த்ருதீயே(அ)த்⁴யாயே பராபராஸு வித்³யாஸு ஸாத⁴நாஶ்ரயோ விசார: ப்ராயேண அத்யகா³த் । அதே²ஹ சதுர்தே² ப²லாஶ்ரய ஆக³மிஷ்யதி । ப்ரஸங்கா³க³தம் ச அந்யத³பி கிஞ்சிச்சிந்தயிஷ்யதே । ப்ரத²மம் தாவத் கதிபி⁴ஶ்சித³தி⁴கரணை: ஸாத⁴நாஶ்ரயவிசாரஶேஷமேவாநுஸராம: —
ஆவ்ருத்திரஸக்ருது³பதே³ஶாத் ॥ 1 ॥
‘ஆத்மா வா அரே த்³ரஷ்டவ்ய: ஶ்ரோதவ்யோ மந்தவ்யோ நிதி³த்⁴யாஸிதவ்ய:’ (ப்³ரு. உ. 4 । 5 । 6) ‘தமேவ தீ⁴ரோ விஜ்ஞாய ப்ரஜ்ஞாம் குர்வீத’ (ப்³ரு. உ. 4 । 4 । 21) ‘ஸோ(அ)ந்வேஷ்டவ்ய: ஸ விஜிஜ்ஞாஸிதவ்ய:’ (சா². உ. 8 । 7 । 1) இதி ச ஏவமாதி³ஶ்ரவணேஷு ஸம்ஶய: —
கிம் ஸக்ருத்ப்ரத்யய: கர்தவ்ய:,
ஆஹோஸ்வித் ஆவ்ருத்த்யேதி ।
கிம் தாவத்ப்ராப்தம் ?
ஸக்ருத்ப்ரத்யய: ஸ்யாத் ,
ப்ரயாஜாதி³வத் ,
தாவதா ஶாஸ்த்ரஸ்ய க்ருதார்த²த்வாத் ।
அஶ்ரூயமாணாயாம் ஹி ஆவ்ருத்தௌ க்ரியமாணாயாம் அஶாஸ்த்ரார்த²: க்ருதோ ப⁴வேத் ।
நநு அஸக்ருது³பதே³ஶா உதா³ஹ்ருதா: — ‘
ஶ்ரோதவ்யோ மந்தவ்யோ நிதி³த்⁴யாஸிதவ்ய:’
இத்யேவமாத³ய:।
ஏவமபி யாவச்ச²ப்³த³மாவர்தயேத் —
ஸக்ருச்ச்²ரவணம் ஸக்ருந்மநநம் ஸக்ருந்நிதி³த்⁴யாஸநம் சேதி,
நாதிரிக்தம் ।
ஸக்ருது³பதே³ஶேஷு து ‘
வேத³’ ‘
உபாஸீத’
இத்யேவமாதி³ஷு அநாவ்ருத்திரித்யேவம் ப்ராப்தே,
ப்³ரூம: —
ப்ரத்யயாவ்ருத்தி: கர்தவ்யா ।
குத: ?
அஸக்ருது³பதே³ஶாத் — ‘
ஶ்ரோதவ்யோ மந்தவ்யோ நிதி³த்⁴யாஸிதவ்ய:’
இத்யேவம்ஜாதீயகோ ஹி அஸக்ருது³பதே³ஶ: ப்ரத்யயாவ்ருத்திம் ஸூசயதி ।
நநு உக்தம் —
யாவச்ச²ப்³த³மேவ ஆவர்தயேத் ,
நாதி⁴கமிதி —
ந,
த³ர்ஶநபர்யவஸாநத்வாதே³ஷாம் ।
த³ர்ஶநபர்யவஸாநாநி ஹி ஶ்ரவணாதீ³ந்யாவர்த்யமாநாநி த்³ருஷ்டார்தா²நி ப⁴வந்தி —
யதா² அவகா⁴தாதீ³நி தண்டு³லாதி³நிஷ்பத்திபர்யவஸாநாநி,
தத்³வத் ।
அபி ச உபாஸநம் நிதி³த்⁴யாஸநம் ச இத்யந்தர்ணீதாவ்ருத்திகு³ணைவ க்ரியா அபி⁴தீ⁴யதே ।
ததா² ஹி லோகே ‘
கு³ருமுபாஸ்தே’ ‘
ராஜாநமுபாஸ்தே’
இதி ச யஸ்தாத்பர்யேண கு³ர்வாதீ³நநுவர்ததே,
ஸ ஏவமுச்யதே ।
ததா² ‘
த்⁴யாயதி ப்ரோஷிதநாதா² பதிம்’
இதி —
யா நிரந்தரஸ்மரணா பதிம் ப்ரதி ஸோத்கண்டா²,
ஸா ஏவமபி⁴தீ⁴யதே ।
வித்³யுபாஸ்த்யோஶ்ச வேதா³ந்தேஷு அவ்யதிரேகேண ப்ரயோகோ³ த்³ருஶ்யதே;
க்வசித் விதி³நோபக்ரம்ய உபாஸிநோபஸம்ஹரதி,
யதா² —
‘யஸ்தத்³வேத³ யத்ஸ வேத³ ஸ மயைதது³க்த:’ (சா². உ. 4 । 1 । 4) இத்யத்ர ‘அநு ம ஏதாம் ப⁴க³வோ தே³வதாம் ஶாதி⁴ யாம் தே³வதாமுபாஸ்ஸே’ (சா². உ. 4 । 2 । 2) இதி ।
க்வசிச்ச உபாஸிநோபக்ரம்ய விதி³நோபஸம்ஹரதி,
யதா² —
‘மநோ ப்³ரஹ்மேத்யுபாஸீத’ (சா². உ. 3 । 18 । 1) இத்யத்ர ‘பா⁴தி ச தபதி ச கீர்த்யா யஶஸா ப்³ரஹ்மவர்சஸேந ய ஏவம் வேத³’ (சா². உ. 3 । 18 । 3) இதி ।
தஸ்மாத்ஸக்ருது³பதே³ஶேஷ்வபி ஆவ்ருத்திஸித்³தி⁴: ।
அஸக்ருது³பதே³ஶஸ்து ஆவ்ருத்தே: ஸூசக: ॥ 1 ॥
லிங்கா³ச்ச ॥ 2 ॥
அத்ராஹ — ப⁴வது நாம ஸாத்⁴யப²லேஷு ப்ரத்யயேஷ்வாவ்ருத்தி:, தேஷ்வாவ்ருத்திஸாத்⁴யஸ்யாதிஶயஸ்ய ஸம்ப⁴வாத் । யஸ்து பரப்³ரஹ்மவிஷய: ப்ரத்யயோ நித்யஶுத்³த⁴பு³த்³த⁴முக்தஸ்வபா⁴வமேவ ஆத்மபூ⁴தம் பரம் ப்³ரஹ்ம ஸமர்பயதி, தத்ர கிமர்தா² ஆவ்ருத்திரிதி । ஸக்ருச்ச்²ருதௌ ப்³ரஹ்மாத்மத்வப்ரதீத்யநுபபத்தேராவ்ருத்த்யப்⁴யுபக³ம இதி சேத் , ந, ஆவ்ருத்தாவபி தத³நுபபத்தே: । யதி³ ஹி ‘தத்த்வமஸி’ இத்யேவம்ஜாதீயகம் வாக்யம் ஸக்ருச்ச்²ரூயமாணம் ப்³ரஹ்மாத்மத்வப்ரதீதிம் நோத்பாத³யேத் ததஸ்ததே³வ ஆவர்த்யமாநமுத்பாத³யிஷ்யதீதி கா ப்ரத்யாஶா ஸ்யாத் । அதோ²ச்யேத — ந கேவலம் வாக்யம் கஞ்சித³ர்த²ம் ஸாக்ஷாத்கர்தும் ஶக்நோதி; அதோ யுக்த்யபேக்ஷம் வாக்யமநுபா⁴வயிஷ்யதி ப்³ரஹ்மாத்மத்வமிதி — ததா²ப்யாவ்ருத்த்யாநர்த²க்யமேவ । ஸாபி ஹி யுக்தி: ஸக்ருத்ப்ரவ்ருத்தைவ ஸ்வமர்த²மநுபா⁴வயிஷ்யதி । அதா²பி ஸ்யாத் — யுக்த்யா வாக்யேந ச ஸாமாந்யவிஷயமேவ விஜ்ஞாநம் க்ரியதே, ந விஶேஷவிஷயம்; யதா² ‘அஸ்தி மே ஹ்ருத³யே ஶூலம்’ இத்யதோ வாக்யாத் கா³த்ரகம்பாதி³லிங்கா³ச்ச ஶூலஸத்³பா⁴வஸாமாந்யமேவ பர: ப்ரதிபத்³யதே, ந விஶேஷமநுப⁴வதி — யதா² ஸ ஏவ ஶூலீ । விஶேஷாநுப⁴வஶ்ச அவித்³யாயா நிவர்தக:; தத³ர்தா² ஆவ்ருத்திரிதி சேத் — ந । அஸக்ருத³பி தாவந்மாத்ரே க்ரியமாணே விஶேஷவிஜ்ஞாநோத்பத்த்யஸம்ப⁴வாத் । ந ஹி ஸக்ருத்ப்ரயுக்தாப்⁴யாம் ஶாஸ்த்ரயுக்திப்⁴யாமநவக³தோ விஶேஷ: ஶதக்ருத்வோ(அ)பி ப்ரயுஜ்யமாநாப்⁴யாமவக³ந்தும் ஶக்யதே । தஸ்மாத் யதி³ ஶாஸ்த்ரயுக்திப்⁴யாம் விஶேஷ: ப்ரதிபாத்³யேத, யதி³ வா ஸாமாந்யமேவ உப⁴யதா²பி ஸக்ருத்ப்ரவ்ருத்தே ஏவ தே ஸ்வகார்யம் குருத இதி ஆவ்ருத்த்யநுபயோக³: । ந ச ஸக்ருத்ப்ரயுக்தே ஶாஸ்த்ரயுக்தீ கஸ்யசித³ப்யநுப⁴வம் நோத்பாத³யத இதி ஶக்யதே நியந்தும் , விசித்ரப்ரஜ்ஞத்வாத்ப்ரதிபத்த்ரூணாம் । அபி ச அநேகாம்ஶோபேதே லௌகிகே பதா³ர்தே² ஸாமாந்யவிஶேஷவதி ஏகேநாவதா⁴நேந ஏகமம்ஶமவதா⁴ரயதி, அபரேண அபரம் — இதி ஸ்யாத³ப்யப்⁴யாஸோபயோக³:, யதா² தீ³ர்க⁴ப்ரபாட²கக்³ரஹணாதி³ஷு । ந து நிர்விஶேஷே ப்³ரஹ்மணி ஸாமாந்யவிஶேஷரஹிதே சைதந்யமாத்ராத்மகே ப்ரமோத்பத்தாவப்⁴யாஸாபேக்ஷா யுக்தேதி ॥
அத்ரோச்யதே —
ப⁴வேதா³வ்ருத்த்யாநர்த²க்யம் தம் ப்ரதி,
ய: ‘தத்த்வமஸி’ (சா². உ. 6 । 8 । 7) இதி ஸக்ருது³க்தமேவ ப்³ரஹ்மாத்மத்வமநுப⁴விதும் ஶக்நுயாத் ।
யஸ்து ந ஶக்நோதி,
தம் ப்ரதி உபயுஜ்யத ஏவ ஆவ்ருத்தி: ।
ததா² ஹி சா²ந்தோ³க்³யே —
‘தத்த்வமஸி ஶ்வேதகேதோ’ (சா². உ. 6 । 8 । 7) இத்யுபதி³ஶ்ய,
‘பூ⁴ய ஏவ மா ப⁴க³வாந்விஜ்ஞாபயது’ (சா². உ. 6 । 8 । 7) இதி புந: புந: பரிசோத்³யமாந: தத்ததா³ஶங்காகாரணம் நிராக்ருத்ய, ‘
தத்த்வமஸி’
இத்யேவாஸக்ருது³பதி³ஶதி;
ததா² ச ‘ஶ்ரோதவ்யோ மந்தவ்யோ நிதி³த்⁴யாஸிதவ்ய:’ (ப்³ரு. உ. 4 । 5 । 6) இத்யாதி³ த³ர்ஶிதம் ।
நநு உக்தம் —
ஸக்ருச்ச்²ருதம் சேத் தத்த்வமஸிவாக்யம் ஸ்வமர்த²மநுபா⁴வயிதும் ந ஶக்நோதி,
தத ஆவர்த்யமாநமபி நைவ ஶக்ஷ்யதீதி —
நைஷ தோ³ஷ: ।
ந ஹி த்³ருஷ்டே(அ)நுபபந்நம் நாம ।
த்³ருஶ்யந்தே ஹி ஸக்ருச்ச்²ருதாத்³வாக்யாத் மந்த³ப்ரதீதம் வாக்யார்த²ம் ஆவர்தயந்த: தத்ததா³பா⁴ஸவ்யுதா³ஸேந ஸம்யக்ப்ரதிபத்³யமாநா: ।
அபி ச ‘
தத்த்வமஸி’
இத்யேதத்³வாக்யம் த்வம்பதா³ர்த²ஸ்ய தத்பதா³ர்த²பா⁴வமாசஷ்டே ।
தத்பதே³ந ச ப்ரக்ருதம் ஸத் ப்³ரஹ்ம ஈக்ஷித்ரு ஜக³தோ ஜந்மாதி³காரணமபி⁴தீ⁴யதே —
‘ஸத்யம் ஜ்ஞாநமநந்தம் ப்³ரஹ்ம’ (தை. உ. 2 । 1 । 1) ‘விஜ்ஞாநமாநந்த³ம் ப்³ரஹ்ம’ (ப்³ரு. உ. 3 । 9 । 28) ‘அத்³ருஷ்டம் த்³ரஷ்ட்ரு’ (ப்³ரு. உ. 3 । 8 । 11) ‘அவிஜ்ஞாதம் விஜ்ஞாத்ரு’ (ப்³ரு. உ. 3 । 8 । 11) ‘
அஜமஜரமமரம்’ ‘
அஸ்தூ²லமநண்வஹ்ரஸ்வமதீ³ர்க⁴ம்’
இத்யாதி³ஶாஸ்த்ரப்ரஸித்³த⁴ம் ।
தத்ர அஜாதி³ஶப்³தை³ர்ஜந்மாத³யோ பா⁴வவிகாரா நிவர்திதா:;
அஸ்தூ²லாதி³ஶப்³தை³ஶ்ச ஸ்தௌ²ல்யாத³யோ த்³ரவ்யத⁴ர்மா:;
விஜ்ஞாநாதி³ஶப்³தை³ஶ்ச சைதந்யப்ரகாஶாத்மகத்வமுக்தம் ।
ஏஷ வ்யாவ்ருத்தஸர்வஸம்ஸாரத⁴ர்மகோ(அ)நுப⁴வாத்மகோ ப்³ரஹ்மஸம்ஜ்ஞகஸ்தத்பதா³ர்தோ² வேதா³ந்தாபி⁴யுக்தாநாம் ப்ரஸித்³த⁴: ।
ததா² த்வம்பதா³ர்தோ²(அ)பி ப்ரத்யகா³த்மா ஶ்ரோதா தே³ஹாதா³ரப்⁴ய ப்ரத்யகா³த்மதயா ஸம்பா⁴வ்யமாந: சைதந்யபர்யந்தத்வேநாவதா⁴ரித: ।
தத்ர யேஷாம் ஏதௌ பதா³ர்தௌ² அஜ்ஞாநஸம்ஶயவிபர்யயப்ரதிப³த்³தௌ⁴,
தேஷாம் ‘
தத்த்வமஸி’
இத்யேதத்³வாக்யம் ஸ்வார்தே² ப்ரமாம் நோத்பாத³யிதும் ஶக்நோதி,
பதா³ர்த²ஜ்ஞாநபூர்வகத்வாத்³வாக்யார்த²ஜ்ஞாநஸ்ய —
இத்யத:,
தாந்ப்ரதி ஏஷ்டவ்ய: பதா³ர்த²விவேகப்ரயோஜந: ஶாஸ்த்ரயுக்த்யப்⁴யாஸ: ।
யத்³யபி ச ப்ரதிபத்தவ்ய ஆத்மா நிரம்ஶ:,
ததா²பி அத்⁴யாரோபிதம் தஸ்மிந் ப³ஹ்வம்ஶத்வம் தே³ஹேந்த்³ரியமநோபு³த்³தி⁴விஷயவேத³நாதி³லக்ஷணம் ।
தத்ர ஏகேந அவதா⁴நேந ஏகமம்ஶமபோஹதி,
அபரேண அபரம் —
இதி யுஜ்யதே தத்ர க்ரமவதீ ப்ரதிபத்தி: ।
தத்து பூர்வரூபமேவ ஆத்மப்ரதிபத்தே: ।
யேஷாம் புந: நிபுணமதீநாம் ந அஜ்ஞாநஸம்ஶயவிபர்யயலக்ஷண: பதா³ர்த²விஷய: ப்ரதிப³ந்தோ⁴(அ)ஸ்தி,
தே ஶக்நுவந்தி ஸக்ருது³க்தமேவ தத்த்வமஸிவாக்யார்த²ம் அநுப⁴விதுமிதி,
தாந்ப்ரதி ஆவ்ருத்த்யாநர்த²க்யமிஷ்டமேவ ।
ஸக்ருது³த்பந்நைவ ஹி ஆத்மப்ரதிபத்தி: அவித்³யாம் நிவர்தயதீதி,
நாத்ர கஶ்சித³பி க்ரமோ(அ)ப்⁴யுபக³ம்யதே ।
ஸத்யமேவம் யுஜ்யேத,
யதி³ கஸ்யசித் ஏவம் ப்ரதிபத்திர்ப⁴வேத் ।
ப³லவதீ ஹி ஆத்மநோ து³:கி²த்வாதி³ப்ரதிபத்தி: ।
அதோ ந து³:கி²த்வாத்³யபா⁴வம் கஶ்சித்ப்ரதிபத்³யத இதி சேத் —
ந,
தே³ஹாத்³யபி⁴மாநவத் து³:கி²த்வாத்³யபி⁴மாநஸ்ய மித்²யாபி⁴மாநத்வோபபத்தே: ।
ப்ரத்யக்ஷம் ஹி தே³ஹே சி²த்³யமாநே த³ஹ்யமாநே வா ‘
அஹம் சி²த்³யே த³ஹ்யே’
இதி ச மித்²யாபி⁴மாநோ த்³ருஷ்ட: ।
ததா² பா³ஹ்யதரேஷ்வபி புத்ரமித்ராதி³ஷு ஸந்தப்யமாநேஷு ‘
அஹமேவ ஸந்தப்யே’
இத்யத்⁴யாரோபோ த்³ருஷ்ட: ।
ததா² து³:கி²த்வாத்³யபி⁴மாநோ(அ)பி ஸ்யாத் ,
தே³ஹாதி³வதே³வ சைதந்யாத்³ப³ஹிருபலப்⁴யமாநத்வாத்³து³:கி²த்வாதீ³நாம் ,
ஸுஷுப்தாதி³ஷு ச அநநுவ்ருத்தே: ।
சைதந்யஸ்ய து ஸுஷுப்தே(அ)பி அநுவ்ருத்திமாமநந்தி —
‘யத்³வை தந்ந பஶ்யதி பஶ்யந்வை தந்ந பஶ்யதி’ (ப்³ரு. உ. 4 । 3 । 23) இத்யாதி³நா ।
தஸ்மாத் ஸர்வது³:க²விநிர்முக்தைகசைதந்யாத்மகோ(அ)ஹமித்யேஷ ஆத்மாநுப⁴வ: ।
ந ச ஏவம் ஆத்மாநமநுப⁴வத: கிஞ்சித³ந்யத்க்ருத்யமவஶிஷ்யதே ।
ததா² ச ஶ்ருதி: —
‘கிம் ப்ரஜயா கரிஷ்யாமோ யேஷாம் நோ(அ)யமாத்மாயம் லோக:’ (ப்³ரு. உ. 4 । 4 । 22) இத்யாத்மவித³: கர்தவ்யாபா⁴வம் த³ர்ஶயதி ।
ஸ்ம்ருதிரபி —
‘யஸ்த்வாத்மரதிரேவ ஸ்யாதா³த்மத்ருப்தஶ்ச மாநவ: । ஆத்மந்யேவ ச ஸந்துஷ்டஸ்தஸ்ய கார்யம் ந வித்³யதே’ (ப⁴. கீ³. 3 । 17) இதி ।
யஸ்ய து ந ஏஷோ(அ)நுப⁴வோ த்³ராகி³வ ஜாயதே,
தம் ப்ரதி அநுப⁴வார்த² ஏவ ஆவ்ருத்த்யப்⁴யுபக³ம: ।
தத்ராபி ந தத்த்வமஸிவாக்யார்தா²த் ப்ரச்யாவ்ய ஆவ்ருத்தௌ ப்ரவர்தயேத் ।
ந ஹி வரகா⁴தாய கந்யாமுத்³வாஹயந்தி ।
நியுக்தஸ்ய ச ‘
அஸ்மிந்நதி⁴க்ருதோ(அ)ஹம் கர்தா மயேத³ம் கர்தவ்யம்’
இத்யவஶ்யம் ப்³ரஹ்மப்ரத்யயாத்³விபரீதப்ரத்யய உத்பத்³யதே ।
யஸ்து ஸ்வயமேவ மந்த³மதி: அப்ரதிபா⁴நாத் தம் வாக்யார்த²ம் ஜிஹாஸேத் ,
தஸ்ய ஏதஸ்மிந்நேவ வாக்யார்தே² ஸ்தி²ரீகார ஆவ்ருத்த்யாதி³வாசோயுக்த்யா அப்⁴யுபேயதே ।
தஸ்மாத் பரப்³ரஹ்மவிஷயே(அ)பி ப்ரத்யயே தது³பாயோபதே³ஶேஷ்வாவ்ருத்திஸித்³தி⁴: ॥ 2 ॥
ஆத்மேதி தூபக³ச்ச²ந்தி க்³ராஹயந்தி ச ॥ 3 ॥
ய: ஶாஸ்த்ரோக்தவிஶேஷண: பரமாத்மா, ஸ கிம் அஹமிதி க்³ரஹீதவ்ய:, கிம் வா மத³ந்ய இதி — ஏதத்³விசாரயதி । கத²ம் புநராத்மஶப்³தே³ ப்ரத்யகா³த்மவிஷயே ஶ்ரூயமாணே ஸம்ஶய இதி, உச்யதே — அயமாத்மஶப்³தோ³ முக்²ய: ஶக்யதே(அ)ப்⁴யுபக³ந்தும் , ஸதி ஜீவேஶ்வரயோரபே⁴த³ஸம்ப⁴வே । இதரதா² து கௌ³ணோ(அ)யமப்⁴யுபக³ந்தவ்ய: — இதி மந்யதே । கிம் தாவத்ப்ராப்தம் ? ந அஹமிதி க்³ராஹ்ய: । ந ஹி அபஹதபாப்மத்வாதி³கு³ணோ விபரீதகு³ணத்வேந ஶக்யதே க்³ரஹீதும் , விபரீதகு³ணோ வா அபஹதபாப்மத்வாதி³கு³ணத்வேந । அபஹதபாப்மத்வாதி³கு³ணஶ்ச பரமேஶ்வர:, தத்³விபரீதகு³ணஸ்து ஶாரீர: । ஈஶ்வரஸ்ய ச ஸம்ஸார்யாத்மத்வே ஈஶ்வராபா⁴வப்ரஸங்க³: । தத: ஶாஸ்த்ராநர்த²க்யம் । ஸம்ஸாரிணோ(அ)பி ஈஶ்வராத்மத்வே அதி⁴கார்யபா⁴வாச்சா²ஸ்த்ராநர்த²க்யமேவ, ப்ரத்யக்ஷாதி³விரோத⁴ஶ்ச । அந்யத்வே(அ)பி தாதா³த்ம்யத³ர்ஶநம் ஶாஸ்த்ராத் கர்தவ்யம் — ப்ரதிமாதி³ஷ்விவ விஷ்ண்வாதி³த³ர்ஶநம் இதி சேத் — காமமேவம் ப⁴வது । ந து ஸம்ஸாரிணோ முக்²ய ஆத்மா ஈஶ்வர இத்யேதத் ந: ப்ராபயிதவ்யம் ॥
ஏவம் ப்ராப்தே,
ப்³ரூம: —
ஆத்மேத்யேவ பரமேஶ்வர: ப்ரதிபத்தவ்ய: ।
ததா² ஹி பரமேஶ்வரப்ரக்ரியாயாம் ஜாபா³லா ஆத்மத்வேநைவ ஏதமுபக³ச்ச²ந்தி — ‘
த்வம் வா அஹமஸ்மி ப⁴க³வோ தே³வதே(அ)ஹம் வை த்வமஸி ப⁴க³வோ தே³வதே’
இதி;
ததா² அந்யே(அ)பி ‘
அஹம் ப்³ரஹ்மாஸ்மி’
இத்யேவமாத³ய ஆத்மத்வோபக³மா த்³ரஷ்டவ்யா: ।
க்³ராஹயந்தி ச ஆத்மத்வேநைவ ஈஶ்வரம் வேதா³ந்தவாக்யாநி —
‘ஏஷ த ஆத்மா ஸர்வாந்தர:’ (ப்³ரு. உ. 3 । 4 । 1) ‘ஏஷ த ஆத்மாந்தர்யாம்யம்ருத:’ (ப்³ரு. உ. 3 । 7 । 3) ‘தத்ஸத்யꣳ ஸ ஆத்மா தத்த்வமஸி’ (சா². உ. 6 । 8 । 7) இத்யேவமாதீ³நி ।
யது³க்தம் —
ப்ரதீகத³ர்ஶநமித³ம் விஷ்ணுப்ரதிமாந்யாயேந ப⁴விஷ்யதீதி,
தத³யுக்தம் ।
கௌ³ணத்வப்ரஸங்கா³த் ,
வாக்யவைரூப்யாச்ச।
யத்ர ஹி ப்ரதீகத்³ருஷ்டிரபி⁴ப்ரேயதே,
ஸக்ருதே³வ தத்ர வசநம் ப⁴வதி —
யதா² ‘மநோ ப்³ரஹ்ம’ (சா². உ. 3 । 18 । 1) ‘ஆதி³த்யோ ப்³ரஹ்ம’ (சா². உ. 3 । 19 । 1) இத்யாதி³ ।
இஹ புந: —
த்வம் அஹமஸ்மி,
அஹம் ச த்வமஸீத்யாஹ ।
அத: ப்ரதீகஶ்ருதிவைரூப்யாத் அபே⁴த³ப்ரதிபத்தி: ।
பே⁴த³த்³ருஷ்ட்யபவாதா³ச்ச;
ததா² ஹி —
‘அத² யோ(அ)ந்யாம் தே³வதாமுபாஸ்தே(அ)ந்யோ(அ)ஸாவந்யோ(அ)ஹமஸ்மீதி ந ஸ வேத³’ (ப்³ரு. உ. 1 । 4 । 10) ‘ம்ருத்யோ: ஸ ம்ருத்யுமாப்நோதி ய இஹ நாநேவ பஶ்யதி’ (ப்³ரு. உ. 4 । 4 । 19) ‘ஸர்வம் தம் பராதா³த்³யோ(அ)ந்யத்ராத்மந: ஸர்வம் வேத³’ (ப்³ரு. உ. 2 । 4 । 6) இத்யேவமாத்³யா பூ⁴யஸீ ஶ்ருதி: பே⁴த³த³ர்ஶநமபவத³தி ।
யத்தூக்தம் —
ந விருத்³த⁴கு³ணயோரந்யோந்யாத்மத்வஸம்ப⁴வ இதி,
நாயம் தோ³ஷ:,
விருத்³த⁴கு³ணதாயா மித்²யாத்வோபபத்தே: ।
யத்புநருக்தம் —
ஈஶ்வராபா⁴வப்ரஸங்க³ இதி,
தத³ஸத் ,
ஶாஸ்த்ரப்ராமாண்யாத் அநப்⁴யுபக³மாச்ச ।
ந ஹி ஈஶ்வரஸ்ய ஸம்ஸார்யாத்மத்வம் ப்ரதிபாத்³யத இத்யப்⁴யுபக³ச்சா²ம: —
கிம் தர்ஹி ?
