபே மூர்தம் சைவாமூர்தம் ச’ (ப்³ரு. உ. 2 । 3 । 1) இத்யுபக்ரம்ய,
பஞ்சமஹாபூ⁴தாநி த்³வைராஶ்யேந ப்ரவிப⁴ஜ்ய,
அமூர்தரஸஸ்ய ச புருஷஶப்³தோ³தி³தஸ்ய மாஹாரஜநாதீ³நி ரூபாணி த³ர்ஶயித்வா,
புந: பட்²யதே —
‘அதா²த ஆதே³ஶோ நேதி நேதி ந ஹ்யேதஸ்மாதி³தி நேத்யந்யத்பரமஸ்தி’ (ப்³ரு. உ. 2 । 3 । 6) இதி ।
தத்ர கோ(அ)ஸ்ய ப்ரதிஷேத⁴ஸ்ய விஷய இதி ஜிஜ்ஞாஸாமஹே ।
ந ஹ்யத்ர இத³ம் ததி³தி விஶேஷிதம் கிஞ்சித்ப்ரதிஷேத்⁴யமுபலப்⁴யதே ।
இதிஶப்³தே³ந து அத்ர ப்ரதிஷேத்⁴யம் கிமபி ஸமர்ப்யதே, ‘
நேதி நேதி’
இதி இதிபரத்வாத் நஞ்ப்ரயோக³ஸ்ய ।
இதிஶப்³த³ஶ்சாயம் ஸந்நிஹிதாலம்ப³ந: ஏவம்ஶப்³த³ஸமாநவ்ருத்தி: ப்ரயுஜ்யமாநோ த்³ருஶ்யதே — ‘
இதி ஹ ஸ்மோபாத்⁴யாய: கத²யதி’
இத்யேவமாதி³ஷு ।
ஸந்நிஹிதம் சாத்ர ப்ரகரணஸாமர்த்²யாத்³ரூபத்³வயம் ஸப்ரபஞ்சம் ப்³ரஹ்மண:,
தச்ச ப்³ரஹ்ம,
யஸ்ய தே த்³வே ரூபே ।
தத்ர ந: ஸம்ஶய உபஜாயதே —
கிமயம் ப்ரதிஷேதோ⁴ ரூபே ரூபவச்ச உப⁴யமபி ப்ரதிஷேத⁴தி,
ஆஹோஸ்விதே³கதரம் ।
யதா³ப்யேகதரம் ,
ததா³பி கிம் ப்³ரஹ்ம ப்ரதிஷேத⁴தி,
ரூபே பரிஶிநஷ்டி,
ஆஹோஸ்வித்³ரூபே ப்ரதிஷேத⁴தி,
ப்³ரஹ்ம பரிஶிநஷ்டி —
இதி ॥
தத்ர ப்ரக்ருதத்வாவிஶேஷாது³ப⁴யமபி ப்ரதிஷேத⁴தீத்யாஶங்காமஹே — த்³வௌ சைதௌ ப்ரதிஷேதௌ⁴, த்³வி: நேதிஶப்³த³ப்ரயோகா³த் । தயோரேகேந ஸப்ரபஞ்சம் ப்³ரஹ்மணோ ரூபம் ப்ரதிஷித்⁴யதே, அபரேண ரூபவத்³ப்³ரஹ்ம — இதி ப⁴வதி மதி: । அத²வா ப்³ரஹ்மைவ ரூபவத் ப்ரதிஷித்⁴யதே । தத்³தி⁴ வாங்மநஸாதீதத்வாத³ஸம்பா⁴வ்யமாநஸத்³பா⁴வம் ப்ரதிஷேதா⁴ர்ஹம் । ந து ரூபப்ரபஞ்ச: ப்ரத்யக்ஷாதி³கோ³சரத்வாத் ப்ரதிஷேதா⁴ர்ஹ: । அப்⁴யாஸஸ்த்வாத³ரார்த²: இத்யேவம் ப்ராப்தே ப்³ரூம: —
ததே³தது³ச்யதே —
ப்ரக்ருதைதாவத்த்வம் ஹி ப்ரதிஷேத⁴தீதி ।
ப்ரக்ருதம் யதே³தாவத் இயத்தாபரிச்சி²ந்நம் மூர்தாமூர்தலக்ஷணம் ப்³ரஹ்மணோ ரூபம் ததே³ஷ ஶப்³த³: ப்ரதிஷேத⁴தி ।
தத்³தி⁴ ப்ரக்ருதம் ப்ரபஞ்சிதம் ச பூர்வஸ்மிந்க்³ரந்தே² அதி⁴தை³வதமத்⁴யாத்மம் ச ।
தஜ்ஜநிதமேவ ச வாஸநாலக்ஷணமபரம் ரூபம் அமூர்தரஸபூ⁴தம் புருஷஶப்³தோ³தி³தம் லிங்கா³த்மவ்யபாஶ்ரயம் மாஹாரஜநாத்³யுபமாபி⁴ர்த³ர்ஶிதம் —
அமூர்தரஸஸ்ய புருஷஸ்ய சக்ஷுர்க்³ராஹ்யரூபயோகி³த்வாநுபபத்தே: ।
ததே³தத் ஸப்ரபஞ்சம் ப்³ரஹ்மணோ ரூபம் ஸந்நிஹிதாலம்ப³நேந இதிகரணேந ப்ரதிஷேத⁴கம் நஞம் ப்ரதி உபநீயத இதி க³ம்யதே ।
ப்³ரஹ்ம து ரூபவிஶேஷணத்வேந ஷஷ்ட்²யா நிர்தி³ஷ்டம் பூர்வஸ்மிந்க்³ரந்தே²,
ந ஸ்வப்ரதா⁴நத்வேந ।
ப்ரபஞ்சிதே ச ததீ³யே ரூபத்³வயே ரூபவத: ஸ்வரூபஜிஜ்ஞாஸாயாம் இத³முபக்ராந்தம் —
‘அதா²த ஆதே³ஶோ நேதி நேதி’ (ப்³ரு. உ. 2 । 3 । 6) இதி ।
தத்ர கல்பிதரூபப்ரத்யாக்²யாநேந ப்³ரஹ்மண: ஸ்வரூபாவேத³நமித³மிதி நிர்ணீயதே ।
ததா³ஸ்பத³ம் ஹி இத³ம் ஸமஸ்தம் கார்யம் ‘
நேதி நேதி’
இதி ப்ரதிஷித்³த⁴ம் ।
யுக்தம் ச கார்யஸ்ய வாசாரம்ப⁴ணஶப்³தா³தி³ப்⁴யோ(அ)ஸத்த்வமிதி நேதி நேதீதி ப்ரதிஷேத⁴நம் ।
ந து ப்³ரஹ்மண:,
ஸர்வகல்பநாமூலத்வாத் ।
ந ச அத்ர இயமாஶங்கா கர்தவ்யா —
கத²ம் ஹி ஶாஸ்த்ரம் ஸ்வயமேவ ப்³ரஹ்மணோ ரூபத்³வயம் த³ர்ஶயித்வா,
ஸ்வயமேவ புந: ப்ரதிஷேத⁴தி — ‘
ப்ரக்ஷாலநாத்³தி⁴ பங்கஸ்ய தூ³ராத³ஸ்பர்ஶநம் வரம்’
இதி —
யத: நேத³ம் ஶாஸ்த்ரம் ப்ரதிபாத்³யத்வேந ப்³ரஹ்மணோ ரூபத்³வயம் நிர்தி³ஶதி,
லோகப்ரஸித்³த⁴ம் து இத³ம் ரூபத்³வயம் ப்³ரஹ்மணி கல்பிதம் பராம்ருஶதி ப்ரதிஷேத்⁴யத்வாய ஶுத்³த⁴ப்³ரஹ்மஸ்வரூபப்ரதிபாத³நாய ச —
இதி நிரவத்³யம் ।
த்³வௌ ச ஏதௌ ப்ரதிஷேதௌ⁴ யதா²ஸம்க்²யந்யாயேந த்³வே அபி மூர்தாமூர்தே ப்ரதிஷேத⁴த: ।
யத்³வா பூர்வ: ப்ரதிஷேதோ⁴ பூ⁴தராஶிம் ப்ரதிஷேத⁴தி,
உத்தரோ வாஸநாராஶிம் ।
அத²வா ‘நேதி நேதி’ (ப்³ரு. உ. 2 । 3 । 6) இதி வீப்ஸா இயம் — ‘
இதி’
இதி யாவத்கிஞ்சித் உத்ப்ரேக்ஷ்யதே,
தத்ஸர்வம் ந ப⁴வதீத்யர்த²: —
பரிக³ணிதப்ரதிஷேதே⁴ ஹி க்ரியமாணே,
யதி³ நைதத்³ப்³ரஹ்ம,
கிமந்யத்³ப்³ரஹ்ம ப⁴வேதி³தி ஜிஜ்ஞாஸா ஸ்யாத் ।
வீப்ஸாயாம் து ஸத்யாம் ஸமஸ்தஸ்ய விஷயஜாதஸ்ய ப்ரதிஷேதா⁴த் அவிஷய: ப்ரத்யகா³த்மா ப்³ரஹ்மேதி,
ஜிஜ்ஞாஸா நிவர்ததே ।
தஸ்மாத் ப்ரபஞ்சமேவ ப்³ரஹ்மணி கல்பிதம் ப்ரதிஷேத⁴தி,
பரிஶிநஷ்டி ப்³ரஹ்ம —
இதி நிர்ணய: ॥
இதஶ்ச ஏஷ ஏவ நிர்ணய:,
யத: —
தத: ப்ரதிஷேதா⁴த் ,
பூ⁴யோ ப்³ரஹ்ம ப்³ரவீதி —
‘அந்யத்பரமஸ்தி’ (ப்³ரு. உ. 2 । 3 । 6) இதி ।
அபா⁴வாவஸாநே ஹி ப்ரதிஷேதே⁴ க்ரியமாணே கிமந்யத்பரமஸ்தீதி ப்³ரூயாத் ।
தத்ரைஷா அக்ஷரயோஜநா — ‘
நேதி நேதி’
இதி ப்³ரஹ்ம ஆதி³ஶ்ய,
தமேவ ஆதே³ஶம் புநர்நிர்வக்தி । ‘
நேதி நேதி’
இத்யஸ்ய கோ(அ)ர்த²: ?
ந ஹி ஏதஸ்மாத்³ப்³ரஹ்மணோ வ்யதிரிக்தமஸ்தீத்யத: ‘
நேதி நேதி’
இத்யுச்யதே,
ந புந: ஸ்வயமேவ நாஸ்தி —
இத்யர்த²: ।
தச்ச த³ர்ஶயதி —
அந்யத்பரம் அப்ரதிஷித்³த⁴ம் ப்³ரஹ்ம அஸ்தீதி ।
யதா³ புநரேவமக்ஷராணி யோஜ்யந்தே —
ந ஹி,
ஏதஸ்மாத் ‘
இதி ந’ ‘
இதி ந’
இதி ப்ரபஞ்சப்ரதிஷேத⁴ரூபாத் ஆதே³ஶநாத் ,
அந்யத்பரமாதே³ஶநம் ப்³ரஹ்மண: அஸ்தீதி —
ததா³, ‘
ததோ ப்³ரவீதி ச பூ⁴ய:’
இத்யேதத் நாமதே⁴யவிஷயம் யோஜயிதவ்யம் —
‘அத² நாமதே⁴யம் ஸத்யஸ்ய ஸத்யமிதி ப்ராணா வை ஸத்யம் தேஷாமேஷ ஸத்யம்’ (ப்³ரு. உ. 2 । 1 । 20) இதி ஹி ப்³ரவீதி —
இதி ।
தச்ச ப்³ரஹ்மாவஸாநே ப்ரதிஷேதே⁴ ஸமஞ்ஜஸம் ப⁴வதி ।
அபா⁴வாவஸாநே து ப்ரதிஷேதே⁴,
கிம் ‘
ஸத்யஸ்ய ஸத்யம்’
இத்யுச்யேத ?
தஸ்மாத்³ப்³ரஹ்மாவஸாந: அயம் ப்ரதிஷேத⁴:,
நாபா⁴வாவஸாந: —
இத்யத்⁴யவஸ்யாம: ॥ 22 ॥
அபி ச ஸம்ராத⁴நே ப்ரத்யக்ஷாநுமாநாப்⁴யாம் ॥ 24 ॥
நநு ஸம்ராத்⁴யஸம்ராத⁴கபா⁴வாப்⁴யுபக³மாத்பரேதராத்மநோரந்யத்வம் ஸ்யாதி³தி; நேத்யுச்யதே —
ப்ரகாஶாதி³வச்சாவைஶேஷ்யம் ப்ரகாஶஶ்ச கர்மண்யப்⁴யாஸாத் ॥ 25 ॥
யதா² ப்ரகாஶாகாஶஸவித்ருப்ரப்⁴ருதய: அங்கு³லிகரகோத³கப்ரப்⁴ருதிஷு கர்மஸு உபாதி⁴பூ⁴தேஷு ஸவிஶேஷா இவாவபா⁴ஸந்தே, ந ச ஸ்வாபா⁴விகீமவிஶேஷாத்மதாம் ஜஹதி; ஏவமுபாதி⁴நிமித்த ஏவாயமாத்மபே⁴த³:, ஸ்வதஸ்து ஐகாத்ம்யமேவ । ததா² ஹி வேதா³ந்தேஷு அப்⁴யாஸேந அஸக்ருத் ஜீவப்ராஜ்ஞயோரபே⁴த³: ப்ரதிபாத்³யதே ॥ 25 ॥
அதோ(அ)நந்தேந ததா² ஹி லிங்க³ம் ॥ 26 ॥
உப⁴யவ்யபதே³ஶாத்த்வஹிகுண்ட³லவத் ॥ 27 ॥
ப்ரகாஶாஶ்ரயவத்³வா தேஜஸ்த்வாத் ॥ 28 ॥
அத²வா ப்ரகாஶாஶ்ரயவதே³தத்ப்ரதிபத்தவ்யம் — யதா² ப்ரகாஶ: ஸாவித்ர: ததா³ஶ்ரயஶ்ச ஸவிதா நாத்யந்தபி⁴ந்நௌ, உப⁴யோரபி தேஜஸ்த்வாவிஶேஷாத்; அத² ச பே⁴த³வ்யபதே³ஶபா⁴ஜௌ ப⁴வத: — ஏவமிஹாபீதி ॥ 28 ॥
பூர்வவத்³வா ॥ 29 ॥
யதா² வா பூர்வமுபந்யஸ்தம் — ‘ப்ரகாஶாதி³வச்சாவைஶேஷ்யம்’ இதி, ததை²வ ஏதத்³ப⁴விதுமர்ஹதி । ததா² ஹி அவித்³யாக்ருதத்வாத்³ப³ந்த⁴ஸ்ய வித்³யயா மோக்ஷ உபபத்³யதே । யதி³ புந: பரமார்த²த ஏவ ப³த்³த⁴: கஶ்சிதா³த்மா அஹிகுண்ட³லந்யாயேந பரஸ்ய ஆத்மந: ஸம்ஸ்தா²நபூ⁴த:, ப்ரகாஶாஶ்ரயந்யாயேந ச ஏகதே³ஶபூ⁴தோ(அ)ப்⁴யுபக³ம்யேத । தத: பாரமார்தி²கஸ்ய ப³ந்த⁴ஸ்ய திரஸ்கர்துமஶக்யத்வாத் மோக்ஷஶாஸ்த்ரவையர்த்²யம் ப்ரஸஜ்யேத । ந சாத்ர உபா⁴வபி பே⁴தா³பே⁴தௌ³ ஶ்ருதி: துல்யவத்³வ்யபதி³ஶதி । அபே⁴த³மேவ ஹி ப்ரதிபாத்³யத்வேந நிர்தி³ஶதி, பே⁴த³ம் து பூர்வப்ரஸித்³த⁴மேவாநுவத³தி அர்தா²ந்தரவிவக்ஷயா । தஸ்மாத்ப்ரகாஶாதி³வச்சாவைஶேஷ்யமித்யேஷ ஏவ ஸித்³தா⁴ந்த: ॥ 29 ॥
யதே³தத் நிரஸ்தஸமஸ்தப்ரபஞ்சம் ப்³ரஹ்ம நிர்தா⁴ரிதம் , அஸ்மாத்பரம் அந்யத்தத்த்வமஸ்தி நாஸ்தீதி ஶ்ருதிவிப்ரதிபத்தே: ஸம்ஶய: । காநிசித்³தி⁴ வாக்யாநி ஆபாதேநைவ ப்ரதிபா⁴ஸமாநாநி ப்³ரஹ்மணோ(அ)பி பரம் அந்யத்தத்த்வம் ப்ரதிபாத³யந்தீவ । தேஷாம் ஹி பரிஹாரமபி⁴தா⁴துமயமுபக்ரம: க்ரியதே —
பரமத: ஸேதூந்மாநஸம்ப³ந்த⁴பே⁴த³வ்யபதே³ஶேப்⁴ய: ॥ 31 ॥
ஏவம் ப்ராப்தே, ப்ரதிபாத்³யதே —
ஸாமாந்யாத்து ॥ 32 ॥
துஶப்³தே³ந ப்ரத³ர்ஶிதாம் ப்ராப்திம் நிருணத்³தி⁴ ।
ந ப்³ரஹ்மணோ(அ)ந்யத் கிஞ்சித்³ப⁴விதுமர்ஹதி,
ப்ரமாணாபா⁴வாத் —
ந ஹ்யந்யஸ்யாஸ்தித்வே கிஞ்சித்ப்ரமாணமுபலபா⁴மஹே ।
ஸர்வஸ்ய ஹி ஜநிமதோ வஸ்துஜாதஸ்ய ஜந்மாதி³ ப்³ரஹ்மணோ ப⁴வதீதி நிர்தா⁴ரிதம் ,
அநந்யத்வம் ச காரணாத் கார்யஸ்ய ।
ந ச ப்³ரஹ்மவ்யதிரிக்தம் கிஞ்சித் அஜம் ஸம்ப⁴வதி,
‘ஸதே³வ ஸோம்யேத³மக்³ர ஆஸீதே³கமேவாத்³விதீயம்’ (சா². உ. 6 । 2 । 1) இத்யவதா⁴ரணாத் ।
ஏகவிஜ்ஞாநேந ச ஸர்வவிஜ்ஞாநப்ரதிஜ்ஞாநாத் ந ப்³ரஹ்மவ்யதிரிக்தவஸ்த்வஸ்தித்வமவகல்பதே ।
நநு ஸேத்வாதி³வ்யபதே³ஶா: ப்³ரஹ்மவ்யதிரிக்தம் தத்த்வம் ஸூசயந்தீத்யுக்தம்;
நேத்யுச்யதே —
ஸேதுவ்யபதே³ஶஸ்தாவத் ந ப்³ரஹ்மணோ பா³ஹ்யஸ்ய ஸத்³பா⁴வம் ப்ரதிபாத³யிதும் க்ஷமதே ।
ஸேதுராத்மேதி ஹி ஆஹ,
ந தத: பரமஸ்தீதி ।
தத்ர பரஸ்மிந் அஸதி ஸேதுத்வம் நாவகல்பத இதி பரம் கிமபி கல்ப்யேத ।
ந சைதத் ந்யாய்யம் ।
ஹடோ² ஹி அப்ரஸித்³த⁴கல்பநா ।
அபி ச ஸேதுவ்யபதே³ஶாதா³த்மநோ லௌகிகஸேதுநித³ர்ஶநேந ஸேதுபா³ஹ்யவஸ்துதாம் ப்ரஸஞ்ஜயதா ம்ருத்³தா³ருமயதாபி ப்ராஸங்க்ஷ்யத ।
ந சைதந்ந்யாய்யம் ,
அஜத்வாதி³ஶ்ருதிவிரோதா⁴த் ।
ஸேதுஸாமாந்யாத்து ஸேதுஶப்³த³ ஆத்மநி ப்ரயுக்த இதி ஶ்லிஷ்யதே ।
ஜக³தஸ்தந்மர்யாதா³நாம் ச விதா⁴ரகத்வம் ஸேதுஸாமாந்யமாத்மந: ।
அத: ஸேதுரிவ ஸேது: —
இதி ப்ரக்ருத ஆத்மா ஸ்தூயதே । ‘
ஸேதும் தீர்த்வா’
இத்யபி தரதி: அதிக்ரமாஸம்ப⁴வாத் ப்ராப்நோத்யர்த² ஏவ வர்ததே —
யதா² வ்யாகரணம் தீர்ண இதி ப்ராப்த: உச்யதே,
ந அதிக்ராந்த:,
தத்³வத் ॥ 32 ॥
பு³த்³த்⁴யர்த²: பாத³வத் ॥ 33 ॥
யத³ப்யுக்தம் — உந்மாநவ்யபதே³ஶாத³ஸ்தி பரமிதி, தத்ராபி⁴தீ⁴யதே — உந்மாநவ்யபதே³ஶோ(அ)பி ந ப்³ரஹ்மவ்யதிரிக்தவஸ்த்வஸ்தித்வப்ரதிபத்த்யர்த²: । கிமர்த²ஸ்தர்ஹி ? பு³த்³த்⁴யர்த²:, உபாஸநார்த² இதி யாவத் । சதுஷ்பாத³ஷ்டாஶப²ம் ஷோட³ஶகலமித்யேவம்ரூபா — பு³த்³தி⁴: கத²ம் நு நாம ப்³ரஹ்மணி ஸ்தி²ரா ஸ்யாதி³தி — விகாரத்³வாரேண ப்³ரஹ்மண உந்மாநகல்பநைவ க்ரியதே । ந ஹி அவிகாரே(அ)நந்தே ப்³ரஹ்மணி ஸர்வை: பும்பி⁴: ஶக்யா பு³த்³தி⁴: ஸ்தா²பயிதும் , மந்த³மத்⁴யமோத்தமபு³த்³தி⁴த்வாத் பும்ஸாமிதி । பாத³வத் — யதா² மநஆகாஶயோரத்⁴யாத்மமதி⁴தை³வதம் ச ப்³ரஹ்மப்ரதீகயோராம்நாதயோ:, சத்வாரோ வாகா³த³யோ மந:ஸம்ப³ந்தி⁴ந: பாதா³: கல்ப்யந்தே, சத்வாரஶ்ச அக்³ந்யாத³ய ஆகாஶஸம்ப³ந்தி⁴ந: — ஆத்⁴யாநாய — தத்³வத் । அத²வா பாத³வதி³தி — யதா² கார்ஷாபணே பாத³விபா⁴கோ³ வ்யவஹாரப்ராசுர்யாய கல்ப்யதே — ந ஹி ஸகலேநைவ கார்ஷாபணேந ஸர்வதா³ ஸர்வே ஜநா வ்யவஹர்துமீஶதே, க்ரயவிக்ரயே பரிமாணாநியமாத் — தத்³வதி³த்யர்த²: ॥ 33 ॥
ஸ்தா²நவிஶேஷாத்ப்ரகாஶாதி³வத் ॥ 34 ॥
இஹ ஸூத்ரே த்³வயோரபி ஸம்ப³ந்த⁴பே⁴த³வ்யபதே³ஶயோ: பரிஹாரோ(அ)பி⁴தீ⁴யதே । யத³ப்யுக்தம் — ஸம்ப³ந்த⁴வ்யபதே³ஶாத் பே⁴த³வ்யபதே³ஶாச்ச பரமத: ஸ்யாதி³தி, தத³ப்யஸத்; யத ஏகஸ்யாபி ஸ்தா²நவிஶேஷாபேக்ஷயா ஏதௌ வ்யபதே³ஶாவுபபத்³யேதே । ஸம்ப³ந்த⁴வ்யபதே³ஶே தாவத³யமர்த²: — பு³த்³த்⁴யாத்³யுபாதி⁴ஸ்தா²நவிஶேஷயோகா³து³த்³பூ⁴தஸ்ய விஶேஷவிஜ்ஞாநஸ்ய உபாத்⁴யுபஶமே ய உபஶம:, ஸ பரமாத்மநா ஸம்ப³ந்த⁴: — இத்யுபாத்⁴யபேக்ஷயா உபசர்யதே, ந பரிமிதத்வாபேக்ஷயா । ததா² பே⁴த³வ்யபதே³ஶோ(அ)பி ப்³ரஹ்மண உபாதி⁴பே⁴தா³பேக்ஷயைவ உபசர்யதே, ந ஸ்வரூபபே⁴தா³பேக்ஷயா । ப்ரகாஶாதி³வதி³தி உபமோபாதா³நம் — யதா² ஏகஸ்ய ப்ரகாஶஸ்ய ஸௌர்யஸ்ய சாந்த்³ரமஸஸ்ய வா உபாதி⁴யோகா³து³பஜாதவிஶேஷஸ்ய உபாத்⁴யுபஶமாத்ஸம்ப³ந்த⁴வ்யபதே³ஶோ ப⁴வதி, உபாதி⁴பே⁴தா³ச்ச பே⁴த³வ்யபதே³ஶ: । யதா² வா ஸூசீபாஶாகாஶாதி³ஷூபாத்⁴யபேக்ஷயைவைதௌ ஸம்ப³ந்த⁴பே⁴த³வ்யபதே³ஶௌ ப⁴வத: — தத்³வத் ॥ 34 ॥
ததா²(அ)ந்யப்ரதிஷேதா⁴த் ॥ 36 ॥
அநேந ஸர்வக³தத்வமாயாமஶப்³தா³தி³ப்⁴ய: ॥ 37 ॥
ப²லமத உபபத்தே: ॥ 38 ॥
தஸ்யைவ ப்³ரஹ்மணோ வ்யாவஹாரிக்யாம் ஈஶித்ரீஶிதவ்யவிபா⁴கா³வஸ்தா²யாம் , அயமந்ய: ஸ்வபா⁴வோ வர்ண்யதே । யதே³தத் இஷ்டாநிஷ்டவ்யாமிஶ்ரலக்ஷணம் கர்மப²லம் ஸம்ஸாரகோ³சரம் த்ரிவித⁴ம் ப்ரஸித்³த⁴ம் ஜந்தூநாம் , கிமேதத் கர்மணோ ப⁴வதி, ஆஹோஸ்விதீ³ஶ்வராதி³தி ப⁴வதி விசாரணா । தத்ர தாவத்ப்ரதிபாத்³யதே — ப²லம் அத: ஈஶ்வராத் ப⁴விதுமர்ஹதி । குத: ? உபபத்தே: । ஸ ஹி ஸர்வாத்⁴யக்ஷ: ஸ்ருஷ்டிஸ்தி²திஸம்ஹாராந் விசித்ராந் வித³த⁴த் தே³ஶகாலவிஶேஷாபி⁴ஜ்ஞத்வாத் கர்மிணாம் கர்மாநுரூபம் ப²லம் ஸம்பாத³யதீத்யுபபத்³யதே । கர்மணஸ்து அநுக்ஷணவிநாஶிந: காலாந்தரபா⁴வி ப²லம் ப⁴வதீத்யநுபபந்நம் , அபா⁴வாத்³பா⁴வாநுத்பத்தே: । ஸ்யாதே³தத் — கர்ம விநஶ்யத் ஸ்வகாலமேவ ஸ்வாநுரூபம் ப²லம் ஜநயித்வா விநஶ்யதி, தத்ப²லம் காலாந்தரிதம் கர்த்ரா போ⁴க்ஷ்யத இதி; தத³பி ந பரிஶுத்⁴யதி, ப்ராக்³போ⁴க்த்ருஸம்ப³ந்தா⁴த் ப²லத்வாநுபபத்தே: — யத்காலம் ஹி யத் ஸுக²ம் து³:க²ம் வா ஆத்மநா பு⁴ஜ்யதே, தஸ்யைவ லோகே ப²லத்வம் ப்ரஸித்³த⁴ம் । ந ஹி அஸம்ப³த்³த⁴ஸ்யாத்மநா ஸுக²ஸ்ய து³:க²ஸ்ய வா ப²லத்வம் ப்ரதியந்தி லௌகிகா: । அதோ²ச்யேத — மா பூ⁴த்கர்மாநந்தரம் ப²லோத்பாத³:, கர்மகார்யாத³பூர்வாத்ப²லமுத்பத்ஸ்யத இதி, தத³பி நோபபத்³யதே, அபூர்வஸ்யாசேதநஸ்ய காஷ்ட²லோஷ்டஸமஸ்ய சேதநேநாப்ரவர்திதஸ்ய ப்ரவ்ருத்த்யநுபபத்தே:, தத³ஸ்தித்வே ச ப்ரமாணாபா⁴வாத் । அர்தா²பத்தி: ப்ரமாணமிதி சேத் , ந, ஈஶ்வரஸித்³தே⁴ரர்தா²பத்திக்ஷயாத் ॥ 38 ॥
த⁴ர்மம் ஜைமிநிரத ஏவ ॥ 40 ॥
ஜைமிநிஸ்த்வாசார்யோ த⁴ர்மம் ப²லஸ்ய தா³தாரம் மந்யதே, அத ஏவ ஹேதோ: — ஶ்ருதே: உபபத்தேஶ்ச । ஶ்ரூயதே தாவத³யமர்த²: ‘ஸ்வர்க³காமோ யஜேத’ இத்யேவமாதி³ஷு வாக்யேஷு । தத்ர ச விதி⁴ஶ்ருதேர்விஷயபா⁴வோபக³மாத் யாக³: ஸ்வர்க³ஸ்யோத்பாத³க இதி க³ம்யதே । அந்யதா² ஹி அநநுஷ்டா²த்ருகோ யாக³ ஆபத்³யேத । தத்ர அஸ்ய உபதே³ஶவையர்த்²யம் ஸ்யாத் । நநு அநுக்ஷணவிநாஶிந: கர்மண: ப²லம் நோபபத்³யத இதி, பரித்யக்தோ(அ)யம் பக்ஷ:; நைஷ தோ³ஷ:, ஶ்ருதிப்ராமாண்யாத் — ஶ்ருதிஶ்சேத் ப்ரமாணம் , யதா²யம் கர்மப²லஸம்ப³ந்த⁴: ஶ்ருத உபபத்³யதே, ததா² கல்பயிதவ்ய: । ந ச அநுத்பாத்³ய கிமப்யபூர்வம் கர்ம விநஶ்யத் காலாந்தரிதம் ப²லம் தா³தும் ஶக்நோதி । அத: கர்மணோ வா ஸூக்ஷ்மா காசிது³த்தராவஸ்தா² ப²லஸ்ய வா பூர்வாவஸ்தா² அபூர்வம் நாம அஸ்தீதி தர்க்யதே । உபபத்³யதே ச அயமர்த² உக்தேந ப்ரகாரேண । ஈஶ்வரஸ்து ப²லம் த³தா³தீத்யநுபபந்நம் , அவிசித்ரஸ்ய காரணஸ்ய விசித்ரகார்யாநுபபத்தே: வைஷம்யநைர்க்⁴ருண்யப்ரஸங்கா³த் , அநுஷ்டா²நவையர்த்²யாபத்தேஶ்ச । தஸ்மாத் த⁴ர்மாதே³வ ப²லமிதி ॥ 40 ॥
பூர்வம் து பா³த³ராயணோ ஹேதுவ்யபதே³ஶாத் ॥ 41 ॥
இதி ஶ்ரீமத்பரமஹம்ஸபரிவ்ராஜகாசார்யஸ்ய ஶ்ரீகோ³விந்த³ப⁴க³வத்பூஜ்யபாத³ஶிஷ்யஸ்ய
ஶ்ரீமச்ச²ங்கரப⁴க³வத: க்ருதௌ ஶாரீரகமீமாம்ஸாஸூத்ரபா⁴ஷ்யே
த்ருதீயாத்⁴யாயஸ்ய த்³விதீய: பாத³: ॥
வ்யாக்²யாதம் விஜ்ஞேயஸ்ய ப்³ரஹ்மண: தத்த்வம் ।
இதா³நீம் து ப்ரதிவேதா³ந்தம் விஜ்ஞாநாநி பி⁴த்³யந்தே,
ந வேதி விசார்யதே ।
நநு விஜ்ஞேயம் ப்³ரஹ்ம பூர்வாபராதி³பே⁴த³ரஹிதம் ஏகரஸம் ஸைந்த⁴வக⁴நவத் அவதா⁴ரிதம் ।
தத்ர குதோ விஜ்ஞாநபே⁴தா³பே⁴த³சிந்தாவஸர: ?
ந ஹி கர்மப³ஹுத்வவத் ப்³ரஹ்மப³ஹுத்வமபி வேதா³ந்தேஷு ப்ரதிபிபாத³யிஷிதமிதி ஶக்யம் வக்தும் ,
ப்³ரஹ்மண ஏகத்வாத் ஏகரூபத்வாச்ச ।
ந ச ஏகரூபே ப்³ரஹ்மணி அநேகரூபாணி விஜ்ஞாநாநி ஸம்ப⁴வந்தி ।
ந ஹி அந்யதா² அர்த²: அந்யதா² ஜ்ஞாநம் —
இத்யப்⁴ராந்தம் ப⁴வதி ।
யதி³ புந: ஏகஸ்மிந்ப்³ரஹ்மணி ப³ஹூநி விஜ்ஞாநாநி வேதா³ந்தேஷு ப்ரதிபிபாத³யிஷிதாநி,
தேஷாம் ஏகமப்⁴ராந்தம் ,
ப்⁴ராந்தாநி இதராணீதி அநாஶ்வாஸப்ரஸங்கோ³ வேதா³ந்தேஷு ।
தஸ்மாந்ந தாவத்ப்ரதிவேதா³ந்தம் ப்³ரஹ்மவிஜ்ஞாநபே⁴த³ ஆஶங்கிதும் ஶக்யதே ।
நாப்யஸ்ய சோத³நாத்³யவிஶேஷாத³பே⁴த³ உச்யேத,
ப்³ரஹ்மவிஜ்ஞாநஸ்ய அசோத³நாலக்ஷணத்வாத் ।
அவிதி⁴ப்ரதா⁴நைர்ஹி வஸ்துபர்யவஸாயிபி⁴: ப்³ரஹ்மவாக்யை: ப்³ரஹ்மவிஜ்ஞாநம் ஜந்யத இத்யவோசதா³சார்ய: ‘தத்து ஸமந்வயாத்’ (ப்³ர. ஸூ. 1 । 1 । 4) இத்யத்ர ।
தத்கத²மிமாம் பே⁴தா³பே⁴த³சிந்தாமாரப⁴த இதி ॥
தது³ச்யதே — ஸகு³ணப்³ரஹ்மவிஷயா ப்ராணாதி³விஷயா ச இயம் விஜ்ஞாநபே⁴தா³பே⁴த³சிந்தேத்யதோ³ஷ: । அத்ர ஹி கர்மவத் உபாஸநாநாம் பே⁴தா³பே⁴தௌ³ ஸம்ப⁴வத: । கர்மவதே³வ ச உபாஸநாநி த்³ருஷ்டப²லாநி அத்³ருஷ்டப²லாநி ச உச்யந்தே, க்ரமமுக்திப²லாநி ச காநிசித் ஸம்யக்³ஜ்ஞாநோத்பத்தித்³வாரேண । தேஷு ஏஷா சிந்தா ஸம்ப⁴வதி — கிம் ப்ரதிவேதா³ந்தம் விஜ்ஞாநபே⁴த³:, ஆஹோஸ்வித் நேதி ॥
தத்ர பூர்வபக்ஷஹேதவஸ்தாவது³பந்யஸ்யந்தே — நாம்நஸ்தாவத் பே⁴த³ப்ரதிபத்திஹேதுத்வம் ப்ரஸித்³த⁴ம் ஜ்யோதிராதி³ஷு । அஸ்தி ச அத்ர வேதா³ந்தாந்தரவிஹிதேஷு விஜ்ஞாநேஷு அந்யத³ந்யத் நாம — தைத்திரீயகம் வாஜஸநேயகம் கௌது²மகம் கௌஷீதகம் ஶாட்யாயநகமித்யேவமாதி³ । ததா² ரூபபே⁴தோ³(அ)பி கர்மபே⁴த³ஸ்ய ப்ரதிபாத³க: ப்ரஸித்³த⁴: — ‘வைஶ்வதே³வ்யாமிக்ஷா வாஜிப்⁴யோ வாஜிநம்’ இத்யேவமாதி³ஷு । அஸ்தி ச அத்ர ரூபபே⁴த³: । தத்³யதா² — கேசிச்சா²கி²ந: பஞ்சாக்³நிவித்³யாயாம் ஷஷ்ட²மபரமக்³நிமாமநந்தி, அபரே புந: பஞ்சைவ பட²ந்தி । ததா² ப்ராணஸம்வாதா³தி³ஷு கேசித் ஊநாந்வாகா³தீ³நாமநந்தி, கேசித³தி⁴காந் । ததா² த⁴ர்மவிஶேஷோ(அ)பி கர்மபே⁴த³ஸ்ய ப்ரதிபாத³க ஆஶங்கித: காரீர்யாதி³ஷு । அஸ்தி ச அத்ர த⁴ர்மவிஶேஷ:; யதா² ஆத²ர்வணிகாநாம் ஶிரோவ்ரதமிதி । ஏவம் புநருக்த்யாத³யோ(அ)பி பே⁴த³ஹேதவ: யதா²ஸம்ப⁴வம் வேதா³ந்தாந்தரேஷு யோஜயிதவ்யா: । தஸ்மாத் ப்ரதிவேதா³ந்தம் விஜ்ஞாநபே⁴த³ இத்யேவம் ப்ராப்தே, ப்³ரூம: —
ஸர்வவேதா³ந்தப்ரத்யயம் சோத³நாத்³யவிஶேஷாத் ॥ 1 ॥
ஸர்வவேதா³ந்தப்ரத்யயாநி விஜ்ஞாநாநி தஸ்மிந் தஸ்மிந் வேதா³ந்தே தாநி தாந்யேவ ப⁴விதுமர்ஹந்தி ।
குத: ?
சோத³நாத்³யவிஶேஷாத் ।
ஆதி³க்³ரஹணேந ஶாகா²ந்தராதி⁴கரணஸித்³தா⁴ந்தஸூத்ரோதி³தா அபே⁴த³ஹேதவ இஹாக்ருஷ்யந்தே —
ஸம்யோக³ரூபசோத³நாக்²யா(அ)விஶேஷாதி³த்யர்த²: ।
யதா² ஏகஸ்மிந்நக்³நிஹோத்ரே ஶாகா²பே⁴தே³(அ)பி புருஷப்ரயத்நஸ்தாத்³ருஶ ஏவ சோத்³யதே —
ஜுஹுயாதி³தி,
ஏவம் ‘யோ ஹ வை ஜ்யேஷ்ட²ம் ச ஶ்ரேஷ்ட²ம் ச வேத³’ (சா². உ. 5 । 1 । 1) இதி வாஜஸநேயிநாம் ச²ந்தோ³கா³நாம் ச தாத்³ருஶ்யேவ சோத³நா ।
ப்ரயோஜநஸம்யோகோ³(அ)ப்யவிஶிஷ்ட ஏவ —
‘ஜ்யேஷ்ட²ஶ்ச ஶ்ரேஷ்ட²ஶ்ச ஸ்வாநாம் ப⁴வதி’ (ப்³ரு. உ. 6 । 1 । 1) இதி ।
ரூபமப்யுப⁴யத்ர ததே³வ விஜ்ஞாநஸ்ய,
யது³த ஜ்யேஷ்ட²ஶ்ரேஷ்டா²தி³கு³ணவிஶேஷணாந்விதம் ப்ராணதத்த்வம் —
யதா² ச த்³ரவ்யதே³வதே யாக³ஸ்ய ரூபம் ,
ஏவம் விஜ்ஞேயம் ரூபம் விஜ்ஞாநஸ்ய ।
தேந ஹி தத் ரூப்யதே ।
ஸமாக்²யாபி ஸைவ —
ப்ராணவித்³யேதி ।
தஸ்மாத் ஸர்வவேதா³ந்தப்ரத்யயத்வம் விஜ்ஞாநாநாம் ।
ஏவம் பஞ்சாக்³நிவித்³யா வைஶ்வாநரவித்³யா ஶாண்டி³ல்யவித்³யேத்யேவமாதி³ஷு யோஜயிதவ்யம் ।
யே து நாமரூபாத³யோ பே⁴த³ஹேத்வாபா⁴ஸா:,
தே ப்ரத²ம ஏவ காண்டே³ ‘ந நாம்நா ஸ்யாத³சோத³நாபி⁴தா⁴நத்வாத்’ (ஜை॰ஸூ॰2-4-10)இத்யாரப்⁴ய பரிஹ்ருதா: ॥ 1 ॥
இஹாபி கஞ்சித்³விஶேஷமாஶங்க்ய பரிஹரதி —
பே⁴தா³ந்நேதி சேந்நைகஸ்யாமபி ॥ 2 ॥
ஸ்யாதே³தத் —
ஸர்வவேதா³ந்தப்ரத்யயத்வம் விஜ்ஞாநாநாம் கு³ணபே⁴தா³த் நோபபத்³யதே ।
ததா² ஹி —
வாஜஸநேயிந: பஞ்சாக்³நிவித்³யாம் ப்ரஸ்துத்ய ஷஷ்ட²மபரமக்³நிமாமநந்தி —
‘தஸ்யாக்³நிரேவாக்³நிர்ப⁴வதி’ (ப்³ரு. உ. 6 । 2 । 14) இத்யாதி³நா ।
ச²ந்தோ³கா³ஸ்து தம் ந ஆமநந்தி,
பஞ்சஸம்க்²யயைவ ச தே உபஸம்ஹரந்தி —
‘அத² ஹ ய ஏதாநேவம் பம்சாக்³நீந்வேத³’ (சா². உ. 5 । 10 । 10) இதி ।
யேஷாம் ச ஸ கு³ணோ(அ)ஸ்தி,
யேஷாம் ச நாஸ்தி,
கத²முப⁴யேஷாமேகா வித்³யோபபத்³யேத ?
ந ச அத்ர கு³ணோபஸம்ஹார: ஶக்யதே ப்ரத்யேதும் ,
பஞ்சஸம்க்²யாவிரோதா⁴த் ।
ததா² ப்ராணஸம்வாதே³ ஶ்ரேஷ்டா²த் அந்யாந் சதுர: ப்ராணாந் வாக்சக்ஷு:ஶ்ரோத்ரமநாம்ஸி ச²ந்தோ³கா³ ஆமநந்தி ।
வாஜஸநேயிநஸ்து பஞ்சமமப்யாமநந்தி —
‘ரேதோ வை ப்ரஜாதி: ப்ரஜாயதே ஹ ப்ரஜயா பஶுபி⁴ர்ய ஏவம் வேத³’ (ப்³ரு. உ. 6 । 1 । 6) இதி ।
ஆவாபோத்³வாபபே⁴தா³ச்ச வேத்³யபே⁴தோ³ ப⁴வதி,
வேத்³யபே⁴தா³ச்ச வித்³யாபே⁴த³:,
த்³ரவ்யதே³வதாபே⁴தா³தி³வ யாக³ஸ்யேதி சேத் —
நைஷ தோ³ஷ:;
யத ஏகஸ்யாமபி வித்³யாயாமேவம்ஜாதீயகோ கு³ணபே⁴த³ உபபத்³யதே ।
யத்³யபி ஷஷ்ட²ஸ்யாக்³நேருபஸம்ஹாரோ ந ஸம்ப⁴வதி,
ததா²பி த்³யுப்ரப்⁴ருதீநாம் பஞ்சாநாமக்³நீநாம் உப⁴யத்ர ப்ரத்யபி⁴ஜ்ஞாயமாநத்வாத் ந வித்³யாபே⁴தோ³ ப⁴விதுமர்ஹதி ।
ந ஹி ஷோட³ஶிக்³ரஹணாக்³ரஹணயோரதிராத்ரோ பி⁴த்³யதே ।
பட்²யதே(அ)பி ச ஷஷ்டோ²(அ)க்³நி: ச²ந்தோ³கை³: —
‘தம் ப்ரேதம் தி³ஷ்டமிதோ(அ)க்³நய ஏவ ஹரந்தி’ (சா². உ. 5 । 9 । 2) இதி ।
வாஜஸநேயிநஸ்து ஸாம்பாதி³கேஷு பஞ்சஸ்வக்³நிஷு அநுவ்ருத்தாயா: ஸமித்³தூ⁴மாதி³கல்பநாயா நிவ்ருத்தயே ‘தஸ்யாக்³நிரேவாக்³நிர்ப⁴வதி ஸமித்ஸமித்’ (ப்³ரு. உ. 6 । 2 । 14) இத்யாதி³ ஸமாமநந்தி ।
ஸ நித்யாநுவாத³: ।
அதா²ப்யுபாஸநார்த² ஏஷ வாத³:,
ததா²பி ஸ கு³ண: ஶக்யதே ச²ந்தோ³கை³ரப்யுபஸம்ஹர்தும் ।
ந ச அத்ர பஞ்சஸம்க்²யாவிரோத⁴ ஆஶங்க்ய: ।
ஸாம்பாதி³காக்³ந்யபி⁴ப்ராயா ஹி ஏஷா பஞ்சஸம்க்²யா நித்யாநுவாத³பூ⁴தா,
ந விதி⁴ஸமவாயிநீ —
இத்யதோ³ஷ: ।
ஏவம் ப்ராணஸம்வாதா³தி³ஷ்வபி அதி⁴கஸ்ய கு³ணஸ்ய இதரத்ரோபஸம்ஹாரோ ந விருத்⁴யதே ।
ந ச ஆவாபோத்³வாபபே⁴தா³த்³வேத்³யபே⁴தோ³ வித்³யாபே⁴த³ஶ்ச ஆஶங்க்ய:,
கஸ்யசித்³வேத்³யாம்ஶஸ்ய ஆவாபோத்³வாபயோரபி பூ⁴யஸோ வேத்³யராஶேரபே⁴தா³வக³மாத் ।
தஸ்மாதை³கவித்³யமேவ ॥ 2 ॥
ஸ்வாத்⁴யாயஸ்ய ததா²த்வேந ஹி ஸமாசாரே(அ)தி⁴காராச்ச ஸவவச்ச தந்நியம: ॥ 3 ॥
யத³ப்யுக்தம் —
ஆத²ர்வணிகாநாம் வித்³யாம் ப்ரதி ஶிரோவ்ரதாத்³யபேக்ஷணாத் அந்யேஷாம் ச தத³நபேக்ஷணாத் வித்³யாபே⁴த³ இதி,
தத்ப்ரத்யுச்யதே ।
ஸ்வாத்⁴யாயஸ்ய ஏஷ த⁴ர்ம:,
ந வித்³யாயா: ।
கத²மித³மவக³ம்யதே ?
