చిత్రో హ వై గార్గ్యాయణిర్యక్షమాణ ఆరుణిం వవ్రే స హ పుత్రం
శ్వేతకేతుం ప్రజిఘాయ యాజయేతి తం హాసీనం పప్రచ్ఛ
గౌతమస్య పుత్రాస్తే సంవృతం లోకే యస్మిన్మాధాస్యస్యన్యమహో
బద్ధ్వా తస్య లోకే ధాస్యసీతి స హోవాచ నాహమేతద్వేద
హన్తాచార్యం ప్రచ్ఛానీతి స హ పితరమాసాద్య పప్రచ్ఛేతీతి
మా ప్రాక్షీత్కథం ప్రతిబ్రవాణీతి స హోవాచాహమప్యేతన్న వేద
సదస్యేవ వయం స్వాధ్యాయమధీత్య హరామహే యన్నః పరే
దదత్యేహ్యుభౌ గమిష్యావ ఇతి ॥ స హ సమిత్పాణిశ్చిత్రం
గార్గ్యాయణిం ప్రతిచక్రమ ఉపాయానీతి తం హోవాచ బ్రహ్మార్హోసి
గౌతమ యో మాముపాగా ఎహి త్వా జ్ఞపయిష్యామీతి ॥ ౧ ॥
స హోవాచ యే వైకే చాస్మాల్లోకాత్ప్రయన్తి చన్ద్రమసమేవ తే
సర్వే గచ్ఛన్తి తేషాం ప్రాణైః పూర్వపక్ష
ఆప్యాయతేఽథాపరపక్షే న ప్రజనయత్యేతద్వై స్వర్గస్య లోకస్య
ద్వారం యశ్చన్ద్రమాస్తం యత్ప్రత్యాహ తమతిసృజతే య ఎనం
ప్రత్యాహ తమిహ వృష్టిర్భూత్వా వర్షతి స ఇహ కీటో వా
పతఙ్గో వా శకునిర్వా శార్దూలో వా సింహో వా మత్స్యో వా
పరశ్వా వా పురుషో వాన్యో వైతేషు స్థానేషు ప్రత్యాజాయతే
యథాకర్మం యథావిద్యం తమాగతం పృచ్ఛతి కోఽసీతి తం
ప్రతిబ్రూయాద్విచక్షణాదృతవో రేత ఆభృతం
పఞ్చదశాత్ప్రసూతాత్పిత్ర్యావతస్తన్మా పుంసి కర్తర్యేరయధ్వం
పుంసా కర్త్రా మాతరి మాసిషిక్తః స జాయమాన ఉపజాయమానో
ద్వాదశత్రయోదశ ఉపమాసో ద్వాదశత్రయోదశేన పిత్రా
సన్తద్విదేహం ప్రతితద్విదేహం తన్మ ఋతవో మర్త్యవ ఆరభధ్వం
తేన సత్యేన తపసర్తురస్మ్యార్తవోఽస్మి కోఽసి త్వమస్మీతి
తమతిసృజతే ॥ ౨ ॥
స ఎతం దేవయానం పన్థానమాసాద్యాగ్నిలోకమాగచ్ఛతి స
వాయులోకం స వరుణలోకం స ఆదిత్యలోకం స ఇన్ద్రలోకం స
ప్రజాపతిలోకం స బ్రహ్మలోకం తస్య హ వా ఎతస్య
బ్రహ్మలోకస్యారోహృదో ముహూర్తా యేష్టిహా విరజా నదీ తిల్యో
వృక్షః సాయుజ్యం సంస్థానమపరాజితమాయతనమిన్ద్రప్రజాపతీ
ద్వారగోపౌ విభుం ప్రమితం విచక్షణాసన్ధ్యమితౌజాః ప్రయఙ్కః
ప్రియా చ మానసీ ప్రతిరూపా చ చాక్షుషీ
పుష్పాణ్యాదాయావయతౌ వై చ
జగత్యమ్బాశ్చామ్బావయవాశ్చాప్సరసోంఽబయానద్యస్తమిత్థంవిద
అ గచ్ఛతి తం బ్రహ్మాహాభిధావత మమ యశసా విరజాం
వాయం నదీం ప్రాపన్నవానయం జిగీష్యతీతి ॥ ౩ ॥
తం పఞ్చశతాన్యప్సరసాం ప్రతిధావన్తి శతం మాలాహస్తాః
శతమాఞ్జనహస్తాః శతం చూర్ణహస్తాః శతం వాసోహస్తాః
శతం కణాహస్తాస్తం బ్రహ్మాలఙ్కారేణాలఙ్కుర్వన్తి స
బ్రహ్మాలఙ్కారేణాలఙ్కృతో బ్రహ్మ విద్వాన్ బ్రహ్మైవాభిప్రైతి స
ఆగచ్ఛత్యారం హృదం తన్మనసాత్యేతి తమృత్వా సమ్ప్రతివిదో
మజ్జన్తి స ఆగచ్ఛతి ముహూర్తాన్యేష్టిహాంస్తేఽస్మాదపద్రవన్తి
స ఆగచ్ఛతి విరజాం నదీం తాం మనసైవాత్యేతి
తత్సుకృతదుష్కృతే ధూనుతే తస్య ప్రియా జ్ఞాతయః
సుకృతముపయన్త్యప్రియా దుష్కృతం తద్యథా రథేన
ధావయన్రథచక్రే పర్యవేక్షత ఎవమహోరాత్రే పర్యవేక్షత ఎవం
సుకృతదుష్కృతే సర్వాణి చ ద్వన్ద్వాని స ఎష విసుకృతో
విదుష్కృతో బ్రహ్మ విద్వాన్బ్రహ్మైవాభిప్రైతి ॥ ౪ ॥
స ఆగచ్ఛతి తిల్యం వృక్షం తం బ్రహ్మగన్ధః ప్రవిశతి స
ఆగచ్ఛతి సాయుజ్యం సంస్థానం తం బ్రహ్మ స ప్రవిశతి
ఆగచ్ఛత్యపరాజితమాయతనం తం బ్రహ్మతేజః ప్రవిశతి స
ఆగచ్ఛతీన్ద్రప్రజాపతీ ద్వారగోపౌ తావస్మాదపద్రవతః స
ఆగచ్ఛతి విభుప్రమితం తం బ్రహ్మయశః ప్రవిశతి స
ఆగచ్ఛతి విచక్షణామాసన్దీం బృహద్రథన్తరే సామనీ
పూర్వౌ పాదౌ ధ్యైత నౌధసే చాపరౌ పాదౌ వైరూపవైరాజే