ஸம்ஸாரிண: ஸம்ஸாரித்வாபோஹேந ஈஶ்வராத்மத்வம் ப்ரதிபிபாத³யிஷிதமிதி ।
ஏவம் ச ஸதி அத்³வைதேஶ்வரஸ்ய அபஹதபாப்மத்வாதி³கு³ணதா விபரீதகு³ணதா து இதரஸ்ய மித்²யேதி வ்யவதிஷ்ட²தே ।
யத³ப்யுக்தம் —
அதி⁴கார்யபா⁴வ: ப்ரத்யக்ஷாதி³விரோத⁴ஶ்சேதி,
தத³ப்யஸத் ,
ப்ராக்ப்ரபோ³தா⁴த் ஸம்ஸாரித்வாப்⁴யுபக³மாத் ,
தத்³விஷயத்வாச்ச ப்ரத்யக்ஷாதி³வ்யவஹாரஸ்ய ।
‘யத்ர த்வஸ்ய ஸர்வமாத்மைவாபூ⁴த்தத்கேந கம் பஶ்யேத்’ (ப்³ரு. உ. 2 । 4 । 14) இத்யாதி³நா ஹி ப்ரபோ³தே⁴ ப்ரத்யக்ஷாத்³யபா⁴வம் த³ர்ஶயதி ।
ப்ரத்யக்ஷாத்³யபா⁴வே ஶ்ருதேரப்யபா⁴வப்ரஸங்க³ இதி சேத் ,
ந,
இஷ்டத்வாத் ।
‘அத்ர பிதா(அ)பிதா ப⁴வதி’ (ப்³ரு. உ. 4 । 3 । 22) இத்யுபக்ரம்ய,
‘வேதா³ அவேதா³:’ (ப்³ரு. உ. 4 । 3 । 22) இதி வசநாத் இஷ்யத ஏவ அஸ்மாபி⁴: ஶ்ருதேரப்யபா⁴வ: ப்ரபோ³தே⁴ ।
கஸ்ய புநரயம் அப்ரபோ³த⁴ இதி சேத் ,
யஸ்த்வம் ப்ருச்ச²ஸி தஸ்ய தே,
இதி வதா³ம: ।
நநு அஹமீஶ்வர ஏவோக்த: ஶ்ருத்யா —
யத்³யேவம் ப்ரதிபு³த்³தோ⁴(அ)ஸி,
நாஸ்தி கஸ்யசித³ப்ரபோ³த⁴: ।
யோ(அ)பி தோ³ஷஶ்சோத்³யதே கைஶ்சித் —
அவித்³யயா கில ஆத்மந: ஸத்³விதீயத்வாத் அத்³வைதாநுபபத்திரிதி,
ஸோ(அ)பி ஏதேந ப்ரத்யுக்த: ।
தஸ்மாத் ஆத்மேத்யேவ ஈஶ்வரே மநோ த³தீ⁴த ॥ 3 ॥
ந ப்ரதீகே ந ஹி ஸ: ॥ 4 ॥
‘மநோ ப்³ரஹ்மேத்யுபாஸீதேத்யத்⁴யாத்மமதா²தி⁴தை³வதமாகாஶோ ப்³ரஹ்மேதி’ (சா². உ. 3 । 18 । 1) ததா² ‘ஆதி³த்யோ ப்³ரஹ்மேத்யாதே³ஶ:’ (சா². உ. 3 । 19 । 1) ‘ஸ யோ நாம ப்³ரஹ்மேத்யுபாஸ்தே’ (சா². உ. 7 । 1 । 5) இத்யேவமாதி³ஷு ப்ரதீகோபாஸநேஷு ஸம்ஶய: —
கிம் தேஷ்வபி ஆத்மக்³ரஹ: கர்தவ்ய:,
ந வேதி ।
கிம் தாவத்ப்ராப்தம் ?
தேஷ்வபி ஆத்மக்³ரஹ ஏவ யுக்த: கர்தும் ।
கஸ்மாத் ?
ப்³ரஹ்மண: ஶ்ருதிஷு ஆத்மத்வேந ப்ரஸித்³த⁴த்வாத் ,
ப்ரதீகாநாமபி ப்³ரஹ்மவிகாரத்வாத்³ப்³ரஹ்மத்வே ஸதி ஆத்மத்வோபபத்தேரித்யேவம் ப்ராப்தே ப்³ரூம: —
ந ப்ரதீகேஷ்வாத்மமதிம் ப³த்⁴நீயாத் ।
ந ஹி ஸ உபாஸக: ப்ரதீகாநி வ்யஸ்தாநி ஆத்மத்வேந ஆகலயேத் ।
யத்புந: ப்³ரஹ்மவிகாரத்வாத்ப்ரதீகாநாம் ப்³ரஹ்மத்வம் ததஶ்ச ஆத்மத்வமிதி,
தத³ஸத் ,
ப்ரதீகாபா⁴வப்ரஸங்கா³த் ।
விகாரஸ்வரூபோபமர்தே³ந ஹி நாமாதி³ஜாதஸ்ய ப்³ரஹ்மத்வமேவ ஆஶ்ரிதம் ப⁴வதி ।
ஸ்வரூபோபமர்தே³ ச நாமாதீ³நாம் குத: ப்ரதீகத்வம் ஆத்மக்³ரஹோ வா ?
ந ச ப்³ரஹ்மண ஆத்மத்வாத் ப்³ரஹ்மத்³ருஷ்ட்யுபதே³ஶேஷ்வாத்மத்³ருஷ்டி: கல்ப்யா,
கர்த்ருத்வாத்³யநிராகரணாத் ।
கர்த்ருத்வாதி³ஸர்வஸம்ஸாரத⁴ர்மநிராகரணேந ஹி ப்³ரஹ்மண ஆத்மத்வோபதே³ஶ: ।
தத³நிராகரணேந ச உபாஸநவிதா⁴நம் ।
அதஶ்ச உபாஸகஸ்ய ப்ரதீகை: ஸமத்வாத் ஆத்மக்³ரஹோ நோபபத்³யதே ।
ந ஹி ருசகஸ்வஸ்திகயோ: இதரேதராத்மத்வமஸ்தி ।
ஸுவர்ணாத்மநேவ து ப்³ரஹ்மாத்மநா ஏகத்வே ப்ரதீகாபா⁴வப்ரஸங்க³மவோசாம ।
அதோ ந ப்ரதீகேஷ்வாத்மத்³ருஷ்டி: க்ரியதே ॥ 4 ॥
ப்³ரஹ்மத்³ருஷ்டிருத்கர்ஷாத் ॥ 5 ॥
தேஷ்வேவ உதா³ஹரணேஷ்வந்ய: ஸம்ஶய: — கிமாதி³த்யாதி³த்³ருஷ்டயோ ப்³ரஹ்மண்யத்⁴யஸிதவ்யா:, கிம் வா ப்³ரஹ்மத்³ருஷ்டிராதி³த்யாதி³ஷ்விதி । குத: ஸம்ஶய: ? ஸாமாநாதி⁴கரண்யே காரணாநவதா⁴ரணாத் । அத்ர ஹி ப்³ரஹ்மஶப்³த³ஸ்ய ஆதி³த்யாதி³ஶப்³தை³: ஸாமாநாதி⁴கரண்யமுபலப்⁴யதே, ‘ஆதி³த்யோ ப்³ரஹ்ம’ ‘ப்ராணோ ப்³ரஹ்ம’ ‘வித்³யுத்³ப்³ரஹ்ம’ இத்யாதி³ஸமாநவிப⁴க்திநிர்தே³ஶாத் । ந ச அத்ர ஆஞ்ஜஸம் ஸாமாநாதி⁴கரண்யமவகல்பதே, அர்தா²ந்தரவசநத்வாத்³ப்³ரஹ்மாதி³த்யாதி³ஶப்³தா³நாம் । ந ஹி ப⁴வதி — கௌ³ரஶ்வ இதி ஸாமாநாதி⁴கரண்யம் । நநு ப்ரக்ருதிவிகாரபா⁴வாத்³ப்³ரஹ்மாதி³த்யாதீ³நாம் ம்ருச்ச²ராவாதி³வத்ஸாமாநாதி⁴கரண்யம் ஸ்யாத் — நேத்யுச்யதே; விகாரப்ரவிலயோ ஹ்யேவம் ப்ரக்ருதிஸாமாநாதி⁴கரண்யாத்ஸ்யாத் , ததஶ்ச ப்ரதீகாபா⁴வப்ரஸங்க³மவோசாம । பரமாத்மவாக்யம் சேத³ம் ததா³நீம் ஸ்யாத் , ததஶ்சோபாஸநாதி⁴காரோ பா³த்⁴யேத, பரிமிதவிகாரோபாதா³நம் ச வ்யர்த²ம் । தஸ்மாத் ‘ப்³ராஹ்மணோ(அ)க்³நிர்வைஶ்வாநர:’ இத்யாதி³வத் அந்யத்ராந்யத்³ருஷ்ட்யத்⁴யாஸே ஸதி, க்வ கிம்த்³ருஷ்டிரத்⁴யஸ்யதாமிதி ஸம்ஶய: । தத்ர அநியம:, நியமகாரிண: ஶாஸ்த்ரஸ்யாபா⁴வாதி³த்யேவம் ப்ராப்தம் । அத²வா ஆதி³த்யாதி³த்³ருஷ்டய ஏவ ப்³ரஹ்மணி கர்தவ்யா இத்யேவம் ப்ராப்தம் । ஏவம் ஹி ஆதி³த்யாதி³த்³ருஷ்டிபி⁴: ப்³ரஹ்ம உபாஸிதம் ப⁴வதி । ப்³ரஹ்மோபாஸநம் ச ப²லவதி³தி ஶாஸ்த்ரமர்யாதா³ । தஸ்மாத் ந ப்³ரஹ்மத்³ருஷ்டிராதி³த்யாதி³ஷ்வித்யேவம் ப்ராப்தே ப்³ரூம: —
ப்³ரஹ்மத்³ருஷ்டிரேவ ஆதி³த்யாதி³ஷு ஸ்யாதி³தி ।
கஸ்மாத் ?
உத்கர்ஷாத் ।
ஏவம் உத்கர்ஷேண ஆதி³த்யாத³யோ த்³ருஷ்டா ப⁴வந்தி,
உத்க்ருஷ்டத்³ருஷ்டேஸ்தேஷ்வத்⁴யாஸாத் ।
ததா² ச லௌகிகோ ந்யாயோ(அ)நுக³தோ ப⁴வதி ।
உத்க்ருஷ்டத்³ருஷ்டிர்ஹி நிக்ருஷ்டே(அ)த்⁴யஸிதவ்யேதி லௌகிகோ ந்யாய: —
யதா² ராஜத்³ருஷ்டி: க்ஷத்தரி ।
ஸ ச அநுஸர்தவ்ய: விபர்யயே ப்ரத்யவாயப்ரஸங்கா³த் ।
ந ஹி க்ஷத்த்ருத்³ருஷ்டிபரிக்³ருஹீதோ ராஜா நிகர்ஷம் நீயமாந: ஶ்ரேயஸே ஸ்யாத் ।
நநு ஶாஸ்த்ரப்ராமாண்யாத³நாஶங்கநீயோ(அ)த்ர ப்ரத்யவாயப்ரஸங்க³:,
ந ச லௌகிகேந ந்யாயேந ஶாஸ்த்ரீயா த்³ருஷ்டிர்நியந்தும் யுக்தேதி ;
அத்ரோச்யதே —
நிர்தா⁴ரிதே ஶாஸ்த்ரார்தே² ஏததே³வம் ஸ்யாத் ।
ஸந்தி³க்³தே⁴ து தஸ்மிந் தந்நிர்ணயம் ப்ரதி லௌகிகோ(அ)பி ந்யாய ஆஶ்ரீயமாணோ ந விருத்⁴யதே ।
தேந ச உத்க்ருஷ்டத்³ருஷ்ட்யத்⁴யாஸே ஶாஸ்த்ரார்தே²(அ)வதா⁴ர்யமாணே,
நிக்ருஷ்டத்³ருஷ்டிமத்⁴யஸ்யந்ப்ரத்யவேயாதி³தி ஶ்லிஷ்யதே ।
ப்ராத²ம்யாச்ச ஆதி³த்யாதி³ஶப்³தா³நாம் முக்²யார்த²த்வம் அவிரோதா⁴த் க்³ரஹீதவ்யம் ।
தை: ஸ்வார்த²வ்ருத்திபி⁴ரவருத்³தா⁴யாம் பு³த்³தௌ⁴,
பஶ்சாத³வதரதோ ப்³ரஹ்மஶப்³த³ஸ்ய முக்²யயா வ்ருத்த்யா ஸாமாநாதி⁴கரண்யாஸம்ப⁴வாத் ,
ப்³ரஹ்மத்³ருஷ்டிவிதா⁴நார்த²தைவ அவதிஷ்ட²தே ।
இதிபரத்வாத³பி ப்³ரஹ்மஶப்³த³ஸ்ய ஏஷ ஏவார்தோ² ந்யாய்ய: ।
ததா² ஹி — ‘
ப்³ரஹ்மேத்யாதே³ஶ:’ ‘
ப்³ரஹ்மேத்யுபாஸீத’ ‘
ப்³ரஹ்மேத்யுபாஸ்தே’
இதி ச ஸர்வத்ரேதிபரம் ப்³ரஹ்மஶப்³த³முச்சாரயதி,
ஶுத்³தா⁴ம்ஸ்து ஆதி³த்யாதி³ஶப்³தா³ந் ।
ததஶ்ச யதா² ஶுக்திகாம் ரஜதமிதி ப்ரத்யேதீத்யத்ர,
ஶுக்திவசந ஏவ ஶுக்திகாஶப்³த³:,
ரஜதஶப்³த³ஸ்து ரஜதப்ரதீதிலக்ஷணார்த²: —
ப்ரத்யேத்யேவ ஹி கேவலம் ரஜதமிதி,
ந து தத்ர ரஜதமஸ்தி —
ஏவமத்ராபி ஆதி³த்யாதீ³ந்ப்³ரஹ்மேதி ப்ரதீயாதி³தி க³ம்யதே ।
வாக்யஶேஷோ(அ)பி ச த்³விதீயாநிர்தே³ஶேந ஆதி³த்யாதீ³நேவ உபாஸ்திக்ரியயா வ்யாப்யமாநாந்த³ர்ஶயதி —
‘ஸ ய ஏதமேவம் வித்³வாநாதி³த்யம் ப்³ரஹ்மேத்யுபாஸ்தே’ (சா². உ. 3 । 19 । 4) ‘யோ வாசம் ப்³ரஹ்மேத்யுபாஸ்தே’ (சா². உ. 7 । 2 । 2) ‘ய: ஸங்கல்பம் ப்³ரஹ்மேத்யுபாஸ்தே’ (சா². உ. 7 । 4 । 3) இதி ச ।
யத்தூக்தம் —
ப்³ரஹ்மோபாஸநமேவாத்ர ஆத³ரணீயம் ப²லவத்த்வாயேதி,
தத³யுக்தம் ,
உக்தேந ந்யாயேந ஆதி³த்யாதீ³நாமேவ உபாஸ்யத்வாவக³மாத் ।
ப²லம் து அதித்²யாத்³யுபாஸந இவ ஆதி³த்யாத்³யுபாஸநே(அ)பி ப்³ரஹ்மைவ தா³ஸ்யதி,
ஸர்வாத்⁴யக்ஷத்வாத் ।
வர்ணிதம் சைதத் ‘ப²லமத உபபத்தே:’ (ப்³ர. ஸூ. 3 । 2 । 38) இத்யத்ர ।
ஈத்³ருஶம் ச அத்ர ப்³ரஹ்மண உபாஸ்யத்வம் ,
யத்ப்ரதீகேஷு தத்³த்³ருஷ்ட்யத்⁴யாரோபணம் —
ப்ரதிமாதி³ஷ்விவ விஷ்ண்வாதீ³நாம் ॥ 5 ॥
ஆதி³த்யாதி³மதயஶ்சாங்க³ உபபத்தே: ॥ 6 ॥
ஆதி³த்யாதி³மதய ஏவ அங்கே³ஷு உத்³கீ³தா²தி³ஷு க்ஷிப்யேரந் ।
குத: ?
உபபத்தே: ।
உபபத்³யதே ஹி ஏவம் அபூர்வஸந்நிகர்ஷாத் ஆதி³த்யாதி³மதிபி⁴: ஸம்ஸ்க்ரியமாணேஷு உத்³கீ³தா²தி³ஷு கர்மஸம்ருத்³தி⁴: ।
‘யதே³வ வித்³யயா கரோதி ஶ்ரத்³த⁴யோபநிஷதா³ ததே³வ வீர்யவத்தரம் ப⁴வதி’ (சா². உ. 1 । 1 । 10) இதி ச வித்³யாயா: கர்மஸம்ருத்³தி⁴ஹேதுத்வம் த³ர்ஶயதி ।
ப⁴வது கர்மஸம்ருத்³தி⁴ப²லேஷ்வேவம்;
ஸ்வதந்த்ரப²லேஷு து கத²ம் ‘ய ஏததே³வம் வித்³வாம்ல்லோகேஷு பஞ்சவித⁴ம் ஸாமோபாஸ்தே’ (சா². உ. 2 । 2 । 3) இத்யாதி³ஷு ?