யத:,
ததா²த்வேந ஸ்வாத்⁴யாயத⁴ர்மத்வேந,
ஸமாசாரே வேத³வ்ரதோபதே³ஶபரே க்³ரந்தே²,
ஆத²ர்வணிகா: ‘
இத³மபி வேத³வ்ரதத்வேந வ்யாக்²யாதம்’
இதி ஸமாமநந்தி ।
‘நைதத³சீர்ணவ்ரதோ(அ)தீ⁴தே’ (மு. உ. 3 । 2 । 11) இதி ச அதி⁴க்ருதவிஷயாதே³தச்ச²ப்³தா³த் அத்⁴யயநஶப்³தா³ச்ச ஸ்வோபநிஷத³த்⁴யயநத⁴ர்ம ஏவ ஏஷ இதி நிர்தா⁴ர்யதே ।
நநு ‘தேஷாமேவைதாம் ப்³ரஹ்மவித்³யாம் வதே³த ஶிரோவ்ரதம் விதி⁴வத்³யைஸ்து சீர்ணம்’ (மு. உ. 3 । 2 । 10) இதி ப்³ரஹ்மவித்³யாஸம்யோக³ஶ்ரவணாத் ,
ஏகைவ ஸர்வத்ர ப்³ரஹ்மவித்³யேதி,
ஸங்கீர்யேத ஏஷ த⁴ர்ம: —
ந ;
தத்ராபி ஏதாமிதி ப்ரக்ருதப்ரத்யவமர்ஶாத் ।
ப்ரக்ருதத்வம் ச ப்³ரஹ்மவித்³யாயா: க்³ரந்த²விஶேஷாபேக்ஷம் —
இதி க்³ரந்த²விஶேஷஸம்யோக்³யேவ ஏஷ த⁴ர்ம: ।
ஸவவச்ச தந்நியம இதி நித³ர்ஶநநிர்தே³ஶ: —
யதா² ச ஸவா: ஸப்த ஸௌர்யாத³ய: ஶதௌத³நபர்யந்தா: வேதா³ந்தரோதி³தத்ரேதாக்³ந்யநபி⁴ஸம்ப³ந்தா⁴த் ஆத²ர்வணோதி³தைகாக்³ந்யபி⁴ஸம்ப³ந்தா⁴ச்ச ஆத²ர்வணிகாநாமேவ நியம்யந்தே,
ததை²வ அயமபி த⁴ர்ம: ஸ்வாத்⁴யாயவிஶேஷஸம்ப³ந்தா⁴த் தத்ரைவ நியம்யதே ।
தஸ்மாத³ப்யநவத்³யம் வித்³யைகத்வம் ॥ 3 ॥
உபஸம்ஹாரோ(அ)ர்தா²பே⁴தா³த்³விதி⁴ஶேஷவத்ஸமாநே ச ॥ 5 ॥
இத³ம் ப்ரயோஜநஸூத்ரம் । ஸ்தி²தே சைவம் ஸர்வவேதா³ந்தப்ரத்யயத்வே ஸர்வவிஜ்ஞாநாநாம் , அந்யத்ரோதி³தாநாம் விஜ்ஞாநகு³ணாநாம் , அந்யத்ராபி ஸமாநே விஜ்ஞாநே உபஸம்ஹாரோ ப⁴வதி । அர்தா²பே⁴தா³த் — ய ஏவ ஹி தேஷாம் கு³ணாநாமேகத்ர அர்தோ² விஶிஷ்டவிஜ்ஞாநோபகார:, ஸ ஏவ அந்யத்ராபி । உப⁴யத்ராபி ஹி ததே³வைகம் விஜ்ஞாநம் । தஸ்மாது³பஸம்ஹார: । விதி⁴ஶேஷவத் — யதா² விதி⁴ஶேஷாணாமக்³நிஹோத்ராதி³த⁴ர்மாணாம் , ததே³வ ஏகமக்³நிஹோத்ராதி³ கர்ம ஸர்வத்ரேதி, அர்தா²பே⁴தா³த் உபஸம்ஹார:; ஏவமிஹாபி । யதி³ ஹி விஜ்ஞாநபே⁴தோ³ ப⁴வேத் , ததோ விஜ்ஞாநாந்தரநிப³த்³த⁴த்வாத்³கு³ணாநாம் , ப்ரக்ருதிவிக்ருதிபா⁴வாபா⁴வாச்ச ந ஸ்யாது³பஸம்ஹார: । விஜ்ஞாநைகத்வே து நைவமிதி । அஸ்யைவ து ப்ரயோஜநஸூத்ரஸ்ய ப்ரபஞ்ச: ‘ஸர்வாபே⁴தா³த்’ இத்யாரப்⁴ய ப⁴விஷ்யதி ॥ 5 ॥
அந்யதா²த்வம் ஶப்³தா³தி³தி சேந்நாவிஶேஷாத் ॥ 6 ॥
வாஜஸநேயகே ‘தே ஹ தே³வா ஊசுர்ஹந்தாஸுராந்யஜ்ஞ உத்³கீ³தே²நாத்யயாமேதி’ (ப்³ரு. உ. 1 । 3 । 1) ‘தே ஹ வாசமூசுஸ்த்வம் ந உத்³கா³ய’ (ப்³ரு. உ. 1 । 3 । 2) இதி ப்ரக்ரம்ய,
வாகா³தீ³ந்ப்ராணாந் அஸுரபாப்மவித்³த⁴த்வேந நிந்தி³த்வா,
முக்²யப்ராணபரிக்³ரஹ: பட்²யதே —
‘அத² ஹேமமாஸந்யம் ப்ராணமூசுஸ்த்வம் ந உத்³கா³யேதி ததே²தி தேப்⁴ய ஏஷ ப்ராண உத³கா³யத்’ (ப்³ரு. உ. 1 । 3 । 7) இதி ।
ததா² சா²ந்தோ³க்³யே(அ)பி ‘தத்³த⁴ தே³வா உத்³கீ³த²மாஜஹ்ருரநேநைநாநபி⁴ப⁴விஷ்யாம:’ (சா². உ. 1 । 2 । 1) இதி ப்ரக்ரம்ய,
இதராந்ப்ராணாந் அஸுரபாப்மவித்³த⁴த்வேந நிந்தி³த்வா,
ததை²வ முக்²யப்ராணபரிக்³ரஹ: பட்²யதே —
‘அத² ஹ ய ஏவாயம் முக்²ய: ப்ராணஸ்தமுத்³கீ³த²முபாஸாஞ்சக்ரிரே’ (சா². உ. 1 । 2 । 7) இதி ।
உப⁴யத்ராபி ச ப்ராணப்ரஶம்ஸயா ப்ராணவித்³யாவிதி⁴ரத்⁴யவஸீயதே ।
தத்ர ஸம்ஶய: —
கிமத்ர வித்³யாபே⁴த³: ஸ்யாத் ,
ஆஹோஸ்வித் வித்³யைகத்வமிதி ।
கிம் தாவத்ப்ராப்தம் ?
பூர்வேண ந்யாயேந வித்³யைகத்வமிதி ।
நநு ந யுக்தம் வித்³யைகத்வம் ,
ப்ரக்ரமபே⁴தா³த் ।
அந்யதா² ஹி ப்ரக்ரமந்தே வாஜஸநேயிந:,
அந்யதா² ச²ந்தோ³கா³: —
‘த்வம் ந உத்³கா³ய’ (ப்³ரு. உ. 1 । 3 । 2) இதி வாஜஸநேயிந உத்³கீ³த²ஸ்ய கர்த்ருத்வேந ப்ராணமாமநந்தி,
ச²ந்தோ³கா³ஸ்து உத்³கீ³த²த்வேந ‘தமுத்³கீ³த²முபாஸாஞ்சக்ரிரே’ (சா². உ. 1 । 2 । 7) இதி,
தத்கத²ம் வித்³யைகத்வம் ஸ்யாதி³தி சேத் —
நைஷ தோ³ஷ:;
ந ஹி ஏதாவதா விஶேஷேண வித்³யைகத்வம் அபக³ச்ச²தி,
அவிஶேஷஸ்யாபி ப³ஹுதரஸ்ய ப்ரதீயமாநத்வாத் ।
ததா² ஹி —
தே³வாஸுரஸங்க்³ராமோபக்ரமத்வம் ,
அஸுராத்யயாபி⁴ப்ராய:,
உத்³கீ³தோ²பந்யாஸ:,
வாகா³தி³ஸங்கீர்தநம் ,
தந்நிந்த³யா முக்²யப்ராணவ்யபாஶ்ரய:,
தத்³வீர்யாச்ச அஸுரவித்⁴வம்ஸநம் அஶ்மலோஷ்டநித³ர்ஶநேந —
இத்யேவம் ப³ஹவோ(அ)ர்தா² உப⁴யத்ராப்யவிஶிஷ்டா: ப்ரதீயந்தே ।
வாஜஸநேயகே(அ)பி ச உத்³கீ³த²ஸாமாநாதி⁴கரண்யம் ப்ராணஸ்ய ஶ்ருதம் —
‘ஏஷ உ வா உத்³கீ³த²:’ (ப்³ரு. உ. 1 । 3 । 23) இதி ।
தஸ்மாச்சா²ந்தோ³க்³யே(அ)பி கர்த்ருத்வம் லக்ஷயிதவ்யம் ।
தஸ்மாச்ச வித்³யைகத்வமிதி ॥ 6 ॥
ந வா ப்ரகரணபே⁴தா³த்பரோவரீயஸ்த்வாதி³வத் ॥ 7 ॥
ந வா வித்³யைகத்வமத்ர ந்யாய்யம் ।
வித்³யாபே⁴த³ ஏவ அத்ர ந்யாய்ய: ।
கஸ்மாத் ?
ப்ரகரணபே⁴தா³த் ,
ப்ரக்ரமபே⁴தா³தி³த்யர்த²: ।
ததா² ஹி இஹ ப்ரக்ரமபே⁴தோ³ த்³ருஶ்யதே —
சா²ந்தோ³க்³யே தாவத் —
‘ஓமித்யேதத³க்ஷரமுத்³கீ³த²முபாஸீத’ (சா². உ. 1 । 1 । 1) இத்யேவமுத்³கீ³தா²வயவஸ்ய ஓம்காரஸ்ய உபாஸ்யத்வம் ப்ரஸ்துத்ய,
ரஸதமாதி³கு³ணோபவ்யாக்²யாநம் தத்ர க்ருத்வா,
‘க²ல்வேதஸ்யைவாக்ஷரஸ்யோபவ்யாக்²யாநம் ப⁴வதி’ (சா². உ. 1 । 1 । 10) இதி புநரபி தமேவ உத்³கீ³தா²வயவமோம்காரமநுவர்த்ய,
தே³வாஸுராக்²யாயிகாத்³வாரேண தம் ‘ப்ராணமுத்³கீ³த²முபாஸாஞ்சக்ரிரே’ (சா². உ. 1 । 2 । 2) இத்யாஹ ।
தத்ர யதி³ உத்³கீ³த²ஶப்³தே³ந ஸகலா ப⁴க்திரபி⁴ப்ரேயேத,
தஸ்யாஶ்ச கர்தா உத்³கா³தா ருத்விக்,
தத உபக்ரமஶ்சோபருத்⁴யேத,
லக்ஷணா ச ப்ரஸஜ்யேத ।
உபக்ரமதந்த்ரேண ச ஏகஸ்மிந்வாக்யே உபஸம்ஹாரேண ப⁴விதவ்யம் ।
தஸ்மாத் அத்ர தாவத் உத்³கீ³தா²வயவே ஓம்காரே ப்ராணத்³ருஷ்டிருபதி³ஶ்யதே —
வாஜஸநேயகே து உத்³கீ³த²ஶப்³தே³ந அவயவக்³ரஹணே காரணாபா⁴வாத் ஸகலைவ ப⁴க்திராவேத்³யதே ।
‘த்வம் ந உத்³கா³ய’ (ப்³ரு. உ. 1 । 3 । 2) இத்யபி தஸ்யா: கர்தா உத்³கா³தா ருத்விக் ப்ராணத்வேந நிரூப்யத இதி —
ப்ரஸ்தா²நாந்தரம் ।
யத³பி தத்ர உத்³கீ³த²ஸாமாநாதி⁴கரண்யம் ப்ராணஸ்ய,
தத³பி உத்³கா³த்ருத்வேநைவ தி³த³ர்ஶயிஷிதஸ்ய ப்ராணஸ்ய ஸர்வாத்மத்வப்ரதிபாத³நார்த²மிதி ந வித்³யைகத்வமாவஹதி ।
ஸகலப⁴க்திவிஷய ஏவ ச தத்ராபி உத்³கீ³த²ஶப்³த³ இதி வைஷம்யம் ।
ந ச ப்ராணஸ்யோத்³கா³த்ருத்வம் அஸம்ப⁴வேந ஹேதுநா பரித்யஜ்யேத,
உத்³கீ³த²பா⁴வவத் உத்³கா³த்ருபா⁴வஸ்யாபி உபாஸநார்த²த்வேந உபதி³ஶ்யமாநத்வாத் ।
ப்ராணவீர்யேணைவ ச உத்³கா³தா ஔத்³கா³த்ரம் கரோதீதி நாஸ்த்யஸம்ப⁴வ: ।
ததா² ச தத்ரைவ ஶ்ராவிதம் —
‘வாசா ச ஹ்யேவ ஸ ப்ராணேந சோத³கா³யத்’ (ப்³ரு. உ. 1 । 3 । 24) இதி ।
ந ச விவக்ஷிதார்த²பே⁴தே³(அ)வக³ம்யமாநே வாக்யச்சா²யாநுகாரமாத்ரேண ஸமாநார்த²த்வமத்⁴யவஸாதும் யுக்தம் ।
ததா² ஹி —
அப்⁴யுத³யவாக்யே பஶுகாமவாக்யே ச ‘
த்ரேதா⁴ தண்டு³லாந்விப⁴ஜேத்³யே மத்⁴யமா: ஸ்யுஸ்தாநக்³நயே தா³த்ரே புரோடா³ஶமஷ்டாகபாலம் குர்யாத்’
இத்யாதி³நிர்தே³ஶஸாம்யே(அ)பி,
உபக்ரமபே⁴தா³த் அப்⁴யுத³யவாக்யே தே³வதாபநயோ(அ)த்⁴யவஸித:,
பஶுகாமவாக்யே து யாக³விதி⁴: —
ததா² இஹாபி உபக்ரமபே⁴தா³த் வித்³யாபே⁴த³: ।
பரோவரீயஸ்த்வாதி³வத் —
யதா² பரமாத்மத்³ருஷ்ட்யத்⁴யாஸஸாம்யே(அ)பி,
‘ஆகாஶோ ஹ்யேவைப்⁴யோ ஜ்யாயாநாகாஶ: பராயணம்’ (சா². உ. 1 । 9 । 1) ‘ஸ ஏஷ பரோவரீயாநுத்³கீ³த²: ஸ ஏஷோ(அ)நந்த:’ (சா². உ. 1 । 9 । 2) இதி பரோவரீயஸ்த்வாதி³கு³ணவிஶிஷ்டம் உத்³கீ³தோ²பாஸநம் அக்ஷ்யாதி³த்யக³தஹிரண்யஶ்மஶ்ருத்வாதி³கு³ணவிஶிஷ்டோத்³கீ³தோ²பாஸநாத் பி⁴ந்நம் ।
ந ச இதரேதரகு³ணோபஸம்ஹார ஏகஸ்யாமபி ஶாகா²யாம் —
தத்³வத் ஶாகா²ந்தரஸ்தே²ஷ்வபி ஏவம்ஜாதீயகேஷு உபாஸநேஷ்விதி ॥ 7 ॥
ஸம்ஜ்ஞாதஶ்சேத்தது³க்தமஸ்தி து தத³பி ॥ 8 ॥
அதோ²ச்யேத —
ஸம்ஜ்ஞைகத்வாத் வித்³யைகத்வமத்ர ந்யாய்யம் ,
உத்³கீ³த²வித்³யேதி ஹ்யுப⁴யத்ராபி ஏகா ஸம்ஜ்ஞேதி,
தத³பி நோபபத்³யதே ।
உக்தம் ஹ்யேதத் —
‘ந வா ப்ரகரணபே⁴தா³த்பரோவரீயஸ்த்வாதி³வத்’ (ப்³ர. ஸூ. 3 । 3 । 7) இதி ।
ததே³வ ச அத்ர ந்யாய்யதரம் ।
ஶ்ருத்யக்ஷராநுக³தம் ஹி தத் ।
ஸம்ஜ்ஞைகத்வம் து ஶ்ருத்யக்ஷரபா³ஹ்யம் உத்³கீ³த²ஶப்³த³மாத்ரப்ரயோகா³த் லௌகிகைர்வ்யவஹர்த்ருபி⁴ருபசர்யதே ।
அஸ்தி ச ஏதத்ஸம்ஜ்ஞைகத்வம் ப்ரஸித்³த⁴பே⁴தே³ஷ்வபி பரோவரீயஸ்த்வாத்³யுபாஸநேஷு —
உத்³கீ³த²வித்³யேதி ।
ததா² ப்ரஸித்³த⁴பே⁴தா³நாமபி அக்³நிஹோத்ரத³ர்ஶபூர்ணமாஸாதீ³நாம் காட²கைகக்³ரந்த²பரிபடி²தாநாம் காட²கஸம்ஜ்ஞைகத்வம் த்³ருஶ்யதே,
ததே²ஹாபி ப⁴விஷ்யதி ।
யத்ர து நாஸ்தி கஶ்சித் ஏவம்ஜாதீயகோ பே⁴த³ஹேது:,
தத்ர ப⁴வது ஸம்ஜ்ஞைகத்வாத் வித்³யைகத்வம் —
யதா² ஸம்வர்க³வித்³யாதி³ஷு ॥ 8 ॥
வ்யாப்தேஶ்ச ஸமஞ்ஜஸம் ॥ 9 ॥
‘ஓமித்யேதத³க்ஷரமுத்³கீ³த²முபாஸீத’ (சா². உ. 1 । 1 । 1) இத்யத்ர அக்ஷரோத்³கீ³த²ஶப்³த³யோ: ஸாமாநாதி⁴கரண்யே ஶ்ரூயமாணே அத்⁴யாஸாபவாதை³கத்வவிஶேஷணபக்ஷாணாம் ப்ரதிபா⁴ஸநாத் கதமோ(அ)த்ர பக்ஷோ ந்யாய்ய: ஸ்யாதி³தி விசார: ।
தத்ர அத்⁴யாஸோ நாம —
த்³வயோர்வஸ்துநோ: அநிவர்திதாயாமேவ அந்யதரபு³த்³தௌ⁴ அந்யதரபு³த்³தி⁴ரத்⁴யஸ்யதே ।
யஸ்மிந் இதரபு³த்³தி⁴ரத்⁴யஸ்யதே,
அநுவர்தத ஏவ தஸ்மிந் தத்³பு³த்³தி⁴:,
அத்⁴யஸ்தேதரபு³த்³தா⁴வபி ।
யதா² நாம்நி ப்³ரஹ்மபு³த்³தா⁴வத்⁴யஸ்யமாநாயாமபி அநுவர்தத ஏவ நாமபு³த்³தி⁴:,
ந ப்³ரஹ்மபு³த்³த்⁴யா நிவர்ததே —
யதா² வா ப்ரதிமாதி³ஷு விஷ்ண்வாதி³பு³த்³த்⁴யத்⁴யாஸ: —
ஏவமிஹாபி அக்ஷரே உத்³கீ³த²பு³த்³தி⁴ரத்⁴யஸ்யதே,
உத்³கீ³தே² வா அக்ஷரபு³த்³தி⁴ரிதி ।
அபவாதோ³ நாம —
யத்ர கஸ்மிம்ஶ்சித்³வஸ்துநி பூர்வநிவிஷ்டாயாம் மித்²யாபு³த்³தௌ⁴ நிஶ்சிதாயாம் ,
பஶ்சாது³பஜாயமாநா யதா²ர்தா² பு³த்³தி⁴: பூர்வநிவிஷ்டாயா மித்²யாபு³த்³தே⁴: நிவர்திகா ப⁴வதி —
யதா² தே³ஹேந்த்³ரியஸங்கா⁴தே ஆத்மபு³த்³தி⁴:,
ஆத்மந்யேவ ஆத்மபு³த்³த்⁴யா பஶ்சாத்³பா⁴விந்யா ‘தத்த்வமஸி’ (சா². உ. 6 । 8 । 7) இத்யநயா யதா²ர்த²பு³த்³த்⁴யா நிவர்த்யதே —
யதா² வா தி³க்³ப்⁴ராந்திபு³த்³தி⁴: தி³க்³யாதா²த்ம்யபு³த்³த்⁴யா நிவர்த்யதே —
ஏவமிஹாபி அக்ஷரபு³த்³த்⁴யா உத்³கீ³த²பு³த்³தி⁴ர்நிவர்த்யேத,
உத்³கீ³த²பு³த்³த்⁴யா வா அக்ஷரபு³த்³தி⁴ரிதி ।
ஏகத்வம் து அக்ஷரோத்³கீ³த²ஶப்³த³யோரநதிரிக்தார்த²வ்ருத்தித்வம் —
யதா² த்³விஜோத்தமோ ப்³ராஹ்மணோ பூ⁴மிதே³வ இதி ।
விஶேஷணம் புந: ஸர்வவேத³வ்யாபிந ஓமித்யேதஸ்யாக்ஷரஸ்ய க்³ரஹணப்ரஸங்கே³ ஔத்³கா³த்ரவிஶேஷஸ்ய ஸமர்பணம் —
யதா² நீலம் யது³த்பலம் ததா³நயேதி,
ஏவமிஹாபி உத்³கீ³தோ² ய ஓம்கார: தமுபாஸீதேதி ।
ஏவமேதஸ்மிந்ஸாமாநாதி⁴கரண்யவாக்யே விம்ருஶ்யமாநே,
ஏதே பக்ஷா: ப்ரதிபா⁴ந்தி ।
தத்ராந்யதமநிர்தா⁴ரணகாரணாபா⁴வாத் அநிர்தா⁴ரணப்ராப்தௌ இத³முச்யதே —
வ்யாப்தேஶ்ச ஸமஞ்ஜஸமிதி ।
சஶப்³தோ³(அ)யம் துஶப்³த³ஸ்தா²நநிவேஶீ பக்ஷத்ரயவ்யாவர்தநப்ரயோஜந: ।
ததி³ஹ த்ரய: பக்ஷா: ஸாவத்³யா இதி பர்யுத³ஸ்யந்தே ।
விஶேஷணபக்ஷ ஏவைகோ நிரவத்³ய இத்யுபாதீ³யதே ।
தத்ராத்⁴யாஸே தாவத் —
யா பு³த்³தி⁴: இதரத்ர அத்⁴யஸ்யதே,
தச்ச²ப்³த³ஸ்ய லக்ஷணாவ்ருத்தித்வம் ப்ரஸஜ்யேத,
தத்ப²லம் ச கல்ப்யேத ।
ஶ்ரூயத ஏவ ப²லம் ‘ஆபயிதா ஹ வை காமாநாம் ப⁴வதி’ (சா². உ. 1 । 1 । 7) இத்யாதி³,
இதி சேத் —
ந ;
தஸ்ய அந்யப²லத்வாத் ।
ஆப்த்யாதி³த்³ருஷ்டிப²லம் ஹி தத் ,
நோத்³கீ³தா²த்⁴யாஸப²லம் ।
அபவாதே³(அ)பி ஸமாந: ப²லாபா⁴வ: ।
மித்²யாஜ்ஞாநநிவ்ருத்தி: ப²லமிதி சேத் ,
ந;
புருஷார்தோ²பயோகா³நவக³மாத்;
ந ச கதா³சித³பி ஓம்காராத் ஓம்காரபு³த்³தி⁴ர்நிவர்ததே,
உத்³கீ³தா²த்³வா உத்³கீ³த²பு³த்³தி⁴: ।
ந சேத³ம் வாக்யம் வஸ்துதத்த்வப்ரதிபாத³நபரம் ,
உபாஸநாவிதி⁴பரத்வாத் ।
நாபி ஏகத்வபக்ஷ: ஸங்க³ச்ச²தே ।
நிஷ்ப்ரயோஜநம் ஹி ததா³ ஶப்³த³த்³வயோச்சாரணம் ஸ்யாத் ,
ஏகேநைவ விவக்ஷிதார்த²ஸமர்பணாத் ।
ந ச ஹௌத்ரவிஷயே ஆத்⁴வர்யவவிஷயே வா அக்ஷரே ஓம்காரஶப்³த³வாச்யே உத்³கீ³த²ஶப்³த³ப்ரஸித்³தி⁴ரஸ்தி,
நாபி ஸகலாயாம் ஸாம்நோ த்³விதீயாயாம் ப⁴க்தௌ உத்³கீ³த²ஶப்³த³வாச்யாயாம் ஓம்காரஶப்³த³ப்ரஸித்³தி⁴:,
யேநாநதிரிக்தார்த²தா ஸ்யாத் ।
பரிஶேஷாத்³விஶேஷணபக்ஷ: பரிக்³ருஹ்யதே,
வ்யாப்தே: ஸர்வவேத³ஸாதா⁴ரண்யாத் ।
ஸர்வவ்யாப்யக்ஷரமிஹ மா ப்ரஸஞ்ஜி —
இத்யத உத்³கீ³த²ஶப்³தே³ந அக்ஷரம் விஶேஷ்யதே —
கத²ம் நாம உத்³கீ³தா²வயவபூ⁴த ஓம்காரோ க்³ருஹ்யேதேதி ।
நந்வஸ்மிந்நபி பக்ஷே ஸமாநா லக்ஷணா,
உத்³கீ³த²ஶப்³த³ஸ்ய அவயவலக்ஷணார்த²த்வாத்;
ஸத்யமேவமேதத்;
லக்ஷணாயாமபி து ஸந்நிகர்ஷவிப்ரகர்ஷௌ ப⁴வத ஏவ ।
அத்⁴யாஸபக்ஷே ஹி அர்தா²ந்தரபு³த்³தி⁴ரர்தா²ந்தரே நிக்ஷிப்யத இதி விப்ரக்ருஷ்டா லக்ஷணா,
விஶேஷணபக்ஷே து அவயவிவசநேந ஶப்³தே³ந அவயவ: ஸமர்ப்யத இதி ஸந்நிக்ருஷ்டா ।
ஸமுதா³யேஷு ஹி ப்ரவ்ருத்தா: ஶப்³தா³ அவயவேஷ்வபி ப்ரவர்தமாநா த்³ருஷ்டா: படக்³ராமாதி³ஷு ।
அதஶ்ச வ்யாப்தேர்ஹேதோ: ‘
ஓமித்யேதத³க்ஷரம்’
இத்யேதஸ்ய ‘
உத்³கீ³த²ம்’
இத்யேதத்³விஶேஷணமிதி ஸமஞ்ஜஸமேதத் ,
நிரவத்³யமித்யர்த²: ॥ 9 ॥
ஸர்வாபே⁴தா³த³ந்யத்ரேமே ॥ 10 ॥
வாஜிநாம் ச²ந்தோ³கா³நாம் ச ப்ராணஸம்வாதே³ ஶ்ரைஷ்ட்²யகு³ணாந்விதஸ்ய ப்ராணஸ்ய உபாஸ்யத்வமுக்தம் ।
வாகா³த³யோ(அ)பி ஹி தத்ர வஸிஷ்ட²த்வாதி³கு³ணாந்விதா உக்தா: ।
தே ச கு³ணா: ப்ராணே புந: ப்ரத்யர்பிதா: —
‘யத்³வா அஹம் வஸிஷ்டா²ஸ்மி த்வம் தத்³வஸிஷ்டோ²(அ)ஸி’ (ப்³ரு. உ. 6 । 1 । 14) இத்யாதி³நா ।
அந்யேஷாமபி து ஶாகி²நாம் கௌஷீதகிப்ரப்⁴ருதீநாம் ப்ராணஸம்வாதே³ஷு ‘அதா²தோ நி:ஶ்ரேயஸாதா³நமேதா ஹ வை தே³வதா அஹம்ஶ்ரேயஸே விவத³மாநா:’ (கௌ. உ. 2 । 14) இத்யேவம்ஜாதீயகேஷு ப்ராணஸ்ய ஶ்ரைஷ்ட்²யமுக்தம் ,
ந த்விமே வஸிஷ்ட²த்வாத³யோ(அ)பி கு³ணா உக்தா: ।
தத்ர ஸம்ஶய: —
கிமிமே வஸிஷ்ட²த்வாத³யோ கு³ணா: க்வசிது³க்தா அந்யத்ராபி அஸ்யேரந் ,
உத நாஸ்யேரந்நிதி ।
தத்ர ப்ராப்தம் தாவத் —
நாஸ்யேரந்நிதி ।
குத: ?
ஏவம்ஶப்³த³ஸம்யோகா³த் । ‘
அதோ² ய ஏவம் வித்³வாந்ப்ராணே நி:ஶ்ரேயஸம் விதி³த்வா’
இதி தத்ர தத்ர ஏவம்ஶப்³தே³ந வேத்³யம் வஸ்து நிவேத்³யதே ।
ஏவம்ஶப்³த³ஶ்ச ஸந்நிஹிதாவலம்ப³ந: ந ஶாகா²ந்தரபரிபடி²தம் ஏவம்ஜாதீயகம் கு³ணஜாதம் ஶக்நோதி நிவேத³யிதும் ।
தஸ்மாத் ஸ்வப்ரகரணஸ்தை²ரேவ கு³ணைர்நிராகாங்க்ஷத்வமித்யேவம் ப்ராப்தே ப்ரத்யாஹ —
அஸ்யேரந் இமே கு³ணா: க்வசிது³க்தா வஸிஷ்ட²த்வாத³ய: அந்யத்ராபி । குத: ? ஸர்வாபே⁴தா³த் — ஸர்வத்ரைவ ஹி ததே³வ ஏகம் ப்ராணவிஜ்ஞாநமபி⁴ந்நம் ப்ரத்யபி⁴ஜ்ஞாயதே, ப்ராணஸம்வாதா³தி³ஸாரூப்யாத் । அபே⁴தே³ ச விஜ்ஞாநஸ்ய கத²ம் இமே கு³ணா: க்வசிது³க்தா அந்யத்ர ந அஸ்யேரந் । நநு ஏவம்ஶப்³த³: தத்ர தத்ர பே⁴தே³ந ஏவம்ஜாதீயகம் கு³ணஜாதம் வேத்³யத்வாய ஸமர்பயதீத்யுக்தம்; அத்ரோச்யதே — யத்³யபி கௌஷீதகிப்³ராஹ்மணக³தேந ஏவம்ஶப்³தே³ந வாஜஸநேயிப்³ராஹ்மணக³தம் கு³ணஜாதம் அஸம்ஶப்³தி³தம் அஸந்நிஹிதத்வாத் , ததா²பி தஸ்மிந்நேவ விஜ்ஞாநே வாஜஸநேயிப்³ராஹ்மணக³தேந ஏவம்ஶப்³தே³ந தத் ஸம்ஶப்³தி³தமிதி — ந பரஶாகா²க³தமபி அபி⁴ந்நவிஜ்ஞாநாவப³த்³த⁴ம் கு³ணஜாதம் ஸ்வஶாகா²க³தாத்³விஶிஷ்யதே । ந சைவம் ஸதி ஶ்ருதஹாநி: அஶ்ருதகல்பநா வா ப⁴வதி । ஏகஸ்யாமபி ஹி ஶாகா²யாம் ஶ்ருதா கு³ணா: ஶ்ருதா ஏவ ஸர்வத்ர ப⁴வந்தி, கு³ணவதோ பே⁴தா³பா⁴வாத் । ந ஹி தே³வத³த்த: ஶௌர்யாதி³கு³ணத்வேந ஸ்வதே³ஶே ப்ரஸித்³த⁴: தே³ஶாந்தரம் க³த: தத்³தே³ஶ்யைரவிபா⁴விதஶௌர்யாதி³கு³ணோ(அ)பி அதத்³கு³ணோ ப⁴வதி । யதா² ச தத்ர பரிசயவிஶேஷாத் தே³ஶாந்தரே(அ)பி தே³வத³த்தகு³ணா விபா⁴வ்யந்தே, ஏவம் அபி⁴யோக³விஶேஷாத் ஶாகா²ந்தரே(அ)ப்யுபாஸ்யா கு³ணா: ஶாகா²ந்தரே(அ)ப்யஸ்யேரந் । தஸ்மாதே³கப்ரதா⁴நஸம்ப³த்³தா⁴ த⁴ர்மா ஏகத்ராப்யுச்யமாநா: ஸர்வத்ரைவ உபஸம்ஹர்தவ்யா இதி ॥ 10 ॥
ஆநந்தா³த³ய: ப்ரதா⁴நஸ்ய ॥ 11 ॥
ப்³ரஹ்மஸ்வரூபப்ரதிபாத³நபராஸு ஶ்ருதிஷு ஆநந்த³ரூபத்வம் விஜ்ஞாநக⁴நத்வம் ஸர்வக³தத்வம் ஸர்வாத்மத்வமித்யேவம்ஜாதீயகா ப்³ரஹ்மணோ த⁴ர்மா: க்வசித் கேசித் ஶ்ரூயந்தே । தேஷு ஸம்ஶய: — கிமாநந்தா³த³யோ ப்³ரஹ்மத⁴ர்மா: யத்ர யாவந்த: ஶ்ரூயந்தே தாவந்த ஏவ தத்ர ப்ரதிபத்தவ்யா:, கிம் வா ஸர்வே ஸர்வத்ரேதி । தத்ர யதா²ஶ்ருதிவிபா⁴க³ம் த⁴ர்மப்ரதிபத்தௌ ப்ராப்தாயாம் , இத³முச்யதே — ஆநந்தா³த³ய: ப்ரதா⁴நஸ்ய ப்³ரஹ்மணோ த⁴ர்மா: ஸர்வே ஸர்வத்ர ப்ரதிபத்தவ்யா: । கஸ்மாத் ? ஸர்வாபே⁴தா³தே³வ — ஸர்வத்ர ஹி ததே³வ ஏகம் ப்ரதா⁴நம் விஶேஷ்யம் ப்³ரஹ்ம ந பி⁴த்³யதே । தஸ்மாத் ஸார்வத்ரிகத்வம் ப்³ரஹ்மத⁴ர்மாணாம் — தேநைவ பூர்வாதி⁴கரணோதி³தேந தே³வத³த்தஶௌர்யாதி³நித³ர்ஶநேந ॥ 11 ॥
ப்ரியஶிரஸ்த்வாத்³யப்ராப்திருபசயாபசயௌ ஹி பே⁴தே³ ॥ 12 ॥
ப்ரியஶிரஸ்த்வாதீ³நாம் த⁴ர்மாணாம் தைத்திரீயகே ஆம்நாதாநாம் நாஸ்தி அந்யத்ர ப்ராப்தி:,
யத்காரணம் —
ப்ரியம் மோத³: ப்ரமோத³ ஆநந்த³ இத்யேதே —
பரஸ்பராபேக்ஷயா போ⁴க்த்ரந்தராபேக்ஷயா ச உபசிதாபசிதரூபா உபலப்⁴யந்தே ।
உபசயாபசயௌ ச ஸதி பே⁴தே³ ஸம்ப⁴வத: ।
நிர்பே⁴த³ம் து ப்³ரஹ்ம ‘ஏகமேவாத்³விதீயம்’ (சா². உ. 6 । 2 । 1) இத்யாதி³ஶ்ருதிப்⁴ய: ।
ந ச ஏதே ப்ரியஶிரஸ்த்வாத³யோ ப்³ரஹ்மத⁴ர்மா: ।
கோஶத⁴ர்மாஸ்து ஏதே இத்யுபதி³ஷ்டமஸ்மாபி⁴: ‘ஆநந்த³மயோ(அ)ப்⁴யாஸாத்’ (ப்³ர. ஸூ. 1 । 1 । 12) இத்யத்ர ।
அபி ச பரஸ்மிந் ப்³ரஹ்மணி சித்தாவதாரோபாயமாத்ரத்வேந ஏதே பரிகல்ப்யந்தே,
ந த்³ரஷ்டவ்யத்வேந ।
ஏவமபி ஸுதராமந்யத்ராப்ராப்தி: ப்ரியஶிரஸ்த்வாதீ³நாம் ।
ப்³ரஹ்மத⁴ர்மாம்ஸ்து ஏதாந்க்ருத்வா ந்யாயமாத்ரமித³ம் ஆசார்யேண ப்ரத³ர்ஶிதம் —
ப்ரியஶிரஸ்த்வாத்³யப்ராப்திரிதி ।
ஸ ச ந்யாய: அந்யேஷு நிஶ்சிதேஷு ப்³ரஹ்மத⁴ர்மேஷு உபாஸநாயோபதி³ஶ்யமாநேஷு நேதவ்ய: —
ஸம்யத்³வாமத்வாதி³ஷு ஸத்யகாமத்வாதி³ஷு ச ।
தேஷு ஹி ஸத்யபி உபாஸ்யஸ்ய ப்³ரஹ்மண ஏகத்வே,
ப்ரக்ரமபே⁴தா³து³பாஸநாபே⁴தே³ ஸதி,
ந அந்யோந்யத⁴ர்மாணாம் அந்யோந்யத்ர ப்ராப்தி: ।
யதா² ச த்³வே நார்யௌ ஏகம் ந்ருபதிமுபாஸாதே —
ச²த்ரேண அந்யா சாமரேண அந்யா —
தத்ரோபாஸ்யைகத்வே(அ)பி உபாஸநபே⁴தோ³ த⁴ர்மவ்யவஸ்தா² ச ப⁴வதி —
ஏவமிஹாபீதி ।
உபசிதாபசிதகு³ணத்வம் ஹி ஸதி பே⁴த³வ்யவஹாரே ஸகு³ணே ப்³ரஹ்மண்யுபபத்³யதே,
ந நிர்கு³ணே பரஸ்மிந்ப்³ரஹ்மணி ।
அதோ ந ஸத்யகாமத்வாதீ³நாம் த⁴ர்மாணாம் க்வசிச்ச்²ருதாநாம் ஸர்வத்ர ப்ராப்திரித்யர்த²: ॥ 12 ॥
இதரே த்வர்த²ஸாமாந்யாத் ॥ 13 ॥
இதரே து ஆநந்தா³த³யோ த⁴ர்மா ப்³ரஹ்மஸ்வரூபப்ரதிபாத³நாயைவ உச்யமாநா:, அர்த²ஸாமாந்யாத் ப்ரதிபாத்³யஸ்ய ப்³ரஹ்மணோ த⁴ர்மிண ஏகத்வாத் , ஸர்வே ஸர்வத்ர ப்ரதீயேரந்நிதி வைஷம்யம் — ப்ரதிபத்திமாத்ரப்ரயோஜநா ஹி தே இதி ॥ 13 ॥
ஆத்⁴யாநாய ப்ரயோஜநாபா⁴வாத் ॥ 14 ॥
புருஷ ஏவ ஹி ஏப்⁴ய: ஸர்வேப்⁴ய: பர: ப்ரதிபாத்³யத இதி யுக்தம் ,
ந ப்ரத்யேகமேஷாம் பரத்வப்ரதிபாத³நம் ।
கஸ்மாத் ?
ப்ரயோஜநாபா⁴வாத் ।
ந ஹி இதரேஷு பரத்வேந ப்ரதிபந்நேஷு கிஞ்சித்ப்ரயோஜநம் த்³ருஶ்யதே,
ஶ்ரூயதே வா ।
புருஷே து இந்த்³ரியாதி³ப்⁴ய: பரஸ்மிந் ஸர்வாநர்த²வ்ராதாதீதே ப்ரதிபந்நே த்³ருஶ்யதே ப்ரயோஜநம் ,
மோக்ஷஸித்³தி⁴: ।
ததா² ச ஶ்ருதி: —
‘நிசாய்ய தம் ம்ருத்யுமுகா²த்ப்ரமுச்யதே’ (க. உ. 1 । 3 । 15) இதி ।
அபி ச பரப்ரதிஷேதே⁴ந காஷ்டா²ஶப்³தே³ந ச புருஷவிஷயமாத³ரம் த³ர்ஶயந் புருஷப்ரதிபத்த்யர்தை²வ பூர்வாபரப்ரவாஹோக்திரிதி த³ர்ஶயதி ।
ஆத்⁴யாநாயேதி —
ஆத்⁴யாநபூர்வகாய ஸம்யக்³த³ர்ஶநாயேத்யர்த²: ।
ஸம்யக்³த³ர்ஶநார்த²மேவ ஹி இஹ ஆத்⁴யாநமுபதி³ஶ்யதே,
ந து ஆத்⁴யாநமேவ ஸ்வப்ரதா⁴நம் ॥ 14 ॥
ஆத்மக்³ருஹீதிரிதரவது³த்தராத் ॥ 16 ॥
ஐதரேயகே ஶ்ரூயதே —
‘ஆத்மா வா இத³மேக ஏவாக்³ர ஆஸீந்நாந்யத்கிஞ்சந மிஷத்ஸ ஈக்ஷத லோகாந்நு ஸ்ருஜா இதி’ (ஐ. உ. 1 । 1 । 1) ‘ஸ இமாம்ல்லோகாநஸ்ருஜதாம்போ⁴ மரீசீர்மரமாப:’ (ஐ. உ. 1 । 1 । 2) இத்யாதி³ ।
தத்ர ஸம்ஶய: —
கிம் பர ஏவாத்மா இஹ ஆத்மஶப்³தே³நாபி⁴லப்யதே,
உத அந்ய: கஶ்சிதி³தி ।
கிம் தாவத்ப்ராப்தம் ?
ந பரமாத்மா இஹ ஆத்மஶப்³தா³பி⁴லப்யோ ப⁴விதுமர்ஹதீதி ।
கஸ்மாத் ?