శాక్వరరైవతే తిరశ్చీ సా ప్రజ్ఞా ప్రజ్ఞయా హి విపశ్యతి స
ఆగచ్ఛత్యమితౌజసం పర్యఙ్కం స ప్రాణస్తస్య భూతం చ
భవిష్యచ్చ పూర్వౌ పాదౌ శ్రీశ్చేరా చాపరౌ
బృహద్రథన్తరే అనూచ్యే భద్రయజ్ఞాయజ్ఞీయే
శీర్షణ్యమృచశ్చ సామాని చ ప్రాచీనాతానం యజూంషి
తిరశ్చీనాని సోమాంశవ ఉపస్తరణముద్గీథ ఉపశ్రీః
శ్రీరుపబర్హణం తస్మిన్బ్రహ్మాస్తే తమిత్థంవిత్పాదేనైవాగ్ర
ఆరోహతి తం బ్రహ్మాహ కోఽసీతి తం ప్రతిబ్రూయాత్ ॥ ౫ ॥
ఋతురస్మ్యార్తవోఽస్మ్యాకాశాద్యోనేః సమ్భూతో భార్యాయై రేతః
సంవత్సరస్య తేజోభూతస్య భూతస్యాత్మభూతస్య త్వమాత్మాసి
యస్త్వమసి సోహమస్మీతి తమాహ కోఽహమస్మీతి సత్యమితి బ్రూయాత్కిం
తద్యత్సత్యమితి యదన్యద్దేవేభ్యశ్చ ప్రాణేభ్యశ్చ తత్సదథ
యద్దేవాచ్చ ప్రాణాశ్చ తద్యం తదేతయా వాచాభివ్యాహ్రియతే
సత్యమిత్యేతావదిదం సర్వమిదం సర్వమసీత్యేవైనం తదాహ
తదేతచ్ఛ్లోకేనాప్యుక్తమ్ ॥ ౬ ॥
యజూదరః సామశిరా అసావృఙ్మూర్తిరవ్యయః । స బ్రహ్మేతి హి
విజ్ఞేయ ఋషిర్బ్రహ్మమయో మహానితి ॥
తమాహ కేన పౌంస్రాని నామాన్యాప్నోతీతి ప్రాణేనేతి బ్రూయాత్కేన
స్త్రీనామానీతి వాచేతి కేన నపుంసకనామానీతి మనసేతి కేన
గన్ధానితి ఘ్రాణేనేతి బ్రూయాత్కేన రూపాణీతి చక్షుషేతి కేన
శబ్దానితి శ్రోత్రేణేతి కేనాన్నరసానితి జిహ్వయేతి కేన కర్మాణీతి
హస్తాభ్యామితి కేన సుఖదుఃఖే ఇతి శరీరేణేతి కేనానన్దం రతిం
ప్రజాపతిమిత్యుపస్థేనేతి కేనేత్యా ఇతి పాదాభ్యామితి కేన ధియో
విజ్ఞాతవ్యం కామానితి ప్రజ్ఞయేతి ప్రబ్రూయాత్తమహాపో వై ఖలు
మే హ్యసావయం తే లోక ఇతి సా యా బ్రహ్మణి చితిర్యా వ్యష్టిస్తాం
చితిం జయతి తాం వ్యష్టిం వ్యశ్నుతే య ఎవం వేద య ఎవం వేద
॥ ౭ ॥
ప్రాణో బ్రహ్మేతి హ స్మాహ కౌషీతకిస్తస్య హ వా ఎతస్య ప్రాణస్య
బ్రహ్మణో మనో దూతం వాక్పరివేష్ట్రీ చక్షుర్గాత్రం శ్రోత్రం
సంశ్రావయితృ యో హ వా ఎతస్య ప్రాణస్య బ్రహ్మణో మనో దూతం
వేద దూతవాన్భవతి యో వాచం పరివేష్ట్రీం
పరివేష్ట్రీమాన్భవతి తస్మై వా ఎతస్మై ప్రాణాయ బ్రహ్మణ ఎతాః
సర్వా దేవతా అయాచమానా బలిం హరన్తి తథో ఎవాస్మై సర్వాణి
భూతాన్యయాచమానాయైవ బలిం హరన్తి య ఎవం వేద
తస్యోపనిషన్న యాచేదితి తద్యథా గ్రామం భిక్షిత్వా
లబ్ధోపవిశేన్నాహగతో దత్తమశ్నీయామితి య ఎవైనం
పురస్తాత్ప్రత్యాచక్షీరంస్త ఎవైనముపమన్త్రయన్తే దదామ త
ఇత్యేష ధర్మో యాచతో భవత్యనన్తరస్తేవైనముపమన్త్రయన్తే
దదామ త ఇతి ॥ ౧ ॥
ప్రాణో బ్రహ్మేతి హ స్మాహ పైఙ్గ్యస్తస్య వా ఎతస్య ప్రాణస్య బ్రహ్మణో వాక్ పరస్తాచ్చక్షురారున్ధతే చక్షుః పరస్తాచ్ఛ్రోత్రమారున్ధతే శ్రోత్రం పరస్తాన్మన ఆరున్ధతే మనః పరస్తాత్ ప్రాణ ఆరున్ధతే తస్మై వా ఎతస్మై ప్రాణాయ బ్రహ్మణ ఎతాః సర్వా దేవతా అయాచమానాయ బలిం హరన్త్యేవం హైవాస్మై సర్వాణి భూతాన్యయాచమానాయైవ బలిం హరన్తి య ఎవం వేద తస్యోపనిషన్న యాచేదితి తద్యథా గ్రామం భిక్షిత్వాఽలబ్ధ్వోపవిశేన్నాహమతో దత్తమశ్నీయామితి త ఎవైనముపమన్త్రయన్తే యే పురస్తాత్ ప్రత్యాచక్షీరన్నేష ధర్మోఽయాచతో భవత్యన్నదాస్త్వేవైనముపమన్త్రయన్తే దదామ త ఇతి ॥ ౨ ॥
అథాత ఎకధనావరోధనం
యదేకధనమభిధ్యాయాత్పౌర్ణమాస్యాం వామావాస్యాం వా
శుద్ధపక్షే వా పుణ్యే నక్షత్రేఽగ్నిముపసమాధాయ పరిసముహ్య
పరిస్తీర్య పర్యుక్ష పూర్వదక్షిణం జాన్వాచ్య స్రువేణ వా
చమసేన వా కంసేన వైతా ఆజ్యాహుతీర్జుహోతి
వాఙ్నామదేవతావరోధినీ సా మేఽముష్మాదిదమవరున్ద్ధాం తస్యై