தேஷ்வபி அதி⁴க்ருதாதி⁴காராத் ப்ரக்ருதாபூர்வஸந்நிகர்ஷேணைவ ப²லகல்பநா யுக்தா,
கோ³தோ³ஹநாதி³நியமவத் ।
ப²லாத்மகத்வாச்ச ஆதி³த்யாதீ³நாம் உத்³கீ³தா²தி³ப்⁴ய: கர்மாத்மகேப்⁴ய: உத்கர்ஷோபபத்தி: ।
ஆதி³த்யாதி³ப்ராப்திலக்ஷணம் ஹி கர்மப²லம் ஶிஷ்யதே ஶ்ருதிஷு ।
அபி ச ‘ஓமித்யேதத³க்ஷரமுத்³கீ³த²முபாஸீத’ (சா². உ. 1 । 1 । 1) ‘க²ல்வேதஸ்யைவாக்ஷரஸ்யோபவ்யாக்²யாநம் ப⁴வதி’ (சா². உ. 1 । 1 । 10) இதி ச உத்³கீ³த²மேவ உபாஸ்யத்வேநோபக்ரம்ய,
ஆதி³த்யாதி³மதீர்வித³தா⁴தி ।
யத்தூக்தம் —
உத்³கீ³தா²தி³மதிபி⁴ருபாஸ்யமாநா ஆதி³த்யாத³ய: கர்மபூ⁴யம் பூ⁴த்வா ப²லம் கரிஷ்யந்தீதி,
தத³யுக்தம் ;
ஸ்வயமேவோபாஸநஸ்ய கர்மத்வாத் ப²லவத்த்வோபபத்தே: ।
ஆதி³த்யாதி³பா⁴வேநாபி ச த்³ருஶ்யமாநாநாமுத்³கீ³தா²தீ³நாம் கர்மாத்மகத்வாநபாயாத் ।
‘ததே³ததே³தஸ்யாம்ருச்யத்⁴யூட⁴ꣳ ஸாம’ (சா². உ. 1 । 6 । 1) இதி து லாக்ஷணிக ஏவ ப்ருதி²வ்யக்³ந்யோ: ருக்ஸாமஶப்³த³ப்ரயோக³: ।
லக்ஷணா ச யதா²ஸம்ப⁴வம் ஸந்நிக்ருஷ்டேந விப்ரக்ருஷ்டேந வா ஸ்வார்த²ஸம்ப³ந்தே⁴ந ப்ரவர்ததே ।
தத்ர யத்³யபி ருக்ஸாமயோ: ப்ருதி²வ்யக்³நித்³ருஷ்டிசிகீர்ஷா,
ததா²பி ப்ரஸித்³த⁴யோ: ருக்ஸாமயோர்பே⁴தே³நாநுகீர்தநாத் ,
ப்ருதி²வ்யக்³ந்யோஶ்ச ஸந்நிதா⁴நாத் ,
தயோரேவ ஏஷ ருக்ஸாமஶப்³த³ப்ரயோக³: ருக்ஸாமஸம்ப³ந்தா⁴தி³தி நிஶ்சீயதே ।
க்ஷத்த்ருஶப்³தோ³(அ)பி ஹி குதஶ்சித்காரணாத்³ராஜாநமுபஸர்பந் ந நிவாரயிதும் பார்யதே ।
‘இயமேவர்க்’ (சா². உ. 1 । 6 । 1) இதி ச யதா²க்ஷரந்யாஸம் ருச ஏவ ப்ருதி²வீத்வமவதா⁴ரயதி ।
ப்ருதி²வ்யா ஹி ருக்த்வே(அ)வதா⁴ர்யமாணே —
இயம்ருகே³வேத்யக்ஷரந்யாஸ: ஸ்யாத் ।
‘ய ஏவம் வித்³வாந்ஸாம கா³யதி’ (சா². உ. 1 । 7 । 9) இதி ச அங்கா³ஶ்ரயமேவ விஜ்ஞாநமுபஸம்ஹரதி,
ந ப்ருதி²வ்யாத்³யாஶ்ரயம் ।
ததா² ‘லோகேஷு பஞ்சவித⁴ꣳ ஸாமோபாஸீத’ (சா². உ. 2 । 2 । 1) இதி யத்³யபி ஸப்தமீநிர்தி³ஷ்டா லோகா:,
ததா²பி ஸாம்ந்யேவ தே அத்⁴யஸ்யேரந் ,
த்³விதீயாநிர்தே³ஶேந ஸாம்ந உபாஸ்யத்வாவக³மாத் ।
ஸாமநி ஹி லோகேஷ்வத்⁴யஸ்யமாநேஷு ஸாம லோகாத்மநோபாஸிதம் ப⁴வதி,
அந்யதா² புந: லோகா: ஸாமாத்மநா உபாஸிதா: ஸ்யு: ।
ஏதேந ‘ஏதத்³கா³யத்ரம் ப்ராணேஷு ப்ரோதம்’ (சா². உ. 2 । 11 । 1) இத்யாதி³ வ்யாக்²யாதம் ।
யத்ராபி துல்யோ த்³விதீயாநிர்தே³ஶ: ‘அத² க²ல்வமுமாதி³த்யꣳ ஸப்தவித⁴ꣳ ஸாமோபாஸீத’ (சா². உ. 2 । 9 । 1) இதி,
தத்ராபி —
‘ஸமஸ்தஸ்ய க²லு ஸாம்ந உபாஸநꣳ ஸாது⁴’ (சா². உ. 2 । 1 । 1) ‘இதி து பஞ்சவித⁴ஸ்ய’ (சா². உ. 2 । 7 । 2) ‘அத² ஸப்தவித⁴ஸ்ய’ (சா². உ. 2 । 8 । 1) இதி ச ஸாம்ந ஏவ உபாஸ்யத்வோபக்ரமாத் தஸ்மிந்நேவ ஆதி³த்யாத்³யத்⁴யாஸ: ।
ஏதஸ்மாதே³வ ச ஸாம்ந உபாஸ்யத்வாவக³மாத் ‘ப்ருதி²வீ ஹிம்கார:’ (சா². உ. 2 । 2 । 1) இத்யாதி³நிர்தே³ஶவிபர்யயே(அ)பி ஹிம்காராதி³ஷ்வேவ ப்ருதி²வ்யாதி³த்³ருஷ்டி: ।
தஸ்மாத் அநங்கா³ஶ்ரயா ஆதி³த்யாதி³மதய: அங்கே³ஷூத்³கீ³தா²தி³ஷு க்ஷிப்யேரந்நிதி ஸித்³த⁴ம் ॥ 6 ॥
ஆஸீந: ஸம்ப⁴வாத் ॥ 7 ॥
கர்மாங்க³ஸம்ப³த்³தே⁴ஷு தாவத் உபாஸநேஷு கர்மதந்த்ரத்வாத் ந ஆஸநாதி³சிந்தா । நாபி ஸம்யக்³த³ர்ஶநே, வஸ்துதந்த்ரத்வாத்³விஜ்ஞாநஸ்ய । இதரேஷு து உபாஸநேஷு கிம் அநியமேந திஷ்ட²ந் ஆஸீந: ஶயாநோ வா ப்ரவர்தேத உத நியமேந ஆஸீந ஏவேதி சிந்தயதி । தத்ர மாநஸத்வாது³பாஸநஸ்ய அநியம: ஶரீரஸ்தி²தேரித்யேவம் ப்ராப்தே, ப்³ரவீதி — ஆஸீந ஏவோபாஸீதேதி । குத: ? ஸம்ப⁴வாத் । உபாஸநம் நாம ஸமாநப்ரத்யயப்ரவாஹகரணம் । ந ச தத் க³ச்ச²தோ தா⁴வதோ வா ஸம்ப⁴வதி, க³த்யாதீ³நாம் சித்தவிக்ஷேபகரத்வாத் । திஷ்ட²தோ(அ)பி தே³ஹதா⁴ரணே வ்யாப்ருதம் மநோ ந ஸூக்ஷ்மவஸ்துநிரீக்ஷணக்ஷமம் ப⁴வதி । ஶயாநஸ்யாபி அகஸ்மாதே³வ நித்³ரயா அபி⁴பூ⁴யேத । ஆஸீநஸ்ய து ஏவம்ஜாதீயகோ பூ⁴யாந்தோ³ஷ: ஸுபரிஹர இதி ஸம்ப⁴வதி தஸ்யோபாஸநம் ॥ 7 ॥
த்⁴யாநாச்ச ॥ 8 ॥
அபி ச த்⁴யாயத்யர்த² ஏஷ:, யத்ஸமாநப்ரத்யயப்ரவாஹகரணம் । த்⁴யாயதிஶ்ச ப்ரஶிதி²லாங்க³சேஷ்டேஷு ப்ரதிஷ்டி²தத்³ருஷ்டிஷு ஏகவிஷயாக்ஷிப்தசித்தேஷு உபசர்யமாணோ த்³ருஶ்யதே — த்⁴யாயதி ப³க:, த்⁴யாயதி ப்ரோஷிதப³ந்து⁴ரிதி । ஆஸீநஶ்ச அநாயாஸோ ப⁴வதி । தஸ்மாத³பி ஆஸீநகர்மோபாஸநம் ॥ 8 ॥
யத்ரைகாக்³ரதா தத்ராவிஶேஷாத் ॥ 11 ॥
தி³க்³தே³ஶகாலேஷு ஸம்ஶய: —
கிமஸ்தி கஶ்சிந்நியம:,
நாஸ்தி வேதி ।
ப்ராயேண வைதி³கேஷ்வாரம்பே⁴ஷு தி³கா³தி³நியமத³ர்ஶநாத் ,
ஸ்யாதி³ஹாபி கஶ்சிந்நியம இதி யஸ்ய மதி:,
தம் ப்ரத்யாஹ —
தி³க்³தே³ஶகாலேஷு அர்த²லக்ஷண ஏவ நியம: ।
யத்ரைவ அஸ்ய தி³ஶி தே³ஶே காலே வா மநஸ: ஸௌகர்யேணைகாக்³ரதா ப⁴வதி,
தத்ரைவோபாஸீத,
ப்ராசீதி³க்பூர்வாஹ்ணப்ராசீநப்ரவணாதி³வத் விஶேஷாஶ்ரவணாத் ,
ஏகாக்³ரதாயா இஷ்டாயா: ஸர்வத்ராவிஶேஷாத் ।
நநு விஶேஷமபி கேசிதா³மநந்தி —
‘ஸமே ஶுசௌ ஶர்கராவஹ்நிவாலுகாவிவர்ஜிதே ஶப்³த³ஜலாஶ்ரயாதி³பி⁴: । மநோநுகூலே ந து சக்ஷுபீட³நே கு³ஹாநிவாதாஶ்ரயணே ப்ரயோஜயேத்’ (ஶ்வே. உ. 2 । 10) இதி யதே²தி —
உச்யதே ।
ஸத்யமஸ்தி ஏவம்ஜாதீயகோ நியம: ।
ஸதி த்வேதஸ்மிந் ,
தத்³க³தேஷு விஶேஷேஷ்வநியம இதி ஸுஹ்ருத்³பூ⁴த்வா ஆசார்ய ஆசஷ்டே । ‘
மநோநுகூலே’
இதி சைஷா ஶ்ருதி: யத்ரைகாக்³ரதா தத்ரைவ —
இத்யேததே³வ த³ர்ஶயதி ॥ 11 ॥
ஆ ப்ராயணாத்தத்ராபி ஹி த்³ருஷ்டம் ॥ 12 ॥
ஆவ்ருத்தி: ஸர்வோபாஸநேஷ்வாத³ர்தவ்யேதி ஸ்தி²தமாத்³யே(அ)தி⁴கரணே ।
தத்ர யாநி தாவத் ஸம்யக்³த³ர்ஶநார்தா²ந்யுபாஸநாநி,
தாநி அவகா⁴தாதி³வத் கார்யபர்யவஸாநாநீதி ஜ்ஞாதமேவ ஏஷாமாவ்ருத்திபரிமாணம் ।
ந ஹி ஸம்யக்³த³ர்ஶநே கார்யே நிஷ்பந்நே யத்நாந்தரம் கிஞ்சிச்சா²ஸிதும் ஶக்யம் ,
அநியோஜ்யப்³ரஹ்மாத்மத்வப்ரதிபத்தே: ஶாஸ்த்ரஸ்யாவிஷயத்வாத் ।
யாநி புந: அப்⁴யுத³யப²லாநி,
தேஷ்வேஷா சிந்தா —
கிம் கியந்தம்சித்காலம் ப்ரத்யயமாவர்த்ய உபரமேத் ,
உத யாவஜ்ஜீவமாவர்தயேதி³தி ।
கிம் தாவத்ப்ராப்தம் ?
கியந்தம்சித்காலம் ப்ரத்யயமப்⁴யஸ்ய உத்ஸ்ருஜேத் ,
ஆவ்ருத்திவிஶிஷ்டஸ்யோபாஸநஶப்³தா³ர்த²ஸ்ய க்ருதத்வாதி³த்யேவம் ப்ராப்தே,
ப்³ரூம: —
ஆ ப்ராயணாதே³வ ஆவர்தயேத்ப்ரத்யயம் ,
அந்த்யப்ரத்யயவஶாத³த்³ருஷ்டப²லப்ராப்தே: ।
கர்மாண்யபி ஹி ஜந்மாந்தரோபபோ⁴க்³யம் ப²லமாரப⁴மாணாநி தத³நுரூபம் பா⁴வநாவிஜ்ஞாநம் ப்ராயணகாலே ஆக்ஷிபந்தி — ‘
ஸவிஜ்ஞாநோ ப⁴வதி ஸவிஜ்ஞாநமேவாந்வவக்ராமதி’ ‘
யச்சித்தஸ்தேநைஷ ப்ராணமாயாதி’ ‘
ப்ராணஸ்தேஜஸா யுக்த: ஸஹாத்மநா யதா²ஸங்கல்பிதம் லோகம் நயதி’
இதி சைவமாதி³ஶ்ருதிப்⁴ய: ।
த்ருணஜலூகாநித³ர்ஶநாச்ச ।
ப்ரத்யயாஸ்த்வேதே ஸ்வரூபாநுவ்ருத்திம் முக்த்வா கிமந்யத் ப்ராயணகாலபா⁴வி பா⁴வநாவிஜ்ஞாநமபேக்ஷேரந் ।
தஸ்மாத் யே ப்ரதிபத்தவ்யப²லபா⁴வநாத்மகா: ப்ரத்யயா:,
தேஷு ஆ ப்ராயணாத் ஆவ்ருத்தி: ।
ததா² ச ஶ்ருதி: — ‘
ஸ யாவத்க்ரதுரயமஸ்மால்லோகாத்ப்ரைதி’
இதி ப்ராயணகாலே(அ)பி ப்ரத்யயாநுவ்ருத்திம் த³ர்ஶயதி ।
ஸ்ம்ருதிரபி —
‘யம் யம் வாபி ஸ்மரந்பா⁴வம் த்யஜத்யந்தே கலேப³ரம் । தம் தமேவைதி கௌந்தேய ஸதா³ தத்³பா⁴வபா⁴வித:’ (ப⁴. கீ³. 8 । 6) இதி,
‘ப்ரயாணகாலே மநஸாசலேந’ (ப⁴. கீ³. 8 । 10) இதி ச । ‘
ஸோ(அ)ந்தவேலாயாமேதத்த்ரயம் ப்ரதிபத்³யேத’
இதி ச மரணவேலாயாமபி கர்தவ்யஶேஷம் ஶ்ராவயதி ॥ 12 ॥
தத³தி⁴க³ம உத்தரபூர்வாக⁴யோரஶ்லேஷவிநாஶௌ தத்³வ்யபதே³ஶாத் ॥ 13 ॥
க³தஸ்த்ருதீயஶேஷ: । அதே²தா³நீம் ப்³ரஹ்மவித்³யாப²லம் ப்ரதி சிந்தா ப்ரதாயதே । ப்³ரஹ்மாதி⁴க³மே ஸதி தத்³விபரீதப²லம் து³ரிதம் க்ஷீயதே, ந க்ஷீயதே வேதி ஸம்ஶய: । கிம் தாவத்ப்ராப்தம் ? ப²லார்த²த்வாத்கர்மண: ப²லமத³த்த்வா ந ஸம்பா⁴வ்யதே க்ஷய: । ப²லதா³யிநீ ஹி அஸ்ய ஶக்தி: ஶ்ருத்யா ஸமதி⁴க³தா । யதி³ தத் அந்தரேணைவ ப²லோபபோ⁴க³மபவ்ருஜ்யேத, ஶ்ருதி: கத³ர்தி²தா ஸ்யாத் । ஸ்மரந்தி ச — ‘ந ஹி கர்ம க்ஷீயதே’ (கௌ³. த⁴. ஸூ. 3 । 1 । 5) இதி । நந்வேவம் ஸதி ப்ராயஶ்சித்தோபதே³ஶோ(அ)நர்த²க: ப்ராப்நோதி — நைஷ தோ³ஷ:, ப்ராயஶ்சித்தாநாம் நைமித்திகத்வோபபத்தே: க்³ருஹதா³ஹேஷ்ட்யாதி³வத் । அபி ச ப்ராயஶ்சித்தாநாம் தோ³ஷஸம்யோகே³ந விதா⁴நாத்³ப⁴வேத³பி தோ³ஷக்ஷபணார்த²தா । ந த்வேவம் ப்³ரஹ்மவித்³யாயாம் விதா⁴நமஸ்தி । நந்வநப்⁴யுபக³ம்யமாநே ப்³ரஹ்மவித³: கர்மக்ஷயே தத்ப²லஸ்யாவஶ்யபோ⁴க்தவ்யத்வாத³நிர்மோக்ஷ: ஸ்யாத் — நேத்யுச்யதே; தே³ஶகாலநிமித்தாபேக்ஷோ மோக்ஷ: கர்மப²லவத் ப⁴விஷ்யதி । தஸ்மாந்ந ப்³ரஹ்மாதி⁴க³மே து³ரிதநிவ்ருத்திரித்யேவம் ப்ராப்தே ப்³ரூம: —
தத³தி⁴க³மே ப்³ரஹ்மாதி⁴க³மே ஸதி உத்தரபூர்வயோரக⁴யோரஶ்லேஷவிநாஶௌ ப⁴வத: —
உத்தரஸ்ய அஶ்லேஷ:,
பூர்வஸ்ய விநாஶ: ।
கஸ்மாத் ?
தத்³வ்யபதே³ஶாத் ।
ததா² ஹி ப்³ரஹ்மவித்³யாப்ரக்ரியாயாம் ஸம்பா⁴வ்யமாநஸம்ப³ந்த⁴ஸ்ய ஆகா³மிநோ து³ரிதஸ்யாநபி⁴ஸம்ப³ந்த⁴ம் விது³ஷோ வ்யபதி³ஶதி —
‘யதா² புஷ்கரபலாஶ ஆபோ ந ஶ்லிஷ்யந்த ஏவமேவம்விதி³ பாபம் கர்ம ந ஶ்லிஷ்யதே’ (சா². உ. 4 । 14 । 3) இதி ।
ததா² விநாஶமபி பூர்வோபசிதஸ்ய து³ரிதஸ்ய வ்யபதி³ஶதி —
‘தத்³யதே²ஷீகாதூலமக்³நௌ ப்ரோதம் ப்ரதூ³யேதைவꣳ ஹாஸ்ய ஸர்வே பாப்மாந: ப்ரதூ³யந்தே’ (சா². உ. 5 । 24 । 3) இதி ।
அயமபர: கர்மக்ஷயவ்யபதே³ஶோ ப⁴வதி —
‘பி⁴த்³யதே ஹ்ருத³யக்³ரந்தி²ஶ்சி²த்³யந்தே ஸர்வஸம்ஶயா: । க்ஷீயந்தே சாஸ்ய கர்மாணி தஸ்மிந்த்³ருஷ்டே பராவரே’ (மு. உ. 2 । 2 । 9) இதி ।
யது³க்தம் —
அநுபபு⁴க்தப²லஸ்ய கர்மண: க்ஷயகல்பநாயாம் ஶாஸ்த்ரம் கத³ர்தி²தம் ஸ்யாதி³தி,
நைஷ தோ³ஷ: ।
ந ஹி வயம் கர்மண: ப²லதா³யிநீம் ஶக்திமவஜாநீமஹே ।
வித்³யத ஏவ ஸா ।
ஸா து வித்³யாதி³நா காரணாந்தரேண ப்ரதிப³த்⁴யத இதி வதா³ம: ।
ஶக்திஸத்³பா⁴வமாத்ரே ச ஶாஸ்த்ரம் வ்யாப்ரியதே,
ந ப்ரதிப³ந்தா⁴ப்ரதிப³ந்த⁴யோரபி ।
‘ந ஹி கர்ம க்ஷீயதே’ (கௌ³. த⁴. ஸூ. 3 । 1 । 5) இத்யேதத³பி ஸ்மரணமௌத்ஸர்கி³கம் —
ந ஹி போ⁴கா³த்³ருதே கர்ம க்ஷீயதே தத³ர்த²த்வாதி³தி ।
இஷ்யத ஏவ து ப்ராயஶ்சித்தாதி³நா தஸ்ய க்ஷய: — ‘
ஸர்வம் பாப்மாநம் தரதி,
தரதி ப்³ரஹ்மஹத்யாம் ,
யோ(அ)ஶ்வமேதே⁴ந யஜதே,
ய உ சைநமேவம் வேத³’
இத்யாதி³ ஶ்ருதிஸ்ம்ருதிப்⁴ய: ।
யத்தூக்தம் —
நைமித்திகாநி ப்ராயஶ்சித்தாநி ப⁴விஷ்யந்தீதி,
தத³ஸத் ,
தோ³ஷஸம்யோகே³ந சோத்³யமாநாநாமேஷாம் தோ³ஷநிர்கா⁴தப²லஸம்ப⁴வே ப²லாந்தரகல்பநாநுபபத்தே: ।
யத்புநரேதது³க்தம் —
ந ப்ராயஶ்சித்தவத் தோ³ஷக்ஷயோத்³தே³ஶேந வித்³யாவிதா⁴நமஸ்தீதி,
அத்ர ப்³ரூம: —
ஸகு³ணாஸு தாவத்³வித்³யாஸு வித்³யத ஏவ விதா⁴நம் ,
தாஸு ச வாக்யஶேஷே ஐஶ்வர்யப்ராப்தி: பாபநிவ்ருத்திஶ்ச வித்³யாவத உச்யதே,
தயோஶ்சாவிவக்ஷாகாரணம் நாஸ்தி —
இத்யத: பாப்மப்ரஹாணபூர்வகைஶ்வர்யப்ராப்தி: தாஸாம் ப²லமிதி நிஶ்சீயதே ।
நிர்கு³ணாயாம் து வித்³யாயாம் யத்³யபி விதா⁴நம் நாஸ்தி,
ததா²பி அகர்த்ராத்மத்வபோ³தா⁴த்கர்மப்ரதா³ஹஸித்³தி⁴: ।
அஶ்லேஷ இதி ச ஆகா³மிஷு கர்மஸு கர்த்ருத்வமேவ ந ப்ரதிபத்³யதே ப்³ரஹ்மவிதி³தி த³ர்ஶயதி ।
அதிக்ராந்தேஷு து யத்³யபி மித்²யாஜ்ஞாநாத்கர்த்ருத்வம் ப்ரதிபேத³ இவ,
ததா²பி வித்³யாஸாமர்த்²யாந்மித்²யாஜ்ஞாநநிவ்ருத்தே: தாந்யபி ப்ரவிலீயந்த இத்யாஹ —
விநாஶ இதி ।
பூர்வஸித்³த⁴கர்த்ருத்வபோ⁴க்த்ருத்வவிபரீதம் ஹி த்ரிஷ்வபி காலேஷ்வகர்த்ருத்வாபோ⁴க்த்ருத்வஸ்வரூபம் ப்³ரஹ்மாஹமஸ்மி,
நேத: பூர்வமபி கர்தா போ⁴க்தா வா அஹமாஸம் ,
நேதா³நீம் ,
நாபி ப⁴விஷ்யத்காலே —
இதி ப்³ரஹ்மவித³வக³ச்ச²தி ।
ஏவமேவ ச மோக்ஷ உபபத்³யதே ।
அந்யதா² ஹி அநாதி³காலப்ரவ்ருத்தாநாம் கர்மணாம் க்ஷயாபா⁴வே மோக்ஷாபா⁴வ: ஸ்யாத் ।
ந ச தே³ஶகாலநிமித்தாபேக்ஷோ மோக்ஷ: கர்மப²லவத் ப⁴விதுமர்ஹதி;
அநித்யத்வப்ரஸங்கா³த் ,
பரோக்ஷத்வாநுபபத்தேஶ்ச ஜ்ஞாநப²லஸ்ய ।
தஸ்மாத் ப்³ரஹ்மாதி⁴க³மே து³ரிதக்ஷய இதி ஸ்தி²தம் ॥ 13 ॥
இதரஸ்யாப்யேவமஸம்ஶ்லேஷ: பாதே து ॥ 14 ॥
பூர்வஸ்மிந்நதி⁴கரணே ப³ந்த⁴ஹேதோரக⁴ஸ்ய ஸ்வாபா⁴விகஸ்ய அஶ்லேஷவிநாஶௌ ஜ்ஞாநநிமித்தௌ ஶாஸ்த்ரவ்யபதே³ஶாந்நிரூபிதௌ ।
த⁴ர்மஸ்ய புந: ஶாஸ்த்ரீயத்வாத் ஶாஸ்த்ரீயேண ஜ்ஞாநேந அவிரோத⁴ இத்யாஶங்க்ய தந்நிராகரணாய பூர்வாதி⁴கரணந்யாயாதிதே³ஶ: க்ரியதே —
இதரஸ்யாபி புண்யஸ்ய கர்மண: ஏவம் அக⁴வத் அஸம்ஶ்லேஷோ விநாஶஶ்ச ஜ்ஞாநவதோ ப⁴வத: ;
குத: ?
தஸ்யாபி ஸ்வப²லஹேதுத்வேந ஜ்ஞாநப²லப்ரதிப³ந்தி⁴த்வப்ரஸங்கா³த் ,
‘உபே⁴ உ ஹைவைஷ ஏதே தரதி’ (ப்³ரு. உ. 4 । 4 । 22) இத்யாதி³ஶ்ருதிஷு ச து³ஷ்க்ருதவத்ஸுக்ருதஸ்யாபி ப்ரணாஶவ்யபதே³ஶாத் ,
அகர்த்ராத்மத்வபோ³த⁴நிமித்தஸ்ய ச கர்மக்ஷயஸ்ய ஸுக்ருதது³ஷ்க்ருதயோஸ்துல்யத்வாத் ,
‘க்ஷீயந்தே சாஸ்ய கர்மாணி’ (மு. உ. 2 । 2 । 9) இதி ச அவிஶேஷஶ்ருதே: ।
யத்ராபி கேவல ஏவ பாப்மஶப்³த³: பட்²யதே,
தத்ராபி தேநைவ புண்யமப்யாகலிதமிதி த்³ரஷ்டவ்யம் ,
ஜ்ஞாநாபேக்ஷயா நிக்ருஷ்டப²லத்வாத் ।
அஸ்தி ச ஶ்ருதௌ புண்யே(அ)பி பாப்மஶப்³த³: —
‘நைநம் ஸேதுமஹோராத்ரே தரத:’ (சா². உ. 8 । 4 । 1) இத்யத்ர ஸஹ து³ஷ்க்ருதேந ஸுக்ருதமப்யநுக்ரம்ய, ‘
ஸர்வே பாப்மாநோ(அ)தோ நிவர்தந்தே’
இத்யவிஶேஷேணைவ ப்ரக்ருதே புண்யே பாப்மஶப்³த³ப்ரயோகா³த் । ‘
பாதே து’
இதி துஶப்³தோ³(அ)வதா⁴ரணார்த²: ।
ஏவம் த⁴ர்மாத⁴ர்மயோர்ப³ந்த⁴ஹேத்வோ: வித்³யாஸாமர்த்²யாத³ஶ்லேஷவிநாஶஸித்³தே⁴: அவஶ்யம்பா⁴விநீ விது³ஷ: ஶரீரபாதே முக்திரித்யவதா⁴ரயதி ॥ 14 ॥
அநாரப்³த⁴கார்யே ஏவ து பூர்வே தத³வதே⁴: ॥ 15 ॥
பூர்வயோரதி⁴கரணயோர்ஜ்ஞாநநிமித்த: ஸுக்ருதது³ஷ்க்ருதயோர்விநாஶோ(அ)வதா⁴ரித: ।
ஸ கிமவிஶேஷேண ஆரப்³த⁴கார்யயோரநாரப்³த⁴கார்யயோஶ்ச ப⁴வதி,
உத விஶேஷேணாநாரப்³த⁴கார்யயோரேவேதி விசார்யதே ।
தத்ர ‘உபே⁴ உ ஹைவைஷ ஏதே தரதி’ (ப்³ரு. உ. 4 । 4 । 22) இத்யேவமாதி³ஶ்ருதிஷ்வவிஶேஷஶ்ரவணாத³விஶேஷேணைவ க்ஷய இத்யேவம் ப்ராப்தே,
ப்ரத்யாஹ —
அநாரப்³த⁴கார்யே ஏவ த்விதி ।
அப்ரவ்ருத்தப²லே ஏவ பூர்வே ஜந்மாந்தரஸஞ்சிதே,
அஸ்மிந்நபி ச ஜந்மநி ப்ராக்³ஜ்ஞாநோத்பத்தே: ஸஞ்சிதே,
ஸுக்ருதது³ஷ்க்ருதே ஜ்ஞாநாதி⁴க³மாத் க்ஷீயேதே;
ந து ஆரப்³த⁴கார்யே ஸாமிபு⁴க்தப²லே,
யாப்⁴யாமேதத் ப்³ரஹ்மஜ்ஞாநாயதநம் ஜந்ம நிர்மிதம் ।
குத ஏதத் ?