வாக்யாந்வயத³ர்ஶநாத் ।
நநு வாக்யாந்வய: ஸுதராம் பரமாத்மவிஷயோ த்³ருஶ்யதே,
ப்ராகு³த்பத்தே: ஆத்மைகத்வாவதா⁴ரணாத் ,
ஈக்ஷணபூர்வகஸ்ரஷ்ட்ருத்வவசநாச்ச;
நேத்யுச்யதே,
லோகஸ்ருஷ்டிவசநாத் —
பரமாத்மநி ஹி ஸ்ரஷ்டரி பரிக்³ருஹ்யமாணே,
மஹாபூ⁴தஸ்ருஷ்டி: ஆதௌ³ வக்தவ்யா ।
லோகஸ்ருஷ்டிஸ்து இஹ ஆதா³வுச்யதே ।
லோகாஶ்ச மஹாபூ⁴தஸந்நிவேஶவிஶேஷா: ।
ததா² ச அம்ப⁴:ப்ரப்⁴ருதீந் லோகத்வேநைவ நிர்ப்³ரவீதி —
‘அதோ³(அ)ம்ப⁴: பரேண தி³வம்’ (ஐ. உ. 1 । 1 । 2) இத்யாதி³நா ।
லோகஸ்ருஷ்டிஶ்ச பரமேஶ்வராதி⁴ஷ்டி²தேந அபரேண கேநசிதீ³ஶ்வரேண க்ரியத இதி ஶ்ருதிஸ்ம்ருத்யோருபலப்⁴யதே ।
ததா² ஹி ஶ்ருதிர்ப⁴வதி —
‘ஆத்மைவேத³மக்³ர ஆஸீத்புருஷவித⁴:’ (ப்³ரு. உ. 1 । 4 । 1) இத்யாத்³யா ।
ஸ்ம்ருதிரபி —
‘ஸ வை ஶரீரீ ப்ரத²ம: ஸ வை புருஷ உச்யதே । ஆதி³கர்தா ஸ பூ⁴தாநாம் ப்³ரஹ்மாக்³ரே ஸமவர்தத’(மா॰பு॰ 45-64) இதி ।
ஐதரேயிணோ(அ)பி ‘
அதா²தோ ரேதஸ: ஸ்ருஷ்டி: ப்ரஜாபதே ரேதோ தே³வா:’
இத்யத்ர பூர்வஸ்மிந்ப்ரகரணே ப்ரஜாபதிகர்த்ருகாம் விசித்ராம் ஸ்ருஷ்டிமாமநந்தி ।
ஆத்மஶப்³தோ³(அ)பி தஸ்மிந்ப்ரயுஜ்யமாநோ த்³ருஶ்யதே —
‘ஆத்மைவேத³மக்³ர ஆஸீத்புருஷவித⁴:’ (ப்³ரு. உ. 1 । 4 । 1) இத்யத்ர ।
ஏகத்வாவதா⁴ரணமபி ப்ராகு³த்பத்தே: ஸ்வவிகாராபேக்ஷமுபபத்³யதே ।
ஈக்ஷணமபி தஸ்ய சேதநத்வாப்⁴யுபக³மாது³பபந்நம் ।
அபி ச ‘
தாப்⁴யோ கா³மாநயத்’ ‘
தாப்⁴யோ(அ)ஶ்வமாநயத்’ ‘
தாப்⁴ய: புருஷமாநயத்’ ‘
தா அப்³ருவந்’
இத்யேவம்ஜாதீயகோ பூ⁴யாந் வ்யாபாரவிஶேஷ: லௌகிகேஷு விஶேஷவத்ஸு ஆத்மஸு ப்ரஸித்³த⁴: இஹாநுக³ம்யதே ।
தஸ்மாத் விஶேஷவாநேவ கஶ்சிதி³ஹ ஆத்மா ஸ்யாதி³த்யேவம் ப்ராப்தே ப்³ரூம: —
அந்வயாதி³தி சேத்ஸ்யாத³வதா⁴ரணாத் ॥ 17 ॥
அபரா யோஜநா —
ஆத்மக்³ருஹீதிரிதரவது³த்தராத் ।
வாஜஸநேயகே ‘கதம ஆத்மேதி யோ(அ)யம் விஜ்ஞாநமய: ப்ராணேஷு ஹ்ருத்³யந்தர்ஜ்யோதி: புருஷ:’ (ப்³ரு. உ. 4 । 3 । 7) இத்யாத்மஶப்³தே³நோபக்ரம்ய,
தஸ்யைவ ஸர்வஸங்க³விநிர்முக்தத்வப்ரதிபாத³நேந ப்³ரஹ்மாத்மதாமவதா⁴ரயதி ।
ததா² ஹி உபஸம்ஹரதி —
‘ஸ வா ஏஷ மஹாநஜ ஆத்மா(அ)ஜரோ(அ)மரோ(அ)ம்ருதோ(அ)ப⁴யோ ப்³ரஹ்ம’ (ப்³ரு. உ. 4 । 4 । 25) இதி ।
சா²ந்தோ³க்³யே து ‘ஸதே³வ ஸோம்யேத³மக்³ர ஆஸீதே³கமேவாத்³விதீயம்’ (சா². உ. 6 । 2 । 1) இதி அந்தரேணைவாத்மஶப்³த³ம் உபக்ரம்ய உத³ர்கே ‘ஸ ஆத்மா தத்த்வமஸி’ (சா². உ. 6 । 8 । 7) இதி தாதா³த்ம்யமுபதி³ஶதி ।
தத்ர ஸம்ஶய: —
துல்யார்த²த்வம் கிமநயோராம்நாநயோ: ஸ்யாத் ,
அதுல்யார்த²த்வம் வேதி ।
அதுல்யார்த²த்வமிதி தாவத் ப்ராப்தம் ,
அதுல்யத்வாதா³ம்நாநயோ: ।
ந ஹி ஆம்நாநவைஷம்யே ஸதி அர்த²ஸாம்யம் யுக்தம் ப்ரதிபத்தும் ,
ஆம்நாநதந்த்ரத்வாத³ர்த²பரிக்³ரஹஸ்ய ।
வாஜஸநேயகே ச ஆத்மஶப்³தோ³பக்ரமாத் ஆத்மதத்த்வோபதே³ஶ இதி க³ம்யதே ।
சா²ந்தோ³க்³யே து உபக்ரமவிபர்யயாத் உபதே³ஶவிபர்யய: ।
நநு ச²ந்தோ³கா³நாமபி அஸ்த்யுத³ர்கே தாதா³த்ம்யோபதே³ஶ இத்யுக்தம்;
ஸத்யமுக்தம் ,
உபக்ரமதந்த்ரத்வாது³பஸம்ஹாரஸ்ய,
தாதா³த்ம்யஸம்பத்தி: ஸா —
இதி மந்யதே ।
ததா² ப்ராப்தே,
அபி⁴தீ⁴யதே —
ஆத்மக்³ருஹீதி: ‘ஸதே³வ ஸோம்யேத³மக்³ர ஆஸீத்’ (சா². உ. 6 । 2 । 1) இத்யத்ர ச்ச²ந்தோ³கா³நாமபி ப⁴விதுமர்ஹதி ।
இதரவத் —
யதா² ‘கதம ஆத்மா’ (ப்³ரு. உ. 4 । 3 । 7) இத்யத்ர வாஜஸநேயிநாமாத்மக்³ருஹீதி:,
ததை²வ ।
கஸ்மாத் ?
உத்தராத் தாதா³த்ம்யோபதே³ஶாத் ।
அந்வயாதி³தி சேத்ஸ்யாத³வதா⁴ரணாத் —
யது³க்தம் ,
உபக்ரமாந்வயாத் உபக்ரமே ச ஆத்மஶப்³த³ஶ்ரவணாபா⁴வாத் ந ஆத்மக்³ருஹீதிரிதி,
தஸ்ய க: பரிஹார இதி சேத் ,
ஸோ(அ)பி⁴தீ⁴யதே —
ஸ்யாத³வதா⁴ரணாதி³தி ।
ப⁴வேது³பபந்நா இஹ ஆத்மக்³ருஹீதி:,
அவதா⁴ரணாத் ।
ததா² ஹி —
‘யேநாஶ்ருதꣳ ஶ்ருதம் ப⁴வத்யமதம் மதமவிஜ்ஞாதம் விஜ்ஞாதம்’ (சா². உ. 6 । 1 । 3) இத்யேகவிஜ்ஞாநேந ஸர்வவிஜ்ஞாநமவதா⁴ர்ய,
தத்ஸம்பிபாத³யிஷயா ‘
ஸதே³வ’
இத்யாஹ;
தச்ச ஆத்மக்³ருஹீதௌ ஸத்யாம் ஸம்பத்³யதே ।
அந்யதா² ஹி,
யோ(அ)யம் முக்²ய ஆத்மா ஸ ந விஜ்ஞாத இதி,
நைவ ஸர்வவிஜ்ஞாநம் ஸம்பத்³யேத ।
ததா² ப்ராகு³த்பத்தே: ஏகத்வாவதா⁴ரணம் ,
ஜீவஸ்ய ச ஆத்மஶப்³தே³ந பராமர்ஶ:,
ஸ்வாபாவஸ்தா²யாம் ச தத்ஸ்வபா⁴வஸம்பத்திகத²நம் ,
பரிசோத³நாபூர்வகம் ச புந: புந: ‘தத்த்வமஸி’ (சா². உ. 6 । 8 । 7) இத்யவதா⁴ரணம் —
இதி ச ஸர்வமேதத் தாதா³த்ம்யப்ரதிபாத³நாயாமேவ அவகல்பதே,
ந தாதா³த்ம்யஸம்பாத³நாயாம் ।
ந ச அத்ர உபக்ரமதந்த்ரத்வோபந்யாஸோ ந்யாய்ய: ।
ந ஹி உபக்ரமே ஆத்மத்வஸங்கீர்தநம் அநாத்மத்வஸங்கீர்தநம் வா அஸ்தி ।
ஸாமாந்யோபக்ரமஶ்ச ந வாக்யஶேஷக³தேந விஶேஷேண விருத்⁴யதே,
விஶேஷாகாங்க்ஷித்வாத்ஸாமாந்யஸ்ய ।
ஸச்ச²ப்³தா³ர்தோ²(அ)பி ச பர்யாலோச்யமாந: ந முக்²யாதா³த்மநோ(அ)ந்ய: ஸம்ப⁴வதி,
அதோ(அ)ந்யஸ்ய வஸ்துஜாதஸ்ய ஆரம்ப⁴ணஶப்³தா³தி³ப்⁴யோ(அ)ந்ருதத்வோபபத்தே: ।
ஆம்நாநவைஷம்யமபி நாவஶ்யமர்த²வைஷம்யமாவஹதி, ‘
ஆஹர பாத்ரம்’ ‘
பாத்ரமாஹர’
இத்யேவமாதி³ஷு அர்த²ஸாம்யே(அ)பி தத்³த³ர்ஶநாத் ।
தஸ்மாத் ஏவம்ஜாதீயகேஷு வாக்யேஷு ப்ரதிபாத³நப்ரகாரபே⁴தே³(அ)பி ப்ரதிபாத்³யார்தா²பே⁴த³ இதி ஸித்³த⁴ம் ॥ 17 ॥
கார்யாக்²யாநாத³பூர்வம் ॥ 18 ॥
ந ஆசமநஸ்ய விதே⁴யத்வமுபபத்³யதே,
கார்யாக்²யாநாத் —
ப்ராப்தமேவ ஹி இத³ம் கார்யத்வேந ஆசமநம் ப்ராயத்யார்த²ம் ஸ்ம்ருதிப்ரஸித்³த⁴ம் அந்வாக்²யாயதே ।
நநு இயம் ஶ்ருதி: தஸ்யா: ஸ்ம்ருதேர்மூலம் ஸ்யாத்;
நேத்யுச்யதே,
விஷயநாநாத்வாத் ।
ஸாமாந்யவிஷயா ஹி ஸ்ம்ருதி: புருஷமாத்ரஸம்ப³த்³த⁴ம் ப்ராயத்யார்த²மாசமநம் ப்ராபயதி ।
ஶ்ருதிஸ்து ப்ராணவித்³யாப்ரகரணபடி²தா தத்³விஷயமேவ ஆசமநம் வித³த⁴தீ வித³த்⁴யாத் ।
ந ச பி⁴ந்நவிஷயயோ: ஶ்ருதிஸ்ம்ருத்யோ: மூலமூலிபா⁴வோ(அ)வகல்பதே ।
ந ச இயம் ஶ்ருதி: ப்ராணவித்³யாஸம்யோகி³ அபூர்வமாசமநம் விதா⁴ஸ்யதீதி ஶக்யமாஶ்ரயிதும் ,
பூர்வஸ்யைவ புருஷமாத்ரஸம்யோகி³ந ஆசமநஸ்ய இஹ ப்ரத்யபி⁴ஜ்ஞாயமாநத்வாத் ।
அத ஏவ ச நோப⁴யவிதா⁴நம் ।
உப⁴யவிதா⁴நே ச வாக்யம் பி⁴த்³யேத ।
தஸ்மாத் ப்ராப்தமேவ அஶிஶிஷதாமஶிதவதாம் ச உப⁴யத ஆசமநம் அநூத்³ய,
‘ஏதமேவ தத³நமநக்³நம் குர்வந்தோ மந்யந்தே’ (ப்³ரு. உ. 6 । 1 । 14) இதி ப்ராணஸ்ய அநக்³நதாகரணஸங்கல்ப: அநேந வாக்யேந ஆசமநீயாஸ்வப்ஸு ப்ராணவித்³யாஸம்ப³ந்தி⁴த்வேந அபூர்வ உபதி³ஶ்யதே ।
ந ச அயமநக்³நதாவாத³: ஆசமநஸ்துத்யர்த² இதி ந்யாய்யம் ,
ஆசமநஸ்யாவிதே⁴யத்வாத் ।
ஸ்வயம் ச அநக்³நதாஸங்கல்பஸ்ய விதே⁴யத்வப்ரதீதே: ।
ந ச ஏவம் ஸதி ஏகஸ்ய ஆசமநஸ்ய உப⁴யார்த²தா அப்⁴யுபக³தா ப⁴வதி —
ப்ராயத்யார்த²தா பரிதா⁴நார்த²தா சேதி ।
க்ரியாந்தரத்வாப்⁴யுபக³மாத் —
க்ரியாந்தரமேவ ஹி ஆசமநம் நாம ப்ராயத்யார்த²ம் புருஷஸ்ய அப்⁴யுபக³ம்யதே ।
ததீ³யாஸு து அப்ஸு வாஸ:ஸங்கல்பநம் நாம க்ரியாந்தரமேவ பரிதா⁴நார்த²ம் ப்ராணஸ்ய அப்⁴யுபக³ம்யத இத்யநவத்³யம் ।
அபி ச ‘யதி³த³ம் கிஞ்சா ஶ்வப்⁴ய ஆ க்ருமிப்⁴ய ஆ கீடபதங்கே³ப்⁴யஸ்தத்தே(அ)ந்நம்’ (ப்³ரு. உ. 6 । 1 । 14) இத்யத்ர தாவத் ந ஸர்வாந்நாப்⁴யவஹாரஶ்சோத்³யத இதி ஶக்யம் வக்தும் ,
அஶப்³த³த்வாத³ஶக்யத்வாச்ச ।
ஸர்வம் து ப்ராணஸ்யாந்நமிதி இயமந்நத்³ருஷ்டிஶ்சோத்³யதே ।
தத்ஸாஹசர்யாச்ச ‘
ஆபோ வாஸ:’
இத்யத்ராபி ந அபாமாசமநம் சோத்³யதே ।
ப்ரஸித்³தா⁴ஸ்வேவ து ஆசமநீயாஸ்வப்ஸு பரிதா⁴நத்³ருஷ்டிஶ்சோத்³யத இதி யுக்தம் ।
ந ஹி அர்த⁴வைஶஸம் ஸம்ப⁴வதி ।
அபி ச ஆசாமந்தீதி வர்தமாநாபதே³ஶித்வாத் நாயம் ஶப்³தோ³ விதி⁴க்ஷம: ।
நநு மந்யந்த இத்யபி ஸமாநம் வர்தமாநாபதே³ஶித்வம்;
ஸத்யமேவமேதத்;
அவஶ்யவிதே⁴யே து அந்யதரஸ்மிந் வாஸ:கார்யாக்²யாநாத் அபாம் வாஸ:ஸங்கல்பநமேவ அபூர்வம் விதீ⁴யதே ।
ந ஆசமநம் ।
பூர்வவத்³தி⁴ தத் —
இத்யுபபாதி³தம் ।
யத³ப்யுக்தம் —
விஸ்பஷ்டா ச ஆசமநே விதி⁴விப⁴க்திரிதி,
தத³பி பூர்வவத்த்வேநைவ ஆசமநஸ்ய ப்ரத்யுக்தம் ।
அத ஏவ ஆசமநஸ்யாவிதி⁴த்ஸிதத்வாத் ‘
ஏதமேவ தத³நமநக்³நம் குர்வந்தோ மந்யந்தே’
இத்யத்ரைவ காண்வா: பர்யவஸ்யந்தி,
ந ஆமநந்தி ‘
தஸ்மாதே³வம்வித்’
இத்யாதி³ தஸ்மாத் மாத்⁴யந்தி³நாநாமபி பாடே² ஆசமநாநுவாதே³ந ஏவம்வித்த்வமேவ ப்ரக்ருதப்ராணவாஸோவித்த்வம் விதீ⁴யத இதி ப்ரதிபத்தவ்யம் ।
யோ(அ)ப்யயமப்⁴யுபக³ம: —
க்வசிதா³சமநம் விதீ⁴யதாம் ,
க்வசித்³வாஸோவிஜ்ஞாநமிதி —
ஸோ(அ)பி ந ஸாது⁴:, ‘
ஆபோ வாஸ:’
இத்யாதி³காயா வாக்யப்ரவ்ருத்தே: ஸர்வத்ரைகரூப்யாத் ।
தஸ்மாத் வாஸோவிஜ்ஞாநமேவ இஹ விதீ⁴யதே,
ந ஆசமநமிதி ந்யாய்யம் ॥ 18 ॥
ஸமாந ஏவம் சாபே⁴தா³த் ॥ 19 ॥
வாஜஸநேயிஶாகா²யாம் அக்³நிரஹஸ்யே ஶாண்டி³ல்யநாமாங்கிதா வித்³யா விஜ்ஞாதா ।
தத்ர ச கு³ணா: ஶ்ரூயந்தே — ‘
ஸ ஆத்மாநமுபாஸீத மநோமயம் ப்ராணஶரீரம் பா⁴ரூபம்’
இத்யேவமாத³ய: ।
தஸ்யாமேவ ஶாகா²யாம் ப்³ருஹதா³ரண்யகே புந: பட்²யதே —
‘மநோமயோ(அ)யம் புருஷோ பா⁴:ஸத்யஸ்தஸ்மிந்நந்தர்ஹ்ருத³யே யதா² வ்ரீஹிர்வா யவோ வா ஸ ஏஷ ஸர்வஸ்யேஶாந: ஸர்வஸ்யாதி⁴பதி: ஸர்வமித³ம் ப்ரஶாஸ்தி யதி³த³ம் கிஞ்ச’ (ப்³ரு. உ. 5 । 6 । 1) இதி ।
தத்ர ஸம்ஶய: —
கிமியம் ஏகா வித்³யா அக்³நிரஹஸ்யப்³ருஹதா³ரண்யகயோ: கு³ணோபஸம்ஹாரஶ்ச,
உத த்³வே இமே வித்³யே கு³ணாநுபஸம்ஹாரஶ்சேதி ।
கிம் தாவத்ப்ராப்தம் ?
வித்³யாபே⁴த³: கு³ணவ்யவஸ்தா² சேதி ।
குத: ?
பௌநருக்த்யப்ரஸங்கா³த் —
பி⁴ந்நாஸு ஹி ஶாகா²ஸு அத்⁴யேத்ருவேதி³த்ருபே⁴தா³த் பௌநருக்த்யபரிஹாரமாலோச்ய வித்³யைகத்வமத்⁴யவஸாய ஏகத்ராதிரிக்தா கு³ணா இதரத்ரோபஸம்ஹ்ரியந்தே ப்ராணஸம்வாதா³தி³ஷு —
இத்யுக்தம் ।
ஏகஸ்யாம் புந: ஶாகா²யாம் அத்⁴யேத்ருவேதி³த்ருபே⁴தா³பா⁴வாத் அஶக்யபரிஹாரே பௌநருக்த்யே ந விப்ரக்ருஷ்டதே³ஶஸ்தா² ஏகா வித்³யா ப⁴விதுமர்ஹதி ।
ந ச அத்ர ஏகமாம்நாநம் வித்³யாவிதா⁴நார்த²ம் ,
அபரம் கு³ணவிதா⁴நார்த²ம் —
இதி விபா⁴க³: ஸம்ப⁴வதி ।
ததா³ ஹி அதிரிக்தா ஏவ கு³ணா இதரத்ரேதரத்ர ச ஆம்நாயேரந் ,
ந ஸமாநா: ।
ஸமாநா அபி து உப⁴யத்ராம்நாயந்தே மநோமயத்வாத³ய: ।
தஸ்மாத் நாந்யோந்யகு³ணோபஸம்ஹார இத்யேவம் ப்ராப்தே ப்³ரூமஹே —
யதா² பி⁴ந்நாஸு ஶாகா²ஸு வித்³யைகத்வம் கு³ணோபஸம்ஹாரஶ்ச ப⁴வதி ஏவமேகஸ்யாமபி ஶாகா²யாம் ப⁴விதுமர்ஹதி, உபாஸ்யாபே⁴தா³த் । ததே³வ ஹி ப்³ரஹ்ம மநோமயத்வாதி³கு³ணகம் உப⁴யத்ராபி உபாஸ்யம் அபி⁴ந்நம் ப்ரத்யபி⁴ஜாநீமஹே । உபாஸ்யம் ச ரூபம் வித்³யாயா: । ந ச வித்³யமாநே ரூபாபே⁴தே³ வித்³யாபே⁴த³மத்⁴யவஸாதும் ஶக்நும: । நாபி வித்³யா(அ)பே⁴தே³ கு³ணவ்யவஸ்தா²நம் । நநு பௌநருக்த்யப்ரஸங்கா³த் வித்³யாபே⁴தோ³(அ)த்⁴யவஸித:; நேத்யுச்யதே, அர்த²விபா⁴கோ³பபத்தே: — ஏகம் ஹி ஆம்நாநம் வித்³யாவிதா⁴நார்த²ம் , அபரம் கு³ணவிதா⁴நார்த²ம் — இதி ந கிஞ்சிந்நோபபத்³யதே । நநு ஏவம் ஸதி யத³படி²தமக்³நிரஹஸ்யே, ததே³வ ப்³ருஹதா³ரண்யகே படி²தவ்யம் — ‘ஸ ஏஷ ஸர்வஸ்யேஶாந:’ இத்யாதி³ । யத்து படி²தமேவ ‘மநோமய:’ இத்யாதி³, தந்ந படி²தவ்யம் — நைஷ தோ³ஷ:, தத்³ப³லேநைவ ப்ரதே³ஶாந்தரபடி²தவித்³யாப்ரத்யபி⁴ஜ்ஞாநாத் । ஸமாநகு³ணாம்நாநேந ஹி விப்ரக்ருஷ்டதே³ஶாம் ஶாண்டி³ல்யவித்³யாம் ப்ரத்யபி⁴ஜ்ஞாப்ய தஸ்யாம் ஈஶாநத்வாதி³ உபதி³ஶ்யதே । அந்யதா² ஹி கத²ம் தஸ்யாம் அயம் கு³ணவிதி⁴ரபி⁴தீ⁴யதே । அபி ச அப்ராப்தாம்ஶோபதே³ஶேந அர்த²வதி வாக்யே ஸஞ்ஜாதே, ப்ராப்தாம்ஶபராமர்ஶஸ்ய நித்யாநுவாத³தயாபி உபபத்³யமாநத்வாத் ந தத்³ப³லேந ப்ரத்யபி⁴ஜ்ஞா உபேக்ஷிதும் ஶக்யதே । தஸ்மாத³த்ர ஸமாநாயாமபி ஶாகா²யாம் வித்³யைகத்வம் கு³ணோபஸம்ஹாரஶ்சேத்யுபபந்நம் ॥ 19 ॥
ஸம்ப³ந்தா⁴தே³வமந்யத்ராபி ॥ 20 ॥
ப்³ருஹதா³ரண்யகே ‘ஸத்யம் ப்³ரஹ்ம’ (ப்³ரு. உ. 5 । 5 । 1) இத்யுபக்ரம்ய,
‘தத்³யத்தத்ஸத்யமஸௌ ஸ ஆதி³த்யோ ய ஏஷ ஏதஸ்மிந்மண்ட³லே புருஷோ யஶ்சாயம் த³க்ஷிணே(அ)க்ஷந்புருஷ:’ (ப்³ரு. உ. 5 । 5 । 2) இதி தஸ்யைவ ஸத்யஸ்ய ப்³ரஹ்மண: அதி⁴தை³வதமத்⁴யாத்மம் ச ஆயதநவிஶேஷமுபதி³ஶ்ய,
வ்யாஹ்ருதிஶரீரத்வம் ச ஸம்பாத்³ய,
த்³வே உபநிஷதா³வுபதி³ஶ்யேதே — ‘
தஸ்யோபநிஷத³ஹ:’
இதி —
அதி⁴தை³வதம் , ‘
தஸ்யோபநிஷத³ஹம்’
இதி —
அத்⁴யாத்மம் ।
தத்ர ஸம்ஶய: —
கிமவிபா⁴கே³நைவ உபே⁴ அபி உபநிஷதா³வுப⁴யத்ராநுஸந்தா⁴தவ்யே,
உத விபா⁴கே³ந —
ஏகா அதி⁴தை³வதம் ,
ஏகா அத்⁴யாத்மமிதி ।
தத்ர ஸூத்ரேணைவோபக்ரமதே —
யதா² ஶாண்டி³ல்யவித்³யாயாம் விபா⁴கே³நாப்யதீ⁴தாயாம் கு³ணோபஸம்ஹார உக்த:,
ஏவமந்யத்ராபி ஏவம்ஜாதீயகே விஷயே ப⁴விதுமர்ஹதி,
ஏகவித்³யாபி⁴ஸம்ப³ந்தா⁴த் —
ஏகா ஹி இயம் ஸத்யவித்³யா அதி⁴தை³வதம் அத்⁴யாத்மம் ச அதீ⁴தா,
உபக்ரமாபே⁴தா³த் வ்யதிஷக்தபாடா²ச்ச ।
கத²ம் தஸ்யாமுதி³தோ த⁴ர்ம: தஸ்யாமேவ ந ஸ்யாத் ।
யோ ஹ்யாசார்யே கஶ்சித³நுக³மநாதி³ராசாரஶ்சோதி³த:,
ஸ க்³ராமக³தே(அ)ரண்யக³தே ச துல்யவதே³வ ப⁴வதி ।
தஸ்மாத் உப⁴யோரப்யுபநிஷதோ³: உப⁴யத்ர ப்ராப்திரிதி ॥ 20 ॥
ஏவம் ப்ராப்தே, ப்ரதிவித⁴த்தே —
ந வா விஶேஷாத் ॥ 21 ॥
ந வா உப⁴யோ: உப⁴யத்ர ப்ராப்தி: ।
கஸ்மாத் ?
விஶேஷாத் ,
உபாஸநஸ்தா²நவிஶேஷோபநிப³ந்தா⁴தி³த்யர்த²: ।
கத²ம் ஸ்தா²நவிஶேஷோபநிப³ந்த⁴ இதி,
உச்யதே —
‘ய ஏஷ ஏதஸ்மிந்மண்ட³லே புருஷ:’ (ப்³ரு. உ. 5 । 5 । 3) இதி ஹி ஆதி⁴தை³விகம் புருஷம் ப்ரக்ருத்ய, ‘
தஸ்யோபநிஷத³ஹ:’
இதி ஶ்ராவயதி ।
‘யோ(அ)யம் த³க்ஷிணே(அ)க்ஷந்புருஷ:’ (ப்³ரு. உ. 5 । 5 । 4) இதி ச ஆத்⁴யாத்மிகம் புருஷம் ப்ரக்ருத்ய, ‘
தஸ்யோபநிஷத³ஹம்’
இதி ।
தஸ்யேதி ச ஏதத் ஸந்நிஹிதாவலம்ப³நம் ஸர்வநாம ।
தஸ்மாத் ஆயதநவிஶேஷவ்யபாஶ்ரயேணைவ ஏதே உபநிஷதா³வுபதி³ஶ்யேதே ।
குத உப⁴யோருப⁴யத்ர ப்ராப்தி: ।
நநு ஏக ஏவாயம் அதி⁴தை³வதமத்⁴யாத்மம் ச புருஷ:,
ஏகஸ்யைவ ஸத்யஸ்ய ப்³ரஹ்மண ஆயதநத்³வயப்ரதிபாத³நாத் ।
ஸத்யமேவமேதத் ।
ஏகஸ்யாபி து அவஸ்தா²விஶேஷோபாதா³நேநைவ உபநிஷத்³விஶேஷோபதே³ஶாத் தத³வஸ்த²ஸ்யைவ ஸா ப⁴விதுமர்ஹதி ।
அஸ்தி சாயம் த்³ருஷ்டாந்த: —
ஸத்யபி ஆசார்யஸ்வரூபாநபாயே,
யத் ஆசார்யஸ்ய ஆஸீநஸ்ய அநுவர்தநமுக்தம் ,
ந தத் திஷ்ட²தோ ப⁴வதி ।
யச்ச திஷ்ட²த உக்தம் ,
ந ததா³ஸீநஸ்யேதி ।
க்³ராமாரண்யயோஸ்து ஆசார்யஸ்வரூபாநபாயாத் தத்ஸ்வரூபாநுப³த்³த⁴ஸ்ய ச த⁴ர்மஸ்ய க்³ராமாரண்யக்ருதவிஶேஷாபா⁴வாத் உப⁴யத்ர துல்யவத்³பா⁴வ இதி அத்³ருஷ்டாந்த: ஸ: ।
தஸ்மாத் வ்யவஸ்தா² அநயோருபநிஷதோ³: ॥ 21 ॥
ஸம்ப்⁴ருதித்³யுவ்யாப்த்யபி சாத: ॥ 23 ॥
புருஷவித்³யாயாமிவ சேதரேஷாமநாம்நாநாத் ॥ 24 ॥
அஸ்தி தாண்டி³நாம் பைங்கி³நாம் ச ரஹஸ்யப்³ராஹ்மணே புருஷவித்³யா ।
தத்ர புருஷோ யஜ்ஞ: கல்பித: ।
ததீ³யமாயு: த்ரேதா⁴ விப⁴ஜ்ய ஸவநத்ரயம் கல்பிதம் ।
அஶிஶிஷாதீ³நி ச தீ³க்ஷாதி³பா⁴வேந கல்பிதாநி ।
அந்யே ச த⁴ர்மாஸ்தத்ர ஸமதி⁴க³தா ஆஶீர்மந்த்ரப்ரயோகா³த³ய: ।
தைத்திரீயகா அபி கஞ்சித் புருஷயஜ்ஞம் கல்பயந்தி —
‘தஸ்யைவம்விது³ஷோ யஜ்ஞஸ்யாத்மா யஜமாந: ஶ்ரத்³தா⁴ பத்நீ’ (நா. உ. 80) இத்யேதேநாநுவாகேந ।
தத்ர ஸம்ஶய: —
கிமிதரத்ர உக்தா: புருஷயஜ்ஞஸ்ய த⁴ர்மா: தே தைத்திரீயகே ப்யுபஸம்ஹர்தவ்யா:,
கிம் வா நோபஸம்ஹர்தவ்யா இதி ।
புருஷயஜ்ஞத்வாவிஶேஷாத் உபஸம்ஹாரப்ராப்தௌ,
ஆசக்ஷ்மஹே —
நோபஸம்ஹர்தவ்யா இதி ।
கஸ்மாத் ?
தத்³ரூபப்ரத்யபி⁴ஜ்ஞாநாபா⁴வாத் ।
ததா³ஹாசார்ய: புருஷவித்³யாயாமிவேதி —
யதா² ஏகேஷாம் ஶாகி²நாம் தாண்டி³நாம் பைங்கி³நாம் ச புருஷவித்³யாயாமாம்நாநம் ,
நைவம் இதரேஷாம் தைத்திரீயாணாமாம்நாநமஸ்தி ।
தேஷாம் ஹி இதரவிலக்ஷணமேவ யஜ்ஞஸம்பாத³நம் த்³ருஶ்யதே,
பத்நீயஜமாநவேத³வேதி³ப³ர்ஹிர்யூபாஜ்யபஶ்வ்ருத்விகா³த்³யநுக்ரமணாத் ।
யத³பி ஸவநஸம்பாத³நம் தத³பி இதரவிலக்ஷணமேவ —
‘யத்ப்ராதர்மத்⁴யந்தி³நம் ஸாயம் ச தாநி’ (நா. உ. 80) இதி ।
யத³பி கிஞ்சித் மரணாவப்⁴ருத²த்வாதி³ஸாம்யம் ,
தத³பி அல்பீயஸ்த்வாத் பூ⁴யஸா வைலக்ஷண்யேந அபி⁴பூ⁴யமாநம் ந ப்ரத்யபி⁴ஜ்ஞாபநக்ஷமம் ।
ந ச தைத்திரீயகே புருஷஸ்ய யஜ்ஞத்வம் ஶ்ரூயதே । ‘
விது³ஷ:’ ‘
யஜ்ஞஸ்ய’
இதி ஹி ந ச ஏதே ஸமாநாதி⁴கரணே ஷஷ்ட்²யௌ —
வித்³வாநேவ யோ யஜ்ஞஸ்தஸ்யேதி ।
ந ஹி புருஷஸ்ய முக்²யம் யஜ்ஞத்வமஸ்தி ।
வ்யதி⁴கரணே து ஏதே ஷஷ்ட்²யௌ —
விது³ஷோ யோ யஜ்ஞஸ்தஸ்யேதி ।
ப⁴வதி ஹி புருஷஸ்ய முக்²யோ யஜ்ஞஸம்ப³ந்த⁴: ।
ஸத்யாம் ச க³தௌ,
முக்²ய ஏவார்த² ஆஶ்ரயிதவ்ய:,
ந பா⁴க்த: । ‘
ஆத்மா யஜமாந:’
இதி ச யஜமாநத்வம் புருஷஸ்ய நிர்ப்³ருவந் வையதி⁴கரண்யேநைவ அஸ்ய யஜ்ஞஸம்ப³ந்த⁴ம் த³ர்ஶயதி ।
அபி ச ‘
தஸ்யைவம் விது³ஷ:’
இதி ஸித்³த⁴வத³நுவாத³ஶ்ருதௌ ஸத்யாம் ,
புருஷஸ்ய யஜ்ஞபா⁴வம் ஆத்மாதீ³நாம் ச யஜமாநாதி³பா⁴வம் ப்ரதிபித்ஸமாநஸ்ய வாக்யபே⁴த³: ஸ்யாத் ।
அபி ச ஸஸம்ந்யாஸாமாத்மவித்³யாம் புரஸ்தாது³பதி³ஶ்ய அநந்தரம் ‘
தஸ்யைவம் விது³ஷ:’
இத்யாத்³யநுக்ரமணம் பஶ்யந்த: —
பூர்வஶேஷ ஏவ ஏஷ ஆம்நாய:,
ந ஸ்வதந்த்ர இதி ப்ரதீம: ।
ததா² ச ஏகமேவ ப²லமுப⁴யோரப்யநுவாகயோருபலபா⁴மஹே —
‘ப்³ரஹ்மணோ மஹிமாநமாப்நோதி’ (நா. உ. 80) இதி;
இதரேஷாம் து அநந்யஶேஷ: புருஷவித்³யாம்நாய: ।
ஆயுரபி⁴வ்ருத்³தி⁴ப²லோ ஹ்யஸௌ,
‘ப்ர ஹ ஷோட³ஶம் வர்ஷஶதம் ஜீவதி ய ஏவம் வேத³’ (சா². உ. 3 । 16 । 7) இதி ஸமபி⁴வ்யாஹாராத் ।
தஸ்மாத் ஶாகா²ந்தராதீ⁴தாநாம் புருஷவித்³யாத⁴ர்மாணாமாஶீர்மந்த்ராதீ³நாமப்ராப்தி: தைத்திரீயகே ॥ 24 ॥
வேதா⁴த்³யர்த²பே⁴தா³த் ॥ 25 ॥
அஸ்த்யாத²ர்வணிகாநாமுபநிஷதா³ரம்பே⁴ மந்த்ரஸமாம்நாய: — ‘
ஸர்வம் ப்ரவித்⁴ய ஹ்ருத³யம் ப்ரவித்⁴ய த⁴மநீ: ப்ரவ்ருஜ்ய ஶிரோ(அ)பி⁴ப்ரவ்ருஜ்ய த்ரிதா⁴ விப்ருக்த:’
இத்யாதி³: ।
தாண்டி³நாம் — ‘
தே³வ ஸவித: ப்ரஸுவ யஜ்ஞம்’
இத்யாதி³: ।
ஶாட்யாயநிநாம் — ‘
ஶ்வேதாஶ்வோ ஹரிதநீலோ(அ)ஸி’
இத்யாதி³: ।
கடா²நாம் தைத்திரீயாணாம் ச —
‘ஶம் நோ மித்ர: ஶம் வருண:’ (தை. உ. 1 । 1 । 1) இத்யாதி³: ।
வாஜஸநேயிநாம் து உபநிஷதா³ரம்பே⁴ ப்ரவர்க்³யப்³ராஹ்மணம் பட்²யதே — ‘
தே³வா ஹ வை ஸத்ரம் நிஷேது³:’
இத்யாதி³ ।
கௌஷீதகிநாமபி அக்³நிஷ்டோமப்³ராஹ்மணம் — ‘
ப்³ரஹ்ம வா அக்³நிஷ்டோமோ ப்³ரஹ்மைவ தத³ஹர்ப்³ரஹ்மணைவ தே ப்³ரஹ்மோபயந்தி தே(அ)ம்ருதத்வமாப்நுவந்தி ய ஏதத³ஹருபயந்தி’
இதி ।
கிமிமே ஸர்வம் ப்ரவித்⁴யேத்யாத³யோ மந்த்ரா: ப்ரவர்க்³யாதீ³நி ச கர்மாணி வித்³யாஸு உபஸம்ஹ்ரியேரந் ,
கிம் வா ந உபஸம்ஹ்ரியேரந் —
இதி மீமாம்ஸாமஹே ।
கிம் தாவத் ந: ப்ரதிபா⁴தி ?
உபஸம்ஹார ஏவ ஏஷாம் வித்³யாஸ்விதி ।
குத: ?