స్వాహా చక్షుర్నామ దేవతావరోధినీ సా
మేఽముష్మాదిదమవరున్ద్ధాం తస్యై స్వాహా శ్రోత్రం నామ
దేవతావరోధినీ సా మేఽముష్మాదిదమవరున్ద్ధాం తస్యై స్వాహా
మనో నామ దేవతావరోధినీ సా మేఽముష్మాదిదమవరున్ద్ధాం
తస్యై స్వాహైత్యథ ధూమగన్ధం
ప్రజిఘాయాజ్యలేపేనాఙ్గాన్యనువిమృజ్య
వాచంయమోఽభిప్రవృజ్యార్థం బ్రవీత దూతం వా
ప్రహిణుయాల్లభతే హైవ ॥ ౩ ॥
అథాతో దైవస్మరో యస్య ప్రియో బుభూషేయస్యై వా ఎషాం
వైతేషమేవైతస్మిన్పర్వణ్యగ్నిముపసమాధాయైతయైవావృతైతా
జుహోమ్యసౌ స్వాహా చక్షుస్తే మయి జుహోమ్యసౌ స్వాహా ప్రజ్ఞానం తే
మయి జుహోమ్యసౌ స్వాహేత్యథ ధూమగన్ధం
ప్రజిఘాయాజ్యలేపేనాఙ్గాన్యనువిమృజ్య వాచంయమోఽభిప్రవృజ్య
సంస్పర్శం జిగమిషేదపి వాతాద్వా
సమ్భాషమాణస్తిష్ఠేత్ప్రియో హైవ భవతి స్మరన్తి హైవాస్య ॥ ౪ ॥
అథాతః సాయమన్నం ప్రాతర్దనమమ్తరమగ్నిహోత్రమిత్యాచక్షతే
యావద్వై
పురుషో భాసతే న తావత్ప్రాణితుం శక్నోతి ప్రాణం తదా వాచి
జుహోతి
యావద్వై పురుషః ప్రాణితి న తావద్భాషితుం శక్నోతి వాచం
తదా ప్రాణే జుహోత్యేతేఽనన్తేఽమృతాహుతిర్జాగ్రచ్చ స్వపంశ్చ
సన్తతమవచ్ఛిన్నం జుహోత్యథ యా అన్యా ఆహుతయోఽన్తవత్యస్తాః
కర్మమయ్యోభవన్త్యేతద్ధ వై పూర్వే విద్వాంసోఽగ్నిహోత్రం
జుహవాఞ్చక్రుః ॥ ౫ ॥
ఉక్థం బ్రహ్మేతి హ స్మాహ శుష్కభృఙ్గరస్తదృగిత్యుపాసీత
సర్వాణి హాస్మై భూతాని శ్రైష్ఠ్యాయాభ్యర్చ్యన్తే
తద్యజురిత్యుపాసీత సర్వాణి హాస్మై భూతాని శ్రైష్ఠ్యాయ
యుజ్యన్తే తత్సామేత్యుపాసీత సర్వాణి హాస్మై భూతాని
శ్రైష్ఠ్యాయ సన్నమన్తే తచ్ఛ్రీత్యుపాసీత తద్యశ
ఇత్యుపాసీత తత్తేజ ఇత్యుపాసీత తద్యథైతచ్ఛా స్త్రాణా । మ్
శ్రీమత్తమం యశస్వితమం తేజస్వితమం భవతి తథో ఎవైవం
విద్వాన్సర్వేషాం భూతానాం శ్రీమత్తమో యశస్వితమస్తేజస్వితమో
భవతి తమేతమైష్టకం కర్మమయమాత్మానమధ్వర్యుః సంస్కరోతి
తస్మిన్యజుర్భయం ప్రవయతి యజుర్మయం ఋఙ్మయం హోతా ఋఙ్మయం
సామమయముద్గాతా స ఎష సర్వస్యై త్రయీవిద్యాయా ఆత్మైష ఉత
ఎవాస్యాత్యైతదాత్మా భవతి ఎవం వేద ॥ ౬ ॥
అథాతః సర్వజితః కౌషీతకేస్రీణ్యుపాసనాని భవన్తి
యజ్ఞోపవీతం కృత్వాప ఆచమ్య త్రిరుదపాత్రం
ప్రసిచ్యోద్యన్తమాదిత్యముపతిష్ఠేత వర్గోఽసి పాప్మానం మే
వృఙ్ధీత్యేతయైవావృతా మధ్యే సన్తముద్వర్గోఽసి పాప్మానం మ
ఉద్ధృఙ్ధీత్యేతయైవావృతాస్తే యన్తం సంవర్గోఽసి పాప్మానం
మే సంవృఙ్ధీతి యదహోరాత్రాభ్యాం పాపం కరోతి
సన్తద్ధృఙ్క్తే ॥ ౭ ॥
అథ మాసి మాస్యమావాస్యాయాం పశ్చాచ్చన్ద్రమసం
దృశ్యమానముపతిష్ఠేతైవావృతా హరితతృణాభ్యామథ వాక్
ప్రత్యస్యతి యత్తే సుసీమం హృదయమధిచన్ద్రమసి శ్రితమ్ ॥
తేనామృతత్వస్యేశానం మాహం పౌత్రమఘం రుదమితి న
హాస్మాత్పూర్వాః ప్రజాః ప్రయన్తీతి న
జాతపుత్రస్యాథాజాతపుత్రస్యాహ ॥ ఆప్యాస్వ సమేతు తే సన్తే
పయాంసి సముయన్తు వాజా యమాదిత్యా
అంశుమాప్యాయయన్తీత్యేతాస్తిస్ర ఋచో జపిత్వా నాస్మాకం ప్రాణేన
ప్రజయా పశుభిరాప్యస్వేతి దైవీమావృతమావర్త
ఆదిత్యస్యావృతమన్వావర్తయతి దక్షిణం బాహుమన్వావర్తతే ॥ ౮ ॥
అథ పౌర్ణమాస్యాం పురస్తాచ్చన్ద్రమసం
దృశ్యమానముపతిష్ఠేతైతయైవావృతా సోమో రాజాసి
విచక్షణః పఞ్చముఖోఽసి ప్రజాపతిర్బ్రాహ్మణస్త ఎకం ముఖం
తేన ముఖేన రాజ్ఞోఽత్సి తేన ముఖేన మామన్నాదం కురు ॥ రాజా
త ఎకం ముఖం తేన ముఖేన విశోత్సి తేనైవ ముఖేన మామన్నాదం
కురు ॥ శ్యేనస్త ఎకం ముఖం తేన ముఖేన పక్షిణోఽత్సి తేన