‘தஸ்ய தாவதே³வ சிரம் யாவந்ந விமோக்ஷ்யே(அ)த² ஸம்பத்ஸ்யே’ (சா². உ. 6 । 14 । 2) இதி ஶரீரபாதாவதி⁴கரணாத்க்ஷேமப்ராப்தே: ।
இதரதா² ஹி ஜ்ஞாநாத³ஶேஷகர்மக்ஷயே ஸதி ஸ்தி²திஹேத்வபா⁴வாத் ஜ்ஞாநப்ராப்த்யநந்தரமேவ க்ஷேமமஶ்நுவீத ।
தத்ர ஶரீரபாதப்ரதீக்ஷாம் ந ஆசக்ஷீத ।
நநு வஸ்துப³லேநைவ அயமகர்த்ராத்மாவபோ³த⁴: கர்மாணி க்ஷபயந் கத²ம் காநிசித்க்ஷபயேத் காநிசிச்சோபேக்ஷேத ?
ந ஹி ஸமாநே(அ)க்³நிபீ³ஜஸம்பர்கே கேஷாஞ்சித்³பீ³ஜஶக்தி: க்ஷீயதே,
கேஷாஞ்சிந்ந க்ஷீயதே இதி ஶக்யமங்கீ³கர்துமிதி ।
உச்யதே —
ந தாவத³நாஶ்ரித்ய ஆரப்³த⁴கார்யம் கர்மாஶயம் ஜ்ஞாநோத்பத்திருபபத்³யதே ।
ஆஶ்ரிதே ச தஸ்மிந்குலாலசக்ரவத்ப்ரவ்ருத்தவேக³ஸ்ய அந்தராலே ப்ரதிப³ந்தா⁴ஸம்ப⁴வாத் ப⁴வதி வேக³க்ஷயப்ரதிபாலநம் ।
அகர்த்ராத்மபோ³தோ⁴(அ)பி ஹி மித்²யாஜ்ஞாநபா³த⁴நேந கர்மாண்யுச்சி²நத்தி ।
பா³தி⁴தமபி து மித்²யாஜ்ஞாநம் த்³விசந்த்³ரஜ்ஞாநவத்ஸம்ஸ்காரவஶாத்கம்சித்காலமநுவர்தத ஏவ ।
அபி ச நைவாத்ர விவதி³தவ்யம் —
ப்³ரஹ்மவிதா³ கஞ்சித்காலம் ஶரீரம் த்⁴ரியதே ந வா த்⁴ரியத இதி ।
கத²ம் ஹி ஏகஸ்ய ஸ்வஹ்ருத³யப்ரத்யயம் ப்³ரஹ்மவேத³நம் தே³ஹதா⁴ரணம் ச அபரேண ப்ரதிக்ஷேப்தும் ஶக்யேத ?
ஶ்ருதிஸ்ம்ருதிஷு ச ஸ்தி²தப்ரஜ்ஞலக்ஷணநிர்தே³ஶேந ஏததே³வ நிருச்யதே ।
தஸ்மாத³நாரப்³த⁴கார்யயோரேவ ஸுக்ருதது³ஷ்க்ருதயோர்வித்³யாஸாமர்த்²யாத்க்ஷய இதி நிர்ணய: ॥ 15 ॥
அக்³நிஹோத்ராதி³ து தத்கார்யாயைவ தத்³த³ர்ஶநாத் ॥ 16 ॥
புண்யஸ்யாப்யஶ்லேஷவிநாஶயோரக⁴ந்யாயோ(அ)திதி³ஷ்ட: ।
ஸோ(அ)திதே³ஶ: ஸர்வபுண்யவிஷய இத்யாஶங்க்ய ப்ரதிவக்தி —
அக்³நிஹோத்ராதி³ த்விதி ।
துஶப்³த³ ஆஶங்காமபநுத³தி ।
யந்நித்யம் கர்ம வைதி³கமக்³நிஹோத்ராதி³,
தத் தத்கார்யாயைவ ப⁴வதி;
ஜ்ஞாநஸ்ய யத்கார்யம் ததே³வ அஸ்யாபி கார்யமித்யர்த²: ।
குத: ?
‘தமேதம் வேதா³நுவசநேந ப்³ராஹ்மணா விவிதி³ஷந்தி யஜ்ஞேந தா³நேந’ (ப்³ரு. உ. 4 । 4 । 22) இத்யாதி³த³ர்ஶநாத் ।
நநு ஜ்ஞாநகர்மணோர்விலக்ஷணகார்யத்வாத்கார்யைகத்வாநுபபத்தி: —
நைஷ தோ³ஷ:,
ஜ்வரமரணகார்யயோரபி த³தி⁴விஷயோ: கு³ட³மந்த்ரஸம்யுக்தயோஸ்த்ருப்திபுஷ்டிகார்யத³ர்ஶநாத் ,
தத்³வத் கர்மணோ(அ)பி ஜ்ஞாநஸம்யுக்தஸ்ய மோக்ஷகார்யோபபத்தே: ।
நநு அநாரப்⁴யோ மோக்ஷ:,
கத²மஸ்ய கர்மகார்யத்வமுச்யதே ?
நைஷ தோ³ஷ:,
ஆராது³பகாரகத்வாத்கர்மண: ।
ஜ்ஞாநஸ்யைவ ஹி ப்ராபகம் ஸத் கர்ம ப்ரணாட்³யா மோக்ஷகாரணமித்யுபசர்யதே ।
அத ஏவ ச அதிக்ராந்தவிஷயமேதத்கார்யைகத்வாபி⁴தா⁴நம் ।
ந ஹி ப்³ரஹ்மவித³ ஆகா³ம்யக்³நிஹோத்ராதி³ ஸம்ப⁴வதி,
அநியோஜ்யப்³ரஹ்மாத்மத்வப்ரதிபத்தே: ஶாஸ்த்ரஸ்யாவிஷயத்வாத் ।
ஸகு³ணாஸு து வித்³யாஸு கர்த்ருத்வாநதிவ்ருத்தே: ஸம்ப⁴வதி ஆகா³ம்யபி அக்³நிஹோத்ராதி³ ।
தஸ்யாபி நிரபி⁴ஸந்தி⁴ந: கார்யாந்தராபா⁴வாத்³வித்³யாஸங்க³த்யுபபத்தி: ॥ 16 ॥
கிம்விஷயம் புநரித³ம் அஶ்லேஷவிநாஶவசநம் , கிம்விஷயம் வா அதோ³ விநியோக³வசநம் ஏகேஷாம் ஶாகி²நாம் — ‘தஸ்ய புத்ரா தா³யமுபயந்தி ஸுஹ்ருத³: ஸாது⁴க்ருத்யாம் த்³விஷந்த: பாபக்ருத்யாம்’ இதி ? அத உத்தரம் பட²தி —
அதோ(அ)ந்யாபி ஹ்யேகேஷாமுப⁴யோ: ॥ 17 ॥
அதோ(அ)க்³நிஹோத்ராதே³ர்நித்யாத்கர்மண: அந்யாபி ஹ்யஸ்தி ஸாது⁴க்ருத்யா, யா ப²லமபி⁴ஸந்தா⁴ய க்ரியதே, தஸ்யா ஏஷ விநியோக³ உக்த: ஏகேஷாம் ஶாகி²நாம் — ‘ஸுஹ்ருத³: ஸாது⁴க்ருத்யாமுபயந்தி’ இதி । தஸ்யா ஏவ ச இத³ம் அக⁴வத³ஶ்லேஷவிநாஶநிரூபணம் — இதரஸ்யாப்யேவமஸம்ஶ்லேஷ இதி । ஏவம்ஜாதீயகஸ்ய காம்யஸ்ய கர்மணோ வித்³யாம் ப்ரத்யநுபகாரகத்வே ஸம்ப்ரதிபத்தி: உப⁴யோரபி ஜைமிநிபா³த³ராயணயோராசார்யயோ: ॥ 17 ॥
யதே³வ வித்³யயேதி ஹி ॥ 18 ॥
யதே³வ வித்³யயேதி ஹி ।
ஸத்யமேதத் —
வித்³யாஸம்யுக்தம் கர்ம அக்³நிஹோத்ராதி³கம் வித்³யாவிஹீநாத்கர்மணோ(அ)க்³நிஹோத்ராத்³விஶிஷ்டம் ,
வித்³வாநிவ ப்³ராஹ்மணோ வித்³யாவிஹீநாத்³ப்³ராஹ்மணாத்;
ததா²பி நாத்யந்தமநபேக்ஷம் வித்³யாவிஹீநம் கர்ம அக்³நிஹோத்ராதி³கம் ।
கஸ்மாத் ? ‘
தமேதமாத்மாநம் யஜ்ஞேந விவிதி³ஷந்தி’
இத்யவிஶேஷேண அக்³நிஹோத்ராதே³ர்வித்³யாஹேதுத்வேந ஶ்ருதத்வாத் ।
நநு வித்³யாஸம்யுக்தஸ்ய அக்³நிஹோத்ராதே³ர்வித்³யாவிஹீநாத்³விஶிஷ்டத்வாவக³மாத் வித்³யாவிஹீநமக்³நிஹோத்ராதி³ ஆத்மவித்³யாஹேதுத்வேநாநபேக்ஷ்யமேவேதி யுக்தம் —
நைததே³வம்;
வித்³யாஸஹாயஸ்யாக்³நிஹோத்ராதே³ர்வித்³யாநிமித்தேந ஸாமர்த்²யாதிஶயேந யோகா³த் ஆத்மஜ்ஞாநம் ப்ரதி கஶ்சித்காரணத்வாதிஶயோ ப⁴விஷ்யதி,
ந ததா² வித்³யாவிஹீநஸ்ய —
இதி யுக்தம் கல்பயிதும் ।
ந து ‘
யஜ்ஞேந விவிதி³ஷந்தி’
இத்யத்ராவிஶேஷேணாத்மஜ்ஞாநாங்க³த்வேந ஶ்ருதஸ்யாக்³நிஹோத்ராதே³ரநங்க³த்வம் ஶக்யமப்⁴யுபக³ந்தும் ।
ததா² ஹி ஶ்ருதி: —
‘யதே³வ வித்³யயா கரோதி ஶ்ரத்³த⁴யோபநிஷதா³ ததே³வ வீர்யவத்தரம் ப⁴வதி’ (சா². உ. 1 । 1 । 10) இதி வித்³யாஸம்யுக்தஸ்ய கர்மணோ(அ)க்³நிஹோத்ராதே³: வீர்யவத்தரத்வாபி⁴தா⁴நேந ஸ்வகார்யம் ப்ரதி கஞ்சித³திஶயம் ப்³ருவாணா வித்³யாவிஹீநஸ்ய தஸ்யைவ தத்ப்ரயோஜநம் ப்ரதி வீர்யவத்த்வம் த³ர்ஶயதி ।
கர்மணஶ்ச வீர்யவத்த்வம் தத் ,
யத்ஸ்வப்ரயோஜநஸாத⁴நப்ரஸஹத்வம் ।
தஸ்மாத்³வித்³யாஸம்யுக்தம் நித்யமக்³நிஹோத்ராதி³ வித்³யாவிஹீநம் ச உப⁴யமபி முமுக்ஷுணா மோக்ஷப்ரயோஜநோத்³தே³ஶேந இஹ ஜந்மநி ஜந்மாந்தரே ச ப்ராக்³ஜ்ஞாநோத்பத்தே: க்ருதம் யத் ,
தத்³யதா²ஸாமர்த்²யம் ப்³ரஹ்மாதி⁴க³மப்ரதிப³ந்த⁴காரணோபாத்தது³ரிதக்ஷயஹேதுத்வத்³வாரேண ப்³ரஹ்மாதி⁴க³மகாரணத்வம் ப்ரதிபத்³யமாநம் ஶ்ரவணமநநஶ்ரத்³தா⁴தாத்பர்யாத்³யந்தரங்க³காரணாபேக்ஷம் ப்³ரஹ்மவித்³யயா ஸஹ ஏககார்யம் ப⁴வதீதி ஸ்தி²தம் ॥ 18 ॥
போ⁴கே³ந த்விதரே க்ஷபயித்வா ஸம்பத்³யதே ॥ 19 ॥
அநாரப்³த⁴கார்யயோ: புண்யபாபயோர்வித்³யாஸாமர்த்²யாத்க்ஷய உக்த: ।
இதரே து ஆரப்³த⁴கார்யே புண்யபாபே உபபோ⁴கே³ந க்ஷபயித்வா ப்³ரஹ்ம ஸம்பத்³யதே,
‘தஸ்ய தாவதே³வ சிரம் யாவந்ந விமோக்ஷ்யே(அ)த² ஸம்பத்ஸ்யே’ (சா². உ. 6 । 14 । 2) இதி ‘
ப்³ரஹ்மைவ ஸந்ப்³ரஹ்மாப்யேதி’
இதி ச ஏவமாதி³ஶ்ருதிப்⁴ய: ।
நநு ஸத்யபி ஸம்யக்³த³ர்ஶநே யதா² ப்ராக்³தே³ஹபாதாத்³பே⁴த³த³ர்ஶநம் த்³விசந்த்³ரத³ர்ஶநந்யாயேநாநுவ்ருத்தம் ,
ஏவம் பஶ்சாத³ப்யநுவர்தேத —
ந,
நிமித்தாபா⁴வாத் ।
உபபோ⁴க³ஶேஷக்ஷபணம் ஹி தத்ராநுவ்ருத்திநிமித்தம் ,
ந ச தாத்³ருஶமத்ர கிஞ்சித³ஸ்தி ।
நநு அபர: கர்மாஶயோ(அ)பி⁴நவமுபபோ⁴க³மாரப்ஸ்யதே —
ந ;
தஸ்ய த³க்³த⁴பீ³ஜத்வாத் ।
மித்²யாஜ்ஞாநாவஷ்டம்ப⁴ம் ஹி கர்மாந்தரம் தே³ஹபாத உபபோ⁴கா³ந்தரமாரப⁴தே;
தச்ச மித்²யாஜ்ஞாநம் ஸம்யக்³ஜ்ஞாநேந த³க்³த⁴ம் —
இத்யத: ஸாத்⁴வேதத் ஆரப்³த⁴கார்யக்ஷயே விது³ஷ: கைவல்யமவஶ்யம் ப⁴வதீதி ॥ 19 ॥
இதி ஶ்ரீமத்பரமஹம்ஸபரிவ்ராஜகாசார்யஸ்ய ஶ்ரீகோ³விந்த³ப⁴க³வத்பூஜ்யபாத³ஶிஷ்யஸ்ய
ஶ்ரீமச்ச²ங்கரப⁴க³வத: க்ருதௌ ஶாரீரகமீமாம்ஸாஸூத்ரபா⁴ஷ்யே
சதுர்தா²த்⁴யாயஸ்ய ப்ரத²ம: பாத³: ॥
அத² அபராஸு வித்³யாஸு ப²லப்ராப்தயே தே³வயாநம் பந்தா²நமவதாரயிஷ்யந் ப்ரத²மம் தாவத் யதா²ஶாஸ்த்ரமுத்க்ராந்திக்ரமமந்வாசஷ்டே । ஸமாநா ஹி வித்³வத³விது³ஷோருத்க்ராந்திரிதி வக்ஷ்யதி —
வாங்மநஸி த³ர்ஶநாச்ச²ப்³தா³ச்ச ॥ 1 ॥
ஏவம் ப்ராப்தே,
ப்³ரூம: —
வாக்³வ்ருத்திர்மநஸி ஸம்பத்³யத இதி ।
கத²ம் வாக்³வ்ருத்திரிதி வ்யாக்²யாயதே,
யாவதா ‘
வாங்மநஸி’
இத்யேவ ஆசார்ய: பட²தி ?
ஸத்யமேதத்;
படி²ஷ்யதி து பரஸ்தாத் —
‘அவிபா⁴கோ³ வசநாத்’ (ப்³ர. ஸூ. 4 । 2 । 16) இதி ।
தஸ்மாத³த்ர வ்ருத்த்யுபஶமமாத்ரம் விவக்ஷிதமிதி க³ம்யதே ।
தத்த்வப்ரலயவிவக்ஷாயாம் து ஸர்வத்ரைவ அவிபா⁴க³ஸாம்யாத் கிம் பரத்ரைவ விஶிம்ஷ்யாத் — ‘
அவிபா⁴க³:’
இதி ।
தஸ்மாத³த்ர வ்ருத்த்யுபஸம்ஹாரவிவக்ஷா ।
வாக்³வ்ருத்தி: பூர்வமுபஸம்ஹ்ரியதே மநோவ்ருத்தாவவஸ்தி²தாயாமித்யர்த²: ।
கஸ்மாத் ?
த³ர்ஶநாத் —
த்³ருஶ்யதே ஹி வாக்³வ்ருத்தே: பூர்வோபஸம்ஹாரோ மநோவ்ருத்தௌ வித்³யமாநாயாம் ।
ந து வாச ஏவ வ்ருத்திமத்த்யா மநஸ்யுபஸம்ஹார: கேநசித³பி த்³ரஷ்டும் ஶக்யதே ।
நநு ஶ்ருதிஸாமர்த்²யாத் வாச ஏவாயம் மநஸ்யப்யயோ யுக்த இத்யுக்தம் —
நேத்யாஹ,
அதத்ப்ரக்ருதித்வாத் ।
யஸ்ய ஹி யத உத்பத்தி:,
தஸ்ய தத்ர ப்ரலயோ ந்யாய்ய:,
ம்ருதீ³வ ஶராவஸ்ய ।
ந ச மநஸோ வாகு³த்பத்³யத இதி கிஞ்சந ப்ரமாணமஸ்தி ।
வ்ருத்த்யுத்³ப⁴வாபி⁴ப⁴வௌ து அப்ரக்ருதிஸமாஶ்ரயாவபி த்³ருஶ்யேதே ।
பார்தி²வேப்⁴யோ ஹி இந்த⁴நேப்⁴ய: தைஜஸஸ்யாக்³நேர்வ்ருத்திருத்³ப⁴வதி,
அப்ஸு ச உபஶாம்யதி ।
கத²ம் தர்ஹி அஸ்மிந்பக்ஷே ஶப்³த³: ‘
வாங்மநஸி ஸம்பத்³யதே’
இதி ?
அத ஆஹ —
ஶப்³தா³ச்சேதி ।
ஶப்³தோ³(அ)ப்யஸ்மிந்பக்ஷே(அ)வகல்பதே,
வ்ருத்திவ்ருத்திமதோரபே⁴தோ³பசாராதி³த்யர்த²: ॥ 1 ॥
அத ஏவ ச ஸர்வாண்யநு ॥ 2 ॥
‘தஸ்மாது³பஶாந்ததேஜா: புநர்ப⁴வமிந்த்³ரியைர்மநஸி ஸம்பத்³யமாநை:’ (ப்ர. உ. 3 । 9) இத்யத்ர அவிஶேஷேண ஸர்வேஷாமேவேந்த்³ரியாணாம் மநஸி ஸம்பத்தி: ஶ்ரூயதே ।
தத்ராபி அத ஏவ வாச இவ சக்ஷுராதீ³நாமபி ஸவ்ருத்திகே மநஸ்யவஸ்தி²தே வ்ருத்திலோபத³ர்ஶநாத் தத்த்வப்ரலயாஸம்ப⁴வாத் ஶப்³தோ³பபத்தேஶ்ச வ்ருத்தித்³வாரேணைவ ஸர்வாணீந்த்³ரியாணி மநோ(அ)நுவர்தந்தே ।
ஸர்வேஷாம் கரணாநாம் மநஸ்யுபஸம்ஹாராவிஶேஷே ஸதி வாச: ப்ருத²க்³க்³ரஹணம் ‘
வாங்மநஸி ஸம்பத்³யதே’
இத்யுதா³ஹரணாநுரோதே⁴ந ॥ 2 ॥
தந்மந: ப்ராண உத்தராத் ॥ 3 ॥
ஸமதி⁴க³தமேதத் —
‘வாங்மநஸி ஸம்பத்³யதே’ (சா². உ. 6 । 8 । 6) இத்யத்ர வ்ருத்திஸம்பத்திவிவக்ஷேதி ।
அத² யது³த்தரம் வாக்யம் ‘மந: ப்ராணே’ (சா². உ. 6 । 8 । 6) இதி,
கிமத்ராபி வ்ருத்திஸம்பத்திரேவ விவக்ஷ்யதே,
உத வ்ருத்திமத்ஸம்பத்தி: —
இதி விசிகித்ஸாயாம் ,
வ்ருத்திமத்ஸம்பத்திரேவ அத்ர இதி ப்ராப்தம் ,
ஶ்ருத்யநுக்³ரஹாத் ।
தத்ப்ரக்ருதித்வோபபத்தேஶ்ச ।
ததா² ஹி —
‘அந்நமயꣳ ஹி ஸோம்ய மந ஆபோமய: ப்ராண:’ (சா². உ. 6 । 5 । 4) இத்யந்நயோநி மந ஆமநந்தி,
அப்³யோநிம் ச ப்ராணம் । ‘
ஆபஶ்சாந்நமஸ்ருஜந்த’ —
இதி ஶ்ருதி: ।
அதஶ்ச யந்மந: ப்ராணே ப்ரலீயதே,
அந்நமேவ தத³ப்ஸு ப்ரலீயதே ।
அந்நம் ஹி மந:,
ஆபஶ்ச ப்ராண:,
ப்ரக்ருதிவிகாராபே⁴தா³தி³தி ।
ஏவம் ப்ராப்தே,
ப்³ரூம: —
தத³பி ஆக்³ருஹீதபா³ஹ்யேந்த்³ரியவ்ருத்தி மநோ வ்ருத்தித்³வாரேணைவ ப்ராணே ப்ரலீயத இதி உத்தராத்³வாக்யாத³வக³ந்தவ்யம் ।
ததா² ஹி ஸுஷுப்ஸோர்முமூர்ஷோஶ்ச ப்ராணவ்ருத்தௌ பரிஸ்பந்தா³த்மிகாயாமவஸ்தி²தாயாம் ,
மநோவ்ருத்தீநாமுபஶமோ த்³ருஶ்யதே ।
ந ச மநஸ: ஸ்வரூபாப்யய: ப்ராணே ஸம்ப⁴வதி;
அதத்ப்ரக்ருதித்வாத் ।
நநு த³ர்ஶிதம் மநஸ: ப்ராணப்ரக்ருதிகத்வம் —
நைதத்ஸாரம் ।
ந ஹி ஈத்³ருஶேந ப்ராணாடி³கேந தத்ப்ரக்ருதித்வேந மந: ப்ராணே ஸம்பத்துமர்ஹதி ।
ஏவமபி ஹி அந்நே மந: ஸம்பத்³யேத,
அப்ஸு சாந்நம் ,
அப்ஸ்வேவ ச ப்ராண: ।
ந ஹ்யேதஸ்மிந்நபி பக்ஷே ப்ராணபா⁴வபரிணதாப்⁴யோ(அ)த்³ப்⁴யோ மநோ ஜாயத இதி கிஞ்சந ப்ரமாணமஸ்தி ।
தஸ்மாத் ந மநஸ: ப்ராணே ஸ்வரூபாப்யய: ।
வ்ருத்த்யப்யயே(அ)பி து ஶப்³தோ³(அ)வகல்பதே,
வ்ருத்திவ்ருத்திமதோரபே⁴தோ³பசாராத் இதி த³ர்ஶிதம் ॥ 3 ॥
ஸோ(அ)த்⁴யக்ஷே தது³பக³மாதி³ப்⁴ய: ॥ 4 ॥
ஸ்தி²தமேதத் —
யஸ்ய யதோ நோத்பத்தி:,
தஸ்ய தஸ்மிந்வ்ருத்திப்ரலய:,
ந ஸ்வரூபப்ரலய இதி ।
இத³மிதா³நீம் ‘
ப்ராணஸ்தேஜஸி’
இத்யத்ர சிந்த்யதே —
கிம் யதா²ஶ்ருதி ப்ராணஸ்ய தேஜஸ்யேவ வ்ருத்த்யுபஸம்ஹார:,
கிம் வா தே³ஹேந்த்³ரியபஞ்ஜராத்⁴யக்ஷே ஜீவ இதி ।
தத்ர ஶ்ருதேரநதிஶங்க்யத்வாத் ப்ராணஸ்ய தேஜஸ்யேவ ஸம்பத்தி: ஸ்யாத் ,
அஶ்ருதகல்பநாயா அந்யாய்யத்வாத் —
இத்யேவம் ப்ராப்தே ப்ரதிபத்³யதேஸோ(அ)த்⁴யக்ஷ இதி ।
ஸ ப்ரக்ருத: ப்ராண:,
அத்⁴யக்ஷே அவித்³யாகர்மபூர்வப்ரஜ்ஞோபாதி⁴கே விஜ்ஞாநாத்மநி அவதிஷ்ட²தே;
தத்ப்ரதா⁴நா ப்ராணவ்ருத்திர்ப⁴வதீத்யர்த²: ।
குத: ?