வித்³யாப்ரதா⁴நாநாமுபநிஷத்³க்³ரந்தா²நாம் ஸமீபே பாடா²த் ।
நநு ஏஷாம் வித்³யார்த²தயா விதா⁴நம் நோபலபா⁴மஹே —
பா³ட⁴ம் ,
அநுபலப⁴மாநா அபி து அநுமாஸ்யாமஹே,
ஸந்நிதி⁴ஸாமர்த்²யாத் ।
ந ஹி ஸந்நிதே⁴: அர்த²வத்த்வே ஸம்ப⁴வதி,
அகஸ்மாத³ஸாவநாஶ்ரயிதும் யுக்த: ।
நநு நைஷாம் மந்த்ராணாம் வித்³யாவிஷயம் கிஞ்சித்ஸாமர்த்²யம் பஶ்யாம: ।
கத²ம் ச ப்ரவர்க்³யாதீ³நி கர்மாணி அந்யார்த²த்வேநைவ விநியுக்தாநி ஸந்தி வித்³யார்த²த்வேநாபி ப்ரதிபத்³யேமஹீதி ।
நைஷ தோ³ஷ: ।
ஸாமர்த்²யம் தாவத் மந்த்ராணாம் வித்³யாவிஷயமபி கிஞ்சித் ஶக்யம் கல்பயிதும் ,
ஹ்ருத³யாதி³ஸங்கீர்தநாத் ।
ஹ்ருத³யாதீ³நி ஹி ப்ராயேண உபாஸநேஷு ஆயதநாதி³பா⁴வேநோபதி³ஷ்டாநி ।
தத்³த்³வாரேண ச ‘
ஹ்ருத³யம் ப்ரவித்⁴ய’
இத்யேவம்ஜாதீயகாநாம் மந்த்ராணாம் உபபந்நமுபாஸநாங்க³த்வம்;
த்³ருஷ்டஶ்ச உபாஸநேஷ்வபி மந்த்ரவிநியோக³: —
‘பூ⁴: ப்ரபத்³யே(அ)முநா(அ)முநா(அ)முநா’ (சா². உ. 3 । 15 । 3) இத்யேவமாதி³: ।
ததா² ப்ரவர்க்³யாதீ³நாம் கர்மணாம் அந்யத்ராபி விநியுக்தாநாம் ஸதாம் அவிருத்³தோ⁴ வித்³யாஸு விநியோக³: —
வாஜபேய இவ ப்³ருஹஸ்பதிஸவஸ்ய —
இத்யேவம் ப்ராப்தே ப்³ரூம: —
நைஷாமுபஸம்ஹாரோ வித்³யாஸ்விதி । கஸ்மாத் ? வேதா⁴த்³யர்த²பே⁴தா³த் — ‘ஹ்ருத³யம் ப்ரவித்⁴ய’ இத்யேவம்ஜாதீயகாநாம் ஹி மந்த்ராணாம் யே(அ)ர்தா² ஹ்ருத³யவேதா⁴த³ய:, பி⁴ந்நா: அநபி⁴ஸம்ப³த்³தா⁴: தே உபநிஷது³தி³தாபி⁴ர்வித்³யாபி⁴: । ந தேஷாம் தாபி⁴: ஸங்க³ந்தும் ஸாமர்த்²யமஸ்தி । நநு ஹ்ருத³யஸ்ய உபாஸநேஷ்வப்யுபயோகா³த் தத்³த்³வாரக உபாஸநாஸம்ப³ந்த⁴ உபந்யஸ்த: — நேத்யுச்யதே । ஹ்ருத³யமாத்ரஸங்கீர்தநஸ்ய ஹி ஏவமுபயோக³: கத²ஞ்சிது³த்ப்ரேக்ஷ்யேத । ந ச ஹ்ருத³யமாத்ரமத்ர மந்த்ரார்த²: । ‘ஹ்ருத³யம் ப்ரவித்⁴ய த⁴மநீ: ப்ரவ்ருஜ்ய’ இத்யேவம்ஜாதீயகோ ஹி ந ஸகலோ மந்த்ரார்தோ² வித்³யாபி⁴ரபி⁴ஸம்ப³த்⁴யதே । அபி⁴சாரிகவிஷயோ ஹ்யேஷோ(அ)ர்த²: । தஸ்மாதா³பி⁴சாரிகேண கர்மணா ‘ஸர்வம் ப்ரவித்⁴ய’ இத்யேதஸ்ய மந்த்ரஸ்யாபி⁴ஸம்ப³ந்த⁴: । ததா² ‘தே³வ ஸவித: ப்ரஸுவ யஜ்ஞம்’ இத்யஸ்ய யஜ்ஞப்ரஸவலிங்க³த்வாத் யஜ்ஞேந கர்மணா அபி⁴ஸம்ப³ந்த⁴: । தத்³விஶேஷஸம்ப³ந்த⁴ஸ்து ப்ரமாணாந்தராத³நுஸர்தவ்ய: । ஏவமந்யேஷாமபி மந்த்ராணாம் — கேஷாஞ்சித் லிங்கே³ந, கேஷாஞ்சித்³வசநேந, கேஷாஞ்சித்ப்ரமாணாந்தரேணேத்யேவம் — அர்தா²ந்தரேஷு விநியுக்தாநாம் , ரஹஸ்யபடி²தாநாமபி ஸதாம் , ந ஸந்நிதி⁴மாத்ரேண வித்³யாஶேஷத்வோபபத்தி: । து³ர்ப³லோ ஹி ஸந்நிதி⁴: ஶ்ருத்யாதி³ப்⁴ய இத்யுக்தம் ப்ரத²மே தந்த்ரே — ‘ஶ்ருதிலிங்க³வாக்யப்ரகரணஸ்தா²நஸமாக்²யாநாம் ஸமவாயே பாரதௌ³ர்ப³ல்யமர்த²விப்ரகர்ஷாத்’ (ஜை. ஸூ. 3 । 3 । 14) இத்யத்ர । ததா² கர்மணாமபி ப்ரவர்க்³யாதீ³நாமந்யத்ர விநியுக்தாநாம் ந வித்³யாஶேஷத்வோபபத்தி: । ந ஹ்யேஷாம் வித்³யாபி⁴: ஸஹ ஐகார்த்²யம் கிஞ்சித³ஸ்தி । வாஜபேயே து ப்³ருஹஸ்பதிஸவஸ்ய ஸ்பஷ்டம் விநியோகா³ந்தரம் — ‘வாஜபேயேநேஷ்ட்வா ப்³ருஹஸ்பதிஸவேந யஜேத’ இதி । அபி ச ஏகோ(அ)யம் ப்ரவர்க்³ய: ஸக்ருது³த்பந்நோ ப³லீயஸா ப்ரமாணேந அந்யத்ர விநியுக்த: ந து³ர்ப³லேந ப்ரமாணேந அந்யத்ராபி விநியோக³மர்ஹதி । அக்³ருஹ்யமாணவிஶேஷத்வே ஹி ப்ரமாணயோ: ஏததே³வம் ஸ்யாத் । ந து ப³லவத³ப³லவதோ: ப்ரமாணயோரக்³ருஹ்யமாணவிஶேஷதா ஸம்ப⁴வதி, ப³லவத³ப³லவத்த்வவிஶேஷாதே³வ । தஸ்மாத் ஏவம்ஜாதீயகாநாம் மந்த்ராணாம் கர்மணாம் வா ந ஸந்நிதி⁴பாட²மாத்ரேண வித்³யாஶேஷத்வமாஶங்கிதவ்யம் । அரண்யாநுவசநாதி³த⁴ர்மஸாமாந்யாத்து ஸந்நிதி⁴பாட² இதி ஸம்தோஷ்டவ்யம் ॥ 25 ॥
ஹாநௌ தூபாயநஶப்³த³ஶேஷத்வாத்குஶாச்ச²ந்த³ஸ்துத்யுபகா³நவத்தது³க்தம் ॥ 26 ॥
அஸ்யாம் ப்ராப்தௌ பட²தி —
ஹாநாவிதி ।
ஹாநௌ து ஏதஸ்யாம் கேவலாயாமபி ஶ்ரூயமாணாயாம் உபாயநம் ஸந்நிபதிதுமர்ஹதி ।
தச்சே²ஷத்வாத் —
ஹாநஶப்³த³ஶேஷோ ஹி உபாயநஶப்³த³: ஸமதி⁴க³த: கௌஷீதகிரஹஸ்யே ।
தஸ்மாத³ந்யத்ர கேவலஹாநஶப்³த³ஶ்ரவணே(அ)ப்யுபாயநாநுவ்ருத்தி: ।
யது³க்தம் —
அஶ்ரவணாத் வித்³யாந்தரகோ³சரத்வாத் அநாவஶ்யகத்வாச்ச அஸந்நிபாத இதி,
தது³ச்யதே —
ப⁴வேதே³ஷா வ்யவஸ்தோ²க்தி:,
யத்³யநுஷ்டே²யம் கிஞ்சித³ந்யத்ர ஶ்ருதம் அந்யத்ர நிநீஷ்யேத ।
ந த்விஹ ஹாநமுபாயநம் வா அநுஷ்டே²யத்வேந ஸங்கீர்த்யதே ।
வித்³யாஸ்துத்யர்த²ம் து அநயோ: ஸங்கீர்தநம் —
இத்த²ம் மஹாபா⁴கா³ வித்³யா,
யத்ஸாமர்த்²யாத³ஸ்ய விது³ஷ: ஸுக்ருதது³ஷ்க்ருதே ஸம்ஸாரகாரணபூ⁴தே விதூ⁴யேதே,
தே ச அஸ்ய ஸுஹ்ருத்³த்³விஷத்ஸு நிவிஶேதே இதி ।
ஸ்துத்யர்தே² ச அஸ்மிந்ஸம்கீர்தநே,
ஹாநாநந்தரபா⁴வித்வேநோபாயநஸ்ய,
க்வசிச்ச்²ருதத்வாத் அந்யத்ராபி ஹாநஶ்ருதாவுபாயநாநுவ்ருத்திம் மந்யதே —
ஸ்துதிப்ரகர்ஷலாபா⁴ய ।
ப்ரஸித்³தா⁴ ச அர்த²வாதா³ந்தராபேக்ஷா அர்த²வாதா³ந்தரப்ரவ்ருத்தி: —
‘ஏகவிம்ஶோ வா இதோ(அ)ஸாவாதி³த்ய:’ (சா². உ. 2 । 10 । 5) இத்யேவமாதி³ஷு ।
கத²ம் ஹி இஹ ஏகவிம்ஶதா ஆதி³த்யஸ்யாபி⁴தீ⁴யேத,
அநபேக்ஷ்யமாணே(அ)ர்த²வாதா³ந்தரே —
‘த்³வாத³ஶ மாஸா: பஞ்சர்தவஸ்த்ரய இமே லோகா அஸாவாதி³த்ய ஏகவிம்ஶ:’(தை॰ஸம்॰ 5-1-10) இத்யேதஸ்மிந் ।
ததா² ‘
த்ரிஷ்டுபௌ⁴ ப⁴வத: ஸேந்த்³ரியத்வாய’
இத்யேவமாதி³வாதே³ஷு ‘
இந்த்³ரியம் வை த்ரிஷ்டுப்’
இத்யேவமாத்³யர்த²வாதா³ந்தராபேக்ஷா த்³ருஶ்யதே ।
வித்³யாஸ்துத்யர்த²த்வாச்ச அஸ்யோபாயநவாத³ஸ்ய,
கத²மந்யதீ³யே ஸுக்ருதது³ஷ்க்ருதே அந்யைருபேயேதே இதி நாதீவாபி⁴நிவேஷ்டவ்யம் ।
உபாயநஶப்³த³ஶேஷத்வாதி³தி ச ஶப்³த³ஶப்³த³ம் ஸமுச்சாரயந் ஸ்துத்யர்தா²மேவ ஹாநாவுபாயநாநுவ்ருத்திம் ஸூசயதி ।
கு³ணோபஸம்ஹாரவிவக்ஷாயாம் ஹி உபாயநார்த²ஸ்யைவ ஹாநாவநுவ்ருத்திம் ப்³ரூயாத் ।
தஸ்மாத் கு³ணோபஸம்ஹாரவிசாரப்ரஸங்கே³ந ஸ்துத்யுபஸம்ஹாரப்ரத³ர்ஶநார்த²மித³ம் ஸூத்ரம் ।
குஶாச்ச²ந்த³ஸ்துத்யுபகா³நவதி³தி உபமோபாதா³நம் ।
தத்³யதா² —
பா⁴ல்லவிநாம் ‘
குஶா வாநஸ்பத்யா: ஸ்த² தா மா பாத’
இத்யேதஸ்மிந்நிக³மே குஶாநாமவிஶேஷேண வநஸ்பதியோநித்வேந ஶ்ரவணே,
ஶாட்யாயநிநாம் ‘
ஔது³ம்ப³ரா: குஶா’
இதி விஶேஷவசநாத் ஔது³ம்ப³ர்ய: குஶா ஆஶ்ரீயந்தே ।
யதா² ச க்வசித் தே³வாஸுரச்ச²ந்த³ஸாமவிஶேஷேண பௌர்வாபர்யப்ரஸங்கே³,
தே³வச்ச²ந்தா³ம்ஸி பூர்வாணீதி பைங்க்³யாம்நாநாத்ப்ரதீயதே ।
யதா² ச ஷோட³ஶிஸ்தோத்ரே கேஷாஞ்சித்காலாவிஶேஷப்ராப்தௌ, ‘
ஸமயாத்⁴யுஷிதே ஸூர்யே’
இத்யார்சஶ்ருதே: காலவிஶேஷப்ரதிபத்தி: ।
யதை²வ ச அவிஶேஷேணோபகா³நம் கேசித்ஸமாமநந்தி விஶேஷேண பா⁴ல்லவிந: —
யதா² ஏதேஷு குஶாதி³ஷு ஶ்ருத்யந்தரக³தவிஶேஷாந்வய:,
ஏவம் ஹாநாவப்யுபாயநாந்வய இத்யர்த²: ।
ஶ்ருத்யந்தரக்ருதம் ஹி விஶேஷம் ஶ்ருத்யந்தரே(அ)நப்⁴யுபக³ச்ச²த: ஸர்வத்ரைவ விகல்ப: ஸ்யாத் ।
ஸ ச அந்யாய்ய: ஸத்யாம் க³தௌ ।
தது³க்தம் த்³வாத³ஶலக்ஷண்யாம் —
‘அபி து வாக்யஶேஷத்வாதி³தரபர்யுதா³ஸ: ஸ்யாத்ப்ரதிஷேதே⁴ விகல்ப: ஸ்யாத்’ (ஜை॰ஸூ॰ 10-8-15)இதி ॥
அத²வா ஏதாஸ்வேவ விதூ⁴நநஶ்ருதிஷு ஏதேந ஸூத்ரேண ஏதச்சிந்தயிதவ்யம் —
கிமநேந விதூ⁴நநவசநேந ஸுக்ருதது³ஷ்க்ருதயோர்ஹாநமபி⁴தீ⁴யதே,
கிம் வா அர்தா²ந்தரமிதி ।
தத்ர ச ஏவம் ப்ராபயிதவ்யம் —
ந ஹாநம் விதூ⁴நநமபி⁴தீ⁴யதே, ‘
தூ⁴ஞ் கம்பநே’
இதி ஸ்மரணாத் , ‘
தோ³தூ⁴யந்தே த்⁴வஜாக்³ராணி’
இதி ச வாயுநா சால்யமாநேஷு த்⁴வஜாக்³ரேஷு ப்ரயோக³த³ர்ஶநாத் ।
தஸ்மாத் சாலநம் விதூ⁴நநமபி⁴தீ⁴யதே ।
சாலநம் து ஸுக்ருதது³ஷ்க்ருதயோ: கஞ்சித்காலம் ப²லப்ரதிப³ந்த⁴நாத் —
இத்யேவம் ப்ராபய்ய,
ப்ரதிவக்தவ்யம் —
ஹாநாவேவ ஏஷ விதூ⁴நநஶப்³தோ³ வர்திதுமர்ஹதி,
உபாயநஶப்³த³ஶேஷத்வாத் ।
ந ஹி பரபரிக்³ரஹபூ⁴தயோ: ஸுக்ருதது³ஷ்க்ருதயோ: அப்ரஹீணயோ: பரைருபாயநம் ஸம்ப⁴வதி ।
யத்³யபி இத³ம் பரகீயயோ: ஸுக்ருதது³ஷ்க்ருதயோ: பரைருபாயநம் ந ஆஞ்ஜஸம் ஸம்பா⁴வ்யதே,
ததா²பி தத்ஸங்கீர்தநாத்தாவத் ததா³நுகு³ண்யேந ஹாநமேவ விதூ⁴நநம் நாமேதி நிர்ணேதும் ஶக்யதே ।
க்வசித³பி ச இத³ம் விதூ⁴நநஸந்நிதா⁴வுபாயநம் ஶ்ரூயமாணம் குஶாச்ச²ந்த³ஸ்துத்யுபகா³நவத் விதூ⁴நநஶ்ருத்யா ஸர்வத்ராபேக்ஷ்யமாணம் ஸார்வத்ரிகம் நிர்ணயகாரணம் ஸம்பத்³யதே ।
ந ச சாலநம் த்⁴வஜாக்³ரவத் ஸுக்ருதது³ஷ்க்ருதயோர்முக்²யம் ஸம்ப⁴வதி,
அத்³ரவ்யத்வாத் ।
அஶ்வஶ்ச ரோமாணி விதூ⁴ந்வாந: த்யஜந் ரஜ: ஸஹைவ தேந ரோமாண்யபி ஜீர்ணாநி ஶாதயதி —
‘அஶ்வ இவ ரோமாணி விதூ⁴ய பாபம்’ (சா². உ. 8 । 13 । 1) இதி ச ப்³ராஹ்மணம் ।
அநேகார்த²த்வாப்⁴யுபக³மாச்ச தா⁴தூநாம் ந ஸ்மரணவிரோத⁴: ।
தது³க்தமிதி வ்யாக்²யாதம் ॥ 26 ॥
ஸாம்பராயே தர்தவ்யாபா⁴வாத்ததா² ஹ்யந்யே ॥ 27 ॥
தே³வயாநேந பதா² பர்யங்கஸ்த²ம் ப்³ரஹ்ம அபி⁴ப்ரஸ்தி²தஸ்ய வ்யத்⁴வநி ஸுக்ருதது³ஷ்க்ருதயோர்வியோக³ம் கௌஷீதகிந: பர்யங்கவித்³யாயாமாமநந்தி —
‘ஸ ஏதம் தே³வயாநம் பந்தா²நமாபத்³யாக்³நிலோகமாக³ச்ச²தி’ (கௌ. உ. 1 । 3) இத்யுபக்ரம்ய,
‘ஸ ஆக³ச்ச²தி விரஜாம் நதீ³ம் தாம் மநஸைவாத்யேதி தத்ஸுக்ருதது³ஷ்க்ருதே விதூ⁴நுதே’ (கௌ. உ. 1 । 4) இதி ।
தத் கிம் யதா²ஶ்ருதம் வ்யத்⁴வந்யேவ வியோக³வசநம் ப்ரதிபத்தவ்யம் ,
ஆஹோஸ்வித் ஆதா³வேவ தே³ஹாத³பஸர்பணே —
இதி விசாரணாயாம் ,
ஶ்ருதிப்ராமாண்யாத் யதா²ஶ்ருதி ப்ரதிபத்திப்ரஸக்தௌ,
பட²தி —
ஸாம்பராய இதி ।
ஸாம்பராயே க³மந ஏவ தே³ஹாத³பஸர்பணே,
இத³ம் வித்³யாஸாமர்த்²யாத்ஸுக்ருதது³ஷ்க்ருதஹாநம் ப⁴வதி —
இதி ப்ரதிஜாநீதே ।
ஹேதும் ச ஆசஷ்டே —
தர்தவ்யாபா⁴வாதி³தி ।
ந ஹி விது³ஷ: ஸம்பரேதஸ்ய வித்³யயா ப்³ரஹ்ம ஸம்ப்ரேப்ஸத: அந்தராலே ஸுக்ருதது³ஷ்க்ருதாப்⁴யாம் கிஞ்சித்ப்ராப்தவ்யமஸ்தி,
யத³ர்த²ம் கதிசித்க்ஷணாநக்ஷீணே தே கல்ப்யேயாதாம் ।
வித்³யாவிருத்³த⁴ப²லத்வாத்து வித்³யாஸாமர்த்²யேந தயோ: க்ஷய: ।
ஸ ச யதை³வ வித்³யா ப²லாபி⁴முகீ² ததை³வ ப⁴விதுமர்ஹதி ।
தஸ்மாத் ப்ராகே³வ ஸந் அயம் ஸுக்ருதது³ஷ்க்ருதக்ஷய: பஶ்சாத்பட்²யதே ।
ததா² ஹி அந்யே(அ)பி ஶாகி²ந: தாண்டி³ந: ஶாட்யாயநிநஶ்ச ப்ராக³வஸ்தா²யாமேவ ஸுக்ருதது³ஷ்க்ருதஹாநமாமநந்தி —
‘அஶ்வ இவ ரோமாணி விதூ⁴ய பாபம்’ (சா². உ. 8 । 13 । 1) இதி, ‘
தஸ்ய புத்ரா தா³யமுபயந்தி ஸுஹ்ருத³: ஸாது⁴க்ருத்யாம் த்³விஷந்த: பாபக்ருத்யாம்’
இதி ச ॥ 27 ॥
ச²ந்த³த உப⁴யாவிரோதா⁴த் ॥ 28 ॥
யதி³ ச தே³ஹாத³பஸ்ருப்தஸ்ய தே³வயாநேந பதா² ப்ரஸ்தி²தஸ்ய அர்த⁴பதே² ஸுக்ருதது³ஷ்க்ருதக்ஷயோ(அ)ப்⁴யுபக³ம்யேத, தத: பதிதே தே³ஹே யமநியமவித்³யாப்⁴யாஸாத்மகஸ்ய ஸுக்ருதது³ஷ்க்ருதக்ஷயஹேதோ: புருஷயத்நஸ்ய இச்சா²தோ(அ)நுஷ்டா²நாநுபபத்தே: அநுபபத்திரேவ தத்³தே⁴துகஸ்ய ஸுக்ருதது³ஷ்க்ருதக்ஷயஸ்ய ஸ்யாத் । தஸ்மாத் பூர்வமேவ ஸாத⁴காவஸ்தா²யாம் ச²ந்த³தோ(அ)நுஷ்டா²நம் தஸ்ய ஸ்யாத் , தத்பூர்வகம் ச ஸுக்ருதது³ஷ்க்ருதஹாநம் — இதி த்³ரஷ்டவ்யம் । ஏவம் நிமித்தநைமித்திகயோருபபத்தி: தாண்டி³ஶாட்யாயநிஶ்ருத்யோஶ்ச ஸங்க³திரிதி ॥ 28 ॥
க³தேரர்த²வத்த்வமுப⁴யதா²(அ)ந்யதா² ஹி விரோத⁴: ॥ 29 ॥
க்வசித் புண்யபாபாபஹாநஸந்நிதௌ⁴ தே³வயாந: பந்தா²: ஶ்ரூயதே,
க்வசிந்ந ।
தத்ர ஸம்ஶய: —
கிம் ஹாநாவவிஶேஷேணைவ தே³வயாந: பந்தா²: ஸந்நிபதேத் ,
உத விபா⁴கே³ந க்வசித்ஸந்நிபதேத் க்வசிந்நேதி ।
யதா² தாவத் ஹாநாவவிஶேஷேணைவ உபாயநாநுவ்ருத்திருக்தா ஏவம் தே³வயாநாநுவ்ருத்திரபி ப⁴விதுமர்ஹதீத்யஸ்யாம் ப்ராப்தௌ,
ஆசக்ஷ்மஹே —
க³தே: தே³வயாநஸ்ய பத²:,
அர்த²வத்த்வம் ,
உப⁴யதா² விபா⁴கே³ந ப⁴விதுமர்ஹதி —
க்வசித³ர்த²வதீ க³தி: க்வசிந்நேதி;
ந அவிஶேஷேண ।
அந்யதா² ஹி அவிஶேஷேணைவ ஏதஸ்யாம் க³தாவங்கீ³க்ரியமாணாயாம் விரோத⁴: ஸ்யாத் —
‘புண்யபாபே விதூ⁴ய நிரஞ்ஜந: பரமம் ஸாம்யமுபைதி’ (மு. உ. 3 । 1 । 3) இத்யஸ்யாம் ஶ்ருதௌ தே³ஶாந்தரப்ராபணீ க³திர்விருத்⁴யேத ।
கத²ம் ஹி நிரஞ்ஜநோ(அ)க³ந்தா தே³ஶாந்தரம் க³ச்சே²த் ।
க³ந்தவ்யம் ச பரமம் ஸாம்யம் ந தே³ஶாந்தரப்ராப்த்யாயத்தம் —
இத்யாநர்த²க்யமேவாத்ர க³தேர்மந்யாமஹே ॥ 29 ॥
உபபந்நஸ்தல்லக்ஷணார்தோ²பலப்³தே⁴ர்லோகவத் ॥ 30 ॥
உபபந்நஶ்சாயம் உப⁴யதா²பா⁴வ: — க்வசித³ர்த²வதீ க³தி: க்வசிந்நேதி । தல்லக்ஷணார்தோ²பலப்³தே⁴: — க³திகாரணபூ⁴தோ(அ)ர்த²: பர்யங்கவித்³யாதி³ஷு ஸகு³ணேஷு உபாஸநேஷு உபலப்⁴யதே । தத்ர ஹி பர்யங்காரோஹணம் , பர்யங்கஸ்தே²ந ப்³ரஹ்மணா ஸம்வத³நம் , விஶிஷ்டக³ந்தா⁴தி³ப்ராப்திஶ்ச — இத்யேவமாதி³ ப³ஹு தே³ஶாந்தரப்ராப்த்யாயத்தம் ப²லம் ஶ்ரூயதே । தத்ர அர்த²வதீ க³தி: । ந ஹி ஸம்யக்³த³ர்ஶநே தல்லக்ஷணார்தோ²பலப்³தி⁴ரஸ்தி । ந ஹி ஆத்மைகத்வத³ர்ஶிநாமாப்தகாமாநாம் இஹைவ த³க்³தா⁴ஶேஷக்லேஶபீ³ஜாநாம் ஆரப்³த⁴போ⁴க³கர்மாஶயக்ஷபணவ்யதிரேகேண அபேக்ஷிதவ்யம் கிஞ்சித³ஸ்தி । தத்ர அநர்தி²கா க³தி: । லோகவச்ச ஏஷ விபா⁴கோ³ த்³ரஷ்டவ்ய: — யதா² லோகே க்³ராமப்ராப்தௌ தே³ஶாந்தரப்ராபண: பந்தா² அபேக்ஷ்யதே, ந ஆரோக்³யப்ராப்தௌ, ஏவமிஹாபீதி । பூ⁴யஶ்ச ஏநம் விபா⁴க³ம் சதுர்தா²த்⁴யாயே நிபுணதரமுபபாத³யிஷ்யாம: ॥ 30 ॥
அநியம: ஸர்வாஸாமவிரோத⁴: ஶப்³தா³நுமாநாப்⁴யாம் ॥ 31 ॥
ஸகு³ணாஸு வித்³யாஸு க³திரர்த²வதீ, ந நிர்கு³ணாயாம் பரமாத்மவித்³யாயாம் — இத்யுக்தம் । ஸகு³ணாஸ்வபி வித்³யாஸு காஸுசித்³க³தி: ஶ்ரூயதே — யதா² பர்யங்கவித்³யாயாம் உபகோஸலவித்³யாயாம் பஞ்சாக்³நிவித்³யாயாம் த³ஹரவித்³யாயாமிதி । ந அந்யாஸு — யதா² மது⁴வித்³யாயாம் ஶாண்டி³ல்யவித்³யாயாம் ஷோட³ஶகலவித்³யாயாம் வைஶ்வாநரவித்³யாயாமிதி । தத்ர ஸம்ஶய: — கிம் யாஸ்வேவைஷா க³தி: ஶ்ரூயதே, தாஸ்வேவ நியம்யேத; உத அநியமேந ஸர்வாபி⁴ரேவ ஏவம்ஜாதீயகாபி⁴ர்வித்³யாபி⁴ரபி⁴ஸம்ப³த்⁴யேதேதி । கிம் தாவத்ப்ராப்தம் ? நியம இதி । யத்ரைவ ஶ்ரூயதே, தத்ரைவ ப⁴விதுமர்ஹதி, ப்ரகரணஸ்ய நியாமகத்வாத் । யத்³யந்யத்ர ஶ்ரூயமாணாபி க³தி: வித்³யாந்தரம் க³ச்சே²த் , ஶ்ருத்யாதீ³நாம் ப்ராமாண்யம் ஹீயேத, ஸர்வஸ்ய ஸர்வார்த²த்வப்ரஸங்கா³த் । அபி ச அர்சிராதி³கா ஏகைவ க³தி: உபகோஸலவித்³யாயாம் பஞ்சாக்³நிவித்³யாயாம் ச துல்யவத்பட்²யதே । தத் ஸர்வார்த²த்வே(அ)நர்த²கம் புநர்வசநம் ஸ்யாத் । தஸ்மாந்நியம இத்யேவம் ப்ராப்தே பட²தி —
யாவத³தி⁴காரமவஸ்தி²திராதி⁴காரிகாணாம் ॥ 32 ॥
விது³ஷோ வர்தமாநதே³ஹபாதாநந்தரம் தே³ஹாந்தரமுத்பத்³யதே, ந வா — இதி சிந்த்யதே । நநு வித்³யாயா: ஸாத⁴நபூ⁴தாயா: ஸம்பத்தௌ கைவல்யநிர்வ்ருத்தி: ஸ்யாத் ந வேதி நேயம் சிந்தா உபபத்³யதே । ந ஹி பாகஸாத⁴நஸம்பத்தௌ, ஓத³நோ ப⁴வேத் ந வேதி சிந்தா ஸம்ப⁴வதி । நாபி பு⁴ஞ்ஜாந: த்ருப்யேத் ந வேதி சிந்த்யதே — உபபந்நா து இயம் சிந்தா, ப்³ரஹ்மவிதா³மபி கேஷாஞ்சித் இதிஹாஸபுராணயோர்தே³ஹாந்தரோத்பத்தித³ர்ஶநாத் । ததா² ஹி — அபாந்தரதமா நாம வேதா³சார்ய: புராணர்ஷி: விஷ்ணுநியோகா³த் கலித்³வாபரயோ: ஸந்தௌ⁴ க்ருஷ்ணத்³வைபாயந: ஸம்ப³பூ⁴வேதி ஸ்மரந்தி । வஸிஷ்ட²ஶ்ச ப்³ரஹ்மணோ மாநஸ: புத்ர: ஸந் நிமிஶாபாத³பக³தபூர்வதே³ஹ: புநர்ப்³ரஹ்மாதே³ஶாந்மித்ராவருணாப்⁴யாம் ஸம்ப³பூ⁴வேதி । ப்⁴ருக்³வாதீ³நாமபி ப்³ரஹ்மண ஏவ மாநஸபுத்ராணாம் வாருணே யஜ்ஞே புநருத்பத்தி: ஶ்ரூயதே । ஸநத்குமாரோ(அ)பி ப்³ரஹ்மண ஏவ மாநஸ: புத்ர: ஸ்வயம் ருத்³ராய வரப்ரதா³நாத் ஸ்கந்த³த்வேந ப்ராது³ர்ப³பூ⁴வ । ஏவமேவ த³க்ஷநாரத³ப்ரப்⁴ருதீநாம் பூ⁴யஸீ தே³ஹாந்தரோத்பத்தி: கத்²யதே தேந தேந நிமித்தேந ஸ்ம்ருதௌ । ஶ்ருதாவபி மந்த்ரார்த²வாத³யோ: ப்ராயேணோபலப்⁴யதே । தே ச கேசித் பதிதே பூர்வதே³ஹே தே³ஹாந்தரமாத³த³தே, கேசித்து ஸ்தி²த ஏவ தஸ்மிந் யோகை³ஶ்வர்யவஶாத் அநேகதே³ஹாதா³நந்யாயேந । ஸர்வே ச ஏதே ஸமதி⁴க³தஸகலவேதா³ர்தா²: ஸ்மர்யந்தே । தத் ஏதேஷாம் தே³ஹாந்தரோத்பத்தித³ர்ஶநாத் ப்ராப்தம் ப்³ரஹ்மவித்³யாயா: பாக்ஷிகம் மோக்ஷஹேதுத்வம் , அஹேதுத்வம் வேதி ॥
அத உத்தரமுச்யதே —
ந,
தேஷாம் அபாந்தரதம:ப்ரப்⁴ருதீநாம் வேத³ப்ரவர்தநாதி³ஷு லோகஸ்தி²திஹேதுஷ்வதி⁴காரேஷு நியுக்தாநாம் அதி⁴காரதந்த்ரத்வாத்ஸ்தி²தே: ।
யதா²ஸௌ ப⁴க³வாந்ஸவிதா ஸஹஸ்ரயுக³பர்யந்தம் ஜக³தோ(அ)தி⁴காரம் சரித்வா தத³வஸாநே உத³யாஸ்தமயவர்ஜிதம் கைவல்யமநுப⁴வதி —
‘அத² தத ஊர்த்⁴வ உதே³த்ய நைவோதே³தா நாஸ்தமேதைகல ஏவ மத்⁴யே ஸ்தா²தா’ (சா². உ. 3 । 11 । 1) இதி ஶ்ருதே: ।
யதா² ச வர்தமாநா ப்³ரஹ்மவித³: ஆரப்³த⁴போ⁴க³க்ஷயே கைவல்யமநுப⁴வந்தி —
‘தஸ்ய தாவதே³வ சிரம் யாவந்ந விமோக்ஷ்யே(அ)த² ஸம்பத்ஸ்யே’ (சா². உ. 6 । 14 । 2) இதி ஶ்ருதே: —
ஏவம் அபாந்தரதம:ப்ரப்⁴ருதயோ(அ)பீஶ்வரா: பரமேஶ்வரேண தேஷு தேஷ்வதி⁴காரேஷு நியுக்தா: ஸந்த: ஸத்யபி ஸம்யக்³த³ர்ஶநே கைவல்யஹேதௌ அக்ஷீணகர்மாணோ யாவத³தி⁴காரமவதிஷ்ட²ந்தே,
தத³வஸாநே ச அபவ்ருஜ்யந்த இத்யவிருத்³த⁴ம் ।
ஸக்ருத்ப்ரவ்ருத்தமேவ ஹி தே ப²லதா³நாய கர்மாஶயமதிவாஹயந்த:,
ஸ்வாதந்த்ர்யேணைவ க்³ருஹாதி³வ க்³ருஹாந்தரம் அந்யமந்யம் தே³ஹம் ஸஞ்சரந்த: ஸ்வாதி⁴காரநிர்வர்தநாய,
அபரிமுஷிதஸ்ம்ருதய ஏவ தே³ஹேந்த்³ரியப்ரக்ருதிவஶித்வாத் நிர்மாய தே³ஹாந் யுக³பத் க்ரமேண வா அதி⁴திஷ்ட²ந்தி ।
ந ச ஏதே ஜாதிஸ்மரா இத்யுச்யந்தே —
த ஏவைதே இதி ஸ்ம்ருதிப்ரஸித்³தே⁴: ।
யதா² ஹி ஸுலபா⁴ நாம ப்³ரஹ்மவாதி³நீ ஜநகேந விவதி³துகாமா வ்யுத³ஸ்ய ஸ்வம் தே³ஹம் ,
ஜாநகம் தே³ஹமாவிஶ்ய,
வ்யுத்³ய தேந,
பஶ்சாத் ஸ்வமேவ தே³ஹமாவிவேஶ —
இதி ஸ்மர்யதே ।
யதி³ ஹி உபயுக்தே ஸக்ருத்ப்ரவ்ருத்தே கர்மணி கர்மாந்தரம் தே³ஹாந்தராரம்ப⁴காரணமாவிர்ப⁴வேத் ,
தத: அந்யத³ப்யத³க்³த⁴பீ³ஜம் கர்மாந்தரம் தத்³வதே³வ ப்ரஸஜ்யேதேதி ப்³ரஹ்மவித்³யாயா: பாக்ஷிகம் மோக்ஷஹேதுத்வம் அஹேதுத்வம் வா ஆஶங்க்யேத ।
ந து இயமாஶங்கா யுக்தா,
ஜ்ஞாநாத்கர்மபீ³ஜதா³ஹஸ்ய ஶ்ருதிஸ்ம்ருதிப்ரஸித்³த⁴த்வாத் ।
ததா² ஹி ஶ்ருதி: —
‘பி⁴த்³யதே ஹ்ருத³யக்³ரந்தி²ஶ்சி²த்³யந்தே ஸர்வஸம்ஶயா: । க்ஷீயந்தே சாஸ்ய கர்மாணி தஸ்மிந்த்³ருஷ்டே பராவரே’ (மு. உ. 2 । 2 । 9) இதி,
‘ஸ்ம்ருதிலம்பே⁴ ஸர்வக்³ரந்தீ²நாம் விப்ரமோக்ஷ:’ (சா². உ. 7 । 26 । 2) இதி சைவமாத்³யா ।
ஸ்ம்ருதிரபி —
‘யதை²தா⁴ம்ஸி ஸமித்³தோ⁴(அ)க்³நிர்ப⁴ஸ்மஸாத்குருதே(அ)ர்ஜுந । ஜ்ஞாநாக்³நி: ஸர்வகர்மாணி ப⁴ஸ்மஸாத்குருதே ததா²’ (ப⁴. கீ³. 4 । 37) இதி,
‘பீ³ஜாந்யக்³ந்யுபத³க்³தா⁴நி ந ரோஹந்தி யதா² புந: । ஜ்ஞாநத³க்³தை⁴ஸ்ததா² க்லேஶைர்நாத்மா ஸம்பத்³யதே புந:’(ம॰பா⁴॰12-211-17) இதி சைவமாத்³யா ।
ந ச அவித்³யாதி³க்லேஶதா³ஹே ஸதி க்லேஶபீ³ஜஸ்ய கர்மாஶயஸ்ய ஏகதே³ஶதா³ஹ: ஏகதே³ஶப்ரரோஹஶ்ச இத்யுபபத்³யதே ।
ந ஹி அக்³நித³க்³த⁴ஸ்ய ஶாலிபீ³ஜஸ்ய ஏகதே³ஶப்ரரோஹோ த்³ருஶ்யதே ।
ப்ரவ்ருத்தப²லஸ்ய து கர்மாஶயஸ்ய முக்தேஷோரிவ வேக³க்ஷயாத் நிவ்ருத்தி:,
‘தஸ்ய தாவதே³வ சிரம்’ (சா². உ. 6 । 14 । 2) இதி ஶரீரபாதாவதி⁴க்ஷேபகரணாத் ।
தஸ்மாது³பபந்நா யாவத³தி⁴காரம் ஆதி⁴காரிகாணாமவஸ்தி²தி: ।
ந ச ஜ்ஞாநப²லஸ்ய அநைகாந்திகதா ।
ததா² ச ஶ்ருதி: அவிஶேஷேணைவ ஸர்வேஷாம் ஜ்ஞாநாந்மோக்ஷம் த³ர்ஶயதி —
‘தத்³யோ யோ தே³வாநாம் ப்ரத்யபு³த்⁴யத ஸ ஏவ தத³ப⁴வத்தத²ர்ஷீணாம் ததா² மநுஷ்யாணாம்’ (ப்³ரு. உ. 1 । 4 । 10) இதி ।
ஜ்ஞாநாந்தரேஷு ச ஐஶ்வர்யாதி³ப²லேஷ்வாஸக்தா: ஸ்யுர்மஹர்ஷய: ।
தே பஶ்சாதை³ஶ்வர்யக்ஷயத³ர்ஶநேந நிர்விண்ணா: பரமாத்மஜ்ஞாநே பரிநிஷ்டா²: கைவல்யம் ப்ராபுரித்யுபபத்³யதே — ‘
ப்³ரஹ்மணா ஸஹ தே ஸர்வே ஸம்ப்ராப்தே ப்ரதிஸஞ்சரே ।
பரஸ்யாந்தே க்ருதாத்மாந: ப்ரவிஶந்தி பரம் பத³ம்’
இதி ஸ்மரணாத் ।
ப்ரத்யக்ஷப²லத்வாச்ச ஜ்ஞாநஸ்ய ப²லவிரஹாஶங்காநுபபத்தி: ।
கர்மப²லே ஹி ஸ்வர்கா³தா³வநுப⁴வாநாரூடே⁴ ஸ்யாதா³ஶங்கா ப⁴வேத்³வா ந வேதி ।
அநுப⁴வாரூட⁴ம் து ஜ்ஞாநப²லம் —
‘யத்ஸாக்ஷாத³பரோக்ஷாத்³ப்³ரஹ்ம’ (ப்³ரு. உ. 3 । 4 । 1) இதி ஶ்ருதே:,
‘தத்த்வமஸி’ (சா². உ. 6 । 8 । 7) இதி ஸித்³த⁴வது³பதே³ஶாத் ।
ந ஹி ‘
தத்த்வமஸி’
இத்யஸ்ய வாக்யஸ்ய அர்த²: —
தத் த்வம் ம்ருதோ ப⁴விஷ்யஸீதி —
ஏவம் பரிணேதும் ஶக்ய: ।
‘தத்³தை⁴தத்பஶ்யந்ந்ருஷிர்வாமதே³வ: ப்ரதிபேதே³(அ)ஹம் மநுரப⁴வꣳ ஸூர்யஶ்ச’ (ப்³ரு. உ. 1 । 4 । 10) இதி ச ஸம்யக்³த³ர்ஶநகாலமேவ தத்ப²லம் ஸர்வாத்மத்வம் த³ர்ஶயதி ।
தஸ்மாத் ஐகாந்திகீ விது³ஷ: கைவல்யஸித்³தி⁴: ॥ 32 ॥
அக்ஷரதி⁴யாம் த்வவரோத⁴: ஸாமாந்யதத்³பா⁴வாப்⁴யாமௌபஸத³வத்தது³க்தம் ॥ 33 ॥
வாஜஸநேயகே ஶ்ரூயதே —
‘ஏதத்³வை தத³க்ஷரம் கா³ர்கி³ ப்³ராஹ்மணா அபி⁴வத³ந்த்யஸ்தூ²லமநண்வஹ்ரஸ்வமதீ³ர்க⁴மலோஹிதமஸ்நேஹம்’ (ப்³ரு. உ. 3 । 8 । 8) இத்யாதி³ ।
ததா² ஆத²ர்வணே ஶ்ரூயதே —
‘அத² பரா யயா தத³க்ஷரமதி⁴க³ம்யதே’ (மு. உ. 1 । 1 । 5) ‘யத்தத³த்³ரேஶ்யமக்³ராஹ்யமகோ³த்ரமவர்ணம்’ (மு. உ. 1 । 1 । 6) இத்யாதி³ ।
ததை²வ அந்யத்ராபி விஶேஷநிராகரணத்³வாரேண அக்ஷரம் பரம் ப்³ரஹ்ம ஶ்ராவ்யதே ।
தத்ர ச க்வசித் கேசித் அதிரிக்தா விஶேஷா: ப்ரதிஷித்⁴யந்தே ।
தாஸாம் விஶேஷப்ரதிஷேத⁴பு³த்³தீ⁴நாம் கிம் ஸர்வாஸாம் ஸர்வத்ர ப்ராப்தி:,
உத வ்யவஸ்தே²தி ஸம்ஶயே,
ஶ்ருதிவிபா⁴கா³த் வ்யவஸ்தா²ப்ராப்தௌ,
உச்யதே —
அக்ஷரவிஷயாஸ்து விஶேஷப்ரதிஷேத⁴பு³த்³த⁴ய: ஸர்வா: ஸர்வத்ராவரோத்³த⁴வ்யா:,
ஸாமாந்யதத்³பா⁴வாப்⁴யாம் —
ஸமாநோ ஹி ஸர்வத்ர விஶேஷநிராகரணரூபோ ப்³ரஹ்மப்ரதிபாத³நப்ரகார: ।
ததே³வ ச ஸர்வத்ர ப்ரதிபாத்³யம் ப்³ரஹ்ம அபி⁴ந்நம் ப்ரத்யபி⁴ஜ்ஞாயதே ।
தத்ர கிமிதி அந்யத்ர க்ருதா பு³த்³த⁴ய: அந்யத்ர ந ஸ்யு: ।
ததா² ச ‘ஆநந்தா³த³ய: ப்ரதா⁴நஸ்ய’ (ப்³ர. ஸூ. 3 । 3 । 11) இத்யத்ர வ்யாக்²யாதம் ।
தத்ர விதி⁴ரூபாணி விஶேஷணாநி சிந்திதாநி,
இஹ ப்ரதிஷேத⁴ரூபாணீதி விஶேஷ: ।
ப்ரபஞ்சார்த²ஶ்சாயம் சிந்தாபே⁴த³: ।
ஔபஸத³வதி³தி நித³ர்ஶநம் ।
யதா² ஜாமத³க்³ந்யே(அ)ஹீநே புரோடா³ஶிநீஷூபஸத்ஸு சோதி³தாஸு ,
புரோடா³ஶப்ரதா³நமந்த்ராணாம் ‘
அக்³நே வேர்ஹோத்ரம் வேரத்⁴வரம்’
இத்யேவமாதீ³நாம் உத்³கா³த்ருவேதோ³த்பந்நாநாமபி அத்⁴வர்யுபி⁴ரபி⁴ஸம்ப³ந்தோ⁴ ப⁴வதி,
அத்⁴வர்யுகர்த்ருகத்வாத்புரோடா³ஶப்ரதா³நஸ்ய,
ப்ரதா⁴நதந்த்ரத்வாச்சாங்கா³நாம் —
ஏவமிஹாபி அக்ஷரதந்த்ரத்வாத் தத்³விஶேஷணாநாம் யத்ர க்வசித³ப்யுத்பந்நாநாம் அக்ஷரேண ஸர்வத்ராபி⁴ஸம்ப³ந்த⁴ இத்யர்த²: ।
தது³க்தம் ப்ரத²மே காண்டே³ —
‘கு³ணமுக்²யவ்யதிக்ரமே தத³ர்த²த்வாந்முக்²யேந வேத³ஸம்யோக³:’ (ஜை. ஸூ. 3 । 3 । 9) இத்யத்ர ॥ 33 ॥
இயதா³மநநாத் ॥ 34 ॥
வித்³யைகத்வமிதி ।
குத: ?
யத: உப⁴யோரப்யநயோர்மந்த்ரயோ: இயத்தாபரிச்சி²ந்நம் த்³வித்வோபேதம் வேத்³யம் ரூபம் அபி⁴ந்நம் ஆமநந்தி ।
நநு த³ர்ஶிதோ ரூபபே⁴த³: —
நேத்யுச்யதே;
உபா⁴வப்யேதௌ மந்த்ரௌ ஜீவத்³விதீயமீஶ்வரம் ப்ரதிபாத³யத:,
நார்தா²ந்தரம் । ‘
த்³வா ஸுபர்ணா’
இத்யத்ர தாவத் — ‘
அநஶ்நந்நந்யோ அபி⁴சாகஶீதி’
இத்யஶநாயாத்³யதீத: பரமாத்மா ப்ரதிபாத்³யதே ।
வாக்யஶேஷே(அ)பி ச ஸ ஏவ ப்ரதிபாத்³யமாநோ த்³ருஶ்யதே ‘ஜுஷ்டம் யதா³ பஶ்யத்யந்யமீஶமஸ்ய மஹிமாநம்’ (ஶ்வே. உ. 4 । 7) இதி । ‘
ருதம் பிப³ந்தௌ’
இத்யத்ர து ஜீவே பிப³தி,
அஶநாயாத்³யதீத: பரமாத்மாபி ஸாஹசர்யாத் ச²த்ரிந்யாயேந பிப³தீத்யுபசர்யதே ।
பரமாத்மப்ரகரணம் ஹி ஏதத் —
‘அந்யத்ர த⁴ர்மாத³ந்யத்ராத⁴ர்மாத்’ (க. உ. 1 । 2 । 14) இத்யுபக்ரமாத் ।
தத்³விஷய ஏவ ச அத்ராபி வாக்யஶேஷோ ப⁴வதி —
‘ய: ஸேதுரீஜாநாநாமக்ஷரம் ப்³ரஹ்ம யத்பரம்’ (க. உ. 1 । 3 । 2) இதி ।
‘கு³ஹாம் ப்ரவிஷ்டாவாத்மாநௌ ஹி’ (ப்³ர. ஸூ. 1 । 2 । 11) இத்யத்ர ச ஏதத்ப்ரபஞ்சிதம் ।
தஸ்மாந்நாஸ்தி வேத்³யபே⁴த³: ।
தஸ்மாச்ச வித்³யைகத்வம் ।
அபி ச த்ரிஷ்வப்யேதேஷு வேதா³ந்தேஷு பௌர்வாபர்யாலோசநே பரமாத்மவித்³யைவ அவக³ம்யதே ।
தாதா³த்ம்யவிவக்ஷயைவ ஜீவோபாதா³நம் ,
நார்தா²ந்தரவிவக்ஷயா ।
ந ச பரமாத்மவித்³யாயாம் பே⁴தா³பே⁴த³விசாராவதாரோ(அ)ஸ்தீத்யுக்தம் ।
தஸ்மாத்ப்ரபஞ்சார்த² ஏவ ஏஷ யோக³: ।
தஸ்மாச்சாதி⁴கத⁴ர்மோபஸம்ஹார இதி ॥ 34 ॥
அந்தரா பூ⁴தக்³ராமவத்ஸ்வாத்மந: ॥ 35 ॥
‘யத்ஸாக்ஷாத³பரோக்ஷாத்³ப்³ரஹ்ம ய ஆத்மா ஸர்வாந்தர:’ (ப்³ரு. உ. 3 । 4 । 1)(ப்³ரு. உ. 3 । 5 । 1) இத்யேவம் த்³வி: உஷஸ்தகஹோலப்ரஶ்நயோ: நைரந்தர்யேண வாஜஸநேயிந: ஸமாமநந்தி ।
தத்ர ஸம்ஶய: —
வித்³யைகத்வம் வா ஸ்யாத் ,
வித்³யாநாநாத்வம் வேதி ।
வித்³யாநாநாத்வமிதி தாவத்ப்ராப்தம் ,
அப்⁴யாஸஸாமர்த்²யாத் ।
அந்யதா² ஹி அந்யூநாநதிரிக்தார்தே² த்³விராம்நாநம் அநர்த²கமேவ ஸ்யாத் ।
தஸ்மாத் யதா² அப்⁴யாஸாத்கர்மபே⁴த³:,
ஏவமப்⁴யாஸாத்³வித்³யாபே⁴த³ இத்யேவம் ப்ராப்தே,
ப்ரத்யாஹ —
அந்தரா ஆம்நாநாவிஶேஷாத் ஸ்வாத்மந: வித்³யைகத்வமிதி ।
ஸர்வாந்தரோ ஹி ஸ்வாத்மா உப⁴யத்ராப்யவிஶிஷ்ட: ப்ருச்ச்²யதே ச,
ப்ரத்யுச்யதே ச ।
ந ஹி த்³வாவாத்மாநௌ ஏகஸ்மிந்தே³ஹே ஸர்வாந்தரௌ ஸம்ப⁴வத: ।
ததா³ ஹி ஏகஸ்ய ஆஞ்ஜஸம் ஸர்வாந்தரத்வமவகல்பேத,
ஏகஸ்ய து பூ⁴தக்³ராமவத் நைவ ஸர்வாந்தரத்வம் ஸ்யாத் ।
யதா² ச பஞ்சபூ⁴தஸமூஹே தே³ஹே —
ப்ருதி²வ்யா ஆபோ(அ)ந்தரா:,
அத்³ப்⁴யஸ்தேஜோ(அ)ந்தரமிதி —
ஸத்யப்யாபேக்ஷிகே(அ)ந்தரத்வே,
நைவ முக்²யம் ஸர்வாந்தரத்வம் ப⁴வதி,
ததே²ஹாபீத்யர்த²: ।
அத²வா பூ⁴தக்³ராமவதி³தி ஶ்ருத்யந்தரம் நித³ர்ஶயதி ।
யதா² —
‘ஏகோ தே³வ: ஸர்வபூ⁴தேஷு கூ³ட⁴: ஸர்வவ்யாபீ ஸர்வபூ⁴தாந்தராத்மா’ (ஶ்வே. உ. 6 । 11) இத்யஸ்மிந்மந்த்ரே ஸமஸ்தேஷு பூ⁴தக்³ராமேஷ்வேக ஏவ ஸர்வாந்தர ஆத்மா ஆம்நாயதே —
ஏவமநயோரபி ப்³ராஹ்மணயோரித்யர்த²: ।
தஸ்மாத் வேத்³யைக்யாத் வித்³யைகத்வமிதி ॥ 35 ॥
அந்யதா² பே⁴தா³நுபபத்திரிதி சேந்நோபதே³ஶாந்தரவத் ॥ 36 ॥
அத² யது³க்தம் —
அநப்⁴யுபக³ம்யமாநே வித்³யாபே⁴தே³ ஆம்நாநபே⁴தா³நுபபத்திரிதி,
தத்பரிஹர்தவ்யம்;
அத்ரோச்யதே —
நாயம் தோ³ஷ: ।
உபதே³ஶாந்தரவது³பபத்தே: ।
யதா² தாண்டி³நாமுபநிஷதி³ ஷஷ்டே² ப்ரபாட²கே —
‘ஸ ஆத்மா தத்த்வமஸி ஶ்வேதகேதோ’ (சா². உ. 6 । 8 । 7) இதி நவக்ருத்வோ(அ)ப்யுபதே³ஶே ந வித்³யாபே⁴தோ³ ப⁴வதி,
ஏவமிஹாபி ப⁴விஷ்யதி ।
கத²ம் ச நவக்ருத்வோ(அ)ப்யுபதே³ஶே வித்³யாபே⁴தோ³ ந ப⁴வதி ?