ముఖేన మామన్నాదం కురు ॥ అగ్నిస్త ఎకం ముఖం తేన ముఖేనేమం
లోకమత్సి తేన ముఖేన మామన్నాదం కురు ॥ సర్వాణి భూతానీత్యేవ
పఞ్చమం ముఖం తేన ముఖేన సర్వాణి భూతాన్యత్సి తేన ముఖేన
మామన్నాదం కురు ॥ మాస్మాకం ప్రాణేన ప్రజయా
పశుభిరవక్షేష్ఠా యోఽస్మాద్వేష్టి యం చ వయం
ద్విష్మస్తస్య ప్రాణేన ప్రజయా పశుభిరవక్షీయస్వేతి
స్థితిర్దైవీమాఅవృతమావర్త ఆదిత్యస్యావృతమన్వావర్తన్త ఇతి
దక్షిణం బాహుమన్వావర్తతే ॥ ౯ ॥
అథ సంవేశ్యన్జాయాయై హృదయమభిమృశేత్ ॥ యత్తే సుసీమే
హృదయే హితమన్తః ప్రజాపతౌ ॥ మన్యేఽహం మాం తద్విద్వాంసం
మాహం పౌత్రమఘం రుదమితి న హాస్మత్పూర్వాః ప్రజాః ప్రైతి ॥ ౧౦ ॥
అథ ప్రోష్యాన్పుత్రస్య మూర్ధానమభిమృశతి ॥
అఙ్గాదఙ్గాత్సమ్భవసి హృదయాదధిజాయసే ।
ఆత్మా వై పుత్రనామాసి స జీవ శరదః శతమ్ ॥ అసావితి
నామాస్య గృహ్ణాతి । అశ్మా భవ పరశుర్భవ హిరణ్యమస్తృతం
భవ । తేజో వై పుత్రనామాసి స జీవ శరదః శతమ్ ॥ అసావితి
నామాసి గృహ్ణాతి । యేన ప్రజాపతిః ప్రజాః
పర్యగృహ్ణీతారిష్ట్యై తేన త్వా పరిగృహ్ణామ్యసావిత్యథాస్య
దక్షిణే కర్ణే జపతి ॥ అస్మే ప్రయన్ధి
మఘవన్నృజీషిన్నితీన్ద్రశ్రేష్ఠాని ద్రవిణాని ధేహీతి
మాచ్ఛేత్తా మా వ్యథిష్ఠాః శతం శరద ఆయుషో జీవ పుత్ర
। తే నామ్నా మూర్ధానమభిజిఘ్రామ్యసావితి త్రిరస్య
మూర్ధానమభిజిఘ్రేద్గవా త్వా హిఙ్కారేణాభిహిఙ్కరోమీతి
త్రిరస్య మూర్ధానమభిహిఙ్కుర్యాత్ ॥ ౧౧ ॥
అథాతో దైవః పరిమర ఎతద్వై బ్రహ్మ దీప్యతే
యదగ్నిర్జ్వలత్యథైతన్మ్రియతే
యన్న జ్వలతి తస్యాదిత్యమేవ తేజో గచ్ఛతి వాయుం ప్రాణ ఎతద్వై
బ్రహ్మ
దీప్యతే యథాదిత్యో దృశ్యతేఽథైతన్మ్రియతే యన్న దృశ్యతే తస్య
చన్ద్రమసమేవ తేజో గచ్ఛతి వాయుం ప్రాణ ఎతద్వై బ్రహ్మ దీప్యతే
యచ్చన్ద్రమా దృశ్యతేఽథైతన్మ్రియతే యన్న దృశ్యతే తస్య
విద్యుతమేవ తేజో
గచ్ఛతి వాయుం ప్రాణ ఎతద్వై బ్రహ్మ దీప్యతే
యద్విద్యుద్విద్యోతతేఽథైతన్మ్రియతే
యన్న విద్యోతతే తస్య వాయుమేవ తేజో గచ్ఛతి వాయుం ప్రాణస్తా
వా ఎతాః
సర్వా దేవతా వాయుమేవ ప్రవిశ్య వాయౌ సృప్తా న మూర్చ్ఛన్తే
తస్మాదేవ
పునరుదీరత ఇత్యధిదైవతమథాధ్యాత్మమ్ ॥ ౧౨ ॥
ఎతద్వై బ్రహ్మ దీప్యతే యద్వాచా వదత్యథైతన్మ్రియతే యన్న వలతి
తస్య చక్షురేవ తేజో గచ్ఛతి ప్రాణం ప్రాణ ఎతద్వై బ్రహ్మ
దీప్యతే
యచ్చక్షుషా పశ్యత్యథైతన్మ్రియతే యన్న పశ్యతి తస్య
శ్రోత్రమేవ
తేజో గచ్ఛతి ప్రాణం ప్రాణ ఎతద్వై బ్రహ్మ దీప్యతే యచ్ఛోత్రేణ
శృణోత్యథైతన్మ్రియతే యన్న శృణోతి తస్య మన ఎవ తేజో
గచ్ఛతి
ప్రాణం ప్రాణ ఎతద్వై బ్రహ్మ దీప్యతే యన్మనసా
ధ్యాయత్యథైతన్మ్రియతే
యన్న ధ్యాయతి తస్య ప్రాణమేవ తేజో గచ్ఛతి ప్రాణం ప్రాణస్తా
వా
ఎతాః సర్వా దేవతాః ప్రాణమేవ ప్రవిశ్య ప్రాణే సృప్తా న
మూర్ఛన్తే
తస్మాద్ధైవ పునరుదీరతే తద్యదిహ వా ఎవంవిద్వాంస ఉభౌ
పర్వతావభిప్రవర్తేయాతాం తుస్తూర్షమాణో దక్షిణశ్చోత్తరశ్చ
న హైవైనం స్తృణ్వీయాతామథ య ఎనం ద్విషన్తి యాంశ్చ
స్వయం
ద్వేష్టి త ఎవం సర్వే పరితో మ్రియన్తే ॥ ౧౩ ॥
అథాతో నిఃశ్రేయసాదానం ఎతా హ వై దేవతా అహం శ్రేయసే
వివదమానా అస్మాచ్ఛరీరాదుచ్చక్రముస్తద్దారుభూతం
శిష్యేథైతద్వాక్ప్రవివేశ తద్వాచా వదచ్ఛిష్య
ఎవాథైతచ్చక్షుః ప్రవివేశ తద్వాచా వదచ్చక్షుషా
పశ్యచ్ఛిష్య ఎవాథైతచ్ఛ్రోత్రం ప్రవివేశ తద్వాచా
వదచ్చక్షుషా పశ్యచ్ఛ్రోత్రేణ శృణ్వన్మనసా
ధ్యాయచ్ఛిష్య ఎవాథైతత్ప్రాణః ప్రవివేశ తత్తత ఎవ