தது³பக³மாதி³ப்⁴ய: — ‘
ஏவமேவேமமாத்மாநமந்தகாலே ஸர்வே ப்ராணா அபி⁴ஸமாயந்தி யத்ரைததூ³ர்த்⁴வோச்ச்²வாஸீ ப⁴வதி’
இதி ஹி ஶ்ருத்யந்தரம் அத்⁴யக்ஷோபகா³மிந: ஸர்வாந்ப்ராணாந் அவிஶேஷேண த³ர்ஶயதி ।
விஶேஷேண ச ‘தமுத்க்ராமந்தம் ப்ராணோ(அ)நூத்க்ராமதி’ (ப்³ரு. உ. 4 । 4 । 2) இதி பஞ்சவ்ருத்தே: ப்ராணஸ்ய அத்⁴யக்ஷாநுகா³மிதாம் த³ர்ஶயதி,
தத³நுவ்ருத்திதாம் ச இதரேஷாம் ‘ப்ராணமநூத்க்ராமந்தꣳ ஸர்வே ப்ராணா அநூத்க்ராமந்தி’ (ப்³ரு. உ. 4 । 4 । 2) இதி । ‘
ஸவிஜ்ஞாநோ ப⁴வதி’
இதி ச அத்⁴யக்ஷஸ்ய அந்தர்விஜ்ஞாநவத்த்வப்ரத³ர்ஶநேந தஸ்மிந் அபீதகரணக்³ராமஸ்ய ப்ராணஸ்ய அவஸ்தா²நம் க³மயதி ।
நநு ‘
ப்ராணஸ்தேஜஸி’
இதி ஶ்ரூயதே;
கத²ம் ப்ராணோ(அ)த்⁴யக்ஷே இத்யதி⁴காவாப: க்ரியதே ?
நைஷ தோ³ஷ:,
அத்⁴யக்ஷப்ரதா⁴நத்வாது³த்க்ரமணாதி³வ்யவஹாரஸ்ய,
ஶ்ருத்யந்தரக³தஸ்யாபி ச விஶேஷஸ்யாபேக்ஷணீயத்வாத் ॥ 4 ॥
கத²ம் தர்ஹி ‘ப்ராணஸ்தேஜஸி’ இதி ஶ்ருதிரித்யத ஆஹ —
பூ⁴தேஷு தச்ச்²ருதே: ॥ 5 ॥
ஸ ப்ராணஸம்ப்ருக்தோ(அ)த்⁴யக்ஷ: தேஜ:ஸஹசரிதேஷு பூ⁴தேஷு தே³ஹபீ³ஜபூ⁴தேஷு ஸூக்ஷ்மேஷு அவதிஷ்ட²த இத்யவக³ந்தவ்யம் , ‘ப்ராணஸ்தேஜஸி’ இதி ஶ்ருதே: । நநு ச இயம் ஶ்ருதி: ப்ராணஸ்ய தேஜஸி ஸ்தி²திம் த³ர்ஶயதி, ந ப்ராணஸம்ப்ருக்தஸ்யாத்⁴யக்ஷஸ்ய — நைஷ தோ³ஷ:, ஸோ(அ)த்⁴யக்ஷே — இதி அத்⁴யக்ஷஸ்யாப்யந்தரால உபஸம்க்²யாதத்வாத் । யோ(அ)பி ஹி ஸ்ருக்⁴நாந்மது²ராம் க³த்வா மது²ராயா: பாடலிபுத்ரம் வ்ரஜதி, ஸோ(அ)பி ஸ்ருக்⁴நாத்பாடலிபுத்ரம் யாதீதி ஶக்யதே வதி³தும் । தஸ்மாத் ‘ப்ராணஸ்தேஜஸி’ இதி ப்ராணஸம்ப்ருக்தஸ்யாத்⁴யக்ஷஸ்யைவ ஏதத் தேஜ:ஸஹசரிதேஷு பூ⁴தேஷ்வவஸ்தா²நம் ॥ 5 ॥
கத²ம் தேஜ:ஸஹசரிதேஷு பூ⁴தேஷ்வித்யுச்யதே, யாவதா ஏகமேவ தேஜ: ஶ்ரூயதே — ‘ப்ராணஸ்தேஜஸி’ இதி ? அத ஆஹ —
நைகஸ்மிந்த³ர்ஶயதோ ஹி ॥ 6 ॥
ஸமாநா சாஸ்ருத்யுபக்ரமாத³ம்ருதத்வம் சாநுபோஷ்ய ॥ 7 ॥
ஸேயமுத்க்ராந்தி: கிம் வித்³வத³விது³ஷோ: ஸமாநா,
கிம் வா விஶேஷவதீ —
இதி விஶயாநாநாம் விஶேஷவதீதி தாவத்ப்ராப்தம் ।
பூ⁴தாஶ்ரயவிஶிஷ்டா ஹ்யேஷா ।
புநர்ப⁴வாய ச பூ⁴தாந்யாஶ்ரீயந்தே ।
ந ச விது³ஷ: புநர்ப⁴வ: ஸம்ப⁴வதி;
அம்ருதத்வம் ஹி வித்³வாநஶ்நுதே —
இதி ஸ்தி²தி: ।
தஸ்மாத³விது³ஷ ஏவ ஏஷா உத்க்ராந்தி: ।
நநு வித்³யாப்ரகரணே ஸமாம்நாநாத் விது³ஷ ஏவ ஏஷா ப⁴வேத் —
ந,
ஸ்வாபாதி³வத் யதா²ப்ராப்தாநுகீர்தநாத் ।
யதா² ஹி ‘யத்ரைதத்புருஷ: ஸ்வபிதி நாம’ (சா². உ. 6 । 8 । 1),
‘அஶிஶிஷதி நாம’ (சா². உ. 6 । 8 । 3),
‘பிபாஸதி நாம’ (சா². உ. 6 । 8 । 5) இதி ச ஸர்வப்ராணிஸாதா⁴ரணா ஏவ ஸ்வாபாத³யோ(அ)நுகீர்த்யந்தே வித்³யாப்ரகரணே(அ)பி ப்ரதிபிபாத³யிஷிதவஸ்துப்ரதிபாத³நாநுகு³ண்யேந,
ந து விது³ஷோ விஶேஷவந்தோ விதி⁴த்ஸ்யந்தே;
ஏவம் இயமபி உத்க்ராந்தி: மஹாஜநக³தைவாநுகீர்த்யதே,
யஸ்யாம் பரஸ்யாம் தே³வதாயாம் புருஷஸ்ய ப்ரயத: தேஜ: ஸம்பத்³யதே ஸ ஆத்மா தத்த்வமஸி —
இத்யேதத்ப்ரதிபாத³யிதும் ।
ப்ரதிஷித்³தா⁴ ச ஏஷா விது³ஷ: —
‘ந தஸ்ய ப்ராணா உத்க்ராமந்தி’ (ப்³ரு. உ. 4 । 4 । 6) இதி ।
தஸ்மாத் அவிது³ஷ ஏவைஷேதி ॥
ஏவம் ப்ராப்தே, ப்³ரூம: — ஸமாநா சைஷா உத்க்ராந்தி: ‘வாங்மநஸி’ இத்யாத்³யா வித்³வத³விது³ஷோ: ஆஸ்ருத்யுபக்ரமாத் ப⁴விதுமர்ஹதி, அவிஶேஷஶ்ரவணாத் । அவித்³வாந் தே³ஹபீ³ஜபூ⁴தாநி பூ⁴தஸூக்ஷ்மாண்யாஶ்ரித்ய கர்மப்ரயுக்தோ தே³ஹக்³ரஹணமநுப⁴விதும் ஸம்ஸரதி, வித்³வாம்ஸ்து ஜ்ஞாநப்ரகாஶிதம் மோக்ஷநாடீ³த்³வாரமாஶ்ரயதே — ததே³தத் ‘ஆஸ்ருத்யுபக்ரமாத்’ இத்யுக்தம் । நநு அம்ருதத்வம் விது³ஷா ப்ராப்தவ்யம் , ந ச தத்³தே³ஶாந்தராயத்தம் , தத்ர குதோ பூ⁴தாஶ்ரயத்வம் ஸ்ருத்யுபக்ரமோ வேதி ? அத்ரோச்யதே — அநுபோஷ்ய ச, இத³ம் , அத³க்³த்⁴வா அத்யந்தமவித்³யாதீ³ந்க்லேஶாந் , அபரவித்³யாஸாமர்த்²யாத் ஆபேக்ஷிகமம்ருதத்வம் ப்ரேப்ஸதே, ஸம்ப⁴வதி தத்ர ஸ்ருத்யுபக்ரம: பூ⁴தாஶ்ரயத்வம் ச — ந ஹி நிராஶ்ரயாணாம் ப்ராணாநாம் க³திருபபத்³யதே; தஸ்மாத³தோ³ஷ: ॥ 7 ॥
ததா³(அ)பீதே: ஸம்ஸாரவ்யபதே³ஶாத் ॥ 8 ॥
‘தேஜ: பரஸ்யாம் தே³வதாயாம்’ (சா². உ. 6 । 8 । 6) இத்யத்ர ப்ரகரணஸாமர்த்²யாத் தத் யதா²ப்ரக்ருதம் தேஜ: ஸாத்⁴யக்ஷம் ஸப்ராணம் ஸகரணக்³ராமம் பூ⁴தாந்தரஸஹிதம் ப்ரயத: பும்ஸ: பரஸ்யாம் தே³வதாயாம் ஸம்பத்³யத இத்யேதது³க்தம் ப⁴வதி ।
கீத்³ருஶீ புநரியம் ஸம்பத்தி: ஸ்யாதி³தி சிந்த்யதே ।
தத்ர ஆத்யந்திக ஏவ தாவத் ஸ்வரூபப்ரவிலய இதி ப்ராப்தம் ,
தத்ப்ரக்ருதித்வோபபத்தே: ।
ஸர்வஸ்ய ஹி ஜநிமதோ வஸ்துஜாதஸ்ய ப்ரக்ருதி: பரா தே³வதேதி ப்ரதிஷ்டா²பிதம் ।
தஸ்மாத் ஆத்யந்திகீ இயமவிபா⁴கா³பத்திரிதி ।
ஏவம் ப்ராப்தே ப்³ரூம: —
தத் தேஜஆதி³ பூ⁴தஸூக்ஷ்மம் ஶ்ரோத்ராதி³கரணாஶ்ரயபூ⁴தம் ஆபீதே: ஆஸம்ஸாரமோக்ஷாத் ஸம்யக்³ஜ்ஞாநநிமித்தாத் அவதிஷ்ட²தே —
‘யோநிமந்யே ப்ரபத்³யந்தே ஶரீரத்வாய தே³ஹிந: । ஸ்தா²ணுமந்யே(அ)நுஸம்யந்தி யதா²கர்ம யதா²ஶ்ருதம்’ (க. உ. 2 । 2 । 7) இத்யாதி³ஸம்ஸாரவ்யபதே³ஶாத் ।
அந்யதா² ஹி ஸர்வ: ப்ராயணஸமய ஏவ உபாதி⁴ப்ரத்யஸ்தமயாத³த்யந்தம் ப்³ரஹ்ம ஸம்பத்³யேத,
தத்ர விதி⁴ஶாஸ்த்ரமநர்த²கம் ஸ்யாத் ,
வித்³யாஶாஸ்த்ரம் ச ।
மித்²யாஜ்ஞாநநிமித்தஶ்ச ப³ந்தோ⁴ ந ஸம்யக்³ஜ்ஞாநாத்³ருதே விஸ்ரம்ஸிதுமர்ஹதி ।
தஸ்மாத் தத்ப்ரக்ருதித்வே(அ)பி ஸுஷுப்தப்ரலயவத் பீ³ஜபா⁴வாவஶேஷைவ ஏஷா ஸத்ஸம்பத்திரிதி ॥ 8 ॥
ஸூக்ஷ்மம் ப்ரமாணதஶ்ச ததோ²பலப்³தே⁴: ॥ 9 ॥
தச்ச இதரபூ⁴தஸஹிதம் தேஜோ ஜீவஸ்ய அஸ்மாச்ச²ரீராத்ப்ரவஸத ஆஶ்ரயபூ⁴தம் ஸ்வரூபத: பரிமாணதஶ்ச ஸூக்ஷ்மம் ப⁴விதுமர்ஹதி । ததா² ஹி நாடீ³நிஷ்க்ரமணஶ்ரவணாதி³ப்⁴யோ(அ)ஸ்ய ஸௌக்ஷ்ம்யமுபலப்⁴யதே । தத்ர தநுத்வாத்ஸஞ்சாரோபபத்தி:; ஸ்வச்ச²த்வாச்ச அப்ரதீகா⁴தோபபத்தி: । அத ஏவ ச தே³ஹாந்நிர்க³ச்ச²ந் பார்ஶ்வஸ்தை²ர்நோபலப்⁴யதே ॥ 9 ॥
நோபமர்தே³நாத: ॥ 10 ॥
அத ஏவ ச ஸூக்ஷ்மத்வாத் நாஸ்ய ஸ்தூ²லஸ்ய ஶரீரஸ்யோபமர்தே³ந தா³ஹாதி³நிமித்தேந இதரத்ஸூக்ஷ்மம் ஶரீரமுபம்ருத்³யதே ॥ 10 ॥
அஸ்யைவ சோபபத்தேரேஷ ஊஷ்மா ॥ 11 ॥
அஸ்யைவ ச ஸூக்ஷ்மஸ்ய ஶரீரஸ்ய ஏஷ ஊஷ்மா, யமேதஸ்மிஞ்ச்ச²ரீரே ஸம்ஸ்பர்ஶேநோஷ்மாணம் விஜாநந்தி । ததா² ஹி ம்ருதாவஸ்தா²யாம் அவஸ்தி²தே(அ)பி தே³ஹே வித்³யமாநேஷ்வபி ச ரூபாதி³ஷு தே³ஹகு³ணேஷு, ந ஊஷ்மா உபலப்⁴யதே, ஜீவத³வஸ்தா²யாமேவ து உபலப்⁴யதே — இத்யத உபபத்³யதே
ப்ரஸித்³த⁴ஶரீரவ்யதிரிக்தவ்யபாஶ்ரய ஏவ ஏஷ ஊஷ்மேதி । ததா² ச ஶ்ருதி: — ‘உஷ்ண ஏவ ஜீவிஷ்யஞ்ஶீதோ மரிஷ்யந்’ இதி ॥ 11 ॥
ப்ரதிஷேதா⁴தி³தி சேந்ந ஶாரீராத் ॥ 12 ॥
‘
அம்ருதத்வம் சாநுபோஷ்ய’
இத்யதோ விஶேஷணாத் ஆத்யந்திகே(அ)ம்ருதத்வே க³த்யுத்க்ராந்த்யோரபா⁴வோ(அ)ப்⁴யுபக³த: ।
தத்ராபி கேநசித்காரணேந உத்க்ராந்திமாஶங்க்ய ப்ரதிஷேத⁴தி —
‘அதா²காமயமாநோ யோ(அ)காமோ நிஷ்காம ஆப்தகாம ஆத்மகாமோ ப⁴வதி ந தஸ்ய ப்ராணா உத்க்ராமந்தி ப்³ரஹ்மைவ ஸந்ப்³ரஹ்மாப்யேதி’ (ப்³ரு. உ. 4 । 4 । 6) இதி ।
அத: பரவித்³யாவிஷயாத்ப்ரதிஷேதா⁴த் ந பரப்³ரஹ்மவிதோ³ தே³ஹாத் ப்ராணாநாமுத்க்ராந்திரஸ்தீதி சேத் ,
நேத்யுச்யதே,
யத: ஶாரீராதா³த்மந ஏஷ உத்க்ராந்திப்ரதிஷேத⁴: ப்ராணாநாம் ,
ந ஶரீராத் ।
கத²மவக³ம்யதே ? ‘
ந தஸ்மாத்ப்ராணா உத்க்ராமந்தி’
இதி ஶாகா²ந்தரே பஞ்சமீப்ரயோகா³த் ।
ஸம்ப³ந்த⁴ஸாமாந்யவிஷயா ஹி ஷஷ்டீ² ஶாகா²ந்தரக³தயா பஞ்சம்யா ஸம்ப³ந்த⁴விஶேஷே வ்யவஸ்தா²ப்யதே । ‘
தஸ்மாத்’
இதி ச ப்ராதா⁴ந்யாத் அப்⁴யுத³யநி:ஶ்ரேயஸாதி⁴க்ருதோ தே³ஹீ ஸம்ப³த்⁴யதே,
ந தே³ஹ: ।
ந தஸ்மாது³ச்சிக்ரமிஷோர்ஜீவாத் ப்ராணா அபக்ராமந்தி,
ஸஹைவ தேந ப⁴வந்தி —
இத்யர்த²: ।
ஸப்ராணஸ்ய ச ப்ரவஸதோ ப⁴வத்யுத்க்ராந்திர்தே³ஹாதி³தி ॥ 12 ॥
ஏவம் ப்ராப்தே, ப்ரத்யுச்யதே —
ஸ்பஷ்டோ ஹ்யேகேஷாம் ॥ 13 ॥
நைதத³ஸ்தி —
யது³க்தம் ,
பரப்³ரஹ்மவிதோ³(அ)பி தே³ஹாத் அஸ்த்யுத்க்ராந்தி: உத்க்ராந்திப்ரதிஷேத⁴ஸ்ய தே³ஹ்யபாதா³நத்வாதி³தி;
யதோ தே³ஹாபாதா³ந ஏவ உத்க்ராந்திப்ரதிஷேத⁴ ஏகேஷாம் ஸமாம்நாத்ரூணாம் ஸ்பஷ்ட உபலப்⁴யதே ।
ததா² ஹி —
ஆர்தபா⁴க³ப்ரஶ்நே ‘யத்ராயம் புருஷோ ம்ரியத உத³ஸ்மாத்ப்ராணா: க்ராமந்த்யாஹோ நேதி’ (ப்³ரு. உ. 3 । 2 । 11) இத்யத்ர,
‘நேதி ஹோவாச யாஜ்ஞவல்க்ய:’ (ப்³ரு. உ. 3 । 2 । 11) இத்யநுத்க்ராந்திபக்ஷம் பரிக்³ருஹ்ய,
ந தர்ஹ்யயமநுத்க்ராந்தேஷு ப்ராணேஷு ம்ருத: —
இத்யஸ்யாமாஶங்காயாம் ‘
அத்ரைவ ஸமவநீயந்தே’
இதி ப்ரவிலயம் ப்ராணாநாம் ப்ரதிஜ்ஞாய,
தத்ஸித்³த⁴யே ‘ஸ உச்ச்²வயத்யாத்⁴மாயத்யாத்⁴மாதோ ம்ருத: ஶேதே’ (ப்³ரு. உ. 3 । 2 । 11) இதி ஸஶப்³த³பராம்ருஷ்டஸ்ய ப்ரக்ருதஸ்ய உத்க்ராந்த்யவதே⁴: உச்ச்²வயநாதீ³நி ஸமாமநந்தி ।
தே³ஹஸ்ய ச ஏதாநி ஸ்யு: ந தே³ஹிந:;
தத்ஸாமாந்யாத் , ‘
ந தஸ்மாத்ப்ராணா உத்க்ராமந்த்யத்ரைவ ஸமவநீயந்தே’
இத்யத்ராபி —
அபே⁴தோ³பசாரேண தே³ஹாபாதா³நஸ்யைவ உத்க்ரமணஸ்ய ப்ரதிஷேத⁴: —
யத்³யபி ப்ராதா⁴ந்யம் தே³ஹிந: —
இதி வ்யாக்²யேயம் ,
யேஷாம் பஞ்சமீபாட²: ।
யேஷாம் து ஷஷ்டீ²பாட²:,
தேஷாம் வித்³வத்ஸம்ப³ந்தி⁴நீ உத்க்ராந்தி: ப்ரதிஷித்⁴யத இதி,
ப்ராப்தோத்க்ராந்திப்ரதிஷேதா⁴ர்த²த்வாத் அஸ்ய வாக்யஸ்ய,
தே³ஹாபாதா³நைவ ஸா ப்ரதிஷித்³தா⁴ ப⁴வதி,
தே³ஹாது³த்க்ராந்தி: ப்ராப்தா,
ந தே³ஹிந:;
அபி ச ‘சக்ஷுஷ்டோ வா மூர்த்⁴நோ வாந்யேப்⁴யோ வா ஶரீரதே³ஶேப்⁴யஸ்தமுத்க்ராமந்தம் ப்ராணோ(அ)நூத்க்ராமதி ப்ராணமநூத்க்ராமந்தꣳ ஸர்வே ப்ராணா அநூத்க்ராமந்தி’ (ப்³ரு. உ. 4 । 4 । 2) இத்யேவமவித்³வத்³விஷயே ஸப்ரபஞ்சமுத்க்ரமணம் ஸம்ஸாரக³மநம் ச த³ர்ஶயித்வா,
‘இதி நு காமயமாந:’ (ப்³ரு. உ. 4 । 4 । 6) இதி உபஸம்ஹ்ருத்ய அவித்³வத்கதா²ம் ,
‘அதா²காமயமாந:’ (ப்³ரு. உ. 4 । 4 । 6) இதி வ்யபதி³ஶ்ய வித்³வாம்ஸம் —
யதி³ தத்³விஷயே(அ)ப்யுத்க்ராந்திமேவ ப்ராபயேத் ,
அஸமஞ்ஜஸ ஏவ வ்யபதே³ஶ: ஸ்யாத்;
தஸ்மாத் அவித்³வத்³விஷயே ப்ராப்தயோர்க³த்யுத்க்ராந்த்யோ: வித்³வத்³விஷயே ப்ரதிஷேத⁴: —
இத்யேவமேவ வ்யாக்²யேயம் ,
வ்யபதே³ஶார்த²வத்த்வாய ।
ந ச ப்³ரஹ்மவித³: ஸர்வக³தப்³ரஹ்மாத்மபூ⁴தஸ்ய ப்ரக்ஷீணகாமகர்மண: உத்க்ராந்தி: க³திர்வா உபபத்³யதே,
நிமித்தாபா⁴வாத் । ‘
அத்ர ப்³ரஹ்ம ஸமஶ்நுதே’
இதி ச ஏவம்ஜாதீயகா: ஶ்ருதயோ க³த்யுத்க்ராந்த்யோரபா⁴வம் ஸூசயந்தி ॥ 13 ॥
ஸ்மர்யதே ச ॥ 14 ॥
ஸ்மர்யதே(அ)பி ச மஹாபா⁴ரதே க³த்யுத்க்ராந்த்யோரபா⁴வ: — ‘ஸர்வபூ⁴தாத்மபூ⁴தஸ்ய ஸம்யக்³பூ⁴தாநி பஶ்யத: । தே³வா அபி மார்கே³ முஹ்யந்த்யபத³ஸ்ய பதை³ஷிண:’ (ம. பா⁴. 12 । 239 । 23) இதி । நநு க³திரபி ப்³ரஹ்மவித³: ஸர்வக³தப்³ரஹ்மாத்மபூ⁴தஸ்ய ஸ்மர்யதே — ‘ஶுக: கில வையாஸகிர்முமுக்ஷுராதி³த்யமண்ட³லமபி⁴ப்ரதஸ்தே² பித்ரா சாநுக³ம்யாஹூதோ போ⁴ இதி ப்ரதிஶுஶ்ராவ’ இதி — ந; ஸஶரீரஸ்யைவ அயம் யோக³ப³லேந விஶிஷ்டதே³ஶப்ராப்திபூர்வக: ஶரீரோத்ஸர்க³ இதி த்³ரஷ்டவ்யம் , ஸர்வபூ⁴தத்³ருஶ்யத்வாத்³யுபந்யாஸாத் । ந ஹி அஶரீரம் க³ச்ச²ந்தம் ஸர்வபூ⁴தாநி த்³ரஷ்டும் ஶக்நுயு: । ததா² ச தத்ரைவோபஸம்ஹ்ருதம் — ‘ஶுகஸ்து மாருதாச்சீ²க்⁴ராம் க³திம் க்ருத்வாந்தரிக்ஷக³: ।’ (ம. பா⁴. 12 । 333 । 19), ‘த³ர்ஶயித்வா ப்ரபா⁴வம் ஸ்வம் ஸர்வபூ⁴தக³தோ(அ)ப⁴வத்’ (ம. பா⁴. 12 । 333 । 20) இதி । தஸ்மாத³பா⁴வ: பரப்³ரஹ்மவிதோ³ க³த்யுத்க்ராந்த்யோ: । க³திஶ்ருதீநாம் து விஷயமுபரிஷ்டாத்³வ்யாக்²யாஸ்யாம: ॥ 14 ॥
தாநி பரே ததா² ஹ்யாஹ ॥ 15 ॥
ததோ³கோ(அ)க்³ரஜ்வலநம் தத்ப்ரகாஶிதத்³வாரோ வித்³யாஸாமர்த்²யாத்தச்சே²ஷக³த்யநுஸ்ம்ருதியோகா³ச்ச ஹார்தா³நுக்³ருஹீத: ஶதாதி⁴கயா ॥ 17 ॥
ஸமாப்தா ப்ராஸங்கி³கீ பரவித்³யாக³தா சிந்தா;
ஸம்ப்ரதி து அபரவித்³யாவிஷயாமேவ சிந்தாமநுவர்தயதி ।
ஸமாநா ச ஆஸ்ருத்யுபக்ரமாத் வித்³வத³விது³ஷோருத்க்ராந்தி: —
இத்யுக்தம் ।
தம் இதா³நீம் ஸ்ருத்யுபக்ரமம் த³ர்ஶயதி ।
தஸ்ய உபஸம்ஹ்ருதவாகா³தி³கலாபஸ்யோச்சிக்ரமிஷதோ விஜ்ஞாநாத்மந:,
ஓக: ஆயதநம் ஹ்ருத³யம் — ‘
ஸ ஏதாஸ்தேஜோமாத்ரா: ஸமப்⁴யாத³தா³நோ ஹ்ருத³யமேவாந்வவக்ராமதி’
இதி ஶ்ருதே:,
தத³க்³ரப்ரஜ்வலநபூர்விகா சக்ஷுராதி³ஸ்தா²நாபாதா³நா ச உத்க்ராந்தி: ஶ்ரூயதே —
‘தஸ்ய ஹைதஸ்ய ஹ்ருத³யஸ்யாக்³ரம் ப்ரத்³யோததே தேந ப்ரத்³யோதேநைஷ ஆத்மா நிஷ்க்ராமதி சக்ஷுஷ்டோ வா மூர்த்⁴நோ வாந்யேப்⁴யோ வா ஶரீரதே³ஶேப்⁴ய:’ (ப்³ரு. உ. 4 । 4 । 2) இதி ।
ஸா கிமநியமேநைவ வித்³வத³விது³ஷோர்ப⁴வதி,
அதா²ஸ்தி கஶ்சித்³விது³ஷோ விஶேஷநியம: —
இதி விசிகித்ஸாயாம் ,
ஶ்ருத்யவிஶேஷாத³நியமப்ராப்தௌ,
ஆசஷ்டே —
ஸமாநே(அ)பி ஹி வித்³வத³விது³ஷோர்ஹ்ருத³யாக்³ரப்ரத்³யோதநே தத்ப்ரகாஶிதத்³வாரத்வே ச,
மூர்த⁴ஸ்தா²நாதே³வ வித்³வாந்நிஷ்க்ராமதி,
ஸ்தா²நாந்தரேப்⁴யஸ்து இதரே ।
குத: ?