உபக்ரமோபஸம்ஹாராப்⁴யாமேகார்த²தாவக³மாத் —
‘பூ⁴ய ஏவ மா ப⁴க³வாந்விஜ்ஞாபயது’ (சா². உ. 6 । 5 । 4) இதி ச ஏகஸ்யைவார்த²ஸ்ய புந: புந: ப்ரதிபிபாத³யிஷிதத்வேந உபக்ஷேபாத் ஆஶங்காந்தரநிராகரணேந ச அஸக்ருது³பதே³ஶோபபத்தே: ।
ஏவமிஹாபி ப்ரஶ்நரூபாபே⁴தா³த் ,
‘அதோ(அ)ந்யதா³ர்தம்’ (ப்³ரு. உ. 3 । 4 । 2) இதி ச பரிஸமாப்த்யவிஶேஷாத் உபக்ரமோபஸம்ஹாரௌ தாவதே³கார்த²விஷயௌ த்³ருஶ்யேதே ।
‘யதே³வ ஸாக்ஷாத³பரோக்ஷாத்³ப்³ரஹ்ம’ (ப்³ரு. உ. 3 । 5 । 1) இதி த்³விதீயே ப்ரஶ்நே ஏவகாரம் ப்ரயுஞ்ஜாந: பூர்வப்ரஶ்நக³தமேவார்த²ம் உத்தரத்ராநுக்ருஷ்யமாணம் த³ர்ஶயதி ।
பூர்வஸ்மிம்ஶ்ச ப்³ராஹ்மணே கார்யகரணவ்யதிரிக்தஸ்ய ஆத்மந: ஸத்³பா⁴வ: கத்²யதே ।
உத்தரஸ்மிம்ஸ்து தஸ்யைவ அஶநாயாதி³ஸம்ஸாரத⁴ர்மாதீதத்வம் கத்²யதே —
இத்யேகார்த²தோபபத்தி: ।
தஸ்மாத் ஏகா வித்³யேதி ॥ 36 ॥
வ்யதிஹாரோ விஶிம்ஷந்தி ஹீதரவத் ॥ 37 ॥
யதா² — ‘தத்³யோ(அ)ஹம் ஸோ(அ)ஸௌ யோ(அ)ஸௌ ஸோ(அ)ஹம்’ (ஐ॰ஆ॰ 2-2-4-6)இத்யாதி³த்யபுருஷம் ப்ரக்ருத்யைதரேயிண: ஸமாமநந்தி, ததா² ஜாபா³லா: — ‘த்வம் வா அஹமஸ்மி ப⁴க³வோ தே³வதே(அ)ஹம் வை த்வமஸி’ இதி । தத்ர ஸம்ஶய: — கிமிஹ வ்யதிஹாரேண உப⁴யரூபா மதி: கர்தவ்யா, உத ஏகரூபைவேதி । ஏகரூபைவேதி தாவதா³ஹ । ந ஹி அத்ர ஆத்மந ஈஶ்வரேணைகத்வம் முக்த்வா அந்யத்கிஞ்சிச்சிந்தயிதவ்யமஸ்தி । யதி³ சைவம் சிந்தயிதவ்யோ விஶேஷ: பரிகல்ப்யேத, ஸம்ஸாரிணஶ்ச ஈஶ்வராத்மத்வம் , ஈஶ்வரஸ்ய ஸம்ஸார்யாத்மத்வமிதி — தத்ர ஸம்ஸாரிணஸ்தாவதீ³ஶ்வராத்மத்வே உத்கர்ஷோ ப⁴வேத் । ஈஶ்வரஸ்ய து ஸம்ஸார்யாத்மத்வே நிகர்ஷ: க்ருத: ஸ்யாத் । தஸ்மாத் ஐகரூப்யமேவ மதே: । வ்யதிஹாராம்நாயஸ்து ஏகத்வத்³ருடீ⁴காரார்த² இத்யேவம் ப்ராப்தே, ப்ரத்யாஹ — வ்யதிஹாரோ(அ)யம் ஆத்⁴யாநாயாம்நாயதே । இதரவத் — யதா² இதரே கு³ணா: ஸர்வாத்மத்வப்ரப்⁴ருதய: ஆத்⁴யாநாய ஆம்நாயந்தே, தத்³வத் । ததா² ஹி விஶிம்ஷந்தி ஸமாம்நாதார: உப⁴யோச்சாரணேந — ‘த்வமஹமஸ்ம்யஹம் ச த்வமஸி’ இதி । தச்ச உப⁴யரூபாயாம் மதௌ கர்தவ்யாயாம் அர்த²வத்³ப⁴வதி । அந்யதா² ஹி இத³ம் விஶேஷேணோப⁴யாம்நாநம் அநர்த²கம் ஸ்யாத் , ஏகேநைவ க்ருதத்வாத் । நநு உப⁴யாம்நாநஸ்ய அர்த²விஶேஷே பரிகல்ப்யமாநே தே³வதாயா: ஸம்ஸார்யாத்மத்வாபத்தே: நிகர்ஷ: ப்ரஸஜ்யேதேத்யுக்தம் — நைஷ தோ³ஷ:; ஐகாத்ம்யஸ்யைவ அநேந ப்ரகாரேணாநுசிந்த்யமாநத்வாத் । நநு ஏவம் ஸதி ஸ ஏவ ஏகத்வத்³ருடீ⁴கார ஆபத்³யேத — ந வயமேகத்வத்³ருடீ⁴காரம் வாரயாம: — கிம் தர்ஹி ? — வ்யதிஹாரேண இஹ த்³விரூபா மதி: கர்தவ்யா வசநப்ராமாண்யாத் , நைகரூபேத்யேதாவத் உபபாத³யாம: । ப²லதஸ்து ஏகத்வமபி த்³ருடீ⁴ப⁴வதி । யதா² ஆத்⁴யாநார்தே²(அ)பி ஸத்யகாமாதி³கு³ணோபதே³ஶே தத்³கு³ண ஈஶ்வர: ப்ரஸித்⁴யதி, தத்³வத் । தஸ்மாத³யமாத்⁴யாதவ்யோ வ்யதிஹார: ஸமாநே ச விஷயே உபஸம்ஹர்தவ்யோ ப⁴வதீதி ॥ 37 ॥
ஸைவ ஹி ஸத்யாத³ய: ॥ 38 ॥
ஏகைவேயம் ஸத்யவித்³யேதி ।
குத: ?
‘தத்³யத்தத்ஸத்யம்’ (ப்³ரு. உ. 5 । 5 । 2) இதி ப்ரக்ருதாகர்ஷணாத் ।
நநு வித்³யாபே⁴தே³(அ)பி ப்ரக்ருதாகர்ஷணம் உபாஸ்யைகத்வாது³பபத்³யத இத்யுக்தம் —
நைததே³வம்;
யத்ர ஹி விஸ்பஷ்டாத் காரணாந்தராத் வித்³யாபே⁴த³: ப்ரதீயதே,
தத்ர ஏததே³வம் ஸ்யாத் ।
அத்ர து உப⁴யதா² ஸம்ப⁴வே ‘
தத்³யத்தத்ஸத்யம்’
இதி ப்ரக்ருதாகர்ஷணாத் பூர்வவித்³யாஸம்ப³த்³த⁴மேவ ஸத்யம் உத்தரத்ர ஆக்ருஷ்யத இதி ஏகவித்³யாத்வநிஶ்சய: ।
யத்புநருக்தம் —
ப²லாந்தரஶ்ரவணாத்³வித்³யாந்தரமிதி,
அத்ரோச்யதே — ‘
தஸ்யோபநிஷத³ஹ: …
அஹம்’
இதி ச அங்கா³ந்தரோபதே³ஶஸ்ய ஸ்தாவகமித³ம் ப²லாந்தரஶ்ரவணமித்யதோ³ஷ: ।
அபி ச அர்த²வாதா³தே³வ ப²லே கல்பயிதவ்யே,
ஸதி வித்³யைகத்வே ச அவயவேஷு ஶ்ரூயமாணாநி ப³ஹூந்யபி ப²லாநி அவயவிந்யாமேவ வித்³யாயாம் உபஸம்ஹர்தவ்யாநி ப⁴வந்தி ।
தஸ்மாத்ஸைவேயம் ஏகா ஸத்யவித்³யா தேந தேந விஶேஷேணோபேதா ஆம்நாதா —
இத்யத: ஸர்வ ஏவ ஸத்யாத³யோ கு³ணா ஏகஸ்மிந்நேவப்ரயோகே³ உபஸம்ஹர்தவ்யா: ॥
காமாதீ³தரத்ர தத்ர சாயதநாதி³ப்⁴ய: ॥ 39 ॥
‘அத² யதி³த³மஸ்மிந்ப்³ரஹ்மபுரே த³ஹரம் புண்ட³ரீகம் வேஶ்ம த³ஹரோ(அ)ஸ்மிந்நந்தராகாஶ:’ (சா². உ. 8 । 1 । 1) இதி ப்ரஸ்துத்ய,
ச²ந்தோ³கா³ அதீ⁴யதே —
‘ஏஷ ஆத்மா(அ)பஹதபாப்மா விஜரோ விம்ருத்யுர்விஶோகோ விஜிக⁴த்ஸோ(அ)பிபாஸ: ஸத்யகாம: ஸத்யஸங்கல்ப:’ (சா². உ. 8 । 1 । 5) இத்யாதி³ ।
ததா² வாஜஸநேயிந: —
‘ஸ வா ஏஷ மஹாநஜ ஆத்மா யோ(அ)யம் விஜ்ஞாநமய: ப்ராணேஷு ய ஏஷோ(அ)ந்தர்ஹ்ருத³ய ஆகாஶஸ்தஸ்மிஞ்ஶேதே ஸர்வஸ்ய வஶீ’ (ப்³ரு. உ. 4 । 4 । 22) இத்யாதி³ ।
தத்ர வித்³யைகத்வம் பரஸ்பரகு³ணயோக³ஶ்ச,
கிம் வா நேதி ஸம்ஶய:வித்³யைகத்வமிதி ।
தத்ரேத³முச்யதே —
காமாதீ³தி,
ஸத்யகாமாதீ³த்யர்த²: —
யதா² தே³வத³த்தோ த³த்த:,
ஸத்யபா⁴மா பா⁴மேதி ।
யதே³தத் சா²ந்தோ³க்³யே ஹ்ருத³யாகாஶஸ்ய ஸத்யகாமத்வாதி³கு³ணஜாதமுபலப்⁴யதே,
ததி³தரத்ர வாஜஸநேயகே ‘
ஸ வா ஏஷ மஹாநஜ ஆத்மா’
இத்யத்ர ஸம்ப³த்⁴யேத ।
யச்ச வாஜஸநேயகே வஶித்வாதி³ உபலப்⁴யதே,
தத³பி இதரத்ர சா²ந்தோ³க்³யே ‘ஏஷ ஆத்மா(அ)பஹதபாப்மா’ (சா². உ. 8 । 1 । 5) இத்யத்ர ஸம்ப³த்⁴யேத ।
குத: ?
ஆயதநாதி³ஸாமாந்யாத் ।
ஸமாநம் ஹி உப⁴யத்ராபி ஹ்ருத³யமாயதநம் ,
ஸமாநஶ்ச வேத்³ய ஈஶ்வர:,
ஸமாநம் ச தஸ்ய ஸேதுத்வம் லோகாஸம்பே⁴த³ப்ரயோஜநம் —
இத்யேவமாதி³ ப³ஹு ஸாமாந்யம் த்³ருஶ்யதே ।
நநு விஶேஷோ(அ)பி த்³ருஶ்யதே —
சா²ந்தோ³க்³யே ஹ்ருத³யாகாஶஸ்ய கு³ணயோக³:,
வாஜஸநேயகே து ஆகாஶாஶ்ரயஸ்ய ப்³ரஹ்மண இதி —
ந,
‘த³ஹர உத்தரேப்⁴ய:’ (ப்³ர. ஸூ. 1 । 3 । 14) இத்யத்ர ச்சா²ந்தோ³க்³யே(அ)பி ஆகாஶஶப்³த³ம் ப்³ரஹ்மைவேதி ப்ரதிஷ்டா²பிதத்வாத் ।
அயம் து அத்ர வித்³யதே விஶேஷ: —
ஸகு³ணா ஹி ப்³ரஹ்மவித்³யா சா²ந்தோ³க்³யே உபதி³ஶ்யதே —
‘அத² ய இஹாத்மாநமநுவித்³ய வ்ரஜந்த்யேதாꣳஶ்ச ஸத்யாந்காமாந்’ (சா². உ. 8 । 1 । 6) இத்யாத்மவத் காமாநாமபி வேத்³யத்வஶ்ரவணாத் ,
வாஜஸநேயகே து நிர்கு³ணமேவ பரம்ப்³ரஹ்ம உபதி³ஶ்யமாநம் த்³ருஶ்யதே —
‘அத ஊர்த்⁴வம் விமோக்ஷாய ப்³ரூஹி’ (ப்³ரு. உ. 4 । 3 । 14) ‘அஸங்கோ³ ஹ்யயம் புருஷ:’ (ப்³ரு. உ. 4 । 3 । 15) இத்யாதி³ப்ரஶ்நப்ரதிவசநஸமந்வயாத் ।
வஶித்வாதி³ து தத்ஸ்துத்யர்த²மேவ கு³ணஜாதம் வாஜஸநேயகே ஸங்கீர்த்யதே ।
ததா² ச உபரிஷ்டாத் ‘ஸ ஏஷ நேதி நேத்யாத்மா’ (ப்³ரு. உ. 3 । 9 । 26) இத்யாதி³நா நிர்கு³ணமேவ ப்³ரஹ்ம உபஸம்ஹரதி ।
கு³ணவதஸ்து ப்³ரஹ்மண ஏகத்வாத் விபூ⁴திப்ரத³ர்ஶநாய அயம் கு³ணோபஸம்ஹார: ஸூத்ரித:,
நோபாஸநாய —
இதி த்³ரஷ்டவ்யம் ॥ 39 ॥
ஆத³ராத³லோப: ॥ 40 ॥
சா²ந்தோ³க்³யே வைஶ்வாநரவித்³யாம் ப்ரக்ருத்ய ஶ்ரூயதே —
‘தத்³யத்³ப⁴க்தம் ப்ரத²மமாக³ச்சே²த்தத்³தோ⁴மீயꣳ ஸ யாம் ப்ரத²மாமாஹுதிம் ஜுஹுயாத்தாம் ஜுஹுயாத்ப்ராணாய ஸ்வாஹா’ (சா². உ. 5 । 19 । 1) இத்யாதி³ ।
தத்ர பஞ்ச ப்ராணாஹுதயோ விஹிதா: ।
தாஸு ச பரஸ்தாத³க்³நிஹோத்ரஶப்³த³: ப்ரயுக்த: ‘ய ஏததே³வம் வித்³வாநக்³நிஹோத்ரம் ஜுஹோதி’ (சா². உ. 5 । 24 । 2) இதி,
‘யதே²ஹ க்ஷுதி⁴தா பா³லா மாதரம் பர்யுபாஸதே ஏவꣳ ஸர்வாணி பூ⁴தாந்யக்³நிஹோத்ரமுபாஸதே’ (சா². உ. 5 । 24 । 5) இதி ச ।
தத்ரேத³ம் விசார்யதே —
கிம் போ⁴ஜநலோபே லோப: ப்ராணாக்³நிஹோத்ரஸ்ய,
உத அலோப இதி । ‘
தத்³யத்³ப⁴க்தம்’
இதி ப⁴க்தாக³மநஸம்யோக³ஶ்ரவணாத் ,
ப⁴க்தாக³மநஸ்ய ச போ⁴ஜநார்த²த்வாத் ,
போ⁴ஜநலோபே லோப: ப்ராணாக்³நிஹோத்ரஸ்யேத்யேவம் ப்ராப்தே,
ந லுப்யேதேதி தாவதா³ஹ ।
கஸ்மாத் ?
ஆத³ராத் ।
ததா² ஹி வைஶ்வாநரவித்³யாயாமேவ ஜாபா³லாநாம் ஶ்ருதி: — ‘
பூர்வோ(அ)திதி²ப்⁴யோ(அ)ஶ்நீயாத் ।
யதா² ஹ வை ஸ்வயமஹுத்வாக்³நிஹோத்ரம் பரஸ்ய ஜுஹுயாதே³வம் தத்’
இதி அதிதி²போ⁴ஜநஸ்ய ப்ராத²ம்யம் நிந்தி³த்வா,
ஸ்வாமிபோ⁴ஜநம் ப்ரத²மம் ப்ராபயந்தீ ப்ராணாக்³நிஹோத்ரே ஆத³ரம் கரோதி ।
யா ஹி ந ப்ராத²ம்யலோபம் ஸஹதே,
நதராம் ஸா ப்ராத²ம்யவதோ(அ)க்³நிஹோத்ரஸ்ய லோபம் ஸஹேதேதி மந்யதே ।
நநு போ⁴ஜநார்த²ப⁴க்தாக³மநஸம்யோகா³த்³போ⁴ஜநலோபே லோப: ப்ராபித: —
ந,
தஸ்ய த்³ரவ்யவிஶேஷவிதா⁴நார்த²த்வாத் ।
ப்ராக்ருதே ஹி அக்³நிஹோத்ரே பய:ப்ரப்⁴ருதீநாம் த்³ரவ்யாணாம் நியதத்வாத் இஹாபி அக்³நிஹோத்ரஶப்³தா³த் கௌண்ட³பாயிநாமயநவத் தத்³த⁴ர்மப்ராப்தௌ ஸத்யாம் ,
ப⁴க்தத்³ரவ்யகதாகு³ணவிஶேஷவிதா⁴நார்த²ம் இத³ம் வாக்யம் ‘
தத்³யத்³ப⁴க்தம்’
இதி ।
அதோ கு³ணலோபே ந முக்²யஸ்யேத்யேவம் ப்ராப்தம் ।
போ⁴ஜநலோபே(அ)பி அத்³பி⁴ர்வா அந்யேந வா த்³ரவ்யேணாவிருத்³தே⁴ந ப்ரதிநிதி⁴ந்யாயேந ப்ராணாக்³நிஹோத்ரஸ்யாநுஷ்டா²நமிதி ॥ 40 ॥
அத உத்தரம் பட²தி —
உபஸ்தி²தே(அ)தஸ்தத்³வசநாத் ॥ 41 ॥
உபஸ்தி²தே போ⁴ஜநே அத: தஸ்மாதே³வ போ⁴ஜநத்³ரவ்யாத் ப்ரத²மோபநிபதிதாத் ப்ராணாக்³நிஹோத்ரம் நிர்வர்தயிதவ்யம் ।
கஸ்மாத் ?
தத்³வசநாத் ।
ததா² ஹி —
‘தத்³யத்³ப⁴க்தம் ப்ரத²மமாக³ச்சே²த்தத்³தோ⁴மீயம்’ (சா². உ. 5 । 19 । 1) இதி ஸித்³த⁴வத்³ப⁴க்தோபநிபாதபராமர்ஶேந பரார்த²த்³ரவ்யஸாத்⁴யதாம் ப்ராணாஹுதீநாம் வித³தா⁴தி ।
தா: அப்ரயோஜகலக்ஷணாபந்நா: ஸத்ய:,
கத²ம் போ⁴ஜநலோபே த்³ரவ்யாந்தரம் ப்ரதிநிதா⁴பயேயு: ।
ந ச அத்ர ப்ராக்ருதாக்³நிஹோத்ரத⁴ர்மப்ராப்திரஸ்தி ।
குண்ட³பாயிநாமயநே ஹி ‘
மாஸமக்³நிஹோத்ரம் ஜுஹோதி’
இதி வித்⁴யுத்³தே³ஶக³தோ(அ)க்³நிஹோத்ரஶப்³த³: தத்³வத்³பா⁴வம் விதா⁴பயேதி³தி யுக்தா தத்³த⁴ர்மப்ராப்தி: ।
இஹ புந: அர்த²வாத³க³தோ(அ)க்³நிஹோத்ரஶப்³த³: ந தத்³வத்³பா⁴வம் விதா⁴பயிதுமர்ஹதி ।
தத்³த⁴ர்மப்ராப்தௌ ச அப்⁴யுபக³ம்யமாநாயாம் ,
அக்³ந்யுத்³த⁴ரணாத³யோ(அ)பி ப்ராப்யேரந் ।
ந ச அஸ்தி ஸம்ப⁴வ: ।
அக்³ந்யுத்³த⁴ரணம் தாவத் ஹோமாதி⁴கரணபா⁴வாய ।
ந ச அயம் அக்³நௌ ஹோம:,
போ⁴ஜநார்த²தாவ்யாகா⁴தப்ரஸங்கா³த் ।
போ⁴ஜநோபநீதத்³ரவ்யஸம்ப³ந்தா⁴ச்ச ஆஸ்ய ஏவ ஏஷ ஹோம: ।
ததா² ச ஜாபா³லஶ்ருதி: ‘
பூர்வோ(அ)திதி²ப்⁴யோ(அ)ஶ்நீயாத்’
இதி ஆஸ்யாதா⁴ராமேவ இமாம் ஹோமநிர்வ்ருத்திம் த³ர்ஶயதி ।
அத ஏவ ச இஹாபி ஸாம்பாதி³காந்யேவாக்³நிஹோத்ராங்கா³நி த³ர்ஶயதி —
‘உர ஏவ வேதி³ர்லோமாநி ப³ர்ஹிர்ஹ்ருத³யம் கா³ர்ஹபத்யோ மநோ(அ)ந்வாஹார்யபசந ஆஸ்யமாஹவநீய:’ (சா². உ. 5 । 18 । 2) இதி ।
வேதி³ஶ்ருதிஶ்சாத்ர ஸ்த²ண்டி³லமாத்ரோபலக்ஷணார்தா² த்³ரஷ்டவ்யா,
முக்²யாக்³நிஹோத்ரே வேத்³யபா⁴வாத் ,
தத³ங்கா³நாம் ச இஹ ஸம்பிபாத³யிஷிதத்வாத் ।
போ⁴ஜநேநைவ ச க்ருதகாலேந ஸம்யோகா³த் ந அக்³நிஹோத்ரகாலாவரோத⁴ஸம்ப⁴வ: ।
ஏவமந்யே(அ)பி உபஸ்தா²நாத³யோ த⁴ர்மா: கேசித்கத²ஞ்சித் விருத்⁴யந்தே ।
தஸ்மாத்³போ⁴ஜநபக்ஷ ஏவ ஏதே மந்த்ரத்³ரவ்யதே³வதாஸம்யோகா³த் பஞ்ச ஹோமா நிர்வர்தயிதவ்யா: ।
யத்து ஆத³ரத³ர்ஶநவசநம் ,
தத் போ⁴ஜநபக்ஷே ப்ராத²ம்யவிதா⁴நார்த²ம் ।
ந ஹ்யஸ்தி வசநஸ்ய அதிபா⁴ர: ।
ந து அநேந அஸ்ய நித்யதா ஶக்யதே த³ர்ஶயிதும் ।
தஸ்மாத் போ⁴ஜநலோபே லோப ஏவ ப்ராணாக்³நிஹோத்ரஸ்யேதி ॥ 41 ॥
தந்நிர்தா⁴ரணாநியமஸ்தத்³த்³ருஷ்டே: ப்ருத²க்³க்⁴யப்ரதிப³ந்த⁴: ப²லம் ॥ 42 ॥
ஸந்தி கர்மாங்க³வ்யபாஶ்ரயாணி விஜ்ஞாநாநி —
‘ஓமித்யேதத³க்ஷரமுத்³கீ³த²முபாஸீத’ (சா². உ. 1 । 1 । 1) இத்யேவமாதீ³நி ।
கிம் தாநி நித்யாந்யேவ ஸ்யு: கர்மஸு ,
பர்ணமயீத்வாதி³வத்;
உத அநித்யாநி,
கோ³தோ³ஹநாதி³வதி³தி விசாரயாம: ।
கிம் தாவத்ப்ராப்தம் ?
நித்யாநீதி ।
குத: ?
ப்ரயோக³வசநபரிக்³ரஹாத் —
அநாரப்⁴யாதீ⁴தாந்யபி ஹி ஏதாநி உத்³கீ³தா²தி³த்³வாரேண க்ரதுஸம்ப³ந்தா⁴த் க்ரதுப்ரயோக³வசநேநைவ அங்கா³ந்தரவத் ஸம்ஸ்ப்ருஶ்யந்தே ।
யத்து ஏஷாம் ஸ்வவாக்யேஷு ப²லஶ்ரவணம் —
‘ஆபயிதா ஹ வை காமாநாம் ப⁴வதி’ (சா². உ. 1 । 1 । 7) இத்யாதி³,
தத்³வர்தமாநாபதே³ஶரூபத்வாத³ர்த²வாத³மாத்ரமேவ,
அபாபஶ்லோகஶ்ரவணாதி³வத் ,
ந ப²லப்ரதா⁴நம் ।
தஸ்மாத் யதா² ‘
யஸ்ய பர்ணமயீ ஜுஹூர்ப⁴வதி ந ஸ பாபம் ஶ்லோகம் ஶ்ருணோதி’
இத்யேவமாதீ³நாம் அப்ரகரணபடி²தாநாமபி ஜுஹ்வாதி³த்³வாரேண க்ரதுப்ரவேஶாத் ப்ரகரணபடி²தவத் நித்யதா,
ஏவமுத்³கீ³தா²த்³யுபாஸநாநாமபீத்யேவம் ப்ராப்தே ப்³ரூம: —
ப்ரதா³நவதே³வ தது³க்தம் ॥ 43 ॥
ப்ருத²கே³வ வாயுப்ராணாவுபக³ந்தவ்யாவிதி ।
கஸ்மாத் ?
ப்ருத²கு³பதே³ஶாத் ।
ஆத்⁴யாநார்தோ² ஹி அயம் அத்⁴யாத்மாதி⁴தை³வவிபா⁴கோ³பதே³ஶ: ।
ஸ: அஸத்யாத்⁴யாநப்ருத²க்த்வே அநர்த²க ஏவ ஸ்யாத் ।
நநு உக்தம் ,
ந ப்ருத²க³நுசிந்தநம் தத்த்வாபே⁴தா³தி³தி —
நைஷ தோ³ஷ: ।
தத்த்வாபே⁴தே³(அ)ப்யவஸ்தா²பே⁴தா³த் உபதே³ஶபே⁴த³வஶேந அநுசிந்தநபே⁴தோ³பபத்தே:,
ஶ்லோகோபந்யாஸஸ்ய ச தத்த்வாபே⁴தா³பி⁴ப்ராயேணாபி உபபத்³யமாநஸ்ய பூர்வோதி³தத்⁴யேயபே⁴த³நிராகரணஸாமர்த்²யாபா⁴வாத் ,
‘ஸ யதை²ஷாம் ப்ராணாநாம் மத்⁴யம: ப்ராண ஏவமேதாஸாம் தே³வதாநாம் வாயு:’ (ப்³ரு. உ. 1 । 5 । 22) இதி ச உபமாநோபமேயகரணாத் ।
ஏதேந வ்ரதோபதே³ஶோ வ்யாக்²யாத: ।
‘ஏகமேவ வ்ரதம்’ (ப்³ரு. உ. 1 । 5 । 23) இதி ச ஏவகார: வாகா³தி³வ்ரதநிவர்தநேந ப்ராணவ்ரதப்ரதிபத்த்யர்த²: ।
ப⁴க்³நவ்ரதாநி ஹி வாகா³தீ³ந்யுக்தாநி,
‘தாநி ம்ருத்யு: ஶ்ரமோ பூ⁴த்வோபயேமே’ (ப்³ரு. உ. 1 । 5 । 21) இதி ஶ்ருதே: ।
ந வாயுவ்ரதநிவ்ருத்த்யர்த²:,
‘அதா²தோ வ்ரதமீமாꣳஸா’ (ப்³ரு. உ. 1 । 5 । 21) இதி ப்ரஸ்துத்ய துல்யவத் வாயுப்ராணயோரப⁴க்³நவ்ரதத்வஸ்ய நிர்தா⁴ரிதத்வாத் ।
‘ஏகமேவ வ்ரதம் சரேத்’ (ப்³ரு. உ. 1 । 5 । 23) இதி ச உக்த்வா,
‘தேநோ ஏதஸ்யை தே³வதாயை ஸாயுஜ்யம் ஸலோகதாம் ஜயதி’ (ப்³ரு. உ. 1 । 5 । 23) இதி வாயுப்ராப்திம் ப²லம் ப்³ருவந் வாயுவ்ரதமநிவர்திதம் த³ர்ஶயதி ।
தே³வதா ஹ்யத்ர வாயு: ஸ்யாத் ,
அபரிச்சி²ந்நாத்மகத்வஸ்ய ப்ரேப்ஸிதத்வாத் ,
புரஸ்தாத்ப்ரயோகா³ச்ச —
‘ஸைஷா(அ)நஸ்தமிதா தே³வதா யத்³வாயு:’ (ப்³ரு. உ. 1 । 5 । 22) இதி ।
ததா² ‘தௌ வா ஏதௌ த்³வௌ ஸம்வர்கௌ³ வாயுரேவ தே³வேஷு ப்ராண: ப்ராணேஷு’ (சா². உ. 4 । 3 । 4) இதி பே⁴தே³ந வ்யபதி³ஶதி ।
‘தே வா ஏதே பஞ்சாந்யே பஞ்சாந்யே த³ஶ ஸந்தஸ்தத்க்ருதம்’ (ப்³ரு. உ. 4 । 3 । 8) இதி ச பே⁴தே³நைவ உபஸம்ஹரதி ।
தஸ்மாத்ப்ருத²கே³வ உபக³மநம் ।
ப்ரதா³நவத் —
யதா² ‘
இந்த்³ராய ராஜ்ஞே புரோடா³ஶமேகாத³ஶகபாலமிந்த்³ராயாதி⁴ராஜாயேந்த்³ராய ஸ்வராஜ்ஞே’
இத்யஸ்யாம் த்ரிபுரோடா³ஶிந்யாமிஷ்டௌ, ‘
ஸர்வேஷாமபி⁴க³மயந்நவத்³யத்யச²ம்ப³ட்காரம்’
இத்யதோ வசநாத் ,
இந்த்³ராபே⁴தா³ச்ச,
ஸஹ ப்ரதா³நாஶங்காயாம் —
ராஜாதி³கு³ணபே⁴தா³த் யாஜ்யாநுவாக்யாவ்யத்யாஸவிதா⁴நாச்ச யதா²ந்யாஸமேவ தே³வதாப்ருத²க்த்வாத்ப்ரதா³நப்ருத²க்த்வம் ப⁴வதி ।
ஏவம் தத்த்வாபே⁴தே³(அ)பி ஆத்⁴யேயாம்ஶப்ருத²க்த்வாத் ஆத்⁴யாநப்ருத²க்த்வமித்யர்த²: ।
தது³க்தம் ஸங்கர்ஷே — ‘
நாநா வா தே³வதா ப்ருத²க்³ஜ்ஞாநாத்’
இதி ।
தத்ர து த்³ரவ்யதே³வதாபே⁴தா³த் யாக³பே⁴தோ³ வித்³யதே ।
நைவமிஹ வித்³யாபே⁴தோ³(அ)ஸ்தி,
உபக்ரமோபஸம்ஹாராப்⁴யாம் அத்⁴யாத்மாதி⁴தை³வோபதே³ஶேஷு ஏகவித்³யாவிதா⁴நப்ரதீதே: ।
வித்³யைக்யே(அ)பி து அத்⁴யாத்மாதி⁴தை³வபே⁴தா³த் ப்ரவ்ருத்திபே⁴தோ³ ப⁴வதி —
அக்³நிஹோத்ர இவ ஸாயம்ப்ராத:காலபே⁴தா³த் —
இத்யேதாவத³பி⁴ப்ரேத்ய ப்ரதா³நவதி³த்யுக்தம் ॥ 43 ॥
லிங்க³பூ⁴யஸ்த்வாத்தத்³தி⁴ ப³லீயஸ்தத³பி ॥ 44 ॥
வாஜஸநேயிநோ(அ)க்³நிரஹஸ்யே ‘நைவ வா இத³மக்³ரே ஸதா³ஸீத்’ இத்யேதஸ்மிந்ப்³ராஹ்மணே மநோ(அ)தி⁴க்ருத்ய அதீ⁴யதே — ‘தத்ஷட்த்ரிம்ஶத்ஸஹஸ்ராண்யபஶ்யதா³த்மநோ(அ)க்³நீநர்காந்மநோமயாந்மநஶ்சித:’ இத்யாதி³ । ததை²வ ‘வாக்சித: ப்ராணசிதஶ்சக்ஷுஶ்சித: ஶ்ரோத்ரசித: கர்மசிதோ(அ)க்³நிசித:’ இதி ப்ருத²க³க்³நீந் ஆமநந்தி ஸாம்பாதி³காந் । தேஷு ஸம்ஶய: — கிமேதே மநஶ்சிதா³த³ய: க்ரியாநுப்ரவேஶிந: தச்சே²ஷபூ⁴தா:, உத ஸ்வதந்த்ரா: கேவலவித்³யாத்மகா இதி । தத்ர ப்ரகரணாத் க்ரியாநுப்ரவேஶே ப்ராப்தே, ஸ்வாதந்த்ர்யம் தாவத்ப்ரதிஜாநீதே — லிங்க³பூ⁴யஸ்த்வாதி³தி । பூ⁴யாம்ஸி ஹி லிங்கா³நி அஸ்மிந்ப்³ராஹ்மணே கேவலவித்³யாத்மகத்வமேஷாமுபோத்³ப³லயந்தி த்³ருஶ்யந்தே — ‘தத்³யத்கிஞ்சேமாநி பூ⁴தாநி மநஸா ஸங்கல்பயந்தி தேஷாமேவ ஸா க்ருதி:’ இதி, ‘தாந்ஹைதாநேவம்விதே³ ஸர்வதா³ ஸர்வாணி பூ⁴தாநி சிந்வந்த்யபி ஸ்வபதே’ இதி ச ஏவம்ஜாதீயகாநி । தத்³தி⁴ லிங்க³ம் ப்ரகரணாத்³ப³லீய: । தத³ப்யுக்தம் பூர்வஸ்மிந்காண்டே³ — ‘ஶ்ருதிலிங்க³வாக்யப்ரகரணஸ்தா²நஸமாக்²யாநாம் ஸமவாயே பாரதௌ³ர்ப³ல்யமர்த²விப்ரகர்ஷாத்’ (ஜை. ஸூ. 3 । 3 । 14) இதி ॥ 44 ॥
பூர்வவிகல்ப: ப்ரகரணாத்ஸ்யாத்க்ரியா மாநஸவத் ॥ 45 ॥
நைதத்³யுக்தம் — ஸ்வதந்த்ரா ஏதே(அ)க்³நய: அநந்யஶேஷபூ⁴தா இதி । பூர்வஸ்ய க்ரியாமயஸ்ய அக்³நே: ப்ரகரணாத் தத்³விஷய ஏவ அயம் விகல்பவிஶேஷோபதே³ஶ: ஸ்யாத் , ந ஸ்வதந்த்ர: । நநு ப்ரகரணால்லிங்க³ம் ப³லீய: — ஸத்யமேவமேதத் । லிங்க³மபி து ஏவம்ஜாதீயகம் ந ப்ரகரணாத்³ப³லீயோ ப⁴வதி । அந்யார்த²த³ர்ஶநம் ஹி ஏதத் , ஸாம்பாதி³காக்³நிப்ரஶம்ஸாரூபத்வாத் । அந்யார்த²த³ர்ஶநம் ச அஸத்யாமந்யஸ்யாம் ப்ராப்தௌ கு³ணவாதே³நாப்யுபபத்³யமாநம் ந ப்ரகரணம் பா³தி⁴துமுத்ஸஹதே । தஸ்மாத் ஸாம்பாதி³கா அப்யேதே(அ)க்³நய: ப்ரகரணாத்க்ரியாநுப்ரவேஶிந ஏவ ஸ்யு: । மாநஸவத் — யதா² த³ஶராத்ரஸ்ய த³ஶமே(அ)ஹநி அவிவாக்யே ப்ருதி²வ்யா பாத்ரேண ஸமுத்³ரஸ்ய ஸோமஸ்ய ப்ரஜாபதயே தே³வதாயை க்³ருஹ்யமாணஸ்ய க்³ரஹணாஸாத³நஹவநாஹரணோபஹ்வாநப⁴க்ஷணாநி மாநஸாந்யேவ ஆம்நாயந்தே, ஸ ச மாநஸோ(அ)பி க்³ரஹகல்ப: க்ரியாப்ரகரணாத் க்ரியாஶேஷ ஏவ ப⁴வதி — ஏவமயமப்யக்³நி கல்ப இத்யர்த²: ॥ 45 ॥
அதிதே³ஶாச்ச ॥ 46 ॥
அதிதே³ஶஶ்ச ஏஷாமக்³நீநாம் க்ரியாநுப்ரவேஶமுபோத்³ப³லயதி — ‘ஷட்த்ரிம்ஶத்ஸஹஸ்ராண்யக்³நயோ(அ)ர்காஸ்தேஷாமேகைக ஏவ தாவாந்யாவாநஸௌ பூர்வ:’ இதி । ஸதி ஹி ஸாமாந்யே அதிதே³ஶ: ப்ரவர்ததே । ததஶ்ச பூர்வேண இஷ்டகாசிதேந க்ரியாநுப்ரவேஶிநா அக்³நிநா ஸாம்பாதி³காநக்³நீநதிதி³ஶந் க்ரியாநுப்ரவேஶமேவ ஏஷாம் த்³யோதயதி ॥ 46 ॥
வித்³யைவ து நிர்தா⁴ரணாத் ॥ 47 ॥
துஶப்³த³: பக்ஷம் வ்யாவர்தயதி । வித்³யாத்மகா ஏவ ஏதே ஸ்வதந்த்ரா மநஶ்சிதா³த³யோ(அ)க்³நய: ஸ்யு:, ந க்ரியாஶேஷபூ⁴தா: । ததா² ஹி நிர்தா⁴ரயதி — ‘தே ஹைதே வித்³யாசித ஏவ’ இதி, ‘வித்³யயா ஹைவைத ஏவம்வித³ஶ்சிதா ப⁴வந்தி’ இதி ச ॥ 47 ॥
நநு லிங்க³மபி அஸத்யாமந்யஸ்யாம் ப்ராப்தௌ அஸாத⁴கம் கஸ்யசித³ர்த²ஸ்யேதி, அபாஸ்ய தத் , ப்ரகரணஸாமர்த்²யாத் க்ரியாஶேஷத்வமத்⁴யவஸிதம் — இத்யத உத்தரம் பட²தி —
ஶ்ருத்யாதி³ப³லீயஸ்த்வாச்ச ந பா³த⁴: ॥ 49 ॥
நைவம் ப்ரகரணஸாமர்த்²யாத்க்ரியாஶேஷத்வமத்⁴யவஸாய ஸ்வாதந்த்ர்யபக்ஷோ பா³தி⁴தவ்ய:,
ஶ்ருத்யாதே³ர்ப³லீயஸ்த்வாத் ।
ப³லீயாம்ஸி ஹி ப்ரகரணாத் ஶ்ருதிலிங்க³வாக்யாநீதி ஸ்தி²தம் ஶ்ருதிலிங்க³ஸூத்ரே ।
தாநி ச இஹ ஸ்வாதந்த்ர்யபக்ஷம் ஸாத⁴யந்தி த்³ருஶ்யந்தே ।
கத²ம் ?