సముత్తస్థౌ తద్దేవాః ప్రాణే నిఃశ్రేయసం విచిన్త్య ప్రాణమేవ
ప్రజ్ఞాత్మానమభిసంస్తూయ సహైతైః
సర్వైరస్మాల్లోకాదుచ్చక్రముస్తే
వాయుప్రతిష్ఠాకాశాత్మానః స్వర్యయుస్తహో
ఎవైవంవిద్వాన్సర్వేషాం
భూతానాం ప్రాణమేవ ప్రజ్ఞాత్మానమభిసంస్తూయ సహైతైః
సర్వైరస్మాచ్ఛరీరాదుత్క్రామతి స వాయుప్రతిష్ఠాకాశాత్మా
న స్వరేతి తద్భవతి యత్రైతద్దేవాస్తత్ప్రాప్య తదమృతో భవతి
యదమృతా దేవాః ॥ ౧౪ ॥
అథాతః పితాపుత్రీయం సమ్ప్రదానమితి చాచక్షతే పితా పుత్రం
ప్రష్యాహ్వయతి నవైస్తృణైరగారం
సంస్తీర్యాగ్నిముపసమాధాయోదకుమ్భం సపాత్రముపనిధాయాహతేన
వాససా సమ్ప్రచ్ఛన్నః శ్యేత ఎత్య పుత్ర ఉపరిష్టదభినిపద్యత
ఇన్ద్రియైరస్యేన్ద్రియాణి సంస్పృశ్యాపి వాస్యాభిముఖత
ఎవాసీతాథాస్మై సమ్ప్రయచ్ఛతి వాచం మే త్వయి దధానీతి పితా
వాచం తే మయి దధ ఇతి పుత్రః ప్రాణం మే త్వయి దధానీతి పితా
ప్రాణం తే మయి దధ ఇతి పుత్రశ్చక్షుర్మే త్వయి దధానీతి పితా
చక్షుస్తే మయి దధ ఇతి పుత్రః శ్రోత్రం మే త్వయి దధానీతి పితా
శ్రోత్రం తే మయి దధ ఇతి పుత్రో మనో మే త్వయి దధానీతి పితా
మనస్తే మయి దధ ఇతి పుత్రోఽన్నరసాన్మే త్వయి దధానీతి
పితాన్నరసాంస్తే మయి దధ ఇతి పుత్రః కర్మాణి మే త్వయి
దధానీతి పితా కర్మాణి తే మయి దధ ఇతి పుత్రః సుఖదుఃఖే మే
త్వయి దధానీతి పితా సుఖదుఃఖే తే మయి దధ ఇతి పుత్ర ఆనన్దం
రతిం ప్రజాఇం మే త్వయి దధానీతి పితా ఆనన్దం రతిం ప్రజాతిం
తే
మయి దధ ఇతి పుత్ర ఇత్యాం మే త్వయి దధానీతి పితా ఇత్యాం తే మయి
దధ ఇతి పుత్రో ధియో విజ్ఞాతవ్యం కామాన్మే త్వయి దధానీతి
పిఉతా
ధియో విజ్ఞాతవ్యం కామాంస్తే మయి దధ ఇతి పుత్రోఽథ
దక్షిణావృదుపనిష్క్రామతి తం పితానుమన్త్రయతే యశో
బ్రహ్మవర్చసమన్నాద్యం కీర్తిస్త్వా జుషతామిత్యథేతరః
సవ్యమంసమన్వవేక్షతే పాణి నాన్తర్ధాయ వసనాన్తేన వా
ప్రచ్ఛద్య స్వర్గాల్లోకాన్కామానవాప్నుహీతి స యద్యగదః
స్యాత్పుత్రస్యైశ్వర్యే పితా వసేత్పరివా వ్రజేద్యయుర్వై
ప్రేయాద్యదేవైనం
సమాపయతి తథా సమాపయితవ్యో భవతి తథా సమాపయితవ్యో
భవతి ॥ ౧౫ ॥
ప్రతర్దనో హ వై దైవోదాసిరిన్ద్రస్య ప్రియం ధామోపజగామ యుద్ధేన
పౌరుషేణ చ తం హేన్ద్ర ఉవాచ ప్రతర్దన వరం తే దదానీతి స
హోవాచ ప్రతర్దనస్త్వమేవ వృణీశ్వ యం త్వం మనుష్యాయ
హితతమం
మన్యస ఇతి తం హేన్ద్ర ఉవాచ న వై వరం పరస్మై వృణీతే
త్వమేవ
వృణీశ్వేత్యవరో వైతర్హి కిల మ ఇతి హోవాచ ప్రతర్దనోఽథో
ఖల్విన్ద్రః
సత్యాదేవ నేయాయ సత్యం హీన్ద్రః స హోవాచ మామేవ
విజానీహ్యేతదేవాహం
మనుష్యాయ హితతమం మన్యే యన్మాం విజానీయాం త్రిశీర్షాణం
త్వాష్ట్రమహనమవాఙ్ముఖాన్యతీన్సాలావృకేభ్యః ప్రాయచ్ఛం
బహ్వీః
సన్ధా అతిక్రమ్య దివి ప్రహ్లాదీనతృణమహమన్తరిక్షే
పౌలోమాన్పృథివ్యాం కాలకాశ్యాంస్తస్య మే తత్ర న లోమ చ
నామీయతే
స యో మాం విజానీయాన్నాస్య కేన చ కర్మణా లోకో మీయతే న
మాతృవధేన
న పితృవధేన న స్తేయేన న భ్రూణహత్యయా నాస్య పాపం చ న
చకృషో ముఖాన్నీలం వేత్తీతి ॥ ౧ ॥
స హోవాచ ప్రాణోఽస్మి ప్రజ్ఞాత్మా తం
మామాయురమృతమిత్యుపాస్వాయుః
ప్రాణః ప్రాణో వా ఆయుః ప్రాణ ఉవాచామృతం
యావద్ధ్యస్మిన్ఛరీరే
ప్రాణో వసతి తావదాయుః ప్రాణేన
హ్యేవాముష్మింల్లోకేఽమృతత్వమాప్నోతి
ప్రజ్ఞయా సత్యసఙ్కల్పం స యో మ ఆయురమృతమిత్యుపాస్తే
సర్వమాయురస్మింల్లోక ఎవాప్నోత్యమృతత్వమక్షితిం స్వర్గే లోకే
తద్ధైక