வித்³யாஸாமர்த்²யாத் ।
யதி³ வித்³வாநபி இதரவத் யத: குதஶ்சித்³தே³ஹதே³ஶாத் உத்க்ராமேத் ,
நைவ உத்க்ருஷ்டம் லோகம் லபே⁴த,
தத்ர அநர்தி²கைவ வித்³யா ஸ்யாத் ।
தச்சே²ஷக³த்யநுஸ்ம்ருதியோகா³ச்ச —
வித்³யாஶேஷபூ⁴தா ச மூர்த⁴ந்யநாடீ³ஸம்ப³த்³தா⁴ க³தி: அநுஶீலயிதவ்யா வித்³யாவிஶேஷேஷு விஹிதா ।
தாமப்⁴யஸ்யந் தயைவ ப்ரதிஷ்ட²த இதி யுக்தம் ।
தஸ்மாத் ஹ்ருத³யாலயேந ப்³ரஹ்மணா ஸூபாஸிதேந அநுக்³ருஹீத: தத்³பா⁴வம் ஸமாபந்நோ வித்³வாந் மூர்த⁴ந்யயைவ ஶதாதி⁴கயா ஶதாத³திரிக்தயா ஏகஶததம்யா நாட்³யா நிஷ்க்ராமதி,
இதராபி⁴ரிதரே ।
ததா² ஹி ஹார்த³வித்³யாம் ப்ரக்ருத்ய ஸமாமநந்தி —
‘ஶதம் சைகா ச ஹ்ருத³யஸ்ய நாட்³யஸ்தாஸாம் மூர்தா⁴நமபி⁴நி:ஸ்ருதைகா । தயோர்த்⁴வமாயந்நம்ருதத்வமேதி விஷ்வங்ஙந்யா உத்க்ரமணே ப⁴வந்தி’ (சா². உ. 8 । 6 । 6) இதி ॥ 17 ॥
நிஶி நேதி சேந்ந ஸம்ப³ந்த⁴ஸ்ய யாவத்³தே³ஹபா⁴வித்வாத்³த³ர்ஶயதி ச ॥ 19 ॥
அஸ்தி அஹநி நாடீ³ரஶ்மிஸம்ப³ந்த⁴ இதி அஹநி ம்ருதஸ்ய ஸ்யாத் ரஶ்ம்யநுஸாரித்வம் ।
ராத்ரௌ து ப்ரேதஸ்ய ந ஸ்யாத் ,
நாடீ³ரஶ்மிஸம்ப³ந்த⁴விச்சே²தா³த் —
இதி சேத் ,
ந,
நாடீ³ரஶ்மிஸம்ப³ந்த⁴ஸ்ய யாவத்³தே³ஹபா⁴வித்வாத் ।
யாவத்³தே³ஹபா⁴வீ ஹி ஶிராகிரணஸம்பர்க: ।
த³ர்ஶயதி சைதமர்த²ம் ஶ்ருதி: —
‘அமுஷ்மாதா³தி³த்யாத்ப்ரதாயந்தே தா ஆஸு நாடீ³ஷு ஸ்ருப்தா ஆப்⁴யோ நாடீ³ப்⁴ய: ப்ரதாயந்தே தே(அ)முஷ்மிந்நாதி³த்யே ஸ்ருப்தா:’ (சா². உ. 8 । 6 । 2) இதி ।
நிதா³க⁴ஸமயே ச நிஶாஸ்வபி கிரணாநுவ்ருத்திருபலப்⁴யதே,
ப்ரதாபாதி³கார்யத³ர்ஶநாத் ।
ஸ்தோகாநுவ்ருத்தேஸ்து து³ர்லக்ஷ்யத்வம் ருத்வந்தரரஜநீஷு ,
ஶைஶிரேஷ்விவ து³ர்தி³நேஷு । ‘
அஹரேவைதத்³ராத்ரௌ த³தா⁴தி’
இதி ச ஏததே³வ த³ர்ஶயதி ।
யதி³ ச ராத்ரௌ ப்ரேத: விநைவ ரஶ்ம்யநுஸாரேண ஊர்த்⁴வமாக்ரமேத,
ரஶ்ம்யநுஸாராநர்த²க்யம் ப⁴வேத் ।
ந ஹ்யேதத் விஶிஷ்ய அதீ⁴யதே —
யோ தி³வா ப்ரைதி,
ஸ ரஶ்மீநபேக்ஷ்யோர்த்⁴வமாக்ரமதே,
யஸ்து ராத்ரௌ ஸோ(அ)நபேக்ஷ்யைவேதி ।
அத² து வித்³வாநபி ராத்ரிப்ராயணாபராத⁴மாத்ரேண நோர்த்⁴வமாக்ரமேத,
பாக்ஷிகப²லா வித்³யேதி அப்ரவ்ருத்திரேவ தஸ்யாம் ஸ்யாத் ।
ம்ருத்யுகாலாநியமாத் ।
அதா²பி ராத்ராவுபரதோ(அ)ஹராக³மம் உதீ³க்ஷேத,
அஹராக³மே(அ)ப்யஸ்ய கதா³சித் அரஶ்மிஸம்ப³ந்தா⁴ர்ஹம் ஶரீரம் ஸ்யாத் பாவகாதி³ஸம்பர்காத் ।
‘ஸ யாவத்க்ஷிப்யேந்மநஸ்தாவதா³தி³த்யம் க³ச்ச²தி’ (சா². உ. 8 । 6 । 5) இதி ச ஶ்ருதி: அநுதீ³க்ஷாம் த³ர்ஶயதி ।
தஸ்மாத் அவிஶேஷேணைவ இத³ம் ராத்ரிம்தி³வம் ரஶ்ம்யநுஸாரித்வம் ॥ 19 ॥
அதஶ்சாயநே(அ)பி த³க்ஷிணே ॥ 20 ॥
அத ஏவ ச உதீ³க்ஷாநுபபத்தே:,
அபாக்ஷிகப²லத்வாச்ச வித்³யாயா:,
அநியதகாலத்வாச்ச ம்ருத்யோ:,
த³க்ஷிணாயநே(அ)பி ம்ரியமாணோ வித்³வாந் ப்ராப்நோத்யேவ வித்³யாப²லம் ।
உத்தராயணமரணப்ராஶஸ்த்யப்ரஸித்³தே⁴:,
பீ⁴ஷ்மஸ்ய ச ப்ரதீக்ஷாத³ர்ஶநாத் ,
‘ஆபூர்யமாணபக்ஷாத்³யாந்ஷடு³த³ங்ஙேதி மாஸாꣳஸ்தாந்’ (சா². உ. 4 । 15 । 5) இதி ச ஶ்ருதே:,
அபேக்ஷிதவ்யமுத்தராயணம் —
இதீமாமாஶங்காம் அநேந ஸூத்ரேணாபநுத³தி ।
ப்ராஶஸ்த்யப்ரஸித்³தி⁴: அவித்³வத்³விஷயா ।
பீ⁴ஷ்மஸ்ய தூத்தராயணப்ரதிபாலநம் ஆசாரபரிபாலநார்த²ம் பித்ருப்ரஸாத³லப்³த⁴ஸ்வச்ச²ந்த³ம்ருத்யுதாக்²யாபநார்த²ம் ச ।
ஶ்ருதேஸ்து அர்த²ம் வக்ஷ்யதி ‘ஆதிவாஹிகாஸ்தல்லிங்கா³த்’ (ப்³ர. ஸூ. 4 । 3 । 4) இதி ॥ 20 ॥
யோகி³ந: ப்ரதி ச ஸ்மர்யதே ஸ்மார்தே சைதே ॥ 21 ॥
இதி ஶ்ரீமத்பரமஹம்ஸபரிவ்ராஜகாசார்யஸ்ய ஶ்ரீகோ³விந்த³ப⁴க³வத்பூஜ்யபாத³ஶிஷ்யஸ்ய
ஶ்ரீமச்ச²ங்கரப⁴க³வத: க்ருதௌ ஶாரீரகமீமாம்ஸாஸூத்ரபா⁴ஷ்யே
சதுர்தா²த்⁴யாயஸ்ய த்³விதீய: பாத³: ॥
அர்சிராதி³நா தத்ப்ரதி²தே: ॥ 1 ॥
வாயுமப்³தா³த³விஶேஷவிஶேஷாப்⁴யாம் ॥ 2 ॥
தடி³தோ(அ)தி⁴ வருண: ஸம்ப³ந்தா⁴த் ॥ 3 ॥
ஆதிவாஹிகாஸ்தல்லிங்கா³த் ॥ 4 ॥
தேஷ்வேவ அர்சிராதி³ஷு ஸம்ஶய: —
கிமேதாநி மார்க³சிஹ்நாநி,
உத போ⁴க³பூ⁴மய:,
அத²வா நேதாரோ க³ந்த்ரூணாமிதி ।
தத்ர மார்க³லக்ஷணபூ⁴தா அர்சிராத³ய இதி தாவத்ப்ராப்தம் ,
தத்ஸ்வரூபத்வாது³பதே³ஶஸ்ய ।
யதா² ஹி லோகே கஶ்சித்³க்³ராமம் நக³ரம் வா ப்ரதிஷ்டா²ஸமாநோ(அ)நுஶிஷ்யதே —
க³ச்ச² இதஸ்த்வமமும் கி³ரிம் ததோ ந்யக்³ரோத⁴ம் ததோ நதீ³ம் ததோ க்³ராமம் நக³ரம் வா ப்ராப்ஸ்யஸீதி —
ஏவமிஹாபி ‘
அர்சிஷோ(அ)ஹரஹ்ந ஆபூர்யமாணபக்ஷம்’
இத்யாத்³யாஹ ।
அத²வா போ⁴க³பூ⁴மய இதி ப்ராப்தம் ।
ததா²ஹி லோகஶப்³தே³ந அக்³ந்யாதீ³நநுப³த்⁴நாதி —
‘அக்³நிலோகமாக³ச்ச²தி’ (கௌ. உ. 1 । 3) இத்யாதி³ ।
லோகஶப்³த³ஶ்ச ப்ராணிநாம் போ⁴கா³யதநேஷு பா⁴ஷ்யதே —
‘மநுஷ்யலோக: பித்ருலோகோ தே³வலோக:’ (ப்³ரு. உ. 1 । 5 । 16) இதி ச ।
ததா² ச ப்³ராஹ்மணம் — ‘
அஹோராத்ரேஷு தே லோகேஷு ஸஜ்ஜந்தே’
இத்யாதி³ ।
தஸ்மாந்நாதிவாஹிகா அர்சிராத³ய: ।
அசேதநத்வாத³ப்யேதேஷாமாதிவாஹிகத்வாநுபபத்தி: ।
சேதநா ஹி லோகே ராஜநியுக்தா: புருஷா து³ர்கே³ஷு மார்கே³ஷ்வதிவாஹ்யாந் அதிவாஹயந்தீதி ।
ஏவம் ப்ராப்தே,
ப்³ரூம: —
ஆதிவாஹிகா ஏவைதே ப⁴விதுமர்ஹந்தி ।
குத: ?
தல்லிங்கா³த் ।
ததா² ஹி —
‘சந்த்³ரமஸோ வித்³யுதம் தத்புருஷோ(அ)மாநவ: ஸ ஏநாந்ப்³ரஹ்ம க³மயதி’ (சா². உ. 4 । 15 । 5) இதி ஸித்³த⁴வத்³க³மயித்ருத்வம் த³ர்ஶயதி ।
தத்³வசநம் தத்³விஷயமேவோபக்ஷீணமிதி சேத் ,
ந,
ப்ராப்தமாநவத்வநிவ்ருத்திபரத்வாத்³விஶேஷணஸ்ய ।
யத்³யர்சிராதி³ஷு புருஷா க³மயிதார: ப்ராப்தா: தே ச மாநவா:,
ததோ யுக்தம் தந்நிவ்ருத்த்யர்த²ம் புருஷவிஶேஷணம் —
அமாநவ இதி ॥ 4 ॥
நநு தல்லிங்க³மாத்ரமக³மகம் , ந்யாயாபா⁴வாத்; நைஷ தோ³ஷ: —
உப⁴யவ்யாமோஹாத்தத்ஸித்³தே⁴: ॥ 5 ॥
யே தாவத³ர்சிராதி³மார்க³கா³: தே தே³ஹவியோகா³த் ஸம்பிண்டி³தகரணக்³ராமா இதி அஸ்வதந்த்ரா:,
அர்சிராதீ³நாமப்யசேதநத்வாத³ஸ்வாதந்த்ர்யம் —
இத்யத: அர்சிராத்³யபி⁴மாநிநஶ்சேதநா தே³வதாவிஶேஷா அதியாத்ராயாம் நியுக்தா இதி க³ம்யதே ।
லோகே(அ)பி ஹி மத்தமூர்சி²தாத³ய: ஸம்பிண்டி³தகரணா: பரப்ரயுக்தவர்த்மாநோ ப⁴வந்தி ।
அநவஸ்தி²தத்வாத³ப்யர்சிராதீ³நாம் ந மார்க³லக்ஷணத்வோபபத்தி: ।
ந ஹி ராத்ரௌ ப்ரேதஸ்ய அஹ:ஸ்வரூபாபி⁴ஸம்ப⁴வ உபபத்³யதே ।
ந ச ப்ரதிபாலநமஸ்தீத்யுக்தம் புரஸ்தாத் ।
த்⁴ருவத்வாத்து தே³வதாத்மநாம் நாயம் தோ³ஷோ ப⁴வதி ।
அர்சிராதி³ஶப்³த³தா ச ஏஷாம் அர்சிராத்³யபி⁴மாநாது³பபத்³யதே ।
‘அர்சிஷோ(அ)ஹ:’ (சா². உ. 4 । 15 । 5) இத்யாதி³நிர்தே³ஶஸ்து ஆதிவாஹிகத்வே(அ)பி ந விருத்⁴யதே —
அர்சிஷா ஹேதுநா அஹரபி⁴ஸம்ப⁴வதி,
அஹ்நா ஹேதுநா ஆபூர்யமாணபக்ஷமிதி ।
ததா² ச லோகே ப்ரஸித்³தே⁴ஷ்வப்யாதிவாஹிகேஷு ஏவம்ஜாதீயக உபதே³ஶோ த்³ருஶ்யதே —
க³ச்ச² த்வம் இதோ ப³லவர்மாணம் ததோ ஜயஸிம்ஹம் தத: க்ருஷ்ணகு³ப்தமிதி ।
அபி ச உபக்ரமே ‘தே(அ)ர்சிரபி⁴ஸம்ப⁴வந்தி’ (ப்³ரு. உ. 6 । 2 । 15) இதி ஸம்ப³ந்த⁴மாத்ரமுக்தம் ,
ந ஸம்ப³ந்த⁴விஶேஷ: கஶ்சித் ।
உபஸம்ஹாரே து ‘ஸ ஏநாந்ப்³ரஹ்ம க³மயதி’ (சா². உ. 4 । 15 । 5) இதி ஸம்ப³ந்த⁴விஶேஷ: அதிவாஹ்யாதிவாஹகத்வலக்ஷண உக்த: ।
தேந ஸ ஏவோபக்ரமே(அ)பீதி நிர்தா⁴ர்யதே ।
ஸம்பிண்டி³தகரணத்வாதே³வ ச க³ந்த்ரூணாம் ந தத்ர போ⁴க³ஸம்ப⁴வ: ।
லோகஶப்³த³ஸ்து அநுபபு⁴ஞ்ஜாநேஷ்வபி க³ந்த்ருஷு க³மயிதும் ஶக்யதே,
அந்யேஷாம் தல்லோகவாஸிநாம் போ⁴க³பூ⁴மித்வாத் ।
அத: அக்³நிஸ்வாமிகம் லோகம் ப்ராப்த: அக்³நிநா அதிவாஹ்யதே,
வாயுஸ்வாமிகம் ப்ராப்தோ வாயுநா —
இதி யோஜயிதவ்யம் ॥ 5 ॥
கத²ம் புநராதிவாஹிகத்வபக்ஷே வருணாதி³ஷு தத்ஸம்ப⁴வ: ? வித்³யுதோ ஹ்யதி⁴ வருணாத³ய உபக்ஷிப்தா:, வித்³யுதஸ்த்வநந்தரம் ஆ ப்³ரஹ்மப்ராப்தே: அமாநவஸ்யைவ புருஷஸ்ய க³மயித்ருத்வம் ஶ்ருதம் — இத்யத உத்தரம் பட²தி —
வைத்³யுதேநைவ ததஸ்தச்ச்²ருதே: ॥ 6 ॥
ததோ வித்³யுத³பி⁴ஸம்ப⁴வநாதூ³ர்த்⁴வம் வித்³யுத³நந்தரவர்திநைவாமாநவேந புருஷேண வருணலோகாதி³ஷ்வதிவாஹ்யமாநா ப்³ரஹ்மலோகம் க³ச்ச²ந்தீத்யவக³ந்தவ்யம் , ‘தாந்வைத்³யுதாத்புருஷோ(அ)மாநவ: ஸ ஏத்ய ப்³ரஹ்மலோகம் க³மயதி’ இதி தஸ்யைவ க³மயித்ருத்வஶ்ருதே: । வருணாத³யஸ்து தஸ்யைவ அப்ரதிப³ந்த⁴கரணேந ஸாஹாய்யாநுஷ்டா²நேந வா கேநசித் அநுக்³ராஹகா இத்யவக³ந்தவ்யம் । தஸ்மாத்ஸாதூ⁴க்தம் — ஆதிவாஹிகா தே³வதாத்மாநோ(அ)ர்சிராத³ய இதி ॥ 6 ॥
கார்யம் பா³த³ரிரஸ்ய க³த்யுபபத்தே: ॥ 7 ॥
‘ஸ ஏநாந்ப்³ரஹ்ம க³மயதி’ (சா². உ. 4 । 15 । 5) இத்யத்ர விசிகித்ஸ்யதே —
கிம் கார்யமபரம் ப்³ரஹ்ம க³மயதி,
ஆஹோஸ்வித்பரமேவாவிக்ருதம் முக்²யம் ப்³ரஹ்மேதி ।
குத: ஸம்ஶய: ?
ப்³ரஹ்மஶப்³த³ப்ரயோகா³த் ,
க³திஶ்ருதேஶ்ச ।
தத்ர கார்யமேவ ஸகு³ணமபரம் ப்³ரஹ்ம ஏநாந்க³மயத்யமாநவ: புருஷ இதி பா³த³ரிராசார்யோ மந்யதே ।
குத: ?
அஸ்ய க³த்யுபபத்தே: —
அஸ்ய ஹி கார்யப்³ரஹ்மணோ க³ந்தவ்யத்வமுபபத்³யதே,
ப்ரதே³ஶவத்த்வாத் ।
ந து பரஸ்மிந்ப்³ரஹ்மணி க³ந்த்ருத்வம் க³ந்தவ்யத்வம் க³திர்வா அவகல்பதே,
ஸர்வக³தத்வாத்ப்ரத்யகா³த்மத்வாச்ச க³ந்த்ரூணாம் ॥ 7 ॥
விஶேஷிதத்வாச்ச ॥ 8 ॥
‘ப்³ரஹ்மலோகாந்க³மயதி தே தேஷு ப்³ரஹ்மலோகேஷு பரா: பராவதோ வஸந்தி’ (ப்³ரு. உ. 6 । 2 । 15) இதி ச ஶ்ருத்யந்தரே விஶேஷிதத்வாத் கார்யப்³ரஹ்மவிஷயைவ க³திரிதி க³ம்யதே ।
ந ஹி ப³ஹுவசநேந விஶேஷணம் பரஸ்மிந்ப்³ரஹ்மண்யவகல்பதே ।
கார்யே து அவஸ்தா²பே⁴தோ³பபத்தே: ஸம்ப⁴வதி ப³ஹுவசநம் ।
லோகஶ்ருதிரபி விகாரகோ³சராயாமேவ ஸந்நிவேஶவிஶிஷ்டாயாம் போ⁴க³பூ⁴மாவாஞ்ஜஸீ ।
கௌ³ணீ த்வந்யத்ர ‘
ப்³ரஹ்மைவ லோக ஏஷ ஸம்ராட்’
இத்யாதி³ஷு ।
அதி⁴கரணாதி⁴கர்தவ்யநிர்தே³ஶோ(அ)பி பரஸ்மிந்ப்³ரஹ்மணி அநாஞ்ஜஸ: ஸ்யாத் ।
தஸ்மாத் கார்யவிஷயமேவேத³ம் நயநம் ॥ 8 ॥
நநு கார்யவிஷயே(அ)பி ப்³ரஹ்மஶப்³தோ³ நோபபத்³யதே, ஸமந்வயே ஹி ஸமஸ்தஸ்ய ஜக³தோ ஜந்மாதி³காரணம் ப்³ரஹ்மேதி ஸ்தா²பிதம் — இத்யத்ரோச்யதே —
ஸாமீப்யாத்து தத்³வ்யபதே³ஶ: ॥ 9 ॥
துஶப்³த³ ஆஶங்காவ்யாவ்ருத்த்யர்த²: । பரப்³ரஹ்மஸாமீப்யாத் அபரஸ்ய ப்³ரஹ்மண:, தஸ்மிந்நபி ப்³ரஹ்மஶப்³த³ப்ரயோகோ³ ந விருத்⁴யதே । பரமேவ ஹி ப்³ரஹ்ம விஶுத்³தோ⁴பாதி⁴ஸம்ப³ந்த⁴ம் க்வசித்கைஶ்சித்³விகாரத⁴ர்மைர்மநோமயத்வாதி³பி⁴: உபாஸநாய உபதி³ஶ்யமாநம் அபரமிதி ஸ்தி²தி: ॥ 9 ॥
கார்யாத்யயே தத³த்⁴யக்ஷேண ஸஹாத: பரமபி⁴தா⁴நாத் ॥ 10 ॥
கார்யப்³ரஹ்மலோகப்ரலயப்ரத்யுபஸ்தா²நே ஸதி தத்ரைவ உத்பந்நஸம்யக்³த³ர்ஶநா: ஸந்த:, தத³த்⁴யக்ஷேண ஹிரண்யக³ர்பே⁴ண ஸஹ அத: பரம் பரிஶுத்³த⁴ம் விஷ்ணோ: பரமம் பத³ம் ப்ரதிபத்³யந்தே — இதி, இத்த²ம் க்ரமமுக்தி: அநாவ்ருத்த்யாதி³ஶ்ருத்யபி⁴தா⁴நேப்⁴யோ(அ)ப்⁴யுபக³ந்தவ்யா । ந ஹ்யஞ்ஜஸைவ க³திபூர்விகா பரப்ராப்தி: ஸம்ப⁴வதீத்யுபபாதி³தம் ॥ 10 ॥
ஸ்ம்ருதேஶ்ச ॥ 11 ॥
ஸ்ம்ருதிரப்யேதமர்த²மநுஜாநாதி — ‘ப்³ரஹ்மணா ஸஹ தே ஸர்வே ஸம்ப்ராப்தே ப்ரதிஸஞ்சரே । பரஸ்யாந்தே க்ருதாத்மாந: ப்ரவிஶந்தி பரம் பத³ம்’ இதி । தஸ்மாத்கார்யப்³ரஹ்மவிஷயா ஏவ க³திஶ்ருதய: இதி ஸித்³தா⁴ந்த: ॥ 11 ॥
பரம் ஜைமிநிர்முக்²யத்வாத் ॥ 12 ॥
ஜைமிநிஸ்த்வாசார்ய: ‘ஸ ஏநாந்ப்³ரஹ்ம க³மயதி’ (சா². உ. 4 । 15 । 5) இத்யத்ர பரமேவ ப்³ரஹ்ம ப்ராபயதீதி மந்யதே ।
குத: ?