ஶ்ருதிஸ்தாவத் — ‘
தே ஹைதே வித்³யாசித ஏவ’
இதி ।
ததா² லிங்க³ம் — ‘
ஸர்வதா³ ஸர்வாணி பூ⁴தாநி சிந்வந்த்யபி ஸ்வபதே’
இதி ।
ததா² வாக்யமபி — ‘
வித்³யயா ஹைவைத ஏவம்வித³ஶ்சிதா ப⁴வந்தி’
இதி । ‘
வித்³யாசித ஏவ’
இதி ஹி ஸாவதா⁴ரணா இயம் ஶ்ருதி: க்ரியாநுப்ரவேஶே(அ)மீஷாமப்⁴யுபக³ம்யமாநே பீடி³தா ஸ்யாத் ।
நநு அபா³ஹ்யஸாத⁴நத்வாபி⁴ப்ராயமித³மவதா⁴ரணம் ப⁴விஷ்யதி —
நேத்யுச்யதே;
தத³பி⁴ப்ராயதாயாம் ஹி ‘
வித்³யாசித:’
இதி இயதா ஸ்வரூபஸங்கீர்தநேநைவ க்ருதத்வாத் ,
அநர்த²கமவதா⁴ரணம் ப⁴வேத் —
ஸ்வரூபமேவ ஹி ஏஷாம் அபா³ஹ்யஸாத⁴நத்வமிதி ।
அபா³ஹ்யஸாத⁴நத்வே(அ)பி து மாநஸக்³ரஹவத் க்ரியாநுப்ரவேஶஶங்காயாம் தந்நிவ்ருத்திப²லம் அவதா⁴ரணம் அர்த²வத்³ப⁴விஷ்யதி ।
ததா² ‘
ஸ்வபதே ஜாக்³ரதே சைவம்விதே³ ஸர்வதா³ ஸர்வாணி பூ⁴தாந்யேதாநக்³நீம்ஶ்சிந்வந்தி’
இதி ஸாதத்யத³ர்ஶநம் ஏஷாம் ஸ்வாதந்த்ர்யே(அ)வகல்பதே —
யதா² ஸாம்பாதி³கே வாக்ப்ராணமயே(அ)க்³நிஹோத்ரே ‘ப்ராணம் ததா³ வாசி ஜுஹோதி … வாசம் ததா³ ப்ராணே ஜுஹோதி’ (கௌ. உ. 2 । 5) இதி ச உக்த்வா உச்யதே — ‘
ஏதே அநந்தே அம்ருதே ஆஹுதீ ஜாக்³ரச்ச ஸ்வபம்ஶ்ச ஸததம் ஜுஹோதி’
இதி —
தத்³வத் ।
க்ரியாநுப்ரவேஶே து க்ரியாப்ரயோக³ஸ்ய அல்பகாலத்வேந ந ஸாதத்யேந ஏஷாம் ப்ரயோக³: கல்பேத ।
ந ச இத³மர்த²வாத³மாத்ரமிதி ந்யாய்யம் ।
யத்ர ஹி விஸ்பஷ்டோ விதா⁴யகோ லிஙாதி³: உபலப்⁴யதே,
யுக்தம் தத்ர ஸங்கீர்தநமாத்ரஸ்யார்த²வாத³த்வம் ।
இஹ து விஸ்பஷ்டவித்⁴யந்தராநுபலப்³தே⁴: ஸங்கீர்தநாதே³வ ஏஷாம் விஜ்ஞாநவிதா⁴நம் கல்பநீயம் ।
தச்ச யதா²ஸங்கீர்தநமேவ கல்பயிதும் ஶக்யத இதி,
ஸாதத்யத³ர்ஶநாத் ததா²பூ⁴தமேவ கல்ப்யதே ।
ததஶ்ச ஸாமர்த்²யாதே³ஷாம் ஸ்வாதந்த்ர்யஸித்³தி⁴: ।
ஏதேந ‘தத்³யத்கிஞ்சேமாநி பூ⁴தாநி மநஸா ஸங்கல்பயந்தி தேஷாமேவ ஸா க்ருதி:’(ஶ॰ப்³ரா॰ 10-5-3-3) இத்யாதி³ வ்யாக்²யாதம் ।
ததா² வாக்யமபி ‘
ஏவம்விதே³’
இதி புருஷவிஶேஷஸம்ப³ந்த⁴மேவ ஏஷாமாசக்ஷாணம் ந க்ரதுஸம்ப³ந்த⁴ம் ம்ருஷ்யதே ।
தஸ்மாத் ஸ்வாதந்த்ர்யபக்ஷ ஏவ ஜ்யாயாநிதி ॥ 49 ॥
அநுப³ந்தா⁴தி³ப்⁴ய: ப்ரஜ்ஞாந்தரப்ருத²க்த்வவத்³த்³ருஷ்டஶ்ச தது³க்தம் ॥ 50 ॥
இதஶ்ச ப்ரகரணமுபம்ருத்³ய ஸ்வாதந்த்ர்யம் மநஶ்சிதா³தீ³நாம் ப்ரதிபத்தவ்யம் , யத் க்ரியாவயவாந் மநஆதி³வ்யாபாரேஷ்வநுப³த்⁴நாதி — ‘தே மநஸைவாதீ⁴யந்த மநஸாசீயந்த மநஸைவ க்³ரஹா அக்³ருஹ்யந்த மநஸாஸ்துவந்மநஸாஶம்ஸந்யத்கிஞ்ச யஜ்ஞே கர்ம க்ரியதே யத்கிஞ்ச யஜ்ஞியம் கர்ம மநஸைவ தேஷு தந்மநோமயேஷு மநஶ்சித்ஸு மநோமயமேவ க்ரியதே’(ஶ॰ப்³ரா॰ 10-5-3-3) இத்யாதி³நா । ஸம்பத்ப²லோ ஹி அயமநுப³ந்த⁴: । ந ச ப்ரத்யக்ஷா: க்ரியாவயவா: ஸந்த: ஸம்பதா³ லிப்ஸிதவ்யா: । ந ச அத்ர உத்³கீ³தா²த்³யுபாஸநவத் க்ரியாங்க³ஸம்ப³ந்தா⁴த் தத³நுப்ரவேஶித்வமாஶங்கிதவ்யம் , ஶ்ருதிவைரூப்யாத் । ந ஹி அத்ர க்ரியாங்க³ம் கிஞ்சிதா³தா³ய தஸ்மிந் அதோ³ நாமாத்⁴யவஸிதவ்யமிதி வத³தி । ஷட்த்ரிம்ஶத்ஸஹஸ்ராணி து மநோவ்ருத்திபே⁴தா³ந் ஆதா³ய தேஷ்வக்³நித்வம் க்³ரஹாதீ³ம்ஶ்ச கல்பயதி, புருஷயஜ்ஞாதி³வத் । ஸம்க்²யா ச இயம் புருஷாயுஷஸ்யாஹ:ஸு த்³ருஷ்டா ஸதீ தத்ஸம்ப³ந்தி⁴நீஷு மநோவ்ருத்திஷ்வாரோப்யத இதி த்³ரஷ்டவ்யம் । ஏவமநுப³ந்தா⁴த்ஸ்வாதந்த்ர்யம் மநஶ்சிதா³தீ³நாம் । ஆதி³ஶப்³தா³த் அதிதே³ஶாத்³யபி யதா²ஸம்ப⁴வம் யோஜயிதவ்யம் । ததா² ஹி — ‘தேஷாமேகைக ஏவ தாவாந்யாவாநஸௌ பூர்வ:’(ஶ॰ப்³ரா॰ 10-5-3-3) இதி க்ரியாமயஸ்யாக்³நேர்மாஹாத்ம்யம் ஜ்ஞாநமயாநாமேகைகஸ்ய அதிதி³ஶந் க்ரியாயாமநாத³ரம் த³ர்ஶயதி । ந ச ஸத்யேவ க்ரியாஸம்ப³ந்தே⁴ விகல்ப: பூர்வேணோத்தரேஷாமிதி ஶக்யம் வக்தும் । ந ஹி, யேந வ்யாபாரேண ஆஹவநீயதா⁴ரணாதி³நா பூர்வ: க்ரியாயாமுபகரோதி, தேந உத்தரே உபகர்தும் ஶக்நுவந்தி । யத்து பூர்வபக்ஷே(அ)ப்யதிதே³ஶ உபோத்³ப³லக இத்யுக்தம் — ஸதி ஹி ஸாமாந்யே(அ)திதே³ஶ: ப்ரவர்தத இதி, தத் அஸ்மத்பக்ஷே(அ)ப்யக்³நித்வஸாமாந்யேநாதிதே³ஶஸம்ப⁴வாத்ப்ரத்யுக்தம் — அஸ்தி ஹி ஸாம்பாதி³காநாமப்யக்³நீநாமக்³நித்வமிதி । ஶ்ருத்யாதீ³நி ச காரணாநி த³ர்ஶிதாநி । ஏவமநுப³ந்தா⁴தி³ப்⁴ய: காரணேப்⁴ய: ஸ்வாதந்த்ர்யம் மநஶ்சிதா³தீ³நாம் । ப்ரஜ்ஞாந்தரப்ருத²க்த்வவத் — யதா² ப்ரஜ்ஞாந்தராணி ஶாண்டி³ல்யவித்³யாப்ரப்⁴ருதீநி ஸ்வேந ஸ்வேந அநுப³ந்தே⁴ந அநுப³த்⁴யமாநாநி ப்ருத²கே³வ கர்மப்⁴ய: ப்ரஜ்ஞாந்தரேப்⁴யஶ்ச ஸ்வதந்த்ராணி ப⁴வந்தி, ஏவமிதி । த்³ருஷ்டஶ்ச அவேஷ்டே: ராஜஸூயப்ரகரணபடி²தாயா: ப்ரகரணாது³த்கர்ஷ: — வர்ணத்ரயாநுப³ந்தா⁴த் । ராஜயஜ்ஞத்வாச்ச ராஜஸூயஸ்ய । தது³க்தம் ப்ரத²மே காண்டே³ — ‘க்ரத்வர்தா²யாமிதி சேந்ந வர்ணத்ரயஸம்யோகா³த்’ (ஜை. ஸூ. 11 । 4 । 9) இதி ॥ 50 ॥
ந ஸாமாந்யாத³ப்யுபலப்³தே⁴ர்ம்ருத்யுவந்ந ஹி லோகாபத்தி: ॥ 51 ॥
யது³க்தம் மாநஸவதி³தி,
தத்ப்ரத்யுச்யதே ।
ந மாநஸக்³ரஹஸாமாந்யாத³பி மநஶ்சிதா³தீ³நாம் க்ரியாஶேஷத்வம் கல்ப்யம் ,
பூர்வோக்தேப்⁴ய: ஶ்ருத்யாதி³ஹேதுப்⁴ய: கேவலபுருஷார்த²த்வோபலப்³தே⁴: ।
ந ஹி கிஞ்சித் கஸ்யசித் கேநசித் ஸாமாந்யம் ந ஸம்ப⁴வதி ।
ந ச தாவதா யதா²ஸ்வம் வைஷம்யம் நிவர்ததே;
ம்ருத்யுவத் —
யதா² ‘
ஸ வா ஏஷ ஏவ ம்ருத்யுர்ய ஏஷ ஏதஸ்மிந்மண்ட³லே புருஷ:’
இதி,
‘அக்³நிர்வை ம்ருத்யு:’ (ப்³ரு. உ. 3 । 2 । 10) இதி ச அக்³ந்யாதி³த்யபுருஷயோ: ஸமாநே(அ)பி ம்ருத்யுஶப்³த³ப்ரயோகே³,
ந அத்யந்தஸாம்யாபத்தி: ।
யதா² ச ‘அஸௌ வாவ லோகோ கௌ³தமாக்³நிஸ்தஸ்யாதி³த்ய ஏவ ஸமித்’ (சா². உ. 5 । 4 । 1) இத்யத்ர ந ஸமிதா³தி³ஸாமாந்யாத் லோகஸ்யாக்³நிபா⁴வாபத்தி: —
தத்³வத் ॥ 51 ॥
பரேண ச ஶப்³த³ஸ்ய தாத்³வித்⁴யம் பூ⁴யஸ்த்வாத்த்வநுப³ந்த⁴: ॥ 52 ॥
பரஸ்தாத³பி ‘அயம் வாவ லோக ஏஷோ(அ)க்³நிஶ்சித:’ இத்யஸ்மிந் அநந்தரே ப்³ராஹ்மணே, தாத்³வித்⁴யம் கேவலவித்³யாவிதி⁴த்வம் ஶப்³த³ஸ்ய ப்ரயோஜநம் லக்ஷ்யதே, ந ஶுத்³த⁴கர்மாங்க³விதி⁴த்வம்; தத்ர ஹி — ‘வித்³யயா ததா³ரோஹந்தி யத்ர காமா: பராக³தா: । ந தத்ர த³க்ஷிணா யந்தி நாவித்³வாம்ஸஸ்தபஸ்விந:’(ஶ॰ப்³ரா॰ 10-5-4-16) இத்யநேந ஶ்லோகேந கேவலம் கர்ம நிந்த³ந் வித்³யாம் ச ப்ரஶம்ஸந் இத³ம் க³மயதி । ததா² புரஸ்தாத³பி ‘யதே³தந்மண்ட³லம் தபதி’ இத்யஸ்மிந்ப்³ராஹ்மணே வித்³யாப்ரதா⁴நத்வமேவ லக்ஷ்யதே — ‘ஸோ(அ)ம்ருதோ ப⁴வதி ம்ருத்யுர்ஹ்யஸ்யாத்மா ப⁴வதி’ இதி வித்³யாப²லேநைவ உபஸம்ஹாராத் ந கர்மப்ரதா⁴நதா । தத்ஸாமாந்யாத் இஹாபி ததா²த்வம் । பூ⁴யாம்ஸஸ்து அக்³ந்யவயவா: ஸம்பாத³யிதவ்யா வித்³யாயாம் — இத்யேதஸ்மாத்காரணாத் அக்³நிநா அநுப³த்⁴யதே வித்³யா, ந கர்மாங்க³த்வாத் । தஸ்மாத் மநஶ்சிதா³தீ³நாம் கேவலவித்³யாத்மகத்வஸித்³தி⁴: ॥ 52 ॥
ஏக ஆத்மந: ஶரீரே பா⁴வாத் ॥ 53 ॥
இஹ தே³ஹவ்யதிரிக்தஸ்ய ஆத்மந: ஸத்³பா⁴வ: ஸமர்த்²யதே, ப³ந்த⁴மோக்ஷாதி⁴காரஸித்³த⁴யே । ந ஹி அஸதி தே³ஹவ்யதிரிக்த ஆத்மநி பரலோகப²லாஶ்சோத³நா உபபத்³யேரந் । கஸ்ய வா ப்³ரஹ்மாத்மத்வமுபதி³ஶ்யேத । நநு ஶாஸ்த்ரப்ரமுக² ஏவ ப்ரத²மே பாதே³ ஶாஸ்த்ரப²லோபபோ⁴க³யோக்³யஸ்ய தே³ஹவ்யதிரிக்தஸ்ய ஆத்மநோ(அ)ஸ்தித்வமுக்தம் — ஸத்யமுக்தம் பா⁴ஷ்யக்ருதா । ந து தத்ராத்மாஸ்தித்வே ஸூத்ரமஸ்தி । இஹ து ஸ்வயமேவ ஸூத்ரக்ருதா தத³ஸ்தித்வமாக்ஷேபபுர:ஸரம் ப்ரதிஷ்டா²பிதம் । இத ஏவ ச ஆக்ருஷ்ய ஆசார்யேண ஶப³ரஸ்வாமிநா ப்ரமாணலக்ஷணே வர்ணிதம் । அத ஏவ ச ப⁴க³வதா உபவர்ஷேண ப்ரத²மே தந்த்ரே ஆத்மாஸ்தித்வாபி⁴தா⁴நப்ரஸக்தௌ ஶாரீரகே வக்ஷ்யாம இத்யுத்³தா⁴ர: க்ருத: । இஹ ச இத³ம் சோத³நாலக்ஷணேஷு உபாஸநேஷு விசார்யமாணேஷு ஆத்மாஸ்தித்வம் விசார்யதே, க்ருத்ஸ்நஶாஸ்த்ரஶேஷத்வப்ரத³ர்ஶநாய । அபி ச பூர்வஸ்மிந்நதி⁴கரணே ப்ரகரணோத்கர்ஷாப்⁴யுபக³மேந மநஶ்சிதா³தீ³நாம் புருஷார்த²த்வம் வர்ணிதம் । கோ(அ)ஸௌ புருஷ:, யத³ர்தா² ஏதே மநஶ்சிதா³த³ய: — இத்யஸ்யாம் ப்ரஸக்தௌ இத³ம் தே³ஹவ்யதிரிக்தஸ்ய ஆத்மநோ(அ)ஸ்தித்வமுச்யதே । தத³ஸ்தித்வாக்ஷேபார்த²ம் சேத³மாதி³மம் ஸூத்ரம் — ஆக்ஷேபபூர்விகா ஹி பரிஹாரோக்தி: விவக்ஷிதே(அ)ர்தே² ஸ்தூ²ணாநிக²நநந்யாயேந த்³ருடா⁴ம் பு³த்³தி⁴முத்பாத³யேதி³தி ॥
அத்ர ஏகே தே³ஹமாத்ராத்மத³ர்ஶிநோ லோகாயதிகா: தே³ஹவ்யதிரிக்தஸ்ய ஆத்மநோ(அ)பா⁴வம் மந்யமாநா:, ஸமஸ்தவ்யஸ்தேஷு பா³ஹ்யேஷு ப்ருதி²வ்யாதி³ஷ்வத்³ருஷ்டமபி சைதந்யம் ஶரீராகாரபரிணதேஷு பூ⁴தேஷு ஸ்யாதி³தி — ஸம்பா⁴வயந்தஸ்தேப்⁴யஶ்சைதந்யம் , மத³ஶக்திவத் விஜ்ஞாநம் சைதந்யவிஶிஷ்ட: காய: புருஷ: — இதி ச ஆஹு: । ந ஸ்வர்க³க³மநாய அபவர்க³க³மநாய வா ஸமர்தோ² தே³ஹவ்யதிரிக்த ஆத்மா அஸ்தி, யத்க்ருதம் சைதந்யம் தே³ஹே ஸ்யாத் । தே³ஹ ஏவ து சேதநஶ்ச ஆத்மா ச இதி ப்ரதிஜாநதே । ஹேதும் ச ஆசக்ஷதே — ஶரீரே பா⁴வாதி³தி । யத்³தி⁴ யஸ்மிந்ஸதி ப⁴வதி, அஸதி ச ந ப⁴வதி, தத் தத்³த⁴ர்மத்வேநாத்⁴யவஸீயதே — யதா² அக்³நித⁴ர்மாவௌஷ்ண்யப்ரகாஶௌ । ப்ராணசேஷ்டாசைதந்யஸ்ம்ருத்யாத³யஶ்ச ஆத்மத⁴ர்மத்வேநாபி⁴மதா ஆத்மவாதி³நாம் — தே(அ)பி அந்தரேவ தே³ஹே உபலப்⁴யமாநா: ப³ஹிஶ்ச அநுபலப்⁴யமாநா: அஸித்³தே⁴ தே³ஹவ்யதிரிக்தே த⁴ர்மிணி தே³ஹத⁴ர்மா ஏவ ப⁴விதுமர்ஹந்தி । தஸ்மாத³வ்யதிரேகோ தே³ஹாதா³த்மந இதி ॥ 53 ॥
ஏவம் ப்ராப்தே, ப்³ரூம: —
வ்யதிரேகஸ்தத்³பா⁴வாபா⁴வித்வாந்ந தூபலப்³தி⁴வத் ॥ 54 ॥
ந த்வேதத³ஸ்தி — யது³க்தமவ்யதிரேகோ தே³ஹாதா³த்மந இதி । வ்யதிரேக ஏவ அஸ்ய தே³ஹாத்³ப⁴விதுமர்ஹதி । தத்³பா⁴வாபா⁴வித்வாத் । யதி³ தே³ஹபா⁴வே பா⁴வாத் தே³ஹத⁴ர்மத்வம் ஆத்மத⁴ர்மாணாம் மந்யேத — ததோ தே³ஹபா⁴வே(அ)பி அபா⁴வாத் அதத்³த⁴ர்மத்வமேவ ஏஷாம் கிம் ந மந்யேத ? தே³ஹத⁴ர்மவைலக்ஷண்யாத் । யே ஹி தே³ஹத⁴ர்மா ரூபாத³ய:, தே யாவத்³தே³ஹம் ப⁴வந்தி । ப்ராணசேஷ்டாத³யஸ்து ஸத்யபி தே³ஹே ம்ருதாவஸ்தா²யாம் ந ப⁴வந்தி । தே³ஹத⁴ர்மாஶ்ச ரூபாத³ய: பரைரப்யுபலப்⁴யந்தே, ந த்வாத்மத⁴ர்மாஶ்சைதந்யஸ்ம்ருத்யாத³ய: । அபி ச ஸதி தாவத் தே³ஹே ஜீவத³வஸ்தா²யாம் ஏஷாம் பா⁴வ: ஶக்யதே நிஶ்சேதும் , ந து அஸத்யபா⁴வ: । பதிதே(அ)பி கதா³சித³ஸ்மிந்தே³ஹே தே³ஹாந்தரஸஞ்சாரேண ஆத்மத⁴ர்மா அநுவர்தேரந் । ஸம்ஶயமாத்ரேணாபி பரபக்ஷ: ப்ரதிஷித்⁴யதே । கிமாத்மகம் ச புநரித³ம் சைதந்யம் மந்யதே, யஸ்ய பூ⁴தேப்⁴ய உத்பத்திமிச்ச²தி — இதி பர: பர்யநுயோக்தவ்ய: । ந ஹி பூ⁴தசதுஷ்டயவ்யதிரேகேண லோகாயதிக: கிஞ்சித் தத்த்வம் ப்ரத்யேதி । யத் அநுப⁴வநம் பூ⁴தபௌ⁴திகாநாம் , தத் சைதந்யமிதி சேத் , தர்ஹி விஷயத்வாத்தேஷாம் ந தத்³த⁴ர்மத்வமஶ்நுவீத, ஸ்வாத்மநி க்ரியாவிரோதா⁴த் । ந ஹி அக்³நிருஷ்ண: ஸந் ஸ்வாத்மாநம் த³ஹதி, ந ஹி நட: ஶிக்ஷித: ஸந் ஸ்வஸ்கந்த⁴மதி⁴ரோக்ஷ்யதி । ந ஹி பூ⁴தபௌ⁴திகத⁴ர்மேண ஸதா சைதந்யேந பூ⁴தபௌ⁴திகாநி விஷயீக்ரியேரந் । ந ஹி ரூபாதி³பி⁴: ஸ்வரூபம் பரரூபம் வா விஷயீக்ரியதே । விஷயீக்ரியந்தே து பா³ஹ்யாத்⁴யாத்மிகாநி பூ⁴தபௌ⁴திகாநி சைதந்யேந । அதஶ்ச யதை²வ அஸ்யா பூ⁴தபௌ⁴திகவிஷயாயா உபலப்³தே⁴ர்பா⁴வோ(அ)ப்⁴யுபக³ம்யதே, ஏவம் வ்யதிரேகோ(அ)பி அஸ்யாஸ்தேப்⁴ய: அப்⁴யுபக³ந்தவ்ய: । உபலப்³தி⁴ஸ்வரூப ஏவ ச ந ஆத்மேதி ஆத்மநோ தே³ஹவ்யதிரிக்தத்வம் । நித்யத்வம் ச உபலப்³தே⁴:, ஐகரூப்யாத் , ‘அஹம் இத³ம் அத்³ராக்ஷம்’ இதி ச அவஸ்தா²ந்தரயோகே³(அ)ப்யுபலப்³த்⁴ருத்வேந ப்ரத்யபி⁴ஜ்ஞாநாத் , ஸ்ம்ருத்யாத்³யுபபத்தேஶ்ச । யத்தூக்தம் — ஶரீரே பா⁴வாச்ச²ரீரத⁴ர்ம உபலப்³தி⁴ரிதி, தத் வர்ணிதேந ப்ரகாரேண ப்ரத்யுக்தம் । அபி ச ஸத்ஸு ப்ரதீ³பாதி³ஷு உபகரணேஷு உபலப்³தி⁴ர்ப⁴வதி அஸத்ஸு ந ப⁴வதி — ந ச ஏதாவதா ப்ரதீ³பாதி³த⁴ர்ம ஏவ உபலப்³தி⁴ர்ப⁴வதி । ஏவம் ஸதி தே³ஹே உபலப்³தி⁴ர்ப⁴வதி, அஸதி ச ந ப⁴வதீதி — ந தே³ஹத⁴ர்மோ ப⁴விதுமர்ஹதி । உபகரணத்வமாத்ரேணாபி ப்ரதீ³பாதி³வத் தே³ஹோபயோகோ³பபத்தே: । ந ச அத்யந்தம் தே³ஹஸ்ய உபலப்³தா⁴வுபயோகோ³(அ)பி த்³ருஶ்யதே, நிஶ்சேஷ்டே(அ)ப்யஸ்மிந்தே³ஹே ஸ்வப்நே நாநாவிதோ⁴பலப்³தி⁴த³ர்ஶநாத் । தஸ்மாத³நவத்³யம் தே³ஹவ்யதிரிக்தஸ்ய ஆத்மநோ(அ)ஸ்தித்வம் ॥ 54 ॥
அங்கா³வப³த்³தா⁴ஸ்து ந ஶாகா²ஸு ஹி ப்ரதிவேத³ம் ॥ 55 ॥
ஸமாப்தா ப்ராஸங்கி³கீ கதா²;
ஸம்ப்ரதி ப்ரக்ருதாமேவாநுவர்தாமஹே ।
‘ஓமித்யேதத³க்ஷரமுத்³கீ³த²முபாஸீத’ (சா². உ. 1 । 1 । 1) ‘லோகேஷு பஞ்சவித⁴ꣳ ஸாமோபாஸீத’ (சா². உ. 2 । 2 । 1) ‘
உக்த²முக்த²மிதி வை ப்ரஜா வத³ந்தி ததி³த³மேவோக்த²ம் இயமேவ ப்ருதி²வீ’ ‘அயம் வாவ லோக:’ ‘ஏஷோ(அ)க்³நிஶ்சித:’(ஶ॰ப்³ரா॰ 10-1-2-2) இத்யேவமாத்³யா யே உத்³கீ³தா²தி³கர்மாங்கா³வப³த்³தா⁴: ப்ரத்யயா: ப்ரதிவேத³ம் ஶாகா²பே⁴தே³ஷு விஹிதா:,
தே தத்தச்சா²கா²க³தேஷ்வேவ உத்³கீ³தா²தி³ஷு ப⁴வேயு:,
அத²வா ஸர்வஶாகா²க³தேஷு —
இதி விஶய: ।
ப்ரதிஶாக²ம் ச ஸ்வராதி³பே⁴தா³த் உத்³கீ³தா²தி³பே⁴தா³நுபாதா³ய அயமுபந்யாஸ: ।
கிம் தாவத்ப்ராப்தம் ?
ஸ்வஶாகா²க³தேஷ்வேவ உத்³கீ³தா²தி³ஷு விதீ⁴யேரந்நிதி ।
குத: ?
ஸந்நிதா⁴நாத் — ‘
உத்³கீ³த²முபாஸீத’
இதி ஹி ஸாமாந்யவிஹிதாநாம் விஶேஷாகாங்க்ஷாயாம் ஸந்நிக்ருஷ்டேநைவ ஸ்வஶாகா²க³தேந விஶேஷேண ஆகாங்க்ஷாநிவ்ருத்தே:,
தத³திலங்க⁴நேந ஶாகா²ந்தரவிஹிதவிஶேஷோபாதா³நே காரணம் நாஸ்தி ।
தஸ்மாத்ப்ரதிஶாக²ம் வ்யவஸ்தே²த்யேவம் ப்ராப்தே,
ப்³ரவீதி —
அங்கா³வப³த்³தா⁴ஸ்த்விதி ।
துஶப்³த³: பக்ஷம் வ்யாவர்தயதி ।
நைதே ப்ரதிவேத³ம் ஸ்வஶாகா²ஸ்வேவ வ்யவதிஷ்டே²ரந் ,
அபி து ஸர்வஶாகா²ஸ்வநுவர்தேரந் ।
குத: ?
உத்³கீ³தா²தி³ஶ்ருத்யவிஶேஷாத் ।
ஸ்வஶாகா²வ்யவஸ்தா²யாம் ஹி ‘உத்³கீ³த²முபாஸீத’ (சா². உ. 1 । 1 । 1) இதி ஸாமாந்யஶ்ருதிரவிஶேஷப்ரவ்ருத்தா ஸதீ ஸந்நிதா⁴நவஶேந விஶேஷே வ்யவஸ்தா²ப்யமாநா பீடி³தா ஸ்யாத் ।
ந சைதந்ந்யாய்யம் ।
ஸந்நிதா⁴நாத்³தி⁴ ஶ்ருதிர்ப³லீயஸீ ।
ந ச ஸாமாந்யாஶ்ரய: ப்ரத்யயோ நோபபத்³யதே ।
தஸ்மாத் ஸ்வராதி³பே⁴தே³ ஸத்யபி உத்³கீ³த²த்வாத்³யவிஶேஷாத் ஸர்வஶாகா²க³தேஷ்வேவ உத்³கீ³தா²தி³ஷு ஏவம்ஜாதீயகா: ப்ரத்யயா: ஸ்யு: ॥ 55 ॥
மந்த்ராதி³வத்³வா(அ)விரோத⁴: ॥ 56 ॥
அத²வா நைவாத்ர விரோத⁴: ஶங்கிதவ்ய: — கத²மந்யஶாகா²க³தேஷு உத்³கீ³தா²தி³ஷு அந்யஶாகா²விஹிதா: ப்ரத்யயா ப⁴வேயுரிதி । மந்த்ராதி³வத் அவிரோதோ⁴பபத்தே: । ததா² ஹி — மந்த்ராணாம் கர்மணாம் கு³ணாநாம் ச ஶாகா²ந்தரோத்பந்நாநாமபி ஶாகா²ந்தரே உபஸங்க்³ரஹோ த்³ருஶ்யதே । யேஷாமபி ஹி ஶாகி²நாம் ‘குடருரஸி’ இத்யஶ்மாதா³நமந்த்ரோ நாம்நாத:, தேஷாமபி அஸௌ விநியோகோ³ த்³ருஶ்யதே — ‘குக்குடோ(அ)ஸீத்யஶ்மாநமாத³த்தே, குடருரஸீதி வா’ இதி । யேஷாமபி ஸமிதா³த³ய: ப்ரயாஜா நாம்நாதா:, தேஷாமபி தேஷு கு³ணவிதி⁴ராம்நாயதே — ‘ருதவோ வை ப்ரயாஜா: ஸமாநத்ர ஹோதவ்யா:’ இதி । ததா² யேஷாமபி ‘அஜோ(அ)க்³நீஷோமீய:’ இதி ஜாதிவிஶேஷோபதே³ஶோ நாஸ்தி, தேஷாமபி தத்³விஷயோ மந்த்ரவர்ண உபலப்⁴யதே — ‘சா²க³ஸ்ய வபாயா மேத³ஸோ(அ)நுப்³ரூஹி’ இதி । ததா² வேதா³ந்தரோத்பந்நாநாமபி ‘அக்³நே வேர்ஹோத்ரம் வேரத்⁴வரம்’(தா॰ப்³ரா॰21-10-11) இத்யேவமாதி³மந்த்ராணாம் வேதா³ந்தரே பரிக்³ரஹோ த்³ருஷ்ட:; ததா² ப³ஹ்வ்ருசபடி²தஸ்ய ஸூக்தஸ்ய ‘யோ ஜாத ஏவ ப்ரத²மோ மநஸ்வாந்’ (ரு. ஸம். 2 । 12 । 1) இத்யஸ்ய, அத்⁴வர்யவே ‘ஸஜநீயꣳ ஶஸ்யம்’ இத்யத்ர பரிக்³ரஹோ த்³ருஷ்ட: । தஸ்மாத் யதா² ஆஶ்ரயாணாம் கர்மாங்கா³நாம் ஸர்வத்ராநுவ்ருத்தி:, ஏவம் ஆஶ்ரிதாநாமபி ப்ரத்யயாநாம் — இத்யவிரோத⁴: ॥ 56 ॥
பூ⁴ம்ந: க்ரதுவஜ்ஜ்யாயஸ்த்வம் ததா² ஹி த³ர்ஶயதி ॥ 57 ॥
ததோ(அ)பி⁴தீ⁴யதே —
பூ⁴ம்ந: பதா³ர்தோ²பசயாத்மகஸ்ய ஸமஸ்தஸ்ய வைஶ்வாநரோபாஸநஸ்ய ஜ்யாயஸ்த்வம் ப்ராதா⁴ந்யம் அஸ்மிந்வாக்யே விவக்ஷிதம் ப⁴விதுமர்ஹதி,
ந ப்ரத்யேகம் அவயவோபாஸநாநாமபி;
க்ரதுவத் —
யதா² க்ரதுஷு த³ர்ஶபூர்ணமாஸப்ரப்⁴ருதிஷு ஸாமஸ்த்யேந ஸாங்க³ப்ரதா⁴நப்ரயோக³ ஏவ ஏகோ விவக்ஷ்யதே,
ந வ்யஸ்தாநாமபி ப்ரயோக³: ப்ரயாஜாதீ³நாம் ,
நாப்யேகதே³ஶாங்க³யுக்தஸ்ய ப்ரதா⁴நஸ்ய —
தத்³வத் ।
குத ஏதத் —
பூ⁴மைவ ஜ்யாயாநிதி ?
ததா² ஹி ஶ்ருதி: பூ⁴ம்நோ ஜ்யாயஸ்த்வம் த³ர்ஶயதி,
ஏகவாக்யதாவக³மாத் ।
ஏகம் ஹி இத³ம் வாக்யம் வைஶ்வாநரவித்³யாவிஷயம் பௌர்வாபர்யாலோசநாத்ப்ரதீயதே ।
ததா² ஹி —
ப்ராசீநஶாலப்ரப்⁴ருதய உத்³தா³லகாவஸாநா: ஷட் ருஷய: வைஶ்வாநரவித்³யாயாம் பரிநிஷ்டா²மப்ரதிபத்³யமாநா: அஶ்வபதிம் கைகேயம் ராஜாநமப்⁴யாஜக்³மு: —
இத்யுபக்ரம்ய,
ஏகைகஸ்ய ருஷேருபாஸ்யம் த்³யுப்ரப்⁴ருதீநாமேகைகம் ஶ்ராவயித்வா,
‘மூர்தா⁴ த்வேஷ ஆத்மந இதி ஹோவாச’ (சா². உ. 5 । 12 । 2) இத்யாதி³நா மூர்தா⁴தி³பா⁴வம் தேஷாம் வித³தா⁴தி ।
‘மூர்தா⁴ தே வ்யபதிஷ்யத்³யந்மாம் நாக³மிஷ்ய:’ (சா². உ. 5 । 12 । 2) இத்யாதி³நா ச வ்யஸ்தோபாஸநமபவத³தி ।
புநஶ்ச வ்யஸ்தோபாஸநம் வ்யாவர்த்ய,
ஸமஸ்தோபாஸநமேவாநுவர்த்ய,
‘ஸ ஸர்வேஷு லோகேஷு ஸர்வேஷு பூ⁴தேஷு ஸர்வேஷ்வாத்மஸ்வந்நமத்தி’ (சா². உ. 5 । 18 । 1) இதி பூ⁴மாஶ்ரயமேவ ப²லம் த³ர்ஶயதி ।
யத்து ப்ரத்யேகம் ஸுதேஜ:ப்ரப்⁴ருதிஷு ப²லபே⁴த³ஶ்ரவணம் ,
தத் ஏவம் ஸதி அங்க³ப²லாநி ப்ரதா⁴ந ஏவாப்⁴யுபக³தாநி —
இதி த்³ரஷ்டவ்யம் ।
ததா² ‘
உபாஸ்ஸே’
இத்யபி ப்ரத்யவயவமாக்²யாதஶ்ரவணம் பராபி⁴ப்ராயாநுவாதா³ர்த²ம் ,
ந வ்யஸ்தோபாஸநவிதா⁴நார்த²ம் ।
தஸ்மாத்ஸமஸ்தோபாஸநபக்ஷ ஏவ ஶ்ரேயாநிதி ॥
கேசித்து அத்ர ஸமஸ்தோபாஸநபக்ஷம் ஜ்யாயாம்ஸம் ப்ரதிஷ்டா²ப்ய,
ஜ்யாயஸ்த்வவசநாதே³வ கில வ்யஸ்தோபாஸநபக்ஷமபி ஸூத்ரகாரோ(அ)நுமந்யத இதி கல்பயந்தி ।
தத³யுக்தம் ,
ஏகவாக்யதாவக³தௌ ஸத்யாம் வாக்யபே⁴த³கல்பநஸ்யாந்யாய்யத்வாத் ,
‘மூர்தா⁴ தே வ்யபதிஷ்யத்’ (சா². உ. 5 । 12 । 2) இதி ச ஏவமாதி³நிந்தா³விரோதா⁴த் ,
ஸ்பஷ்டே ச உபஸம்ஹாரஸ்தே² ஸமஸ்தோபாஸநாவக³மே தத³பா⁴வஸ்ய பூர்வபக்ஷே வக்துமஶக்யத்வாத் ,
ஸௌத்ரஸ்ய ச ஜ்யாயஸ்த்வவசநஸ்ய ப்ரமாணவத்த்வாபி⁴ப்ராயேணாபி உபபத்³யமாநத்வாத் ॥ 57 ॥
நாநா ஶப்³தா³தி³பே⁴தா³த் ॥ 58 ॥
நாநேதி ।
வேத்³யாபே⁴தே³(அ)பி ஏவம்ஜாதீயகா வித்³யா பி⁴ந்நா ப⁴விதுமர்ஹதி ।
குத: ?
ஶப்³தா³தி³பே⁴தா³த் ।
ப⁴வதி ஹி ஶப்³த³பே⁴த³: — ‘
வேத³’ ‘
உபாஸீத’
‘ஸ க்ரதும் குர்வீத’ (சா². உ. 3 । 14 । 1) இத்யேவமாதி³: ।
ஶப்³த³பே⁴த³ஶ்ச கர்மபே⁴த³ஹேது: ஸமதி⁴க³த: புரஸ்தாத் ‘
ஶப்³தா³ந்தரே கர்மபே⁴த³: க்ருதாநுப³ந்த⁴த்வாத்’
இதி ।
ஆதி³க்³ரஹணாத் கு³ணாத³யோ(அ)பி யதா²ஸம்ப⁴வம் பே⁴த³ஹேதவோ யோஜயிதவ்யா: ।
நநு ‘
வேத³’
இத்யாதி³ஷு ஶப்³த³பே⁴த³ ஏவ அவக³ம்யதே,
ந ‘
யஜதி’
இத்யாதி³வத் அர்த²பே⁴த³:,
ஸர்வேஷாமேவைஷாம் மநோவ்ருத்த்யர்த²த்வாபே⁴தா³த் ,
அர்தா²ந்தராஸம்ப⁴வாச்ச ।
தத் கத²ம் ஶப்³த³பே⁴தா³த்³வித்³யாபே⁴த³ இதி?
நைஷ தோ³ஷ:,
மநோவ்ருத்த்யர்த²த்வாபே⁴தே³(அ)பி அநுப³ந்த⁴பே⁴தா³த்³வேத்³யபே⁴தே³ ஸதி வித்³யாபே⁴தோ³பபத்தே: ।
ஏகஸ்யாபீஶ்வரஸ்ய உபாஸ்யஸ்ய ப்ரதிப்ரகரணம் வ்யாவ்ருத்தா கு³ணா: ஶிஷ்யந்தே ।
ததா² ஏகஸ்யாபி ப்ராணஸ்ய தத்ர தத்ர உபாஸ்யஸ்ய அபே⁴தே³(அ)பி அந்யாத்³ருக்³கு³ணோ(அ)ந்யத்ரோபாஸிதவ்ய: அந்யாத்³ருக்³கு³ணஶ்சாந்யத்ர —
இத்யேவமநுப³ந்த⁴பே⁴தா³த்³வேத்³யபே⁴தே³ ஸதி வித்³யாபே⁴தோ³ விஜ்ஞாயதே ।
ந ச அத்ர ஏகோ வித்³யாவிதி⁴:,
இதரே கு³ணவித⁴ய இதி ஶக்யம் வக்தும் —
விநிக³மநாயாம் ஹேத்வபா⁴வாத் ,
அநேகத்வாச்ச ப்ரதிப்ரகரணம் கு³ணாநாம் ப்ராப்தவித்³யாநுவாதே³ந விதா⁴நாநுபபத்தே: ।
ந ச அஸ்மிந்பக்ஷே ஸமாநா: ஸந்த: ஸத்யகாமாத³யோ கு³ணா அஸக்ருச்ச்²ராவயிதவ்யா: ।
ப்ரதிப்ரகரணம் ச —
இத³ம்காமேநேத³முபாஸிதவ்யம் ,
இத³ம்காமேந ச இத³ம் —
இதி நைராகாங்க்ஷ்யாவக³மாத் நைகவாக்யதாபத்தி: ।
ந ச அத்ர வைஶ்வாநரவித்³யாயாமிவ ஸமஸ்தசோத³நா அபரா அஸ்தி,
யத்³ப³லேந ப்ரதிப்ரகரணவர்தீந்யவயவோபாஸநாநி பூ⁴த்வா ஏகவாக்யதாம் இயு: ।
வேத்³யைகத்வநிமித்தே ச வித்³யைகத்வே ஸர்வத்ர நிரங்குஶே ப்ரதிஜ்ஞாயமாநே,
ஸமஸ்தகு³ணோபஸம்ஹாரோ(அ)ஶக்ய: ப்ரதிஜ்ஞாயேத ।
தஸ்மாத் ஸுஷ்டு² உச்யதே —
நாநா ஶப்³தா³தி³பே⁴தா³தி³தி ।
ஸ்தி²தே ச ஏதஸ்மிந்நதி⁴கரணே,
ஸர்வவேதா³ந்தப்ரத்யயமித்யாதி³ த்³ரஷ்டவ்யம் ॥ 58 ॥
விகல்போ(அ)விஶிஷ்டப²லத்வாத் ॥ 59 ॥
ஸ்தி²தே வித்³யாபே⁴தே³ விசார்யதே —
கிமாஸாமிச்ச²யா ஸமுச்சயோ விகல்போ வா ஸ்யாத் ,
அத²வா விகல்ப ஏவ நியமேநேதி ।
தத்ர ஸ்தி²தத்வாத் தாவத்³வித்³யாபே⁴த³ஸ்ய ந ஸமுச்சயநியமே கிஞ்சித்காரணமஸ்தி ।
நநு பி⁴ந்நாநாமப்யக்³நிஹோத்ரத³ர்ஶபூர்ணமாஸாதீ³நாம் ஸமுச்சயநியமோ த்³ருஶ்யதே —
நைஷ தோ³ஷ: ।
நித்யதாஶ்ருதிர்ஹி தத்ர காரணம் ।
நைவம் வித்³யாநாம் காசிந்நித்யதாஶ்ருதிரஸ்தி ।
தஸ்மாந்ந ஸமுச்சயநியம: ।
நாபி விகல்பநியம:,
வித்³யாந்தராதி⁴க்ருதஸ்ய வித்³யாந்தராப்ரதிஷேதா⁴த் ।
பாரிஶேஷ்யாத் யாதா²காம்யமாபத்³யதே ।
நநு அவிஶிஷ்டப²லத்வாதா³ஸாம் விகல்போ ந்யாய்ய: ।
ததா² ஹி —
‘மநோமய: ப்ராணஶரீர:’ (சா². உ. 3 । 14 । 2) ‘கம் ப்³ரஹ்ம க²ம் ப்³ரஹ்ம’ (சா². உ. 4 । 10 । 5) ‘ஸத்யகாம: ஸத்யஸங்கல்ப:’ (சா². உ. 8 । 1 । 5) இத்யேவமாத்³யா: துல்யவத் ஈஶ்வரப்ராப்திப²லா லக்ஷ்யந்தே —
நைஷ தோ³ஷ:।
ஸமாநப²லேஷ்வபி ஸ்வர்கா³தி³ஸாத⁴நேஷு கர்மஸு யாதா²காம்யத³ர்ஶநாத் ।
தஸ்மாத் யாதா²காம்யப்ராப்தௌ,
உச்யதே —
விகல்ப ஏவ ஆஸாம் ப⁴விதுமர்ஹதி,
ந ஸமுச்சய: ।
கஸ்மாத் ?
அவிஶிஷ்டப²லத்வாத் ।
அவிஶிஷ்டம் ஹி ஆஸாம் ப²லமுபாஸ்யவிஷயஸாக்ஷாத்கரணம் ।
ஏகேந ச உபாஸநேந ஸாக்ஷாத்க்ருதே உபாஸ்யே விஷயே ஈஶ்வராதௌ³,
த்³விதீய மநர்த²கம் ।
அபி ச அஸம்ப⁴வ ஏவ ஸாக்ஷாத்கரணஸ்ய ஸமுச்சயபக்ஷே,
சித்தவிக்ஷேபஹேதுத்வாத் ।
ஸாக்ஷாத்கரணஸாத்⁴யம் ச வித்³யாப²லம் த³ர்ஶயந்தி ஶ்ருதய: —
‘யஸ்ய ஸ்யாத³த்³தா⁴ ந விசிகித்ஸாஸ்தி’ (சா². உ. 3 । 14 । 4) இதி,
‘தே³வோ பூ⁴த்வா தே³வாநப்யேதி’ (ப்³ரு. உ. 4 । 1 । 2) இதி ச ஏவமாத்³யா: ।
ஸ்ம்ருதயஶ்ச —
‘ஸதா³ தத்³பா⁴வபா⁴வித:’ (ப⁴. கீ³. 8 । 6) இத்யேவமாத்³யா: ।
தஸ்மாத் அவிஶிஷ்டப²லாநாம் வித்³யாநாமந்யதமாமாதா³ய தத்பர: ஸ்யாத் ,
யாவது³பாஸ்யவிஷயஸாக்ஷாத்கரணேந தத்ப²லப்ராப்திரிதி ॥ 59 ॥
காம்யாஸ்து யதா²காமம் ஸமுச்சீயேரந்ந வா பூர்வஹேத்வபா⁴வாத் ॥ 60 ॥
அங்கே³ஷு யதா²ஶ்ரயபா⁴வ: ॥ 61 ॥
கர்மாங்கே³ஷு உத்³கீ³தா²தி³ஷு யே ஆஶ்ரிதா: ப்ரத்யயா வேத³த்ரயவிஹிதா:, கிம் தே ஸமுச்சீயேரந் , கிம் வா யதா²காமம் ஸ்யுரிதி ஸம்ஶயே — யதா²ஶ்ரயபா⁴வ இத்யாஹ । யதை²வ ஏஷாமாஶ்ரயா: ஸ்தோத்ராத³ய: ஸம்பூ⁴ய ப⁴வந்தி, ஏவம் ப்ரத்யயா அபி, ஆஶ்ரயதந்த்ரத்வாத்ப்ரத்யயாநாம் ॥ 61 ॥
ஶிஷ்டேஶ்ச ॥ 62 ॥
யதா² வா ஆஶ்ரயா: ஸ்தோத்ராத³ய: த்ரிஷு வேதே³ஷு ஶிஷ்யந்தே, ஏவமாஶ்ரிதா அபி ப்ரத்யயா: — நோபதே³ஶக்ருதோ(அ)பி கஶ்சித்³விஶேஷ: அங்கா³நாம் ததா³ஶ்ரயாணாம் ச ப்ரத்யயாநாமித்யர்த²: ॥ 62 ॥
ஸமாஹாராத் ॥ 63 ॥
‘ஹோத்ருஷத³நாத்³தை⁴வாபி து³ருத்³கீ³தமநுஸமாஹரதி’ (சா². உ. 1 । 5 । 5) இதி ச —
ப்ரணவோத்³கீ³தை²கத்வவிஜ்ஞாநமாஹாத்ம்யாத் உத்³கா³தா ஸ்வகர்மண்யுத்பந்நம் க்ஷதம் ஹௌத்ராத்கர்மண: ப்ரதிஸமாத³தா⁴தி —
இதி ப்³ருவந் வேதா³ந்தரோதி³தஸ்ய ப்ரத்யயஸ்ய வேதா³ந்தரோதி³தபதா³ர்த²ஸம்ப³ந்த⁴ஸாமாந்யாத் ஸர்வவேதோ³தி³தப்ரத்யயோபஸம்ஹாரம் ஸூசயதி —
இதி லிங்க³த³ர்ஶநம் ॥ 63 ॥
கு³ணஸாதா⁴ரண்யஶ்ருதேஶ்ச ॥ 64 ॥
வித்³யாகு³ணம் ச வித்³யாஶ்ரயம் ஸந்தம் ஓம்காரம் வேத³த்ரயஸாதா⁴ரணம் ஶ்ராவயதி —
‘தேநேயம் த்ரயீ வித்³யா வர்தத ஓமித்யாஶ்ராவயத்யோமிதி ஶꣳஸத்யோமித்யுத்³கா³யதி’ (சா². உ. 1 । 1 । 9) இதி ச ।
ததஶ்ச ஆஶ்ரயஸாதா⁴ரண்யாத் ஆஶ்ரிதஸாதா⁴ரண்யமிதி —
லிங்க³த³ர்ஶநமேவ ।
அத²வா கு³ணஸாதா⁴ரண்யஶ்ருதேஶ்சேதி ।
யதீ³மே கர்மகு³ணா உத்³கீ³தா²த³ய: ஸர்வே ஸர்வப்ரயோக³ஸாதா⁴ரணா ந ஸ்யு:,
ந ஸ்யாத் தத: ததா³ஶ்ரயாணாம் ப்ரத்யயாநாம் ஸஹபா⁴வ: ।
தே து உத்³கீ³தா²த³ய: ஸர்வாங்க³க்³ராஹிணா ப்ரயோக³வசநேந ஸர்வே ஸர்வப்ரயோக³ஸாதா⁴ரணா: ஶ்ராவ்யந்தே ।
ததஶ்ச ஆஶ்ரயஸஹபா⁴வாத்ப்ரத்யயஸஹபா⁴வ இதி ॥ 64 ॥
ந வா தத்ஸஹபா⁴வாஶ்ருதே: ॥ 65 ॥
ந வேதி பக்ஷவ்யாவர்தநம் ।
ந யதா²ஶ்ரயபா⁴வ ஆஶ்ரிதாநாமுபாஸநாநாம் ப⁴விதுமர்ஹதி ।
குத: ?