ఆహురేకభూయం వై ప్రాణా గచ్ఛన్తీతి న హి కశ్చన
శక్నుయాత్సకృద్వాచా నామ ప్రజ్ఞాపయితుం చక్షుషా రూపం
శ్రోత్రేణ శబ్దం మనసా ధ్యానమిత్యేకభూయం వై ప్రాణా భూత్వా
ఎకైకం సర్వాణ్యేవైతాని ప్రజ్ఞాపయన్తి వాచం వదతీం సర్వే
ప్రాణా
అనువదన్తి చక్షుః పశ్యత్సర్వే ప్రాణా అనుపశ్యన్తి శ్రోత్రం
శృణ్వత్సర్వే ప్రాణా అనుశృణ్వన్తి మనో ధ్యాయత్సర్వే ప్రాణా
అనుధ్యాయన్తి ప్రాణం ప్రాణన్తం సర్వే ప్రాణా
అనుప్రాణన్తీత్యేవముహైవైతదితి హేన్ద్ర ఉవాచాస్తీత్యేవ ప్రాణానాం
నిఃశ్రేయసాదానమితి ॥ ౨ ॥
జీవతి వాగపేతో మూకాన్విపశ్యామో జీవతి
చక్షురపేతోఽన్ధాన్విపశ్యామో
జీవతి శ్రోత్రాపేతో బధిరాన్విపశ్యామో జీవతో బాహుచ్ఛిన్నో
జీవత్యూరుచ్ఛిన్న ఇత్యేవం హి పశ్యామ ఇత్యథ ఖలు ప్రాణ ఎవ
ప్రజ్ఞాత్మేదం శరీరం పరిగృహ్యోత్యాపయతి
తస్మాదేతమేవోక్థముపాసీత
యో వై ప్రాణః సా ప్రజ్ఞా యా వా ప్రజ్ఞా స ప్రాణః సహ
హ్యేతావస్మిఞ్ఛరీరే వసతః సహోత్క్రామతస్తస్యైషైవ
దృష్టిరేతద్విజ్ఞానం యత్రైతత్పురుషః సుప్తః స్వప్నం న
కఞ్చన
పశ్యత్యథాస్మిన్ప్రాణ ఎవైకధా భవతి తదైనం
వాక్సర్వైర్నామభిః
సహాప్యేతి చక్షుః సర్వై రూపైః సహాప్యేతి శ్రోత్రం సర్వైః
శబ్దైః
సహాప్యేతి మనః సర్వైర్ధ్యాతైః సహాప్యేతి స యదా ప్రతిబుధ్యతే
యథాగ్నేర్జ్వలతో విస్ఫులిఙ్గా
విప్రతిష్ఠేరన్నేవమేవైతస్మాదాత్మనః
ప్రాణా యథాయతనం విప్రతిష్ఠన్తే ప్రాణేభ్యో దేవా దేవేభ్యో
లోకాస్తస్యైషైవ సిద్ధిరేతద్విజ్ఞానం యత్రైతత్పురుష ఆర్తో
మరిష్యన్నాబల్య న్యేత్య మోహం నైతి తదాహురుదక్రమీచ్చిత్తం న
శృణోతి న పశ్యతి వాచా వదత్యథాస్మిన్ప్రాణ ఎవైకధా భవతి
తదైనం వావ సర్వైర్నామభిః సహాప్యేతి చక్షుః సర్వై రూపైః
సహాప్యేతి శ్రోత్రం సర్వైః శబ్దైః సహాప్యేతి మనః
సర్వైర్ధ్యాతైః
సహాప్యేతి స యదా ప్రతిబుధ్యతే యథాగ్నేర్జ్వలతో విస్ఫులిఙ్గా
విప్రతిష్ఠేరన్నేవమేవైతస్మాదాత్మనః ప్రాణా యథాయతనం
విప్రతిష్ఠన్తే ప్రాణేభ్యో దేవా దేవేభ్యో లోకాః ॥ ౩ ॥
స యదాస్మాచ్ఛరీరాదుత్క్రామతి వాగస్మాత్సర్వాణి
నామాన్యభివిసృజతే వాచా సర్వాణి నామాన్యాప్నోతి
ప్రాణోఽస్మాత్సర్వాన్గన్ధానభివిసృజతే ప్రాణేన
సర్వాన్గన్ధానాప్నోతి చక్షురస్మాత్సర్వాణి రూపాణ్యభివిసృజతే
చక్షుషా సర్వాణి రూపాణ్యాప్నోతి
శ్రోత్రమస్మాత్సర్వాఞ్ఛబ్దానభివిసృజతే శ్రోత్రేణ
సర్వాఞ్ఛబ్దానాప్నోతి మనోఽస్మాత్సర్వాణి ధ్యాతాన్యభివిసృజతే
మనసా సర్వాణి ధ్యాతాన్యాప్నోతి సైషా ప్రాణే సర్వాప్తిర్యో వై
ప్రాణః సా ప్రజ్ఞా యా వా ప్రజ్ఞా స ప్రాణః స హ
హ్యేతావస్మిఞ్ఛరీరే వసతః సహత్క్రామతోఽథ ఖలు యథా
ప్రజ్ఞాయాం సర్వాణి భూతాన్యేకీ భవన్తి తద్వ్యాఖ్యాస్యామః ॥ ౪ ॥
వాగేవాస్మా ఎకమఙ్గముదూఢం తస్యై నామ పరస్తాత్ప్రతివిహితా
భూతమాత్రా ఘ్రాణమేవాస్యా ఎకమఙ్గముదూఢం తస్య గన్ధః
పరస్తాత్ప్రతివిహితా భూతమాత్రా చక్షురేవాస్యా
ఎకమఙ్గముదూఢం
తస్య రూపం పరస్తాత్ప్రతివిహితా భూతమాత్రా శ్రోత్రమేవాస్యా
ఎకమఙ్గముదూఢం తస్య శబ్దః పరస్తాత్ప్రతివిహితా భూతమాత్రా
జిహ్వైవాస్యా ఎకమఙ్గముదూఢం తస్యాన్నరసః పరస్తాత్ప్రతివిహితా
భూతమాత్రా హస్తావేవాస్యా ఎకమఙ్గముదూఢం తయోః కర్మ
పరస్తాత్ప్రతివిహితా భూతమాత్రా శరీరమేవాస్యా
ఎకమఙ్గముదూఢం
తస్య సుఖదుఃఖే పరస్తాత్ప్రతివిహితా భూతమాత్రా ఉపస్థ ఎవాస్యా
ఎకమఙ్గముదూఢం తస్యానన్దో రతిః ప్రజాతిః పరస్తాత్ప్రతివిహితా