முக்²யத்வாத் ।
பரம் ஹி ப்³ரஹ்ம ப்³ரஹ்மஶப்³த³ஸ்ய முக்²யமாலம்ப³நம் ,
கௌ³ணமபரம்;
முக்²யகௌ³ணயோஶ்ச முக்²யே ஸம்ப்ரத்யயோ ப⁴வதி ॥ 12 ॥
ந ச கார்யே ப்ரதிபத்த்யபி⁴ஸந்தி⁴: ॥ 14 ॥
க³திகல்பநாயாம் ச க³ந்தா ஜீவோ க³ந்தவ்யஸ்ய ப்³ரஹ்மண: அவயவ: விகாரோ அந்யோ வா தத: ஸ்யாத் ,
அத்யந்ததாதா³த்ம்யே க³மநாநுபபத்தே: ।
யத்³யேவம் ,
தத: கிம் ஸ்யாத் ?
உச்யதே —
யத்³யேகதே³ஶ:,
தேந ஏகதே³ஶிநோ நித்யப்ராப்தத்வாத் ந புநர்ப்³ரஹ்மக³மநமுபபத்³யதே ।
ஏகதே³ஶைகதே³ஶித்வகல்பநா ச ப்³ரஹ்மண்யநுபபந்நா,
நிரவயவத்வப்ரஸித்³தே⁴: ।
விகாரபக்ஷே(அ)ப்யேதத்துல்யம் ,
விகாரேணாபி விகாரிணோ நித்யப்ராப்தத்வாத் ।
ந ஹி க⁴டோ ம்ருதா³த்மதாம் பரித்யஜ்ய அவதிஷ்ட²தே,
பரித்யாகே³ வா அபா⁴வப்ராப்தே: ।
விகாராவயவபக்ஷயோஶ்ச தத்³வத: ஸ்தி²ரத்வாத் ப்³ரஹ்மண: ஸம்ஸாரக³மநமபி அநவக்லுப்தம் ।
அத² அந்ய ஏவ ஜீவோ ப்³ரஹ்மண:,
ஸோ(அ)ணு: வ்யாபீ மத்⁴யமபரிமாணோ வா ப⁴விதுமர்ஹதி ।
வ்யாபித்வே க³மநாநுபபத்தி: ।
மத்⁴யமபரிமாணத்வே ச அநித்யத்வப்ரஸங்க³: ।
அணுத்வே க்ருத்ஸ்நஶரீரவேத³நாநுபபத்தி: ।
ப்ரதிஷித்³தே⁴ ச அணுத்வமத்⁴யமபரிமாணத்வே விஸ்தரேண புரஸ்தாத் ।
பரஸ்மாச்ச அந்யத்வே ஜீவஸ்ய ‘தத்த்வமஸி’ (சா². உ. 6 । 8 । 7) இத்யாதி³ஶாஸ்த்ரபா³த⁴ப்ரஸங்க³: ।
விகாராவயவபக்ஷயோரபி ஸமாநோ(அ)யம் தோ³ஷ: ।
விகாராவயவயோஸ்தத்³வதோ(அ)நந்யத்வாத் அதோ³ஷ இதி சேத் ,
ந,
முக்²யைகத்வாநுபபத்தே: ।
ஸர்வேஷ்வேதேஷு பக்ஷேஷு அநிர்மோக்ஷப்ரஸங்க³:,
ஸம்ஸார்யாத்மத்வாநிவ்ருத்தே:;
நிவ்ருத்தௌ வா ஸ்வரூபநாஶப்ரஸங்க³:,
ப்³ரஹ்மாத்மத்வாநப்⁴யுபக³மாச்ச ॥
யத்து கைஶ்சிஜ்ஜல்ப்யதே —
நித்யாநி நைமித்திகாநி ச கர்மாண்யநுஷ்டீ²யந்தே ப்ரத்யவாயாநுத்பத்தயே,
காம்யாநி ப்ரதிஷித்³தா⁴நி ச பரிஹ்ரியந்தே ஸ்வர்க³நரகாநவாப்தயே,
ஸாம்ப்ரததே³ஹோபபோ⁴க்³யாநி ச கர்மாண்யுபபோ⁴கே³நைவ க்ஷப்யந்தே —
இத்யதோ வர்தமாநதே³ஹபாதாதூ³ர்த்⁴வம் தே³ஹாந்தரப்ரதிஸந்தா⁴நகாரணாபா⁴வாத் ஸ்வரூபாவஸ்தா²நலக்ஷணம் கைவல்யம் விநாபி ப்³ரஹ்மாத்மதயா ஏவம்வ்ருத்தஸ்ய ஸேத்ஸ்யதீதி —
தத³ஸத் ,
ப்ரமாணாபா⁴வாத் ।
ந ஹ்யேதத் ஶாஸ்த்ரேண கேநசித்ப்ரதிபாதி³தம் —
மோக்ஷார்தீ² இத்த²ம் ஸமாசரேதி³தி ।
ஸ்வமநீஷயா து ஏதத்தர்கிதம் —
யஸ்மாத்கர்மநிமித்த: ஸம்ஸார: தஸ்மாந்நிமித்தாபா⁴வாந்ந ப⁴விஷ்யதீதி ।
ந ச ஏதத் தர்கயிதுமபி ஶக்யதே,
நிமித்தாபா⁴வஸ்ய து³ர்ஜ்ஞாநத்வாத் ।
ப³ஹூநி ஹி கர்மாணி ஜாத்யந்தரஸஞ்சிதாநி இஷ்டாநிஷ்டவிபாகாநி ஏகைகஸ்ய ஜந்தோ: ஸம்பா⁴வ்யந்தே ।
தேஷாம் விருத்³த⁴ப²லாநாம் யுக³பது³பபோ⁴கா³ஸம்ப⁴வாத் காநிசில்லப்³தா⁴வஸராணி இத³ம் ஜந்ம நிர்மிமதே,
காநிசித்து தே³ஶகாலநிமித்தப்ரதீக்ஷாண்யாஸதே —
இத்யத: தேஷாமவஶிஷ்டாநாம் ஸாம்ப்ரதேநோபபோ⁴கே³ந க்ஷபணாஸம்ப⁴வாத் ந யதா²வர்ணிதசரிதஸ்யாபி வர்தமாநதே³ஹபாதே தே³ஹாந்தரநிமித்தாபா⁴வ: ஶக்யதே நிஶ்சேதும் ।
கர்மஶேஷஸத்³பா⁴வஸித்³தி⁴ஶ்ச ‘
தத்³ய இஹ ரமணீயசரணா:’ ‘
தத: ஶேஷேண’
இத்யாதி³ஶ்ருதிஸ்ம்ருதிப்⁴ய: ।
ஸ்யாதே³தத் —
நித்யநைமித்திகாநி தேஷாம் க்ஷேபகாணி ப⁴விஷ்யந்தீதி —
தத் ந,
விரோதா⁴பா⁴வாத் ।
ஸதி ஹி விரோதே⁴ க்ஷேப்யக்ஷேபகபா⁴வோ ப⁴வதி ।
ந ச ஜந்மாந்தரஸஞ்சிதாநாம் ஸுக்ருதாநாம் நித்யநைமித்திகைரஸ்தி விரோத⁴:,
ஶுத்³தி⁴ரூபத்வாவிஶேஷாத் ।
து³ரிதாநாம் து அஶுத்³தி⁴ரூபத்வாத் ஸதி விரோதே⁴ ப⁴வது க்ஷபணம் ।
ந து தாவதா தே³ஹாந்தரநிமித்தாபா⁴வஸித்³தி⁴:,
ஸுக்ருதநிமித்தத்வோபபத்தே:,
து³ரிதஸ்யாப்யஶேஷக்ஷபணாநவக³மாத் ।
ந ச நித்யநைமித்திகாநுஷ்டா²நாத் ப்ரத்யவாயாநுத்பத்திமாத்ரம் ,
ந புந: ப²லாந்தரோத்பத்தி: இதி ப்ரமாணமஸ்தி,
ப²லாந்தரஸ்யாப்யநுநிஷ்பாதி³ந: ஸம்ப⁴வாத் ।
ஸ்மரதி ஹி ஆபஸ்தம்ப³: —
‘தத்³யதா² ஆம்ரே ப²லார்தே² நிமிதே சா²யாக³ந்தா⁴வநூத்பத்³யேதே ஏவம் த⁴ர்மம் சர்யமாணம் அர்தா² அநூத்பத்³யந்தே’ (ஆ. த⁴. ஸூ. 1 । 7 । 20 । 3) இதி ।
ந ச அஸதி ஸம்யக்³த³ர்ஶநே ஸர்வாத்மநா காம்யப்ரதிஷித்³த⁴வர்ஜநம் ஜந்மப்ராயணாந்தராலே கேநசித்ப்ரதிஜ்ஞாதும் ஶக்யம் ,
ஸுநிபுணாநாமபி ஸூக்ஷ்மாபராத⁴த³ர்ஶநாத் ।
ஸம்ஶயிதவ்யம் து ப⁴வதி ।
ததா²பி நிமித்தாபா⁴வஸ்ய து³ர்ஜ்ஞாநத்வமேவ ।
ந ச அநப்⁴யுபக³ம்யமாநே ஜ்ஞாநக³ம்யே ப்³ரஹ்மாத்மத்வே கர்த்ருத்வபோ⁴க்த்ருத்வஸ்வபா⁴வஸ்ய ஆத்மந: கைவல்யமாகாங்க்ஷிதும் ஶக்யம் ,
அக்³ந்யௌஷ்ண்யவத் ஸ்வபா⁴வஸ்யாபரிஹார்யத்வாத் ।
ஸ்யாதே³தத் —
கர்த்ருத்வபோ⁴க்த்ருத்வகார்யம் அநர்த²:,
ந தச்ச²க்தி:,
தேந ஶக்த்யவஸ்தா²நே(அ)பி கார்யபரிஹாராது³பபந்நோ மோக்ஷ இதி —
தச்ச ந ।
ஶக்திஸத்³பா⁴வே கார்யப்ரஸவஸ்ய து³ர்நிவாரத்வாத் ।
அதா²பி ஸ்யாத் —
ந கேவலா ஶக்தி: கார்யமாரப⁴தே அநபேக்ஷ்ய அந்யாநி நிமித்தாநி ।
அத ஏகாகிநீ ஸா ஸ்தி²தாபி நாபராத்⁴யதீதி —
தச்ச ந,
நிமித்தாநாமபி ஶக்திலக்ஷணேந ஸம்ப³ந்தே⁴ந நித்யஸம்ப³த்³த⁴த்வாத் ।
தஸ்மாத் கர்த்ருத்வபோ⁴க்த்ருத்வஸ்வபா⁴வே ஸதி ஆத்மநி,
அஸத்யாம் வித்³யாக³ம்யாயாம் ப்³ரஹ்மாத்மதாயாம் ,
ந கத²ஞ்சந மோக்ஷம் ப்ரதி ஆஶா அஸ்தி ।
ஶ்ருதிஶ்ச —
‘நாந்ய: பந்தா² வித்³யதே(அ)யநாய’ (ஶ்வே. உ. 3 । 8) இதி ஜ்ஞாநாத³ந்யம் மோக்ஷமார்க³ம் வாரயதி ॥
பரஸ்மாத³நந்யத்வே(அ)பி ஜீவஸ்ய ஸர்வவ்யவஹாரலோபப்ரஸங்க³:,
ப்ரத்யக்ஷாதி³ப்ரமாணாப்ரவ்ருத்தேரிதி சேத் —
ந,
ப்ராக்ப்ரபோ³தா⁴த் ஸ்வப்நவ்யவஹாரவத் தது³பபத்தே: ।
ஶாஸ்த்ரம் ச ‘யத்ர ஹி த்³வைதமிவ ப⁴வதி ததி³தர இதரம் பஶ்யதி’ (ப்³ரு. உ. 2 । 4 । 14) இத்யாதி³நா அப்ரபு³த்³த⁴விஷயே ப்ரத்யக்ஷாதி³வ்யவஹாரமுக்த்வா,
புந: ப்ரபு³த்³த⁴விஷயே —
‘யத்ர த்வஸ்ய ஸர்வமாத்மைவாபூ⁴த்தத்கேந கம் பஶ்யேத்’ (ப்³ரு. உ. 2 । 4 । 14) இத்யாதி³நா தத³பா⁴வம் த³ர்ஶயதி ।
ததே³வம் பரப்³ரஹ்மவிதோ³ க³ந்தவ்யாதி³விஜ்ஞாநஸ்ய வாதி⁴தத்வாத் ந கத²ஞ்சந க³திருபபாத³யிதும் ஶக்யா ।
கிம்விஷயா: புநர்க³திஶ்ருதய இதி,
உச்யதே —
ஸகு³ணவித்³யாவிஷயா ப⁴விஷ்யந்தி ।
ததா² ஹி —
க்வசித்பஞ்சாக்³நிவித்³யாம் ப்ரக்ருத்ய க³திருச்யதே,
க்வசித்பர்யங்கவித்³யாம் ,
க்வசித்³வைஶ்வாநரவித்³யாம் ।
யத்ராபி ப்³ரஹ்ம ப்ரக்ருத்ய க³திருச்யதே —
யதா² ‘ப்ராணோ ப்³ரஹ்ம கம் ப்³ரஹ்ம க²ம் ப்³ரஹ்ம’ (சா². உ. 4 । 10 । 4) இதி ‘அத² யதி³த³மஸ்மிந்ப்³ரஹ்மபுரே த³ஹரம் புண்ட³ரீகம் வேஶ்ம’ (சா². உ. 8 । 1 । 1) இதி ச,
தத்ராபி வாமநீத்வாதி³பி⁴: ஸத்யகாமாதி³பி⁴ஶ்ச கு³ணை: ஸகு³ணஸ்யைவ உபாஸ்யத்வாத் ஸம்ப⁴வதி க³தி: ।
ந க்வசித்பரப்³ரஹ்மவிஷயா க³தி: ஶ்ராவ்யதே ।
ததா² க³திப்ரதிஷேத⁴: ஶ்ராவித: —
‘ந தஸ்ய ப்ராணா உத்க்ராமந்தி’ (ப்³ரு. உ. 4 । 4 । 6) இதி ।
‘ப்³ரஹ்மவிதா³ப்நோதி பரம்’ (தை. உ. 2 । 1 । 1) இத்யாதி³ஷு து,
ஸத்யபி ஆப்நோதேர்க³த்யர்த²த்வே,
வர்ணிதேந ந்யாயேந தே³ஶாந்தரப்ராப்த்யஸம்ப⁴வாத் ஸ்வரூபப்ரதிபத்திரேவேயம் அவித்³யாத்⁴யாரோபிதநாமரூபப்ரவிலயாபேக்ஷயா அபி⁴தீ⁴யதே —
‘ப்³ரஹ்மைவ ஸந்ப்³ரஹ்மாப்யேதி’ (ப்³ரு. உ. 4 । 4 । 6) இத்யாதி³வத் இதி த்³ரஷ்டவ்யம் ।
அபி ச பரவிஷயா க³திர்வ்யாக்²யாயமாநா ப்ரரோசநாய வா ஸ்யாத் ,
அநுசிந்தநாய வா ?
தத்ர ப்ரரோசநம் தாவத் ப்³ரஹ்மவிதோ³ ந க³த்யுக்த்யா க்ரியதே,
ஸ்வஸம்வேத்³யேநைவ அவ்யவஹிதேந வித்³யாஸமர்பிதேந ஸ்வாஸ்த்²யேந தத்ஸித்³தே⁴: ।
ந ச நித்யஸித்³த⁴நி:ஶ்ரேயஸநிவேத³நஸ்ய அஸாத்⁴யப²லஸ்ய விஜ்ஞாநஸ்ய க³த்யநுசிந்தநே காசித³பேக்ஷா உபபத்³யதே ।
தஸ்மாத³பரப்³ரஹ்மவிஷயா க³தி: ।
தத்ர பராபரப்³ரஹ்மவிவேகாநவதா⁴ரணேந அபரஸ்மிந்ப்³ரஹ்மணி வர்தமாநா க³திஶ்ருதய: பரஸ்மிந்நத்⁴யாரோப்யந்தே ।
கிம் த்³வே ப்³ரஹ்மணீ பரமபரம் சேதி ?
பா³ட⁴ம் த்³வே —
‘ஏதத்³வை ஸத்யகாம பரம் சாபரம் ச ப்³ரஹ்ம யதோ³ம்கார:’ (ப்ர. உ. 5 । 2) இத்யாதி³த³ர்ஶநாத் ।
கிம் புந: பரம் ப்³ரஹ்ம கிமபரமிதி,
உச்யதே —
யத்ர அவித்³யாக்ருதநாமரூபாதி³விஶேஷப்ரதிஷேதே⁴ந அஸ்தூ²லாதி³ஶப்³தை³ர்ப்³ரஹ்மோபதி³ஶ்யதே,
தத்பரம் ।
ததே³வ யத்ர நாமரூபாதி³விஶேஷேண கேநசித்³விஶிஷ்டம் உபாஸநாயோபதி³ஶ்யதே —
‘மநோமய: ப்ராணஶரீரோ பா⁴ரூப:’ (சா². உ. 3 । 14 । 2) இத்யாதி³ஶப்³தை³:,
தத³பரம் ।
நநு ஏவமத்³விதீயஶ்ருதிருபருத்⁴யேத —
ந,
அவித்³யாக்ருதநாமரூபோபாதி⁴கதயா பரிஹ்ருதத்வாத் ।
தஸ்ய ச அபரப்³ரஹ்மோபாஸநஸ்ய தத்ஸந்நிதௌ⁴ ஶ்ரூயமாணம் ‘ஸ யதி³ பித்ருலோககாமோ ப⁴வதி’ (சா². உ. 8 । 2 । 1) இத்யாதி³ ஜக³தை³ஶ்வர்யலக்ஷணம் ஸம்ஸாரகோ³சரமேவ ப²லம் ப⁴வதி,
அநிவர்திதத்வாத³வித்³யாயா: ।
தஸ்ய ச தே³ஶவிஶேஷாவப³த்³த⁴த்வாத் தத்ப்ராப்த்யர்த²ம் க³மநமவிருத்³த⁴ம் ।
ஸர்வக³தத்வே(அ)பி ச ஆத்மந:,
ஆகாஶஸ்யேவ க⁴டாதி³க³மநே,
பு³த்³த்⁴யாத்³யுபாதி⁴க³மநே க³மநப்ரஸித்³தி⁴: இத்யவாதி³ஷ்ம ‘தத்³கு³ணஸாரத்வாத்’ (ப்³ர. ஸூ. 2 । 3 । 29) இத்யத்ர ।
தஸ்மாத் ‘கார்யம் பா³த³ரி:’ (ப்³ர. ஸூ. 4 । 3 । 7) இத்யேஷ ஏவ ஸ்தி²த: பக்ஷ: ।
‘பரம் ஜைமிநி:’ (ப்³ர. ஸூ. 4 । 3 । 12) இதி து பக்ஷாந்தரப்ரதிபா⁴நமாத்ரப்ரத³ர்ஶநம் ப்ரஜ்ஞாவிகாஸநாயேதி த்³ரஷ்டவ்யம் ॥ 14 ॥
அப்ரதீகாலம்ப³நாந்நயதீதி பா³த³ராயண உப⁴யதா²(அ)தோ³ஷாத்தத்க்ரதுஶ்ச ॥ 15 ॥
ஸ்தி²தமேதத் —
கார்யவிஷயா க³தி:,
ந பரவிஷயேதி ।
இத³மிதா³நீம் ஸந்தி³ஹ்யதே —
கிம் ஸர்வாந்விகாராலம்ப³நாந் அவிஶேஷேணைவ அமாநவ: புருஷ: ப்ராபயதி ப்³ரஹ்மலோகம் ,
உத காம்ஶ்சிதே³வேதி ।
கிம் தாவத்ப்ராப்தம் ?