தத்ஸஹபா⁴வாஶ்ருதே: ।
யதா² ஹி த்ரிவேத³விஹிதாநாமங்கா³நாம் ஸ்தோத்ராதீ³நாம் ஸஹபா⁴வ: ஶ்ரூயதே — ‘
க்³ரஹம் வா க்³ருஹீத்வா சமஸம் வோந்நீய ஸ்தோத்ரமுபாகரோதி,
ஸ்துதமநுஶம்ஸதி,
ப்ரஸ்தோத: ஸாம கா³ய,
ஹோதரேதத்³யஜ’
இத்யாதி³நா ।
நைவமுபாஸநாநாம் ஸஹபா⁴வஶ்ருதிரஸ்தி ।
நநு ப்ரயோக³வசந ஏஷாம் ஸஹபா⁴வம் ப்ராபயேத் —
நேதி ப்³ரூம:,
புருஷார்த²த்வாது³பாஸநாநாம் ।
ப்ரயோக³வசநோ ஹி க்ரத்வர்தா²நாமுத்³கீ³தா²தீ³நாம் ஸஹபா⁴வம் ப்ராபயேத் ।
உத்³கீ³தா²த்³யுபாஸநாநி க்ரத்வர்தா²ஶ்ரயாண்யபி கோ³தோ³ஹநாதி³வத் புருஷார்தா²நீத்யவோசாம ‘ப்ருத²க்³க்⁴யப்ரதிப³ந்த⁴: ப²லம்’ (ப்³ர. ஸூ. 3 । 3 । 42) இத்யத்ர ।
அயமேவ ச உபதே³ஶாஶ்ரயோ விஶேஷ: அங்கா³நாம் ததா³லம்ப³நாநாம் ச உபாஸநாநாம் —
யதே³கேஷாம் க்ரத்வர்த²த்வம் ,
ஏகேஷாம் புருஷார்த²த்வமிதி ।
பரம் ச லிங்க³த்³வயம் அகாரணமுபாஸநஸஹபா⁴வஸ்ய,
ஶ்ருதிந்யாயாபா⁴வாத் ।
ந ச ப்ரதிப்ரயோக³ம் ஆஶ்ரயகாத்ஸ்ந்யோபஸம்ஹாராதா³ஶ்ரிதாநாமபி ததா²த்வம் விஜ்ஞாதும் ஶக்யம் ,
அதத்ப்ரயுக்தத்வாது³பாஸநாநாம் —
ஆஶ்ரயதந்த்ராண்யபி ஹி உபாஸநாநி காமம் ஆஶ்ரயாபா⁴வே மா பூ⁴வந் ।
ந த்வாஶ்ரயஸஹபா⁴வேந ஸஹபா⁴வநியமமர்ஹந்தி,
தத்ஸஹபா⁴வாஶ்ருதேரேவ ।
தஸ்மாத் யதா²காமமேவ உபாஸநாந்யநுஷ்டீ²யேரந் ॥ 65 ॥
த³ர்ஶநாச்ச ॥ 66 ॥
இதி ஶ்ரீமத்பரமஹம்ஸபரிவ்ராஜகாசார்யஸ்ய ஶ்ரீகோ³விந்த³ப⁴க³வத்பூஜ்யபாத³ஶிஷ்யஸ்ய
ஶ்ரீமச்ச²ங்கரப⁴க³வத: க்ருதௌ ஶாரீரகமீமாம்ஸாஸூத்ரபா⁴ஷ்யே
த்ருதீயாத்⁴யாயஸ்ய த்ருதீய: பாத³: ॥
அதே²தா³நீம் ஔபநிஷத³மாத்மஜ்ஞாநம் கிமதி⁴காரித்³வாரேண கர்மண்யேவாநுப்ரவிஶதி, ஆஹோஸ்வித் ஸ்வதந்த்ரமேவ புருஷார்த²ஸாத⁴நம் ப⁴வதீதி மீமாம்ஸமாந:, ஸித்³தா⁴ந்தேநைவ தாவது³பக்ரமதே —
புருஷார்தோ²(அ)த: ஶப்³தா³தி³தி பா³த³ராயண: ॥ 1 ॥
அதா²த்ர ப்ரத்யவதிஷ்ட²தே —
ஶேஷத்வாத்புருஷார்த²வாதோ³ யதா²ந்யேஷ்விதி ஜைமிநி: ॥ 2 ॥
கர்த்ருத்வேந ஆத்மந: கர்மஶேஷத்வாத் , தத்³விஜ்ஞாநமபி வ்ரீஹிப்ரோக்ஷணாதி³வத் விஷயத்³வாரேண கர்மஸம்ப³ந்த்⁴யேவ — இத்யத:, தஸ்மிந் அவக³தப்ரயோஜநே ஆத்மஜ்ஞாநே யா ப²லஶ்ருதி:, ஸா அர்த²வாத³: — இதி ஜைமிநிராசார்யோ மந்யதே । யதா² அந்யேஷு த்³ரவ்யஸம்ஸ்காரகர்மஸு ‘யஸ்ய பர்ணமயீ ஜுஹூர்ப⁴வதி ந ஸ பாபꣳ ஶ்லோகꣳ ஶ்ருணோதி’ (தை॰ஸம்॰ 3-5-7) ‘யதா³ங்க்தே சக்ஷுரேவ ப்⁴ராத்ருவ்யஸ்ய வ்ருங்க்தே’(தை॰ஸம்॰ 6-1-1) ‘யத்ப்ரயாஜாநூயாஜா இஜ்யந்தே, வர்ம வா ஏதத்³யஜ்ஞஸ்ய க்ரியதே வர்ம யஜமாநஸ்ய ப்⁴ராத்ருவ்யாபி⁴பூ⁴த்யை’(தை॰ஸம்॰ 2-6-1) இத்யேவம்ஜாதீயகா ப²லஶ்ருதி: அர்த²வாத³: — தத்³வத் । கத²ம் புந: அஸ்ய அநாரப்⁴யாதீ⁴தஸ்ய ஆத்மஜ்ஞாநஸ்ய ப்ரகரணாதீ³நாமந்யதமேநாபி ஹேதுநா விநா க்ரதுப்ரவேஶ ஆஶங்க்யதே ? கர்த்ருத்³வாரேண வாக்யாத் தத்³விஜ்ஞாநஸ்ய க்ரதுஸம்ப³ந்த⁴ இதி சேத் , ந, வாக்யாத்³விநியோகா³நுபபத்தே:; அவ்யபி⁴சாரிணா ஹி கேநசித்³த்³வாரேண அநாரப்⁴யாதீ⁴தாநாமபி வாக்யநிமித்த: க்ரதுஸம்ப³ந்தோ⁴(அ)வகல்பதே । கர்தா து வ்யபி⁴சாரி த்³வாரம் , லௌகிகவைதி³ககர்மஸாதா⁴ரண்யாத் । தஸ்மாந்ந தத்³த்³வாரேண ஆத்மஜ்ஞாநஸ்ய க்ரதுஸம்ப³ந்த⁴ஸித்³தி⁴ரிதி — ந, வ்யதிரேகவிஜ்ஞாநஸ்ய வைதி³கேப்⁴ய: கர்மப்⁴யோ(அ)ந்யத்ர அநுபயோகா³த் । ந ஹி தே³ஹவ்யதிரிக்தாத்மஜ்ஞாநம் லௌகிகேஷு கர்மஸு உபயுஜ்யதே, ஸர்வதா² த்³ருஷ்டார்த²ப்ரவ்ருத்த்யுபபத்தே: । வைதி³கேஷு து தே³ஹபாதோத்தரகாலப²லேஷு தே³ஹவ்யதிரிக்தாத்மஜ்ஞாநமந்தரேண ப்ரவ்ருத்தி: நோபபத்³யத இதி, உபயுஜ்யதே வ்யதிரேகவிஜ்ஞாநம் । நநு அபஹதபாப்மத்வாதி³விஶேஷணாத் அஸம்ஸார்யாத்மவிஷயம் ஔபநிஷத³ம் த³ர்ஶநம் ந ப்ரவ்ருத்த்யங்க³ம் ஸ்யாத் — ந, ப்ரியாதி³ஸம்ஸூசிதஸ்ய ஸம்ஸாரிண ஏவ ஆத்மநோ த்³ரஷ்டவ்யத்வேநோபதே³ஶாத் । அபஹதபாப்மத்வாதி³ விஶேஷணம் து ஸ்துத்யர்த²ம் ப⁴விஷ்யதி । நநு தத்ர தத்ர ப்ரஸாதி⁴தமேதத் — அதி⁴கமஸம்ஸாரி ப்³ரஹ்ம ஜக³த்காரணம் । ததே³வ ச ஸம்ஸாரிண ஆத்மந: பாரமார்தி²கம் ஸ்வரூபம் உபநிஷத்ஸு உபதி³ஶ்யத இதி — ஸத்யம் ப்ரஸாதி⁴தம் । தஸ்யைவ து ஸ்தூ²ணாநிக²நநவத் ப²லத்³வாரேண ஆக்ஷேபஸமாதா⁴நே க்ரியேதே தா³ர்ட்⁴யாய ॥ 2 ॥
ஏவம் ப்ராப்தே, ப்ரதிவித⁴த்தே —
அதி⁴கோபதே³ஶாத்து பா³த³ராயணஸ்யைவம் தத்³த³ர்ஶநாத் ॥ 8 ॥
துல்யம் து த³ர்ஶநம் ॥ 9 ॥
விபா⁴க³: ஶதவத் ॥ 11 ॥
யத³ப்யுக்தம் —
‘தம் வித்³யாகர்மணீ ஸமந்வாரபே⁴தே’ (ப்³ரு. உ. 4 । 4 । 2) இத்யேதத் ஸமந்வாரம்ப⁴வசநம் அஸ்வாதந்த்ர்யே வித்³யாயா லிங்க³மிதி,
தத் ப்ரத்யுச்யதே —
விபா⁴கோ³(அ)த்ர த்³ரஷ்டவ்ய: —
வித்³யா அந்யம் புருஷமந்வாரப⁴தே,
கர்ம அந்யமிதி ।
ஶதவத் —
யதா² ஶதம் ஆப்⁴யாம் தீ³யதாமித்யுக்தே விப⁴ஜ்ய தீ³யதே —
பஞ்சாஶதே³கஸ்மை பஞ்சாஶத³பரஸ்மை,
தத்³வத் ।
ந ச இத³ம் ஸமந்வாரம்ப⁴வசநம் முமுக்ஷுவிஷயம் —
‘இதி நு காமயமாந:’ (ப்³ரு. உ. 4 । 4 । 6) இதி ஸம்ஸாரிவிஷயத்வோபஸம்ஹாராத் ,
‘அதா²காமயமாந:’ (ப்³ரு. உ. 4 । 4 । 6) இதி ச முமுக்ஷோ: ப்ருத²கு³பக்ரமாத் ।
தத்ர ஸம்ஸாரிவிஷயே வித்³யா விஹிதா ப்ரதிஷித்³தா⁴ ச பரிக்³ருஹ்யதே,
விஶேஷாபா⁴வாத் ।
கர்மாபி விஹிதம் ப்ரதிஷித்³த⁴ம் ச,
யதா²ப்ராப்தாநுவாதி³த்வாத் ।
ஏவம் ஸதி அவிபா⁴கே³நாபி இத³ம் ஸமந்வாரம்ப⁴வசநமவகல்பதே ॥ 11 ॥
அத்⁴யயநமாத்ரவத: ॥ 12 ॥
‘ஆசார்யகுலாத்³வேத³மதீ⁴த்ய’ (சா². உ. 8 । 15 । 1) இத்யத்ர அத்⁴யயநமாத்ரஸ்ய ஶ்ரவணாத் அத்⁴யயநமாத்ரவத ஏவ கர்மவிதி⁴ரித்யத்⁴யவஸ்யாம: ।
நநு ஏவம் ஸதி அவித்³யத்வாத் அநதி⁴கார: கர்மஸு ப்ரஸஜ்யேத —
நைஷ தோ³ஷ: ।
ந வயம் அத்⁴யயநப்ரப⁴வம் கர்மாவபோ³த⁴நம் அதி⁴காரகாரணம் வாரயாம: ।
கிம் தர்ஹி ?
ஔபநிஷத³மாத்மஜ்ஞாநம் ஸ்வாதந்த்ர்யேணைவ ப்ரயோஜநவத் ப்ரதீயமாநம் ந கர்மாதி⁴காரகாரணதாம் ப்ரதிபத்³யதே —
இத்யேதாவத்ப்ரதிபாத³யாம: ।
யதா² ச ந க்ரத்வந்தரஜ்ஞாநம் க்ரத்வந்தராதி⁴காரேண அபேக்ஷ்யதே,
ஏவமேதத³பி த்³ரஷ்டவ்யமிதி ॥ 12 ॥
ஸ்துதயே(அ)நுமதிர்வா ॥ 14 ॥
‘குர்வந்நேவேஹ கர்மாணி’ (ஈ. உ. 2) இத்யத்ர அபரோ விஶேஷ ஆக்²யாயதே ।
யத்³யபி அத்ர ப்ரகரணஸாமர்த்²யாத் வித்³வாநேவ —
குர்வந் —
இதி ஸம்ப³த்⁴யதே,
ததா²பி வித்³யாஸ்துதயே கர்மாநுஜ்ஞாநம் ஏதத்³த்³ரஷ்டவ்யம் ।
‘ந கர்ம லிப்யதே நரே’ (ஈ. உ. 2) இதி ஹி வக்ஷ்யதி ।
ஏதது³க்தம் ப⁴வதி —
யாவஜ்ஜீவம் கர்ம குர்வத்யபி விது³ஷி புருஷே ந கர்ம லேபாய ப⁴வதி,
வித்³யாஸாமர்த்²யாதி³தி —
ததே³வம் வித்³யா ஸ்தூயதே ॥ 14 ॥
ஊர்த்⁴வரேத:ஸு ச ஶப்³தே³ ஹி ॥ 17 ॥
பராமர்ஶம் ஜைமிநிரசோத³நா சாபவத³தி ஹி ॥ 18 ॥
அநுஷ்டே²யம் பா³த³ராயண: ஸாம்யஶ்ருதே: ॥ 19 ॥
அநுஷ்டே²யம் ஆஶ்ரமாந்தரம் பா³த³ராயண ஆசார்யோ மந்யதே —
வேதே³(அ)ஶ்ரவணாத³க்³நிஹோத்ராதீ³நாம் ச அவஶ்யாநுஷ்டே²யத்வாத் தத்³விரோதா⁴த³நதி⁴க்ருதாநுஷ்டே²யமாஶ்ரமாந்தரம் —
இதி ஹி இமாம் மதிம் நிராகரோதி,
கா³ர்ஹஸ்த்²யவதே³வ ஆஶ்ரமாந்தரமபி அநிச்ச²தா ப்ரதிபத்தவ்யமிதி மந்யமாந: ।
குத: ?
ஸாம்யஶ்ருதே: ।
ஸமா ஹி கா³ர்ஹஸ்த்²யேநாஶ்ரமாந்தரஸ்ய பராமர்ஶஶ்ருதிர்த்³ருஶ்யதே —
‘த்ரயோ த⁴ர்மஸ்கந்தா⁴:’ (சா². உ. 2 । 23 । 1) இத்யாத்³யா ।
யதா² இஹ ஶ்ருத்யந்தரவிஹிதமேவ கா³ர்ஹஸ்த்²யம் பராம்ருஷ்டம் ,
ஏவமாஶ்ரமாந்தரமபீதி ப்ரதிபத்தவ்யம் —
யதா² ச ஶாஸ்த்ராந்தரப்ராப்தயோரேவ நிவீதப்ராசீநாவீதயோ: பராமர்ஶ உபவீதவிதி⁴பரே வாக்யே ।
தஸ்மாத் துல்யமநுஷ்டே²யத்வம் கா³ர்ஹஸ்த்²யேந ஆஶ்ரமாந்தரஸ்ய ।
ததா² ‘ஏதமேவ ப்ரவ்ராஜிநோ லோகமிச்ச²ந்த: ப்ரவ்ரஜந்தி’ (ப்³ரு. உ. 4 । 4 । 22) இத்யஸ்ய வேதா³நுவசநாதி³பி⁴: ஸமபி⁴வ்யாஹார: ।
‘யே சேமே(அ)ரண்யே ஶ்ரத்³தா⁴ தப இத்யுபாஸதே’ (சா². உ. 5 । 10 । 1) இத்யஸ்ய ச பஞ்சாக்³நிவித்³யயா ।
யத்தூக்தம் — ‘
தப ஏவ த்³விதீய:’
இத்யாதி³ஷ்வாஶ்ரமாந்தராபி⁴தா⁴நம் ஸந்தி³க்³த⁴மிதி ।
நைஷ தோ³ஷ:,
நிஶ்சயகாரணஸத்³பா⁴வாத் ।
‘த்ரயோ த⁴ர்மஸ்கந்தா⁴:’ (சா². உ. 2 । 23 । 1) இதி ஹி த⁴ர்மஸ்கந்த⁴த்ரித்வம் ப்ரதிஜ்ஞாதம் ।
ந ச யஜ்ஞாத³யோ பூ⁴யாம்ஸோ த⁴ர்மா உத்பத்திபி⁴ந்நா: ஸந்த: அந்யத்ராஶ்ரமஸம்ப³ந்தா⁴த் த்ரித்வே(அ)ந்தர்பா⁴வயிதும் ஶக்யந்தே ।
தத்ர யஜ்ஞாதி³லிங்கோ³ க்³ருஹாஶ்ரம ஏகோ த⁴ர்மஸ்கந்தோ⁴ நிர்தி³ஷ்ட:,
ப்³ரஹ்மசாரீதி ச ஸ்பஷ்ட ஆஶ்ரமநிர்தே³ஶ:,
தப இத்யபி கோ(அ)ந்யஸ்தப:ப்ரதா⁴நாதா³ஶ்ரமாத் த⁴ர்மஸ்கந்தோ⁴(அ)ப்⁴யுபக³ம்யேத ।
‘யே சேமே(அ)ரண்யே’ (சா². உ. 5 । 10 । 1) இதி ச அரண்யலிங்கா³த் ஶ்ரத்³தா⁴தபோப்⁴யாமாஶ்ரமக்³ருஹீதி: ।
தஸ்மாத் பரமார்ஶே(அ)ப்யநுஷ்டே²யமாஶ்ரமாந்தரம் ॥ 19 ॥
விதி⁴ர்வா தா⁴ரணவத் ॥ 20 ॥
விதி⁴ர்வா அயமாஶ்ரமாந்தரஸ்ய, ந பராமர்ஶமாத்ரம் । நநு விதி⁴த்வாப்⁴யுபக³மே ஏகவாக்யதாப்ரதீதிருபருத்⁴யேத । ப்ரதீயதே ச அத்ர ஏகவாக்யதா — புண்யலோகப²லாஸ்த்ரயோ த⁴ர்மஸ்கந்தா⁴:, ப்³ரஹ்மஸம்ஸ்த²தா த்வம்ருதத்வப²லேதி — ஸத்யமேதத்; ஸதீமபி து ஏகவாக்யதாப்ரதீதிம் பரித்யஜ்ய விதி⁴ரேவாப்⁴யுபக³ந்தவ்ய:, அபூர்வத்வாத் , வித்⁴யந்தரஸ்யாத³ர்ஶநாத் , விஸ்பஷ்டாச்சாஶ்ரமாந்தரப்ரத்யயாத் கு³ணவாத³கல்பநயா ஏகவாக்யத்வயோஜநாநுபபத்தே: । தா⁴ரணவத் — யதா² ‘அத⁴ஸ்தாத்ஸமித⁴ம் தா⁴ரயந்நநுத்³ரவேது³பரி ஹி தே³வேப்⁴யோ தா⁴ரயதி’ இத்யத்ர ஸத்யாமப்யதோ⁴தா⁴ரணேந ஏகவாக்யதாப்ரதீதௌ, விதீ⁴யத ஏவ உபரிதா⁴ரணம் , அபூர்வத்வாத்; ததா² ச உக்தம் ஶேஷலக்ஷணே ‘விதி⁴ஸ்து தா⁴ரணே(அ)பூர்வத்வாத்’ (ஜை. ஸூ. 3 । 4 । 15) இதி । தத்³வத் இஹாபி ஆஶ்ரமபராமர்ஶஶ்ருதி: விதி⁴ரேவேதி கல்ப்யதே ॥
யதா³பி பராமர்ஶ ஏவாயமாஶ்ரமாந்தராணாம் ,
ததா³பி ப்³ரஹ்மஸம்ஸ்த²தா தாவத் ,
ஸம்ஸ்தவஸாமர்த்²யாத³வஶ்யம் விதே⁴யா அப்⁴யுபக³ந்தவ்யா ।
ஸா ச கிம் சதுர்ஷ்வாஶ்ரமேஷு யஸ்ய கஸ்யசித் ,
ஆஹோஸ்வித்பரிவ்ராஜகஸ்யைவேதி விவேக்தவ்யம் ।
யதி³ ச ப்³ரஹ்மசார்யந்தேஷ்வாஶ்ரமேஷு பராம்ருஶ்யமாநேஷு பரிவ்ராஜகோ(அ)பி பராம்ருஷ்ட:,
ததஶ்சதுர்ணாமப்யாஶ்ரமாணாம் பராம்ருஷ்டத்வாவிஶேஷாத் அநாஶ்ரமித்வாநுபபத்தேஶ்ச ய: கஶ்சிச்சதுர்ஷ்வாஶ்ரமேஷு ப்³ரஹ்மஸம்ஸ்தோ² ப⁴விஷ்யதி ।
அத² ந பராம்ருஷ்ட:,
தத: பரிஶிஷ்யமாண: பரிவ்ராடே³வ ப்³ரஹ்மஸம்ஸ்த² இதி ஸேத்ஸ்யதி ।
தத்ர தப:ஶப்³தே³ந வைகா²நஸக்³ராஹிணா பராம்ருஷ்ட: பரிவ்ராட³பி இதி கேசித் ।
தத³யுக்தம்;
ந ஹி ஸத்யாம் க³தௌ வாநப்ரஸ்த²விஶேஷணேந பரிவ்ராஜகோ க்³ரஹணமர்ஹதி ।
யதா² அத்ர ப்³ரஹ்மசாரிக்³ருஹமேதி⁴நௌ அஸாதா⁴ரணேநைவ ஸ்வேந ஸ்வேந விஶேஷணேந விஶேஷிதௌ,
ஏவம் பி⁴க்ஷுவைகா²நஸாவபீதி யுக்தம் ।
தபஶ்ச அஸாதா⁴ரணோ த⁴ர்மோ வாநப்ரஸ்தா²நாம் காயக்லேஶப்ரதா⁴நத்வாத் ,
தப:ஶப்³த³ஸ்ய தத்ர ரூடே⁴: ।
பி⁴க்ஷோஸ்து த⁴ர்ம இந்த்³ரியஸம்யமாதி³லக்ஷணோ நைவ தப:ஶப்³தே³நாபி⁴லப்யதே ।
சதுஷ்ட்வேந ச ப்ரஸித்³தா⁴ ஆஶ்ரமா: த்ரித்வேந பராம்ருஶ்யந்த இத்யந்யாய்யம் ।
அபி ச பே⁴த³வ்யபதே³ஶோ(அ)த்ர ப⁴வதி —
த்ரய ஏதே புண்யலோகபா⁴ஜ:,
ஏகோ(அ)ம்ருதத்வபா⁴கி³தி ।
ப்ருத²க்த்வே சைஷ பே⁴த³வ்யபதே³ஶோ(அ)வகல்பதே ।
ந ஹ்யேவம் ப⁴வதி —
தே³வத³த்தயஜ்ஞத³த்தௌ மந்த³ப்ரஜ்ஞௌ,
அந்யதரஸ்த்வநயோர்மஹாப்ரஜ்ஞ இதி ।
ப⁴வதி த்வேவம் —
தே³வத³த்தயஜ்ஞத³த்தௌ மந்த³ப்ரஜ்ஞௌ,
விஷ்ணுமித்ரஸ்து மஹாப்ரஜ்ஞ இதி ।
தஸ்மாத் பூர்வே த்ரய ஆஶ்ரமிண: புண்யலோகபா⁴ஜ:,
பரிஶிஷ்யமாண: பரிவ்ராடே³வாம்ருதத்வபா⁴க் ।
கத²ம் புந: ப்³ரஹ்மஸம்ஸ்த²ஶப்³தோ³ யோகா³த்ப்ரவர்தமாந: ஸர்வத்ர ஸம்ப⁴வந் பரிவ்ராஜக ஏவாவதிஷ்டே²த ?
ரூட்⁴யப்⁴யுபக³மே ச ஆஶ்ரமமாத்ராத³ம்ருதத்வப்ராப்தேர்ஜ்ஞாநாநர்த²க்யப்ரஸங்க³ இதி;
அத்ரோச்யதே —
ப்³ரஹ்மஸம்ஸ்த² இதி ஹி ப்³ரஹ்மணி பரிஸமாப்தி: அநந்யவ்யாபாரதாரூபம் தந்நிஷ்ட²த்வமபி⁴தீ⁴யதே ।
தச்ச த்ரயாணாமாஶ்ரமாணாம் ந ஸம்ப⁴வதி,
ஸ்வாஶ்ரமவிஹிதகர்மாநநுஷ்டா²நே ப்ரத்யவாயஶ்ரவணாத் ।
பரிவ்ராஜகஸ்ய து ஸர்வகர்மஸம்ந்யாஸாத் ப்ரத்யவாயோ ந ஸம்ப⁴வதி அநநுஷ்டா²நநிமித்த: ।
ஶமத³மாதி³ஸ்து ததீ³யோ த⁴ர்மோ ப்³ரஹ்மஸம்ஸ்த²தாயா உபோத்³ப³லக:,
ந விரோதீ⁴ ।
ப்³ரஹ்மநிஷ்ட²த்வமேவ ஹி தஸ்ய ஶமத³மாத்³யுபப்³ரும்ஹிதம் ஸ்வாஶ்ரமவிஹிதம் கர்ம ।
யஜ்ஞாதீ³நி ச இதரேஷாம் ।
தத்³வ்யதிக்ரமே ச தஸ்ய ப்ரத்யவாய: ।
ததா² ச ‘ந்யாஸ இதி ப்³ரஹ்மா ப்³ரஹ்மா ஹி பர: பரோ ஹி ப்³ரஹ்மா தாநி வா ஏதாந்யவராணி தபாꣳஸி ந்யாஸ ஏவாத்யரேசயத்’ (நா. உ. 78) ‘வேதா³ந்தவிஜ்ஞாநஸுநிஶ்சிதார்தா²: ஸம்ந்யாஸயோகா³த்³யதய: ஶுத்³த⁴ஸத்த்வா:’ (மு. உ. 3 । 2 । 6)(நா. உ. 12 । 3)(கை. உ. 3) இத்யாத்³யா: ஶ்ருதய:,
ஸ்ம்ருதயஶ்ச ‘தத்³பு³த்³த⁴யஸ்ததா³த்மாநஸ்தந்நிஷ்டா²ஸ்தத்பராயணா:’ (ப⁴. கீ³. 5 । 17) இத்யாத்³யா: —
ப்³ரஹ்மஸம்ஸ்த²ஸ்ய கர்மாபா⁴வம் த³ர்ஶயந்தி ।
தஸ்மாத் பரிவ்ராஜகஸ்ய ஆஶ்ரமமாத்ராத³ம்ருதத்வப்ராப்தேர்ஜ்ஞாநாநர்த²க்யப்ரஸங்க³ இத்யேஷோ(அ)பி தோ³ஷோ நாவதரதி ।
ததே³வம் பராமர்ஶே(அ)பி இதரேஷாமாஶ்ரமாணாம் ,
பாரிவ்ராஜ்யம் தாவத்³ப்³ரஹ்மஸம்ஸ்த²தாலக்ஷணம் லப்⁴யத ஏவ ।
அநபேக்ஷ்யைவ ஜாபா³லஶ்ருதிமாஶ்ரமாந்தரவிதா⁴யிநீம் அயமாசார்யேண விசார: ப்ரவர்தித:;
வித்³யத ஏவ து ஆஶ்ரமாந்தரவிதி⁴ஶ்ருதி: ப்ரத்யக்ஷா —
‘ப்³ரஹ்மசர்யம் பரிஸமாப்ய க்³ருஹீ ப⁴வேத்³க்³ருஹீ பூ⁴த்வா வநீ ப⁴வேத்³வநீ பூ⁴த்வா ப்ரவ்ரஜேத் । யதி³ வேதரதா² ப்³ரஹ்மசர்யாதே³வ ப்ரவ்ரஜேத்³க்³ருஹாத்³வா வநாத்³வா’ (ஜா. உ. 4) இதி ।
ந ச இயம் ஶ்ருதி: அநதி⁴க்ருதவிஷயா ஶக்யா வக்தும் ,
அவிஶேஷஶ்ரவணாத் ,
ப்ருத²க்³விதா⁴நாச்ச அநதி⁴க்ருதாநாம் —
‘அத² புநரேவ வ்ரதீ வா(அ)வ்ரதீ வா ஸ்நாதகோ வா(அ)ஸ்நாதகோ வோத்ஸந்நாக்³நிரநக்³நிகோ வா’ (ஜா. உ. 4) இத்யாதி³நா ।
ப்³ரஹ்மஜ்ஞாநபரிபாகாங்க³த்வாச்ச பாரிவ்ராஜ்யஸ்ய ந அநதி⁴க்ருதவிஷயத்வம் ,
தச்ச த³ர்ஶயதி —
‘அத² பரிவ்ராட்³விவர்ணவாஸா முண்டோ³(அ)பரிக்³ரஹ: ஶுசிரத்³ரோஹீ பை⁴க்ஷாணோ ப்³ரஹ்மபூ⁴யாய ப⁴வதி’ (ஜா. உ. 5) இதி ।
தஸ்மாத்ஸித்³தா⁴ ஊர்த்⁴வரேதஸாமாஶ்ரமா: ।
ஸித்³த⁴ம் ச ஊர்த்⁴வரேத:ஸு விதா⁴நாத்³வித்³யாயா: ஸ்வாதந்த்ர்யமிதி ॥ 20 ॥
ஸ்துதிமாத்ரமுபாதா³நாதி³தி சேந்நாபூர்வத்வாத் ॥ 21 ॥
‘ஸ ஏஷ ரஸாநாம் ரஸதம: பரம: பரார்த்⁴யோ(அ)ஷ்டமோ யது³த்³கீ³த²:’ (சா². உ. 1 । 1 । 3) ‘இயமேவர்க³க்³நி: ஸாம’ (சா². உ. 1 । 6 । 1) ‘அயம் வாவ லோக: ஏஷோ(அ)க்³நிஶ்சித: ।’(ஶ॰ப்³ரா॰ 10-1-2-2),
‘ததி³த³மேவோக்த²மியமேவ ப்ருதி²வீ(ஐ॰ஆ॰ 2-1-2)’ இத்யேவம்ஜாதீயகா: ஶ்ருதய: கிமுத்³கீ³தா²தே³: ஸ்துத்யர்தா²:,
ஆஹோஸ்வித் உபாஸநாவித்⁴யர்தா² இத்யஸ்மிந்ஸம்ஶயே —
ஸ்துத்யர்தா² இதி யுக்தம் ,
உத்³கீ³தா²தீ³நி கர்மாங்கா³ந்யுபாதா³ய ஶ்ரவணாத் ।
யதா² ‘
இயமேவ ஜுஹூராதி³த்ய: கூர்ம: ஸ்வர்கோ³ லோக ஆஹவநீய:’
இத்யாத்³யா ஜுஹ்வாதி³ஸ்துத்யர்தா²:,
தத்³வத் —
இதி சேத் ,
நேத்யாஹ ।
ந ஹி ஸ்துதிமாத்ரமாஸாம் ஶ்ருதீநாம் ப்ரயோஜநம் யுக்தம் ,
அபூர்வத்வாத் ।
வித்⁴யர்த²தாயாம் ஹி அபூர்வோ(அ)ர்தோ² விஹிதோ ப⁴வதி ।
ஸ்துத்யர்த²தாயாம் த்வாநர்த²க்யமேவ ஸ்யாத் ।
விதா⁴யகஸ்ய ஹி ஶப்³த³ஸ்ய வாக்யஶேஷபா⁴வம் ப்ரதிபத்³யமாநா ஸ்துதிருபயுஜ்யத இத்யுக்தம் ‘விதி⁴நா த்வேகவாக்யத்வாத்ஸ்துத்யர்தே²ந விதீ⁴நாம் ஸ்யு:’(ஜை॰ஸூ॰ 1-2-7) இத்யத்ர ।
ப்ரதே³ஶாந்தரவிஹிதாநாம் து உத்³கீ³தா²தீ³நாம் இயம் ப்ரதே³ஶாந்தரபடி²தா ஸ்துதி: வாக்யஶேஷபா⁴வமப்ரதிபத்³யமாநா அநர்தி²கைவ ஸ்யாத் । ‘
இயமேவ ஜுஹூ:’
இத்யாதி³ து விதி⁴ஸந்நிதா⁴வேவாம்நாதமிதி வைஷம்யம் ।
தஸ்மாத் வித்⁴யர்தா² ஏவ ஏவம்ஜாதீயகா: ஶ்ருதய: ॥ 21 ॥
பாரிப்லவார்தா² இதி சேந்ந விஶேஷிதத்வாத் ॥ 23 ॥
ததா² சைகவாக்யதோபப³ந்தா⁴த் ॥ 24 ॥
அஸதி ச பாரிப்லவார்த²த்வே ஆக்²யாநாநாம் ஸந்நிஹிதவித்³யாப்ரதிபாத³நோபயோகி³தைவ ந்யாய்யா,
ஏகவாக்யதோபப³ந்தா⁴த் ।
ததா² ஹி தத்ர தத்ர ஸந்நிஹிதாபி⁴ர்வித்³யாபி⁴ரேகவாக்யதா த்³ருஶ்யதே ப்ரரோசநோபயோகா³த் ப்ரதிபத்திஸௌகர்யோபயோகா³ச்ச ।
மைத்ரேயீப்³ராஹ்மணே தாவத் —
‘ஆத்மா வா அரே த்³ரஷ்டவ்ய:’ (ப்³ரு. உ. 4 । 5 । 6) இத்யாத்³யயா வித்³யயா ஏகவாக்யதா த்³ருஶ்யதே;
ப்ராதர்த³நே(அ)பி ‘
ப்ராணோ(அ)ஸ்மி ப்ரஜ்ஞாத்மா’
இத்யாத்³யயா । ‘
ஜாநஶ்ருதி:’
இத்யத்ராபி ‘வாயுர்வாவ ஸம்வர்க³:’ (சா². உ. 4 । 3 । 1) இத்யாத்³யயா ।
யதா² ‘
ஸ ஆத்மநோ வபாமுத³கி²த³த்’
இத்யேவமாதீ³நாம் கர்மஶ்ருதிக³தாநாமாக்²யாநாநாம் ஸந்நிஹிதவிதி⁴ஸ்துத்யர்த²தா,
தத்³வத் ।
தஸ்மாந்ந பாரிப்லவார்த²த்வம் ॥ 24 ॥
அத ஏவ சாக்³நீந்த⁴நாத்³யநபேக்ஷா ॥ 25 ॥
‘புருஷார்தோ²(அ)த: ஶப்³தா³த்’ (ப்³ர. ஸூ. 3 । 4 । 1) இத்யேதத் வ்யவஹிதமபி ஸம்ப⁴வாத் ‘
அத:’
இதி பராம்ருஶ்யதே ।
அத ஏவ ச வித்³யாயா: புருஷார்த²ஹேதுத்வாத் அக்³நீந்த⁴நாதீ³ந்யாஶ்ரமகர்மாணி வித்³யயா ஸ்வார்த²ஸித்³தௌ⁴ நாபேக்ஷிதவ்யாநீதி ஆத்³யஸ்யைவாதி⁴கரணஸ்ய ப²லமுபஸம்ஹரத்யதி⁴கவிவக்ஷயா ॥ 25 ॥
ஸர்வாபேக்ஷா ச யஜ்ஞாதி³ஶ்ருதேரஶ்வவத் ॥ 26 ॥
ஶமத³மாத்³யுபேத: ஸ்யாத்ததா²பி து தத்³விதே⁴ஸ்தத³ங்க³தயா தேஷாமவஶ்யாநுஷ்டே²யத்வாத் ॥ 27 ॥
யதி³ கஶ்சிந்மந்யேத —
யஜ்ஞாதீ³நாம் வித்³யாஸாத⁴நபா⁴வோ ந ந்யாய்ய:,
வித்⁴யபா⁴வாத் । ‘
யஜ்ஞேந விவிதி³ஷந்தி’
இத்யேவம்ஜாதீயகா ஹி ஶ்ருதி: அநுவாத³ஸ்வரூபா வித்³யாபி⁴ஷ்டவபரா,
ந யஜ்ஞாதி³விதி⁴பரா —
இத்த²ம் மஹாபா⁴கா³ வித்³யா,
யத் யஜ்ஞாதி³பி⁴ரேதாமவாப்துமிச்ச²ந்தீதி —
ததா²பி து ஶமத³மாத்³யுபேத: ஸ்யாத் வித்³யார்தீ²,
‘தஸ்மாதே³வம்விச்சா²ந்தோ தா³ந்த உபரதஸ்திதிக்ஷு: ஸமாஹிதோ பூ⁴த்வா(அ)(அ)த்மந்யேவாத்மாநம் பஶ்யதி’ (ப்³ரு. உ. 4 । 4 । 23) இதி வித்³யாஸாத⁴நத்வேந ஶமத³மாதீ³நாம் விதா⁴நாத் விஹிதாநாம் ச அவஶ்யாநுஷ்டே²யத்வாத் ।
நநு அத்ராபி ஶமாத்³யுபேதோ பூ⁴த்வா பஶ்யதீதி வர்தமாநாபதே³ஶ உபலப்⁴யதே,
ந விதி⁴: ;
நேதி ப்³ரூம:, ‘
தஸ்மாத்’
இதி ப்ரக்ருதப்ரஶம்ஸாபரிக்³ரஹாத்³விதி⁴த்வப்ரதீதே: । ‘
பஶ்யேத்’
இதி ச மாத்⁴யந்தி³நா விஸ்பஷ்டமேவ விதி⁴மதீ⁴யதே ।
தஸ்மாத் யஜ்ஞாத்³யநபேக்ஷாயாமபி ஶமாதீ³ந்யபேக்ஷிதவ்யாநி ।
யஜ்ஞாதீ³ந்யபி து அபேக்ஷிதவ்யாநி,
யஜ்ஞாதி³ஶ்ருதேரேவ ।
நநு உக்தம் —
யஜ்ஞாதி³பி⁴ர்விவிதி³ஷந்தீத்யத்ர ந விதி⁴ருபலப்⁴யத இதி —
ஸத்யமுக்தம்;
ததா²பி து அபூர்வத்வாத்ஸம்யோக³ஸ்ய விதி⁴: பரிகல்ப்யதே ।
ந ஹி அயம் யஜ்ஞாதீ³நாம் விவிதி³ஷாஸம்யோக³: பூர்வம் ப்ராப்த:,
யேநாநூத்³யேத । ‘
தஸ்மாத்பூஷா ப்ரபிஷ்டபா⁴கோ³(அ)த³ந்தகோ ஹி’
இத்யேவமாதி³ஷு ச அஶ்ருதவிதி⁴கேஷ்வபி வாக்யேஷு அபூர்வத்வாத்³விதி⁴ம் பரிகல்ப்ய,
‘பௌஷ்ணம் பேஷணம் விக்ருதௌ ப்ரதீயேத’ (ஶாப³. பா⁴. 3 । 3 । 34) —
இத்யாதி³விசார: ப்ரத²மே தந்த்ரே ப்ரவர்தித: ।
ததா² ச உக்தம் ‘விதி⁴ர்வா தா⁴ரணவத்’ (ப்³ர. ஸூ. 3 । 4 । 20) இதி ।
ஸ்ம்ருதிஷ்வபி ப⁴க³வத்³கீ³தாத்³யாஸு அநபி⁴ஸந்தா⁴ய ப²லம் அநுஷ்டி²தாநி யஜ்ஞாதீ³நி முமுக்ஷோர்ஜ்ஞாநஸாத⁴நாநி ப⁴வந்தீதி ப்ரபஞ்சிதம் ।
தஸ்மாத்³யஜ்ஞாதீ³நி ஶமத³மாதீ³நி ச யதா²ஶ்ரமம் ஸர்வாண்யேவ ஆஶ்ரமகர்மாணி வித்³யோத்பத்தாவபேக்ஷிதவ்யாநி ।
தத்ராபி ‘
ஏவம்வித்’
இதி வித்³யாஸம்யோகா³த் ப்ரத்யாஸந்நாநி வித்³யாஸாத⁴நாநி ஶமாதீ³நி,
விவிதி³ஷாஸம்யோகா³த்து பா³ஹ்யதராணி யஜ்ஞாதீ³நீதி விவேக்தவ்யம் ॥ 27 ॥
ஸர்வாந்நாநுமதிஶ்ச ப்ராணாத்யயே தத்³த³ர்ஶநாத் ॥ 28 ॥
நேத³ம் ஸர்வாந்நாநுஜ்ஞாநம் விதீ⁴யத இதி ।
ந ஹி அத்ர விதா⁴யக: ஶப்³த³ உபலப்⁴யதே,
‘ந ஹ வா ஏவம்விதி³ கிஞ்சநாநந்நம் ப⁴வதி’ (சா². உ. 5 । 2 । 1) இதி வர்தமாநாபதே³ஶாத் ।
ந ச அஸத்யாமபி விதி⁴ப்ரதீதௌ ப்ரவ்ருத்திவிஶேஷகரத்வலோபே⁴நைவ விதி⁴ரப்⁴யுபக³ந்தும் ஶக்யதே ।
அபி ச ஶ்வாதி³மர்யாத³ம் ப்ராணஸ்யாந்நமித்யுக்த்வா,
இத³முச்யதே —
நைவம்வித³: கிஞ்சித³நந்நம் ப⁴வதீதி ।
ந ச ஶ்வாதி³மர்யாத³மந்நம் மாநுஷேண தே³ஹேநோபபோ⁴க்தும் ஶக்யதே ।
ஶக்யதே து ப்ராணஸ்யாந்நமித³ம் ஸர்வமிதி விசிந்தயிதும் ।
தஸ்மாத் ப்ராணாந்நவிஜ்ஞாநப்ரஶம்ஸார்தோ²(அ)யமர்த²வாத³:,
ந ஸர்வாந்நாநுஜ்ஞாநவிதி⁴: ।
தத்³த³ர்ஶயதி — ‘
ஸர்வாந்நாநுமதிஶ்ச ப்ராணாத்யயே’
இதி ।
ஏதது³க்தம் ப⁴வதி —
ப்ராணாத்யய ஏவ ஹி பரஸ்யாமாபதி³ ஸர்வமந்நமத³நீயத்வேநாப்⁴யநுஜ்ஞாயதே,
தத்³த³ர்ஶநாத் ।
ததா² ஹி ஶ்ருதி: சாக்ராயணஸ்ய ருஷே: கஷ்டாயாமவஸ்தா²யாம் அப⁴க்ஷ்யப⁴க்ஷணே ப்ரவ்ருத்திம் த³ர்ஶயதி ‘மடசீஹதேஷு குருஷு’ (சா². உ. 1 । 10 । 1) இத்யஸ்மிந் ப்³ராஹ்மணே —
சாக்ராயண: கில ருஷி: ஆபத்³க³த: இப்⁴யேந ஸாமிகா²தி³தாந்குல்மாஷாம்ஶ்சகா²த³ ।
அநுபாநம் து ததீ³யம் உச்சி²ஷ்டதோ³ஷாத்ப்ரத்யாசசக்ஷே ।
காரணம் சாத்ரோவாச ‘ந வா அஜீவிஷ்யமிமாநகா²த³ந்’ (சா². உ. 1 । 10 । 4) இதி,
‘காமோ ம உத³பாநம்’ (சா². உ. 1 । 10 । 4) இதி ச ।
புநஶ்ச உத்தரேத்³யு: தாநேவ ஸ்வபரோச்சி²ஷ்டாந்பர்யுஷிதாந்குல்மாஷாந் ப⁴க்ஷயாம்ப³பூ⁴வ —
இதி ।
ததே³தத் உச்சி²ஷ்டோச்சி²ஷ்டபர்யுஷிதப⁴க்ஷணம் த³ர்ஶயந்த்யா: ஶ்ருதே: ஆஶயாதிஶயோ லக்ஷ்யதே —
ப்ராணாத்யயப்ரஸங்கே³ ப்ராணஸந்தா⁴ரணாய அப⁴க்ஷ்யமபி ப⁴க்ஷயிதவ்யமிதி;
ஸ்வஸ்தா²வஸ்தா²யாம் து தந்ந கர்தவ்யம் வித்³யாவதாபி —
இத்யநுபாநப்ரத்யாக்²யாநாத்³க³ம்யதே ।
தஸ்மாத் அர்த²வாத³: ‘ந ஹ வா ஏவம்விதி³’ (சா². உ. 5 । 2 । 1) இத்யேவமாதி³: ॥ 28 ॥
அபா³தா⁴ச்ச ॥ 29 ॥
ஏவம் ச ஸதி ‘ஆஹாரஶுத்³தௌ⁴ ஸத்த்வஶுத்³தி⁴:’ இத்யேவமாதி³ ப⁴க்ஷ்யாப⁴க்ஷ்யவிபா⁴க³ஶாஸ்த்ரம் அபா³தி⁴தம் ப⁴விஷ்யதி ॥ 29 ॥
அபி ச ஸ்மர்யதே ॥ 30 ॥
அபி ச ஆபதி³ ஸர்வாந்நப⁴க்ஷணமபி ஸ்மர்யதே விது³ஷோ(அ)விது³ஷஶ்ச அவிஶேஷேண — ‘ஜீவிதாத்யயமாபந்நோ யோ(அ)ந்நமத்தி யதஸ்தத: । லிப்யதே ந ஸ பாபேந பத்³மபத்ரமிவாம்ப⁴ஸா’ (ம.ஸ்ம்ரு. 10 । 104) இதி । ததா² ‘மத்³யம் நித்யம் ப்³ராஹ்மண:’ (கௌ³॰த⁴॰ஸூ॰ 1-2-25), ‘ஸுராபஸ்ய ப்³ராஹ்மணஸ்யோஷ்ணாமாஸிஞ்சேயு:’ (கௌ³. த⁴. ஸூ. 3 । 5 । 1), ‘ஸுராபா: க்ருமயோ ப⁴வந்த்யப⁴க்ஷ்யப⁴க்ஷணாத்’ இதி ச ஸ்மர்யதே வர்ஜநமநந்நஸ்ய ॥ 30 ॥
ஶப்³த³ஶ்சாதோ(அ)காமகாரே ॥ 31 ॥
ஶப்³த³ஶ்ச அநந்நஸ்ய ப்ரதிஷேத⁴க: காமகாரநிவ்ருத்திப்ரயோஜந: கடா²நாம் ஸம்ஹிதாயாம் ஶ்ரூயதே — ‘
தஸ்மாத்³ப்³ராஹ்மண: ஸுராம் ந பிபே³த்’
இதி ।
ஸோ(அ)பி ‘ந ஹ வா ஏவம்விதி³’ (சா². உ. 5 । 2 । 1) இத்யஸ்யார்த²வாத³த்வாத் உபபந்நதரோ ப⁴வதி ।
தஸ்மாதே³வம்ஜாதீயகா அர்த²வாதா³ ந வித⁴ய இதி ॥ 31 ॥
விஹிதத்வாச்சாஶ்ரமகர்மாபி ॥ 32 ॥
‘ஸர்வாபேக்ஷா ச’ (ப்³ர. ஸூ. 3 । 4 । 26) இத்யத்ர ஆஶ்ரமகர்மணாம் வித்³யாஸாத⁴நத்வமவதா⁴ரிதம்;
இதா³நீம் து கிமமுமுக்ஷோரப்யாஶ்ரமமாத்ரநிஷ்ட²ஸ்ய வித்³யாமகாமயமாநஸ்ய தாந்யநுஷ்டே²யாநி,
உதாஹோ நேதி சிந்த்யதே ।
தத்ர ‘தமேதம் வேதா³நுவசநேந ப்³ராஹ்மணா விவிதி³ஷந்தி’ (ப்³ரு. உ. 4 । 4 । 22) இத்யாதி³நா ஆஶ்ரமகர்மணாம் வித்³யாஸாத⁴நத்வேந விஹிதத்வாத் வித்³யாமநிச்ச²த: ப²லாந்தரம் காமயமாநஸ்ய நித்யாந்யநநுஷ்டே²யாநி ।
அத² தஸ்யாப்யநுஷ்டே²யாநி,
ந தர்ஹி ஏஷாம் வித்³யாஸாத⁴நத்வம் ,
நித்யாநித்யஸம்யோக³விரோதா⁴த் —
இத்யஸ்யாம் ப்ராப்தௌ,
பட²தி —
ஆஶ்ரமமாத்ரநிஷ்ட²ஸ்யாப்யமுமுக்ஷோ: கர்தவ்யாந்யேவ நித்யாநி கர்மாணி, ‘
யாவஜ்ஜீவமக்³நிஹோத்ரம் ஜுஹோதி’
இத்யாதி³நா விஹிதத்வாத்;
ந ஹி வசநஸ்யாதிபா⁴ரோ நாம கஶ்சித³ஸ்தி ॥ 32 ॥
அத² யது³க்தம் — நைவம் ஸதி வித்³யாஸாத⁴நத்வமேஷாம் ஸ்யாதி³தி, அத உத்தரம் பட²தி —
ஸஹகாரித்வேந ச ॥ 33 ॥
வித்³யாஸஹகாரீணி ச ஏதாநி ஸ்யு:,
விஹிதத்வாதே³வ ‘
தமேதம் வேதா³நுவசநேந ப்³ராஹ்மணா விவிதி³ஷந்தி’
இத்யாதி³நா;
தது³க்தம் —
‘ஸர்வாபேக்ஷா ச யஜ்ஞாதி³ஶ்ருதேரஶ்வவத்’ (ப்³ர. ஸூ. 3 । 4 । 26) இதி ।
ந சேத³ம் வித்³யாஸஹகாரித்வவசநமாஶ்ரமகர்மணாம் ப்ரயாஜாதி³வத் வித்³யாப²லவிஷயம் மந்தவ்யம் ,
அவிதி⁴லக்ஷணத்வாத்³வித்³யாயா:,
அஸாத்⁴யத்வாச்ச வித்³யாப²லஸ்ய ।
விதி⁴லக்ஷணம் ஹி ஸாத⁴நம் த³ர்ஶபூர்ணமாஸாதி³ ஸ்வர்க³ப²லஸிஷாத⁴யிஷயா ஸஹகாரிஸாத⁴நாந்தரம் அபேக்ஷதே,
நைவம் வித்³யா ।
ததா² சோக்தம் —
‘அத ஏவ சாக்³நீந்த⁴நாத்³யநபேக்ஷா’ (ப்³ர. ஸூ. 3 । 4 । 25) இதி ।
தஸ்மாது³த்பத்திஸாத⁴நத்வ ஏவ ஏஷாம் ஸஹகாரித்வவாசோயுக்தி: ।
ந ச அத்ர நித்யாநித்யஸம்யோக³விரோத⁴ ஆஶங்க்ய:,
கர்மாபே⁴தே³(அ)பி ஸம்யோக³பே⁴தா³த் ।
நித்யோ ஹி ஏக: ஸம்யோகோ³ யாவஜ்ஜீவாதி³வாக்யகல்பித:,
ந தஸ்ய வித்³யாப²லத்வம் ।
அநித்யஸ்து அபர: ஸம்யோக³: ‘தமேதம் வேதா³நுவசநேந’ (ப்³ரு. உ. 4 । 4 । 22) இத்யாதி³வாக்யகல்பித:,
தஸ்ய வித்³யாப²லத்வம் —
யதா² ஏகஸ்யாபி கா²தி³ரத்வஸ்ய நித்யேந ஸம்யோகே³ந க்ரத்வர்த²த்வம் ,
அநித்யேந ஸம்யோகே³ந புருஷார்த²த்வம் ,
தத்³வத் ॥ 33 ॥
ஸர்வதா²பி த ஏவோப⁴யலிங்கா³த் ॥ 34 ॥
ஸர்வதா²பி ஆஶ்ரமகர்மத்வபக்ஷே வித்³யாஸஹகாரித்வபக்ஷே ச,
த ஏவ அக்³நிஹோத்ராத³யோ த⁴ர்மா அநுஷ்டே²யா: । ‘
த ஏவ’
இத்யவதா⁴ரயந்நாசார்ய: கிம் நிவர்தயதி ?