భూతమాత్రా పాదావేవాస్యా ఎకమఙ్గముదూఢం తయోరిత్యా
పరస్తాత్ప్రతివిహితా భూతమాత్రా ప్రజ్ఞైవాస్యా
ఎకమఙ్గముదూఢం
తస్యై ధియో విజ్ఞాతవ్యం కామాః పరస్తాత్ప్రతివిహితా
భూతమాత్రా ॥ ౫ ॥
ప్రజ్ఞయా వాచం సమారుహ్య వాచా సర్వాణి సామాన్యాప్నోతి
ప్రజ్ఞయా ప్రాణం సమారుహ్య ప్రాణేన సర్వాన్గన్ధానాప్నోతి
ప్రజ్ఞయా చక్షుః సమారుహ్య సర్వాణి రూపాణ్యాప్నోతి ప్రజ్ఞయా
శ్రోత్రం సమారుహ్య శ్రోత్రేణ సర్వాఞ్ఛబ్దానాప్నోతి ప్రజ్ఞయా
జిహ్వాం సమారుహ్య జిహ్వాయా సర్వానన్నరసానాప్నోతి ప్రజ్ఞయా
హస్తౌ సమారుహ్య హస్తాభ్యాం సర్వాణి కర్మాణ్యాప్నోతి ప్రజ్ఞయా
శరీరం సమారుహ్య శరీరేణ సుఖదుఃఖే ఆప్నోతి ప్రజ్ఞయోపస్థం
సమారుహ్యోపస్థేనానన్దం రతిం ప్రజాతిమాప్నోతి ప్రజ్ఞయా పాదౌ
సమారుహ్య పాదాభ్యాం సర్వా ఇత్యా ఆప్నోతి ప్రజ్ఞయైవ ధియం
సమారుహ్య ప్రజ్ఞయైవ ధియో విజ్ఞాతవ్యం కామానాప్నోతి ॥ ౬ ॥
న హి ప్రజ్ఞాపేతా వాఙ్నామ కిఞ్చన ప్రజ్ఞపయేదన్యత్ర మే
మనోఽభూదిత్యాహ నాహమేతన్నామ ప్రాజ్ఞాసిషమితి న హి
ప్రజ్ఞాపేతః ప్రాణో గన్ధం కఞ్చన ప్రజ్ఞపయేదన్యత్ర మే
మనోఽభూదిత్యాహ నాహమేతం గన్ధం ప్రాజ్ఞాసిషమితి నహి
ప్రజ్ఞాపేతం చక్షూ రూపం కిఞ్చన ప్రజ్ఞపయేదన్యత్ర మే
మనోఽభూదిత్యాహ నాహమేతద్రూపం ప్రాజ్ఞాసిషమితి నహి
ప్రజ్ఞాపేతం శ్రోత్రం శబ్దం కఞ్చన ప్రజ్ఞపయేదన్యత్ర మే
మనోఽభూదిత్యాహ నాహమేతం శబ్దం ప్రాజ్ఞాసిషమితి నహి
ప్రజ్ఞాపేతా జిహ్వాన్నరసం కఞ్చన ప్రజ్ఞపయేదన్యత్ర మే
మనోఽభూదిత్యాహ నాహమేతమన్నరసం ప్రాజ్ఞాసిషమితి నహి
ప్రజ్ఞాపేతౌ హతౌ కర్మ కిఞ్చన ప్రజ్ఞపేతామన్యత్ర మే
మనోఽభూదిత్యాహ నాహమేతత్కర్మ ప్రాజ్ఞాసిషమితి నహి
ప్రజ్ఞాపేతం శరీరం సుఖదుఃఖం కిఞ్చన ప్రజ్ఞపయేదన్యత్ర
మే మనోఽభూదిత్యాహ నాహమేతత్సుఖదుఃఖం ప్రాజ్ఞాసిషమితి
నహి ప్రజ్ఞాపేత ఉపస్థ ఆనన్దం రతిం ప్రజాతిం కఞ్చన
ప్రజ్ఞపయేదన్యత్ర మే మనోఽభూదిత్యాహ నాహమేతమానన్దం రతిం
ప్రజాతిం ప్రాజ్ఞాసిషమితి నహి ప్రజ్ఞాపేతౌ పాదావిత్యాం
కాఞ్చన ప్రజ్ఞపయేతామన్యత్ర మే మనోఽభూదిత్యాహ
నాహమేతామిత్యాం
ప్రాజ్ఞసిషమితి నహి ప్రజ్ఞాపేతా ధీః కాచన సిద్ధ్యేన్న
ప్రజ్ఞాతవ్యం ప్రజ్ఞాయేత్ ॥ ౭ ॥
న వాచం విజిజ్ఞాసీత వక్తారం విద్యాన్న గన్ధం
విజిజ్ఞాసీత
ఘ్రాతారం విద్యాన్న రూపం విజిజ్ఞాసీత రూపవిదం విద్యాన్న
శబ్దం విజిజ్ఞాసీత శ్రోతారం విద్యాన్నాన్నరసం
విజిజ్ఞాసీతాన్నరసవిజ్ఞాతారం విద్యాన్న కర్మ విజిజ్ఞాసీత
కర్తారం విద్యాన్న సుఖదుఃఖే విజిజ్ఞాసీత
సుఖదుఃఖయోర్విజ్ఞాతారం
విద్యాన్నానన్దం రతిం ప్రజాతిం విజిజ్ఞాసీతానన్దస్య రతేః
ప్రజాతేర్విజ్ఞాతారం విద్యాన్నేత్యాం విజిజ్ఞాసీతైతారం
విద్యాన్న
మనో విజిజ్ఞాసీత మన్తారం విద్యాత్తా వా ఎతా దశైవ
భూతమాత్రా
అధిప్రజ్ఞం దశ ప్రజ్ఞామాత్రా అధిభూతం యద్ధి
భూతమాత్రా న
స్యుర్న ప్రజ్ఞామాత్రాః స్యుర్యద్వా ప్రజ్ఞామాత్రా న స్యుర్న
భూతమాత్రాః
స్యుః ॥ ౮ ॥
న హ్యన్యతరతో రూపం కిఞ్చన సిద్ధ్యేన్నో ఎతన్నానా తద్యథా
రథస్యారేషు నేమిరర్పితా నాభావరా అర్పితా ఎవమేవైతా
భూతమాత్రాః
ప్రజ్ఞామాత్రా స్వర్పితాః ప్రజ్ఞామాత్రాః ప్రాణే అర్పితా ఎష
ప్రాణ ఎవ
ప్రజ్ఞాత్మానన్దోఽజరోఽమృతో న సాధునా కర్మణా భూయాన్నో
ఎవాసాధునా
కర్మణా కనీయానేష హ్యేవైనం సాధుకర్మ కారయతి తం
యమన్వానునేషత్యేష ఎవైనమసాధు కర్మ కారయతి తం యమేభ్యో
లోకేభ్యో