ஸர்வேஷாமேவ ஏஷாம் விது³ஷாம் அந்யத்ர பரஸ்மாத்³ப்³ரஹ்மண: க³தி: ஸ்யாத் ।
ததா² ஹி ‘அநியம: ஸர்வாஸாம்’ (ப்³ர. ஸூ. 3 । 3 । 31) இத்யத்ர அவிஶேஷேணைவ ஏஷா வித்³யாந்தரேஷ்வவதாரிதேதி ।
ஏவம் ப்ராப்தே,
ப்ரத்யாஹ —
அப்ரதீகாலம்ப³நாநிதி ।
ப்ரதீகாலம்ப³நாந்வர்ஜயித்வா ஸர்வாநந்யாந்விகாராலம்ப³நாந் நயதி ப்³ரஹ்மலோகம் —
இதி பா³த³ராயண ஆசார்யோ மந்யதே ।
ந ஹி ஏவம் உப⁴யதா²பா⁴வாப்⁴யுபக³மே கஶ்சித்³தோ³ஷோ(அ)ஸ்தி,
அநியமந்யாயஸ்ய ப்ரதீகவ்யதிரிக்தேஷ்வப்யுபாஸநேஷூபபத்தே: ।
தத்க்ரதுஶ்ச அஸ்ய உப⁴யதா²பா⁴வஸ்ய ஸமர்த²கோ ஹேதுர்த்³ரஷ்டவ்ய: ।
யோ ஹி ப்³ரஹ்மக்ரது:,
ஸ ப்³ராஹ்மமைஶ்வர்யமாஸீதே³த் —
இதி ஶ்லிஷ்யதே, ‘
தம் யதா² யதோ²பாஸதே ததே³வ ப⁴வதி’
இதி ஶ்ருதே:,
ந து ப்ரதீகேஷு ப்³ரஹ்மக்ரதுத்வமஸ்தி,
ப்ரதீகப்ரதா⁴நத்வாது³பாஸநஸ்ய ।
நநு,
அப்³ரஹ்மக்ரதுரபி ப்³ரஹ்ம க³ச்ச²தீதி ஶ்ரூயதே;
யதா² பஞ்சாக்³நிவித்³யாயாம் —
‘ஸ ஏநாந்ப்³ரஹ்ம க³மயதி’ (சா². உ. 4 । 15 । 5) இதி ;
ப⁴வது யத்ர ஏவம் ஆஹத்யவாத³ உபலப்⁴யதே ।
தத³பா⁴வே து ஔத்ஸர்கி³கேண தத்க்ரதுந்யாயேந ப்³ரஹ்மக்ரதூநாமேவ தத்ப்ராப்தி:,
ந இதரேஷாம் —
இதி க³ம்யதே ॥ 15 ॥
விஶேஷம் ச த³ர்ஶயதி ॥ 16 ॥
இதி ஶ்ரீமத்பரமஹம்ஸபரிவ்ராஜகாசார்யஸ்ய ஶ்ரீகோ³விந்த³ப⁴க³வத்பூஜ்யபாத³ஶிஷ்யஸ்ய
ஶ்ரீமச்ச²ங்கரப⁴க³வத: க்ருதௌ ஶாரீரகமீமாம்ஸாஸூத்ரபா⁴ஷ்யே
சதுர்தா²த்⁴யாயஸ்ய த்ருதீய: பாத³: ॥
‘ஏவமேவைஷ ஸம்ப்ரஸாதோ³(அ)ஸ்மாச்ச²ரீராத்ஸமுத்தா²ய பரம் ஜ்யோதிருபஸம்பத்³ய ஸ்வேந ரூபேணாபி⁴நிஷ்பத்³யதே’ இதி ஶ்ரூயதே । தத்ர ஸம்ஶய: — கிம் தே³வலோகாத்³யுபபோ⁴க³ஸ்தா²நேஷ்விவ ஆக³ந்துகேந கேநசித்³விஶேஷேண அபி⁴நிஷ்பத்³யதே, ஆஹோஸ்வித் ஆத்மமாத்ரேணேதி । கிம் தாவத்ப்ராப்தம் ? ஸ்தா²நாந்தரேஷ்விவ ஆக³ந்துகேந கேநசித்³ரூபேண அபி⁴நிஷ்பத்தி: ஸ்யாத் , மோக்ஷஸ்யாபி ப²லத்வப்ரஸித்³தே⁴:, அபி⁴நிஷ்பத்³யத இதி ச உத்பத்திபர்யாயத்வாத் । ஸ்வரூபமாத்ரேண சேத³பி⁴நிஷ்பத்தி:, பூர்வாஸ்வப்யவஸ்தா²ஸு ஸ்வரூபாநபாயாத் விபா⁴வ்யேத । தஸ்மாத் விஶேஷேண கேநசித³பி⁴நிஷ்பத்³யத இதி । ஏவம் ப்ராப்தே, ப்³ரூம: —
ஸம்பத்³யாவிர்பா⁴வ: ஸ்வேநஶப்³தா³த் ॥ 1 ॥
கேவலேநைவ ஆத்மநா ஆவிர்ப⁴வதி, ந த⁴ர்மாந்தரேணேதி । குத: ? ‘ஸ்வேந ரூபேணாபி⁴நிஷ்பத்³யதே’ இதி ஸ்வஶப்³தா³த் । அந்யதா² ஹி ஸ்வஶப்³தே³ந விஶேஷணமநவக்லுப்தம் ஸ்யாத் । நநு, ஆத்மீயாபி⁴ப்ராய: ஸ்வஶப்³தோ³ ப⁴விஷ்யதி — ந, தஸ்யாவசநீயத்வாத் । யேநைவ ஹி கேநசித்³ரூபேணாபி⁴நிஷ்பத்³யதே, தஸ்யைவ ஆத்மீயத்வோபபத்தே:, ஸ்வேநேதி விஶேஷணமநர்த²கம் ஸ்யாத் । ஆத்மவசநதாயாம் து அர்த²வத் — கேவலேநைவ ஆத்மரூபேணாபி⁴நிஷ்பத்³யதே, ந ஆக³ந்துகேநாபரரூபேணாபீதி ॥ 1 ॥
க: புநர்விஶேஷ: பூர்வாஸ்வவஸ்தா²ஸு , இஹ ச ஸ்வரூபாநபாயஸாம்யே ஸதீத்யத ஆஹ —
முக்த: ப்ரதிஜ்ஞாநாத் ॥ 2 ॥
அவிபா⁴கே³ந த்³ருஷ்டத்வாத் ॥ 4 ॥
ப்³ராஹ்மேண ஜைமிநிருபந்யாஸாதி³ப்⁴ய: ॥ 5 ॥
சிதிதந்மாத்ரேண ததா³த்மகத்வாதி³த்யௌடு³லோமி: ॥ 6 ॥
யத்³யபி அபஹதபாப்மத்வாத³யோ பே⁴தே³நைவ த⁴ர்மா நிர்தி³ஶ்யந்தே,
ததா²பி ஶப்³த³;விகல்பஜா ஏவ ஏதே ।
பாப்மாதி³நிவ்ருத்திமாத்ரம் ஹி தத்ர க³ம்யதே ।
சைதந்யமேவ து அஸ்ய ஆத்மந: ஸ்வரூபமிதி தந்மாத்ரேண ஸ்வரூபேண அபி⁴நிஷ்பத்திர்யுக்தா ததா² ச ஶ்ருதி: ‘ஏவம் வா அரே(அ)யமாத்மாநந்தரோ(அ)பா³ஹ்ய: க்ருத்ஸ்ந: ப்ரஜ்ஞாநக⁴ந ஏவ’ (ப்³ரு. உ. 4 । 5 । 13) இத்யேவம்ஜாதீயகா அநுக்³ருஹீதா ப⁴விஷ்யதி ।
ஸத்யகாமத்வாத³யஸ்து யத்³யபி வஸ்துஸ்வரூபேணைவ த⁴ர்மா உச்யந்தே —
ஸத்யா: காமா அஸ்யேதி,
ததா²பி உபாதி⁴ஸம்ப³ந்தா⁴தீ⁴நத்வாத்தேஷாம் ந சைதந்யவத் ஸ்வரூபத்வஸம்ப⁴வ:,
அநேகாகாரத்வப்ரதிஷேதா⁴த் ।
ப்ரதிஷித்³த⁴ம் ஹி ப்³ரஹ்மணோ(அ)நேகாகாரத்வம் ‘ந ஸ்தா²நதோ(அ)பி பரஸ்யோப⁴யலிங்க³ம்’ (ப்³ர. ஸூ. 3 । 2 । 11) இத்யத்ர ।
அத ஏவ ச ஜக்ஷணாதி³ஸங்கீர்தநமபி து³:கா²பா⁴வமாத்ராபி⁴ப்ராயம் ஸ்துத்யர்த²ம் ‘
ஆத்மரதி:’
இத்யாதி³வத் ।
ந ஹி முக்²யாந்யேவ ரதிக்ரீடா³மிது²நாநி ஆத்மநி ஶக்யந்தே வர்ணயிதும் ,
த்³விதீயவிஷயத்வாத்தேஷாம் ।
தஸ்மாந்நிரஸ்தாஶேஷப்ரபஞ்சேந ப்ரஸந்நேந அவ்யபதே³ஶ்யேந போ³தா⁴த்மநா அபி⁴நிஷ்பத்³யத இத்யௌடு³லோமிராசார்யோ மந்யதே ॥ 6 ॥
ஏவமப்யுபந்யாஸாத்பூர்வபா⁴வாத³விரோத⁴ம் பா³த³ராயண: ॥ 7 ॥
ஏவமபி பாரமார்தி²கசைதந்யமாத்ரஸ்வரூபாப்⁴யுபக³மே(அ)பி வ்யவஹாராபேக்ஷயா பூர்வஸ்யாபி உபந்யாஸாதி³ப்⁴யோ(அ)வக³தஸ்ய ப்³ராஹ்மஸ்ய ஐஶ்வர்யரூபஸ்ய அப்ரத்யாக்²யாநாத³விரோத⁴ம் பா³த³ராயண ஆசார்யோ மந்யதே ॥ 7 ॥
ஸங்கல்பாதே³வ து தச்ச்²ருதே: ॥ 8 ॥
ஹார்த³வித்³யாயாம் ஶ்ரூயதே —
‘ஸ யதி³ பித்ருலோககாமோ ப⁴வதி ஸங்கல்பாதே³வாஸ்ய பிதர: ஸமுத்திஷ்ட²ந்தி’ (சா². உ. 8 । 2 । 1) இத்யாதி³ ।
தத்ர ஸம்ஶய: —
கிம் ஸங்கல்ப ஏவ கேவல: பித்ராதி³ஸமுத்தா²நே ஹேது:,
உத நிமித்தாந்தரஸஹித இதி ।
தத்ர ஸத்யபி ‘
ஸங்கல்பாதே³வ’
இதி ஶ்ரவணே லோகவத் நிமித்தாந்தராபேக்ஷா யுக்தா ।
யதா² லோகே அஸ்மதா³தீ³நாம் ஸங்கல்பாத் க³மநாதி³ப்⁴யஶ்ச ஹேதுப்⁴ய: பித்ராதி³ஸம்பத்திர்ப⁴வதி ஏவம் முக்தஸ்யாபி ஸ்யாத் ।
ஏவம் த்³ருஷ்டவிபரீதம் ந கல்பிதம் ப⁴விஷ்யதி । ‘
ஸங்கல்பாதே³வ’
இதி து ராஜ்ஞ இவ ஸங்கல்பிதார்த²ஸித்³தி⁴கரீம் ஸாத⁴நாந்தரஸாமக்³ரீம் ஸுலபா⁴மபேக்ஷ்ய உச்யதே ।
ந ச ஸங்கல்பமாத்ரஸமுத்தா²நா: பித்ராத³ய: மநோரத²விஜ்ரும்பி⁴தவத் சஞ்சலத்வாத் புஷ்கலம் போ⁴க³ம் ஸமர்பயிதும் பர்யாப்தா: ஸ்யுரிதி ।
ஏவம் ப்ராப்தே,
ப்³ரூம: —
ஸங்கல்பாதே³வ து கேவலாத் பித்ராதி³ஸமுத்தா²நமிதி ।
குத: ?
தச்ச்²ருதே: ।
‘ஸங்கல்பாதே³வாஸ்ய பிதர: ஸமுத்திஷ்ட²ந்தி’ (சா². உ. 8 । 2 । 1) இத்யாதி³கா ஹி ஶ்ருதிர்நிமித்தாந்தராபேக்ஷாயாம் பீட்³யேத ।
நிமித்தாந்தரமபி து யதி³ ஸங்கல்பாநுவிதா⁴ய்யேவ ஸ்யாத் ,
ப⁴வது;
ந து ப்ரயத்நாந்தரஸம்பாத்³யம் நிமித்தாந்தரமிதீஷ்யதே,
ப்ராக்தத்ஸம்பத்தே: வந்த்⁴யஸங்கல்பத்வப்ரஸங்கா³த் ।
ந ச ஶ்ருத்யவக³ம்யே(அ)ர்தே² லோகவதி³தி ஸாமாந்யதோ த்³ருஷ்டம் க்ரமதே ।
ஸங்கல்பப³லாதே³வ ச ஏஷாம் யாவத்ப்ரயோஜநம் ஸ்தை²ர்யோபபத்தி:,
ப்ராக்ருதஸங்கல்பவிலக்ஷணத்வாந்முக்தஸங்கல்பஸ்ய ॥ 8 ॥
அத ஏவ சாநந்யாதி⁴பதி: ॥ 9 ॥
அபா⁴வம் பா³த³ரிராஹ ஹ்யேவம் ॥ 10 ॥
பா⁴வம் ஜைமிநிர்விகல்பாமநநாத் ॥ 11 ॥
ஜைமிநிஸ்த்வாசார்ய: மநோவத் ஶரீரஸ்யாபி ஸேந்த்³ரியஸ்ய பா⁴வம் முக்தம் ப்ரதி மந்யதே;
யத: ‘ஸ ஏகதா⁴ ப⁴வதி த்ரிதா⁴ ப⁴வதி’ (சா². உ. 7 । 26 । 2) இத்யாதி³நா அநேகதா⁴பா⁴வவிகல்பமாமநந்தி ।
ந ஹி அநேகவித⁴தா விநா ஶரீரபே⁴தே³ந ஆஞ்ஜஸீ ஸ்யாத் ।
யத்³யபி நிர்கு³ணாயாம் பூ⁴மவித்³யாயாம் அயமநேகதா⁴பா⁴வவிகல்ப: பட்²யதே,
ததா²பி வித்³யமாநமேவேத³ம் ஸகு³ணாவஸ்தா²யாம் ஐஶ்வர்யம் பூ⁴மவித்³யாஸ்துதயே ஸங்கீர்த்யத இத்யத: ஸகு³ணவித்³யாப²லபா⁴வேந உபதிஷ்ட²த இத்யுச்யதே ॥ 11 ॥
த்³வாத³ஶாஹவது³ப⁴யவித⁴ம் பா³த³ராயணோ(அ)த: ॥ 12 ॥
பா³த³ராயண: புநராசார்ய: அத ஏவ உப⁴யலிங்க³ஶ்ருதித³ர்ஶநாத் உப⁴யவித⁴த்வம் ஸாது⁴ மந்யதே — யதா³ ஸஶரீரதாம் ஸங்கல்பயதி ததா³ ஸஶரீரோ ப⁴வதி, யதா³ து அஶரீரதாம் ததா³ அஶரீர இதி; ஸத்யஸங்கல்பத்வாத் , ஸங்கல்பவைசித்ர்யாச்ச । த்³வாத³ஶாஹவத் — யதா² த்³வாத³ஶாஹ: ஸத்ரம் அஹீநஶ்ச ப⁴வதி, உப⁴யலிங்க³ஶ்ருதித³ர்ஶநாத் — ஏவமித³மபீதி ॥ 12 ॥
தந்வபா⁴வே ஸந்த்⁴யவது³பபத்தே: ॥ 13 ॥
யதா³ தநோ: ஸேந்த்³ரியஸ்ய ஶரீரஸ்ய அபா⁴வ: ததா³, யதா² ஸந்த்⁴யே ஸ்தா²நே ஶரீரேந்த்³ரியவிஷயேஷ்வவித்³யமாநேஷ்வபி உபலப்³தி⁴மாத்ரா ஏவ பித்ராதி³காமா ப⁴வந்தி, ஏவம் மோக்ஷே(அ)பி ஸ்யு: । ஏவம் ஹி ஏதது³பபத்³யதே ॥ 13 ॥
பா⁴வே ஜாக்³ரத்³வத் ॥ 14 ॥
பா⁴வே புந: தநோ:, யதா² ஜாக³ரிதே வித்³யமாநா ஏவ பித்ராதி³காமா ப⁴வந்தி, ஏவம் முக்தஸ்யாப்யுபபத்³யதே ॥ 14 ॥
ப்ரதீ³பவதா³வேஶஸ்ததா² ஹி த³ர்ஶயதி ॥ 15 ॥
‘பா⁴வம் ஜைமிநிர்விகல்பாமநநாத்’ (ப்³ர. ஸூ. 4 । 4 । 11) இத்யத்ர ஸஶரீரத்வம் முக்தஸ்யோக்தம் ।
தத்ர த்ரிதா⁴பா⁴வாதி³ஷு அநேகஶரீரஸர்கே³ கிம் நிராத்மகாநி ஶரீராணி தா³ருயந்த்ரவத்ஸ்ருஜ்யந்தே,
கிம் வா ஸாத்மகாந்யஸ்மதா³தி³ஶரீரவத் —
இதி ப⁴வதி வீக்ஷா ।
தத்ர ச ஆத்மமநஸோ: பே⁴தா³நுபபத்தே: ஏகேந ஶரீரேண யோகா³த் இதராணி ஶரீராணி நிராத்மகாநி —
இத்யேவம் ப்ராப்தே,
ப்ரதிபத்³யதே —
ப்ரதீ³பவதா³வேஶ இதி ।
யதா² ப்ரதீ³ப ஏக: அநேகப்ரதீ³பபா⁴வமாபத்³யதே,
விகாரஶக்தியோகா³த் ,
ஏவமேகோ(அ)பி ஸந் வித்³வாந் ஐஶ்வர்யயோகா³த³நேகபா⁴வமாபத்³ய ஸர்வாணி ஶரீராண்யாவிஶதி ।
குத: ?
ததா² ஹி த³ர்ஶயதி ஶாஸ்த்ரமேகஸ்யாநேகபா⁴வம் —
‘ஸ ஏகதா⁴ ப⁴வதி த்ரிதா⁴ ப⁴வதி பஞ்சதா⁴ ஸப்ததா⁴ நவதா⁴’ (சா². உ. 7 । 26 । 2) இத்யாதி³ ।
நைதத்³தா³ருயந்த்ரோபமாப்⁴யுபக³மே(அ)வகல்பதே,
நாபி ஜீவாந்தராவேஶே ।
ந ச நிராத்மகாநாம் ஶரீராணாம் ப்ரவ்ருத்தி: ஸம்ப⁴வதி ।
யத்து ஆத்மமநஸோர்பே⁴தா³நுபபத்தே: அநேகஶரீரயோகா³ஸம்ப⁴வ இதி —
நைஷ தோ³ஷ:;
ஏகமநோநுவர்தீநி ஸமநஸ்காந்யேவாபராணி ஶரீராணி ஸத்யஸங்கல்பத்வாத் ஸ்ரக்ஷ்யதி ।
ஸ்ருஷ்டேஷு ச தேஷு உபாதி⁴பே⁴தா³த் ஆத்மநோ(அ)பி பே⁴தே³நாதி⁴ஷ்டா²த்ருத்வம் யோக்ஷ்யதே ।
ஏஷைவ ச யோக³ஶாஸ்த்ரேஷு யோகி³நாமநேகஶரீரயோக³ப்ரக்ரியா ॥ 15 ॥
ஸ்வாப்யயஸம்பத்த்யோரந்யதராபேக்ஷமாவிஷ்க்ருதம் ஹி ॥ 16 ॥
ஜக³த்³வ்யாபாரவர்ஜம் ப்ரகரணாத³ஸந்நிஹிதத்வாச்ச ॥ 17 ॥
யே ஸகு³ணப்³ரஹ்மோபாஸநாத் ஸஹைவ மநஸா ஈஶ்வரஸாயுஜ்யம் வ்ரஜந்தி,
கிம் தேஷாம் நிரவக்³ரஹமைஶ்வர்யம் ப⁴வதி,
ஆஹோஸ்வித்ஸாவக்³ரஹமிதி ஸம்ஶய: ।
கிம் தாவத்ப்ராப்தம் ?
நிரங்குஶமேவ ஏஷாமைஶ்வர்யம் ப⁴விதுமர்ஹதி,
‘ஆப்நோதி ஸ்வாராஜ்யம்’ (தை. உ. 1 । 6 । 2) ‘ஸர்வே(அ)ஸ்மை தே³வா ப³லிமாவஹந்தி’ (தை. உ. 1 । 5 । 3) ‘தேஷாம் ஸர்வேஷு லோகேஷு காமசாரோ ப⁴வதி’ (சா². உ. 7 । 25 । 2) இத்யாதி³ஶ்ருதிப்⁴ய இதி ।
ஏவம் ப்ராப்தே,
பட²தி —
ஜக³த்³வ்யாபாரவர்ஜமிதி ।
ஜக³து³த்பத்த்யாதி³வ்யாபாரம் வர்ஜயித்வா அந்யத் அணிமாத்³யாத்மகமைஶ்வர்யம் முக்தாநாம் ப⁴விதுமர்ஹதி,
ஜக³த்³வ்யாபாரஸ்து நித்யஸித்³த⁴ஸ்யைவ ஈஶ்வரஸ்ய ।
குத: ?
தஸ்ய தத்ர ப்ரக்ருதத்வாத்;
அஸந்நிஹிதத்வாச்சேதரேஷாம் ।
பர ஏவ ஹி ஈஶ்வரோ ஜக³த்³வ்யாபாரே(அ)தி⁴க்ருத:,
தமேவ ப்ரக்ருத்ய உத்பத்த்யாத்³யுபதே³ஶாத் ,
நித்யஶப்³த³நிப³ந்த⁴நத்வாச்ச ।
தத³ந்வேஷணவிஜிஜ்ஞாஸநபூர்வகம் து இதரேஷாமணிமாத்³யைஶ்வர்யம் ஶ்ரூயதே ।
தேநாஸந்நிஹிதாஸ்தே ஜக³த்³வ்யாபாரே ।
ஸமநஸ்கத்வாதே³வ ச ஏதேஷாமநைகமத்யே,
கஸ்யசித்ஸ்தி²த்யபி⁴ப்ராய: கஸ்யசித்ஸம்ஹாராபி⁴ப்ராய இத்யேவம் விரோதோ⁴(அ)பி கதா³சித்ஸ்யாத் ।
அத² கஸ்யசித் ஸங்கல்பமநு அந்யஸ்ய ஸங்கல்ப இத்யவிரோத⁴: ஸமர்த்²யேத,
தத: பரமேஶ்வராகூததந்த்ரத்வமேவேதரேஷாமிதி வ்யவதிஷ்ட²தே ॥ 17 ॥
ப்ரத்யக்ஷோபதே³ஶாதி³தி சேந்நாதி⁴காரிகமண்ட³லஸ்தோ²க்தே: ॥ 18 ॥
அத² யது³க்தம் —
‘ஆப்நோதி ஸ்வாராஜ்யம்’ (தை. உ. 1 । 6 । 2) இத்யாதி³ப்ரத்யக்ஷோபதே³ஶாத் நிரவக்³ரஹமைஶ்வர்யம் விது³ஷாம் ந்யாய்யமிதி,
தத்பரிஹர்தவ்யம் ।
அத்ரோச்யதே —
நாயம் தோ³ஷ:,
ஆதி⁴காரிகமண்ட³லஸ்தோ²க்தே: ।
ஆதி⁴காரிகோ ய: ஸவித்ருமண்ட³லாதி³ஷு விஶேஷாயதநேஷ்வவஸ்தி²த: பர ஈஶ்வர:,
ததா³யத்தைவ இயம் ஸ்வாராஜ்யப்ராப்திருச்யதே;
யத்காரணம் அநந்தரம் ‘ஆப்நோதி மநஸஸ்பதிம்’ (தை. உ. 1 । 6 । 2) இத்யாஹ ।
யோ ஹி ஸர்வமநஸாம் பதி: பூர்வஸித்³த⁴ ஈஶ்வர: தம் ப்ராப்நோதீத்யேதது³க்தம் ப⁴வதி ।
தத³நுஸாரேணைவ ச அநந்தரம் ‘
வாக்பதிஶ்சக்ஷுஷ்பதி: ।
ஶ்ரோத்ரபதிர்விஜ்ஞாநபதி:’
ச ப⁴வதி இத்யாஹ ।
ஏவமந்யத்ராபி யதா²ஸம்ப⁴வம் நித்யஸித்³தே⁴ஶ்வராயத்தமேவ இதரேஷாமைஶ்வர்யம் யோஜயிதவ்யம் ॥ 18 ॥
விகாராவர்தி ச ததா² ஹி ஸ்தி²திமாஹ ॥ 19 ॥
த³ர்ஶயதஶ்சைவம் ப்ரத்யக்ஷாநுமாநே ॥ 20 ॥
போ⁴க³மாத்ரஸாம்யலிங்கா³ச்ச ॥ 21 ॥
இதஶ்ச ந நிரங்குஶம் விகாராலம்ப³நாநாமைஶ்வர்யம் ,
யஸ்மாத் போ⁴க³மாத்ரமேவ ஏஷாம் அநாதி³ஸித்³தே⁴நேஶ்வரேண ஸமாநமிதி ஶ்ரூயதே — ‘
தமாஹாபோ வை க²லு மீயந்தே லோகோ(அ)ஸௌ’
இதி ‘
ஸ யதை²தாம் தே³வதாꣳ ஸர்வாணி பூ⁴தாந்யவந்த்யேவꣳ ஹைவம்வித³ꣳ ஸர்வாணி பூ⁴தாந்யவந்தி’
‘தேநோ ஏதஸ்யை தே³வதாயை ஸாயுஜ்யꣳ ஸலோகதாம் ஜயதி’ (ப்³ரு. உ. 1 । 5 । 23) இத்யாதி³பே⁴த³வ்யபதே³ஶலிங்கே³ப்⁴ய: ॥ 21 ॥
நநு ஏவம் ஸதி ஸாதிஶயத்வாத³ந்தவத்த்வம் ஐஶ்வர்யஸ்ய ஸ்யாத் । ததஶ்ச ஏஷாமாவ்ருத்தி: ப்ரஸஜ்யேத — இத்யத: உத்தரம் ப⁴க³வாந்பா³த³ராயண ஆசார்ய: பட²தி —
அநாவ்ருத்தி: ஶப்³தா³த³நாவ்ருத்தி: ஶப்³தா³த் ॥ 22 ॥
இதி ஶ்ரீமத்பரமஹம்ஸபரிவ்ராஜகாசார்யஸ்ய ஶ்ரீகோ³விந்த³ப⁴க³வத்பூஜ்யபாத³ஶிஷ்யஸ்ய
ஶ்ரீமச்ச²ங்கரப⁴க³வத: க்ருதௌ ஶாரீரகமீமாம்ஸாஸூத்ரபா⁴ஷ்யே
சதுர்தோ²(அ)த்⁴யாய: ॥
இதி ஶ்ரீமச்சா²ரீரகமீமாம்ஸாஸூத்ரபா⁴ஷ்யம் ஸம்பூர்ணம் ॥