கர்மபே⁴த³ஶங்காமிதி ப்³ரூம: ।
யதா² குண்ட³பாயிநாமயநே ‘
மாஸமக்³நிஹோத்ரம் ஜுஹ்வதி’
இத்யத்ர நித்யாத³க்³நிஹோத்ராத்கர்மாந்தரமுபதி³ஶ்யதே,
நைவமிஹ கர்மபே⁴தோ³(அ)ஸ்தீத்யர்த²: ।
குத: ?
உப⁴யலிங்கா³த் —
ஶ்ருதிலிங்கா³த்ஸ்ம்ருதிலிங்கா³ச்ச ।
ஶ்ருதிலிங்க³ம் தாவத் —
‘தமேதம் வேதா³நுவசநேந ப்³ராஹ்மணா விவிதி³ஷந்தி’ (ப்³ரு. உ. 4 । 4 । 22) இதி ஸித்³த⁴வது³த்பந்நரூபாண்யேவ யஜ்ஞாதீ³நி விவிதி³ஷாயாம் விநியுங்க்தே,
ந து ‘
ஜுஹ்வதி’
இத்யாதி³வத் அபூர்வமேஷாம் ரூபமுத்பாத³யதீதி ।
ஸ்ம்ருதிலிங்க³மபி —
‘அநாஶ்ரித: கர்மப²லம் கார்யம் கர்ம கரோதி ய:’ (ப⁴. கீ³. 6 । 1) இதி விஜ்ஞாதகர்தவ்யதாகமேவ கர்ம வித்³யோத்பத்த்யர்த²ம் த³ர்ஶயதி ।
‘யஸ்யைதே(அ)ஷ்டாசத்வாரிம்ஶத்ஸம்ஸ்காரா:’ (கௌ³. த⁴. ஸூ. 1 । 8 । 25) இத்யாத்³யா ச ஸம்ஸ்காரத்வப்ரஸித்³தி⁴: வைதி³கேஷு கர்மஸு தத்ஸம்ஸ்க்ருதஸ்ய வித்³யோத்பத்திமபி⁴ப்ரேத்ய ஸ்ம்ருதௌ ப⁴வதி ।
தஸ்மாத்ஸாத்⁴வித³ம் அபே⁴தா³வதா⁴ரணம் ॥ 34 ॥
அநபி⁴ப⁴வம் ச த³ர்ஶயதி ॥ 35 ॥
அந்தரா சாபி து தத்³த்³ருஷ்டே: ॥ 36 ॥
விது⁴ராதீ³நாம் த்³ரவ்யாதி³ஸம்பத்³ரஹிதாநாம் ச அந்யதமாஶ்ரமப்ரதிபத்திஹீநாநாமந்தராலவர்திநாம் கிம் வித்³யாயாமதி⁴காரோ(அ)ஸ்தி, கிம் வா நாஸ்தி — இதி ஸம்ஶயே, நாஸ்தீதி தாவத்ப்ராப்தம் , ஆஶ்ரமகர்மணாம் வித்³யாஹேதுத்வாவதா⁴ரணாத் , ஆஶ்ரமகர்மாஸம்ப⁴வாச்சைதேஷாம் — இத்யேவம் ப்ராப்தே, இத³மாஹ — அந்தரா சாபி து — அநாஶ்ரமித்வேந வர்தமாநோ(அ)பி வித்³யாயாமதி⁴க்ரியதே । குத: ? தத்³த்³ருஷ்டே: — ரைக்வவாசக்நவீப்ரப்⁴ருதீநாமேவம்பூ⁴தாநாமபி ப்³ரஹ்மவித்த்வஶ்ருத்யுபலப்³தே⁴: ॥ 36 ॥
அபி ச ஸ்மர்யதே ॥ 37 ॥
ஸம்வர்தப்ரப்⁴ருதீநாம் ச நக்³நசர்யாதி³யோகா³த் அநபேக்ஷிதாஶ்ரமகர்மணாமபி மஹாயோகி³த்வம் ஸ்மர்யத இதிஹாஸே ॥ 37 ॥
நநு லிங்க³மித³ம் ஶ்ருதிஸ்ம்ருதித³ர்ஶநமுபந்யஸ்தம் । கா நு க²லு ப்ராப்திரிதி, ஸா அபி⁴தீ⁴யதே —
விஶேஷாநுக்³ரஹஶ்ச ॥ 38 ॥
தேஷாமபி ச விது⁴ராதீ³நாம் அவிருத்³தை⁴: புருஷமாத்ரஸம்ப³ந்தி⁴பி⁴ர்ஜபோபவாஸதே³வதாராத⁴நாதி³பி⁴ர்த⁴ர்மவிஶேஷைரநுக்³ரஹோ வித்³யாயா: ஸம்ப⁴வதி ।
ததா² ச ஸ்ம்ருதி: —
‘ஜப்யேநைவ து ஸம்ஸித்⁴யேத்³ப்³ராஹ்மணோ நாத்ர ஸம்ஶய: । குர்யாத³ந்யந்ந வா குர்யாந்மைத்ரோ ப்³ராஹ்மண உச்யதே’ (ம. ஸ்ம்ரு. 2 । 87) இதி அஸம்ப⁴வதா³ஶ்ரமகர்மணோ(அ)பி ஜப்யே(அ)தி⁴காரம் த³ர்ஶயதி ।
ஜந்மாந்தராநுஷ்டி²தைரபி ச ஆஶ்ரமகர்மபி⁴: ஸம்ப⁴வத்யேவ வித்³யாயா அநுக்³ரஹ: ।
ததா² ச ஸ்ம்ருதி: —
‘அநேகஜந்மஸம்ஸித்³த⁴ஸ்ததோ யாதி பராம் க³திம்’ (ப⁴. கீ³. 6 । 45) இதி ஜந்மாந்தரஸஞ்சிதாநபி ஸம்ஸ்காரவிஶேஷாந் அநுக்³ரஹீத்ரூந் வித்³யாயாம் த³ர்ஶயதி ।
த்³ருஷ்டார்தா² ச வித்³யா ப்ரதிஷேதா⁴பா⁴வமாத்ரேணாபி அர்தி²நமதி⁴கரோதி ஶ்ரவணாதி³ஷு ।
தஸ்மாத் விது⁴ராதீ³நாமப்யதி⁴காரோ ந விருத்⁴யதே ॥ 38 ॥
அதஸ்த்விதரஜ்ஜ்யாயோ லிங்கா³ச்ச ॥ 39 ॥
அதஸ்து அந்தராலவர்தித்வாத் இதரத் ஆஶ்ரமவர்தித்வம் ஜ்யாயோ வித்³யாஸாத⁴நம் ,
ஶ்ருதிஸ்ம்ருதிஸந்த்³ருஷ்டத்வாத் ।
ஶ்ருதிலிங்கா³ச்ச —
‘தேநைதி ப்³ரஹ்மவித்புண்யக்ருத்தைஜஸஶ்ச’ (ப்³ரு. உ. 4 । 4 । 9) இதி ।
‘அநாஶ்ரமீ ந திஷ்டே²த தி³நமேகமபி த்³விஜ: । ஸம்வத்ஸரமநாஶ்ரமீ ஸ்தி²த்வா க்ருச்ச்²ரமேகம் சரேத்’(த³॰ஸ்ம்ரு॰ 1-10) இதி ச ஸ்ம்ருதிலிங்கா³த் ॥ 39 ॥
தத்³பூ⁴தஸ்ய து நாதத்³பா⁴வோ ஜைமிநேரபி நியமாதத்³ரூபாபா⁴வேப்⁴ய: ॥ 40 ॥
ஸந்தி ஊர்த்⁴வரேதஸ ஆஶ்ரமா இதி ஸ்தா²பிதம் ।
தாம்ஸ்து ப்ராப்தஸ்ய கத²ஞ்சித் தத: ப்ரச்யுதிரஸ்தி,
நாஸ்தி வேதி ஸம்ஶய: ।
பூர்வகர்மஸ்வநுஷ்டா²நசிகீர்ஷயா வா ராகா³தி³வஶேந வா ப்ரச்யுதோ(அ)பி ஸ்யாத் விஶேஷாபா⁴வாதி³த்யேவம் ப்ராப்தே,
உச்யதே —
தத்³பூ⁴தஸ்ய து ப்ரதிபந்நோர்த்⁴வரேதோபா⁴வஸ்ய ந கத²ஞ்சித³பி அதத்³பா⁴வ:,
ந தத: ப்ரச்யுதி: ஸ்யாத் ।
குத: ?
நியமாதத்³ரூபாபா⁴வேப்⁴ய: ।
ததா² ஹி —
‘அத்யந்தமாத்மாநமாசார்யகுலே(அ)வஸாத³யந்’ (சா². உ. 2 । 23 । 1) இதி, ‘
அரண்யமியாதி³தி பத³ம் ததோ ந புநரேயாதி³த்யுபநிஷத்’
இதி,
‘ஆசார்யேணாப்⁴யநுஜ்ஞாதஶ்சதுர்ணாமேகமாஶ்ரமம் । ஆ விமோக்ஷாச்ச²ரீரஸ்ய ஸோ(அ)நுதிஷ்டே²த்³யதா²விதி⁴’(ம॰பா⁴॰ 12-234-4) இதி ச ஏவம்ஜாதீயகோ நியம: ப்ரச்யுத்யபா⁴வம் த³ர்ஶயதி ।
யதா² ச ‘ப்³ரஹ்மசர்யம் ஸமாப்ய க்³ருஹீ ப⁴வேத்’ (ஜா. உ. 4) ‘ப்³ரஹ்மசர்யாதே³வ ப்ரவ்ரஜேத்’ (ஜா. உ. 4) இதி ச ஏவமாதீ³நி ஆரோஹரூபாணி வசாம்ஸ்யுபலப்⁴யந்தே,
நைவம் ப்ரத்யவரோஹரூபாணி ।
ந சைவமாசாரா: ஶிஷ்டா வித்³யந்தே ।
யத்து பூர்வகர்மஸ்வநுஷ்டா²நசிகீர்ஷயா ப்ரத்யவரோஹணமிதி,
தத³ஸத் —
‘ஶ்ரேயாந்ஸ்வத⁴ர்மோ விகு³ண: பரத⁴ர்மாத்ஸ்வநுஷ்டி²தாத்’ (ப⁴. கீ³. 3 । 35) இதி ஸ்மரணாத் ,
ந்யாயாச்ச —
யோ ஹி யம் ப்ரதி விதீ⁴யதே ஸ தஸ்ய த⁴ர்ம:,
ந து யோ யேந ஸ்வநுஷ்டா²தும் ஶக்யதே ।
சோத³நாலக்ஷணத்வாத்³த⁴ர்மஸ்ய ।
ந ச ராகா³தி³வஶாத்ப்ரச்யுதி:,
நியமஶாஸ்த்ரஸ்ய ப³லீயஸ்த்வாத் ।
ஜைமிநேரபீதி அபிஶப்³தே³ந ஜைமிநிபா³த³ராயணயோரத்ர ஸம்ப்ரதிபத்திம் ஶாஸ்தி ப்ரதிபத்திதா³ர்ட்⁴யாய ॥ 40 ॥
ந சாதி⁴காரிகமபி பதநாநுமாநாத்தத³யோகா³த் ॥ 41 ॥
யதி³ நைஷ்டி²கோ ப்³ரஹ்மசாரீ ப்ரமாதா³த³வகீர்யேத, கிம் தஸ்ய ‘ப்³ரஹ்மசார்யவகீர்ணீ நைருதம் க³ர்த³ப⁴மாலபே⁴த’ இத்யேதத்ப்ராயஶ்சித்தம் ஸ்யாத் , உத நேதி । நேத்யுச்யதே; யத³பி அதி⁴காரலக்ஷணே நிர்ணீதம் ப்ராயஶ்சித்தம் ‘அவகீர்ணிபஶுஶ்ச தத்³வதா³தா⁴நஸ்யாப்ராப்தகாலத்வாத்’ (ஜை. ஸூ. 6 । 8 । 22) இதி, தத³பி ந நைஷ்டி²கஸ்ய ப⁴விதுமர்ஹதி । கிம் காரணம் ? ‘ஆரூடோ⁴ நைஷ்டி²கம் த⁴ர்மம் யஸ்து ப்ரச்யவதே புந: । ப்ராயஶ்சித்தம் ந பஶ்யாமி யேந ஶுத்⁴யேத்ஸ ஆத்மஹா’(அ॰பு॰ 165-23,24) இதி அப்ரதிஸமாதே⁴யபதநஸ்மரணாத் சி²ந்நஶிரஸ இவ ப்ரதிக்ரியாநுபபத்தே: । உபகுர்வாணஸ்ய து தாத்³ருக்பதநஸ்மரணாபா⁴வாது³பபத்³யதே தத்ப்ராயஶ்சித்தம் ॥ 41 ॥
உபபூர்வமபி த்வேகே பா⁴வமஶநவத்தது³க்தம் ॥ 42 ॥
அபி து ஏகே ஆசார்யா உபபாதகமேவைததி³தி மந்யந்தே । யத் நைஷ்டி²கஸ்ய கு³ருதா³ராதி³ப்⁴யோ(அ)ந்யத்ர ப்³ரஹ்மசர்யம் விஶீர்யேத, ந தத் மஹாபாதகம் ப⁴வதி, கு³ருதல்பாதி³ஷு மஹாபாதகேஷ்வபரிக³ணநாத் । தஸ்மாத் உபகுர்வாணவத் நைஷ்டி²கஸ்யாபி ப்ராயஶ்சித்தஸ்ய பா⁴வமிச்ச²ந்தி, ப்³ரஹ்மசாரித்வாவிஶேஷாத் அவகீர்ணித்வாவிஶேஷாச்ச । அஶநவத் — யதா² ப்³ரஹ்மசாரிணோ மது⁴மாம்ஸாஶநே வ்ரதலோப: புந: ஸம்ஸ்காரஶ்ச, ஏவமிதி । யே ஹி ப்ராயஶ்சித்தஸ்யாபா⁴வமிச்ச²ந்தி, தேஷாம் ந மூலமுபலப்⁴யதே । யே து பா⁴வமிச்ச²ந்தி, தேஷாம் ‘ப்³ரஹ்மசார்யவகீர்ணீ’ இத்யேதத³விஶேஷஶ்ரவணம் மூலம் । தஸ்மாத் பா⁴வோ யுக்ததர: । தது³க்தம் ப்ரமாணலக்ஷணே — ‘ஸமா விப்ரதிபத்தி: ஸ்யாத்’ (ஜை. ஸூ. 1 । 3 । 8) ‘ஶாஸ்த்ரஸ்தா² வா தந்நிமித்தத்வாத்’ (ஜை. ஸூ. 1 । 3 । 9) இதி । ப்ராயஶ்சித்தாபா⁴வஸ்மரணம் து ஏவம் ஸதி யத்நகௌ³ரவோத்பாத³நார்த²மிதி வ்யாக்²யாதவ்யம் । ஏவம் பி⁴க்ஷுவைகா²நஸயோரபி — ‘வாநப்ரஸ்தோ² தீ³க்ஷாபே⁴தே³ க்ருச்ச்²ரம் த்³வாத³ஶராத்ரம் சரித்வா மஹாகக்ஷம் வர்த⁴யேத்’ ,‘பி⁴க்ஷுர்வாநப்ரஸ்த²வத்ஸோமவல்லிவர்ஜம் ஸ்வஶாஸ்த்ரஸம்ஸ்காரஶ்ச’(வ॰த⁴॰ 21-35,36) இத்யேவமாதி³ ப்ராயஶ்சித்தஸ்மரணம் அநுஸர்தவ்யம் ॥ 42 ॥
ப³ஹிஸ்தூப⁴யதா²பி ஸ்ம்ருதேராசாராச்ச ॥ 43 ॥
யதி³ ஊர்த்⁴வரேதஸாம் ஸ்வாஶ்ரமேப்⁴ய: ப்ரச்யவநம் மஹாபாதகம் , யதி³ வா உபபாதகம் , உப⁴யதா²பி ஶிஷ்டைஸ்தே ப³ஹிஷ்கர்தவ்யா: — ‘ஆரூடோ⁴ நைஷ்டி²கம் த⁴ர்மம் யஸ்து ப்ரச்யவதே புந: । ப்ராயஶ்சித்தம் ந பஶ்யாமி யேந ஶுத்⁴யேத்ஸ ஆத்மஹா’(அ॰பு॰ 165-23,24) இதி, ‘ஆரூட⁴பதிதம் விப்ரம் மண்ட³லாச்ச விநி:ஸ்ருதம் । உத்³ப³த்³த⁴ம் க்ருமித³ஷ்டம் ச ஸ்ப்ருஷ்ட்வா சாந்த்³ராயணம் சரேத்’ இதி ச ஏவமாதி³நிந்தா³திஶயஸ்ம்ருதிப்⁴ய: । ஶிஷ்டாசாராச்ச — ந ஹி யஜ்ஞாத்⁴யயநவிவாஹாதீ³நி தை: ஸஹ ஆசரந்தி ஶிஷ்டா: ॥ 43 ॥
ஸ்வாமிந: ப²லஶ்ருதேரித்யாத்ரேய: ॥ 44 ॥
ஆர்த்விஜ்யமித்யௌடு³லோமிஸ்தஸ்மை ஹி பரிக்ரீயதே ॥ 45 ॥
நைதத³ஸ்தி —
ஸ்வாமிகர்மாண்யுபாஸநாநீதி ।
ருத்விக்கர்மாண்யேதாநி ஸ்யு: —
இத்யௌடு³லோமிராசார்யோ மந்யதே ।
கிம் காரணம் ?
தஸ்மை ஹி ஸாங்கா³ய கர்மணே யஜமாநேந ருத்விக் பரிக்ரீயதே ।
தத்ப்ரயோகா³ந்த:பாதீநி ச உத்³கீ³தா²த்³யுபாஸநாநி அதி⁴க்ருதாதி⁴காரத்வாத் ।
தஸ்மாத் கோ³தோ³ஹநாதி³நியமவதே³வ ருத்விக்³பி⁴ர்நிர்வர்த்யேரந் ।
ததா² ச ‘தꣳ ஹ ப³கோ தா³ல்ப்⁴யோ விதா³ஞ்சகார । ஸ ஹ நைமிஶீயாநாமுத்³கா³தா ப³பூ⁴வ’ (சா². உ. 1 । 2 । 13) இத்யுத்³கா³த்ருகர்த்ருகதாம் விஜ்ஞாநஸ்ய த³ர்ஶயதி ।
யத்தூக்தம் கர்த்ராஶ்ரயம் ப²லம் ஶ்ரூயத இதி —
நைஷ தோ³ஷ:,
பரார்த²த்வாத்³ருத்விஜ: அந்யத்ர வசநாத் ப²லஸம்ப³ந்தா⁴நுபபத்தே: ॥ 45 ॥
ஸஹகார்யந்தரவிதி⁴: பக்ஷேண த்ருதீயம் தத்³வதோ வித்⁴யாதி³வத் ॥ 47 ॥
ஸஹகார்யந்தரவிதி⁴ரிதி ।
வித்³யாஸஹகாரிணோ மௌநஸ்ய பா³ல்யபாண்டி³த்யவத்³விதி⁴ரேவ ஆஶ்ரயிதவ்ய:,
அபூர்வத்வாத் ।
நநு பாண்டி³த்யஶப்³தே³நைவ மௌநஸ்யாவக³தத்வமுக்தம் —
நைஷ தோ³ஷ:,
முநிஶப்³த³ஸ்ய ஜ்ஞாநாதிஶயார்த²த்வாத் ,
மநநாந்முநிரிதி ச வ்யுத்பத்திஸம்ப⁴வாத் ,
‘முநீநாமப்யஹம் வ்யாஸ:’ (ப⁴. கீ³. 10 । 37) இதி ச ப்ரயோக³த³ர்ஶநாத் ।
நநு முநிஶப்³த³ உத்தமாஶ்ரமவசநோ(அ)பி ஶ்ரூயதே ‘
கா³ர்ஹஸ்த்²யமாசார்யகுலம் மௌநம் வாநப்ரஸ்த²ம்’
இத்யத்ர —
ந, ‘
வால்மீகிர்முநிபுங்க³வ:’
இத்யாதி³ஷு வ்யபி⁴சாரத³ர்ஶநாத் ।
இதராஶ்ரமஸந்நிதா⁴நாத்து பாரிஶேஷ்யாத் தத்ர உத்தமாஶ்ரமோபாதா³நம் ,
ஜ்ஞாநப்ரதா⁴நத்வாது³த்தமாஶ்ரமஸ்ய ।
தஸ்மாத் பா³ல்யபாண்டி³த்யாபேக்ஷயா த்ருதீயமித³ம் மௌநம் ஜ்ஞாநாதிஶயரூபம் விதீ⁴யதே ।
யத்து பா³ல்ய ஏவ விதே⁴: பர்யவஸாநமிதி,
ததா²பி அபூர்வத்வாந்முநித்வஸ்ய விதே⁴யத்வமாஶ்ரீயதே —
முநி: ஸ்யாதி³தி ।
நிர்வேத³நீயத்வநிர்தே³ஶாத³பி மௌநஸ்ய பா³ல்யபாண்டி³த்யவத்³விதே⁴யத்வாஶ்ரயணம் ।
தத்³வத: வித்³யாவத: ஸம்ந்யாஸிந: ।
கத²ம் ச வித்³யாவத: ஸம்ந்யாஸிந இத்யவக³ம்யதே ?
தத³தி⁴காராத் —
ஆத்மாநம் விதி³த்வா புத்ராத்³யேஷணாப்⁴யோ வ்யுத்தா²ய ‘
அத² பி⁴க்ஷாசர்யம் சரந்தி’
இதி ।
நநு ஸதி வித்³யாவத்த்வே ப்ராப்நோத்யேவ தத்ராதிஶய:,
கிம் மௌநவிதி⁴நா —
இத்யத ஆஹ —
பக்ஷேணேதி ।
ஏதது³க்தம் ப⁴வதி —
யஸ்மிந்பக்ஷே பே⁴த³த³ர்ஶநப்ராப³ல்யாத் ந ப்ராப்நோதி,
தஸ்மிந் ஏஷ விதி⁴ரிதி ।
வித்⁴யாதி³வத் —
யதா² ‘
த³ர்ஶபூர்ணமாஸாப்⁴யாம் ஸ்வர்க³காமோ யஜேத’
இத்யேவம்ஜாதீயகே வித்⁴யாதௌ³ ஸஹகாரித்வேந அக்³ந்யந்வாதா⁴நாதி³கம் அங்க³ஜாதம் விதீ⁴யதே,
ஏவம் அவிதி⁴ப்ரதா⁴நே(அ)பி அஸ்மிந்வித்³யாவாக்யே மௌநவிதி⁴ரித்யர்த²: ॥ 47 ॥
க்ருத்ஸ்நபா⁴வாத்து க்³ருஹிணோபஸம்ஹார: ॥ 48 ॥
துஶப்³தோ³ விஶேஷணார்த²: । க்ருத்ஸ்நபா⁴வோ(அ)ஸ்ய விஶேஷ்யதே । ப³ஹுலாயாஸாநி ஹி ப³ஹூந்யாஶ்ரமகர்மாணி யஜ்ஞாதீ³நி தம் ப்ரதி கர்தவ்யதயோபதி³ஷ்டாநி, ஆஶ்ரமாந்தரகர்மாணி ச யதா²ஸம்ப⁴வமஹிம்ஸேந்த்³ரியஸம்யமாதீ³நி தஸ்ய வித்³யந்தே । தஸ்மாத் க்³ருஹமேதி⁴நா உபஸம்ஹாரோ ந விருத்⁴யதே ॥ 48 ॥
மௌநவதி³தரேஷாமப்யுபதே³ஶாத் ॥ 49 ॥
யதா² மௌநம் கா³ர்ஹஸ்த்²யம் ச ஏதாவாஶ்ரமௌ ஶ்ருதிமந்தௌ,
ஏவமிதராவபி வாநப்ரஸ்த²கு³ருகுலவாஸௌ ।
த³ர்ஶிதா ஹி புரஸ்தாச்ச்²ருதி: —
‘தப ஏவ த்³விதீயோ ப்³ரஹ்மசார்யாசார்யகுலவாஸீ த்ருதீய:’ (சா². உ. 2 । 23 । 1) இத்யாத்³யா ।
தஸ்மாத் சதுர்ணாமப்யாஶ்ரமாணாம் உபதே³ஶாவிஶேஷாத் துல்யவத் விகல்பஸமுச்சயாப்⁴யாம் ப்ரதிபத்தி: ।
இதரேஷாமிதி த்³வயோராஶ்ரமயோர்ப³ஹுவசநம் வ்ருத்திபே⁴தா³பேக்ஷயா அநுஷ்டா²த்ருபே⁴தா³பேக்ஷயா வா —
இதி த்³ரஷ்டவ்யம் ॥ 49 ॥
அநாவிஷ்குர்வந்நந்வயாத் ॥ 50 ॥
‘தஸ்மாத்³ப்³ராஹ்மண: பாண்டி³த்யம் நிர்வித்³ய பா³ல்யேந திஷ்டா²ஸேத்’ (ப்³ரு. உ. 3 । 5 । 1) இதி பா³ல்யமநுஷ்டே²யதயா ஶ்ரூயதே ।
தத்ர பா³லஸ்ய பா⁴வ: கர்ம வா பா³ல்யமிதி தத்³தி⁴தே ஸதி,
பா³லபா⁴வஸ்ய வயோவிஶேஷஸ்ய இச்ச²யா ஸம்பாத³யிதுமஶக்யத்வாத் ,
யதோ²பபாத³மூத்ரபுரீஷத்வாதி³ பா³லசரிதம் ,
அந்தர்க³தா வா பா⁴வவிஶுத்³தி⁴: அப்ரரூடே⁴ந்த்³ரியத்வம் த³ம்ப⁴த³ர்பாதி³ரஹிதத்வம் வா பா³ல்யம் ஸ்யாதி³தி ஸம்ஶய: ।
கிம் தாவத்ப்ராப்தம் ?
காமசாரவாத³ப⁴க்ஷதா யதோ²பபாத³மூத்ரபுரீஷத்வம் ச ப்ரஸித்³த⁴தரம் லோகே பா³ல்யமிதி தத்³க்³ரஹணம் யுக்தம் ।
நநு பதிதத்வாதி³தோ³ஷப்ராப்தேர்ந யுக்தம் காமசாரதாத்³யாஶ்ரயணம் —
ந;
வித்³யாவத: ஸம்ந்யாஸிநோ வசநஸாமர்த்²யாத் தோ³ஷநிவ்ருத்தே:,
பஶுஹிம்ஸாதி³ஷ்விவேத்யேவம் ப்ராப்தே அபி⁴தீ⁴யதே —
ந, வசநஸ்ய க³த்யந்தரஸம்ப⁴வாத் । அவிருத்³தே⁴ ஹி அந்யஸ்மிந் பா³ல்யஶப்³தா³பி⁴லப்யே லப்⁴யமாநே, ந வித்⁴யந்தரவ்யாகா⁴தகல்பநா யுக்தா । ப்ரதா⁴நோபகாராய ச அங்க³ம் விதீ⁴யதே । ஜ்ஞாநாப்⁴யாஸஶ்ச ப்ரதா⁴நமிஹ யதீநாமநுஷ்டே²யம் । ந ச ஸகலாயாம் பா³லசர்யாயாமங்கீ³க்ரியமாணாயாம் ஜ்ஞாநாப்⁴யாஸ: ஸம்பா⁴வ்யதே । தஸ்மாத் ஆந்தரோ பா⁴வவிஶேஷோ பா³லஸ்ய அப்ரரூடே⁴ந்த்³ரியத்வாதி³: இஹ பா³ல்யமாஶ்ரீயதே; ததா³ஹ — அநாவிஷ்குர்வந்நிதி । ஜ்ஞாநாத்⁴யயநதா⁴ர்மிகத்வாதி³பி⁴: ஆத்மாநமவிக்²யாபயந் த³ம்ப⁴த³ர்பாதி³ரஹிதோ ப⁴வேத் — யதா² பா³ல: அப்ரரூடே⁴ந்த்³ரியதயா ந பரேஷாம் ஆத்மாநமாவிஷ்கர்துமீஹதே, தத்³வத் । ஏவம் ஹி அஸ்ய வாக்யஸ்ய ப்ரதா⁴நோபகார்யர்தா²நுக³ம உபபத்³யதே । ததா² ச உக்தம் ஸ்ம்ருதிகாரை: — ‘யம் ந ஸந்தம் ந சாஸந்தம் நாஶ்ருதம் ந ப³ஹுஶ்ருதம் । ந ஸுவ்ருத்தம் ந து³ர்வ்ருத்தம் வேத³ கஶ்சித்ஸ ப்³ராஹ்மண: ॥ கூ³ட⁴த⁴ர்மாஶ்ரிதோ வித்³வாநஜ்ஞாதசரிதம் சரேத் । அந்த⁴வஜ்ஜட³வச்சாபி மூகவச்ச மஹீம் சரேத்’(வ॰ஸ்ம்ரு॰ 6-40,41), ‘அவ்யக்தலிங்கோ³(அ)வ்யக்தாசார:’(வ॰ஸ்ம்ரு॰ 10-12) இதி சைவமாதி³ ॥ 50 ॥
ஐஹிகமப்யப்ரஸ்துதப்ரதிப³ந்தே⁴ தத்³த³ர்ஶநாத் ॥ 51 ॥
‘ஸர்வாபேக்ஷா ச யஜ்ஞாதி³ஶ்ருதேரஶ்வவத்’ (ப்³ர. ஸூ. 3 । 4 । 26) இத்யத ஆரப்⁴ய உச்சாவசம் வித்³யாஸாத⁴நமவதா⁴ரிதம்;
தத்ப²லம் வித்³யா ஸித்⁴யந்தீ கிமிஹைவ ஜந்மநி ஸித்⁴யதி,
உத கதா³சித் அமுத்ராபீதி சிந்த்யதே ।
கிம் தாவத்ப்ராப்தம் ?
இஹைவேதி ।
கிம் காரணம் ?
ஶ்ரவணாதி³பூர்விகா ஹி வித்³யா ।
ந ச கஶ்சித் அமுத்ர மே வித்³யா ஜாயதாமித்யபி⁴ஸந்தா⁴ய ஶ்ரவணாதி³ஷு ப்ரவர்ததே ।
ஸமாந ஏவ து ஜந்மநி வித்³யாஜந்ம அபி⁴ஸந்தா⁴ய ஏதேஷு ப்ரவர்தமாநோ த்³ருஶ்யதே ।
யஜ்ஞாதீ³ந்யபி ஶ்ரவணாதி³த்³வாரேணைவ வித்³யாம் ஜநயந்தி,
ப்ரமாணஜந்யத்வாத்³வித்³யாயா: ।
தஸ்மாதை³ஹிகமேவ வித்³யாஜந்மேத்யேவம் ப்ராப்தே வதா³ம: —
ஏவம் முக்திப²லாநியமஸ்தத³வஸ்தா²வத்⁴ருதேஸ்தத³வஸ்தா²வத்⁴ருதே: ॥ 52 ॥
யதா² முமுக்ஷோர்வித்³யாஸாத⁴நாவலம்பி³ந: ஸாத⁴நவீர்யவிஶேஷாத்³வித்³யாலக்ஷணே ப²லே ஐஹிகாமுஷ்மிகப²லத்வக்ருதோ விஶேஷப்ரதிநியமோ த்³ருஷ்ட:,
ஏவம் முக்திலக்ஷணே(அ)பி உத்கர்ஷாபகர்ஷக்ருத: கஶ்சித்³விஶேஷப்ரதிநியம: ஸ்யாத் —
இத்யாஶங்க்ய,
ஆஹ —
ஏவம் முக்திப²லாநியம இதி ।
ந க²லு முக்திப²லே கஶ்சித் ஏவம்பூ⁴தோ விஶேஷப்ரதிநியம ஆஶங்கிதவ்ய: ।
குத: ?
தத³வஸ்தா²வத்⁴ருதே: —
முக்த்யவஸ்தா² ஹி ஸர்வவேதா³ந்தேஷ்வேகரூபைவ அவதா⁴ர்யதே ।
ப்³ரஹ்மைவ ஹி முக்த்யவஸ்தா² ।
ந ச ப்³ரஹ்மணோ(அ)நேகாகாரயோகோ³(அ)ஸ்தி,
ஏகலிங்க³த்வாவதா⁴ரணாத் —
‘அஸ்தூ²லமநணு’ (ப்³ரு. உ. 3 । 8 । 8) ‘ஸ ஏஷ நேதி நேத்யாத்மா’ (ப்³ரு. உ. 3 । 9 । 26) ‘யத்ர நாந்யத்பஶ்யதி’ (சா². உ. 7 । 24 । 1) ‘ப்³ரஹ்மைவேத³மம்ருதம் புரஸ்தாத்’ (மு. உ. 2 । 2 । 12) ‘இத³ꣳ ஸர்வம் யத³யமாத்மா’ (ப்³ரு. உ. 2 । 4 । 6),
‘ஸ வா ஏஷ மஹாநஜ ஆத்மா(அ)ஜரோ(அ)மரோ(அ)ம்ருதோ(அ)ப⁴யோ ப்³ரஹ்ம’ (ப்³ரு. உ. 4 । 4 । 25),
‘யத்ர த்வஸ்ய ஸர்வமாத்மைவாபூ⁴த்தத்கேந கம் பஶ்யேத்’ (ப்³ரு. உ. 4 । 5 । 15) இத்யாதி³ஶ்ருதிப்⁴ய: ।
அபி ச வித்³யாஸாத⁴நம் ஸ்வவீர்யவிஶேஷாத் ஸ்வப²ல ஏவ வித்³யாயாம் கஞ்சித³திஶயமாஸஞ்ஜயேத் ,
ந வித்³யாப²லே முக்தௌ ।
தத்³தி⁴ அஸாத்⁴யம் நித்யஸித்³த⁴ஸ்வபா⁴வமேவ வித்³யயா அதி⁴க³ம்யத இத்யஸக்ருத³வாதி³ஷ்ம ।
ந ச தஸ்யாமப்யுத்கர்ஷநிகர்ஷாத்மகோ(அ)திஶய உபபத்³யதே,
நிக்ருஷ்டாயா வித்³யாத்வாபா⁴வாத் ।
உத்க்ருஷ்டைவ ஹி வித்³யா ப⁴வதி ।
தஸ்மாத் தஸ்யாம் சிராசிரோத்பத்திரூபோ(அ)திஶயோ ப⁴வந் ப⁴வேத் ।
ந து முக்தௌ கஶ்சித் அதிஶயஸம்ப⁴வோ(அ)ஸ்தி ।
வித்³யாபே⁴தா³பா⁴வாத³பி தத்ப²லபே⁴த³நியமாபா⁴வ:,
கர்மப²லவத் ।
ந ஹி முக்திஸாத⁴நபூ⁴தாயா வித்³யாயா: கர்மணாமிவ பே⁴தோ³(அ)ஸ்தி ।
ஸகு³ணாஸு து வித்³யாஸு ‘மநோமய: ப்ராணஶரீர:’ (சா². உ. 3 । 14 । 2) இத்யாத்³யாஸு கு³ணாவாபோத்³வாபவஶாத்³பே⁴தோ³பபத்தௌ ஸத்யாம் ,
உபபத்³யதே யதா²ஸ்வம் ப²லபே⁴த³நியம:,
கர்மப²லவத் —
ததா² ச லிங்க³த³ர்ஶநம் — ‘
தம் யதா² யதோ²பாஸதே ததே³வ ப⁴வதி’
இதி ।
நைவம் நிர்கு³ணாயாம் வித்³யாயாம் ,
கு³ணாபா⁴வாத் ।
ததா² ச ஸ்ம்ருதி: —
‘ந ஹி க³திரதி⁴காஸ்தி கஸ்யசித்ஸதி ஹி கு³ணே ப்ரவத³ந்த்யதுல்யதாம்’ (ம. பா⁴. 12 । 194 । 60) இதி ।
தத³வஸ்தா²வத்⁴ருதேஸ்தத³வஸ்தா²வத்⁴ருதேரிதி பதா³ப்⁴யாஸ: அத்⁴யாயபரிஸமாப்திம் த்³யோதயதி ॥ 52 ॥
இதி ஶ்ரீமத்பரமஹம்ஸபரிவ்ராஜகாசார்யஸ்ய ஶ்ரீகோ³விந்த³ப⁴க³வத்பூஜ்யபாத³ஶிஷ்யஸ்ய
ஶ்ரீமச்ச²ங்கரப⁴க³வத: க்ருதௌ ஶாரீரகமீமாம்ஸாஸூத்ரபா⁴ஷ்யே
த்ருதீயோ(அ)த்⁴யாய: ॥