నునుత్సత ఎష లోకపాల ఎష లోకాధిపతిరేష సర్వేశ్వరః స
మ ఆత్మేతి
విద్యాత్స మ ఆత్మేతి విద్యాత్ ॥ ౯ ॥
గార్గ్యో హ వై బాలాకిరనూచానః సంస్పష్ట ఆస
సోఽయముశినరేషు
సంవసన్మత్స్యేషు కురుపఞ్చాలేషు కాశీవిదేహేష్వితి
సహాజాతశత్రుం కాశ్యమేత్యోవాచ బ్రహ్మ తే బ్రవాణీతి తం
హోవాచ
అజాతశత్రుః సహస్రం దద్మస్త ఎతస్యాం వాచి జనకో జనక ఇతి
వా ఉ
జనా ధావన్తీతి ॥ ౧ ॥
స హోవాచ బాలాకిర్య ఎవైష ఆదిత్యే పురుషస్తమేవాహముపాస ఇతి
తం హోవాచాజాతశత్రుర్మామైతస్మిన్సమవాదయిష్ఠా
బృహత్పాణ్డరవాసా అతిష్ఠాః సర్వేషాం భూతానాం మూర్ధేతి
వా
అహమేతముపాస ఇతి స యో హైతమేవముపాస్తేఽతిష్ఠాః సర్వేషాం
భూతానాం మూర్ధా భవతి ॥ ౨ ॥
స ఎవైష బాలాకిర్య ఎవైష చన్ద్రమసి పురుషస్తమేవాహం
బ్రహ్మోపాస
ఇతి తం హోవాచాజాతశత్రుర్మా మైతస్మిన్సమవాదయిష్ఠాః సోమో
రాజాన్నస్యాత్మేతి వా అహమేతముపాస ఇతి స యో
హైతమేవముపాస్తేఽన్నస్యాత్మా
భవతి ॥ ౩ ॥
సహోవాచ బాలాకిర్య ఎవైష విద్యుతి పురుష ఎతమేవాహం
బ్రహ్మోపాస
ఇతి తం హోవాచాజాతశత్రుర్మా
మైతస్మిన్సమవాదయిష్ఠాస్తేజస్యాత్మేతి
వా అహమేతముపాస ఇతి స యో హైతమేవముపాస్తే తేజస్యాత్మా భవతి ॥ ౪ ॥
స హోవాచ బాలాకిర్య ఎవైష స్తనయిత్నౌ పురుష ఎతమేవాహం
బ్రహ్మోపాస
ఇతి తం హోవాచాజాతశత్రుర్మామైతస్మిన్సమవాదయిష్ఠాః
శబ్దస్యాత్మేతి
వా అహమేతముపాస ఇతి స యో హైతమేవముపాస్తే శబ్దస్యాత్మా
భవతి ॥ ౫ ॥
స హోవాచ బాలాకిర్య ఎవైష ఆకాశే పురుషస్తమేవాహముపాస
ఇతి తం
హోవాచాజాతశత్రుర్మామైతస్మిన్సమవాదయిష్ఠాః
పూర్ణమప్రవర్తి బ్రహ్మేతి
వా అహమేతముపాస ఇతి స యో హైతమేవముపాస్తే పూర్యతే ప్రజయా
పశుభిర్నో
ఎవ స్వయం నాస్య ప్రజా పురా కాలాత్ప్రవర్తతే ॥ ౬ ॥
స హోవాచ బాలాకిర్య ఎవైష వాయౌ పురుషస్తమేవాహముపాస
ఇతి తం హోవాచాజాతశత్రుర్మామైతస్మిన్సమవాదయిష్ఠా ఇన్ద్రో
వైకుణ్ఠోఽపరాజితా సేనేతి వా అహమేతముపాస ఇతి స యో
హైతమేవముపాస్తే జిష్ణుర్హ వా పరాజిష్ణురన్యతరస్య
జ్జ్యాయన్భవతి ॥ ౭ ॥
స హోవాచ బాలాకిర్య ఎవైషోఽగ్నౌ పురుషస్తమేవాహముపాస ఇతి
తం
హోవాచాజాతశత్రుర్మామైతస్మిన్సమవాదయిష్ఠా విషాసహిరితి
వా
అహమేతముపాస ఇతి స యో హైతమేవముపాస్తే విషాసహిర్వా ఎష
భవతి ॥ ౮ ॥
స హోవాచ బాలాకిర్య ఎవైషోఽప్సు పురుషస్తమేవాహముపాస ఇతి
తం
హోవాచాజాతశత్రుర్మామైతస్మిన్సమవాదయిష్ఠా నామ్న్యస్యాత్మేతి
వా
అహమేతముపాస ఇతి స యో హైతమేవముపాస్తే నామ్న్యస్యాత్మా
భవతీతిఅధిదైవతమథాధ్యాత్మమ్ ॥ ౯ ॥
స హోవాచ బాలాకిర్య ఎవైష ఆదర్శే పురుషస్తమేవాహముపాస
ఇతి తం
హోవాచాజాతశత్రుర్మామైతస్మిన్సమవాదయిష్ఠాః ప్రతిరూప ఇతి
వా
అహమేతముపాస ఇతి స యో హైతమేవముపాస్తే ప్రతిరూపో హైవాస్య
ప్రజాయామాజాయతే నాప్రతిరూపః ॥ ౧౦ ॥
స హోవాచ బాలాకిర్య ఎవైష ప్రతిశ్రుత్కాయా
పురుషస్తమేవాహముపాస
ఇతి తం హోవాచాజాతశత్రుర్మామైతస్మిన్సమవాదయిష్ఠా
ద్వితీయోఽనపగ
ఇతి వా అహమేతముపాస ఇతి స యో హైతమేవముపాస్తే విన్దతే
ద్వితీయాద్ద్వితీయవాన్భవతి ॥ ౧౧ ॥
స హోవాచ బాలాకిర్య ఎవైష శబ్దః పురుషమన్వేతి
తమేవాహముపాస
ఇతి తం హోవాచాజాతశత్రుర్మామైతస్మిన్సమవాదయిష్ఠా అసురితి
వా
అహమేతముపాస ఇతి స యో హైతమేవముపాస్తే నో ఎవ స్వయం నాస్య
ప్రజా
పురాకాలాత్సంమోహమేతి ॥ ౧౨ ॥
స హోవాచ బాలాకిర్య ఎవైష చ్ఛాయాయాం
పురుషస్తమేవాహముపాస
ఇతి తం
హోవాచాజాతశత్రుర్మామైతస్మిన్సమవాదయిష్ఠామృత్యురితి
వా అహమేతముపాస ఇతి స యో హైతమేవముపాస్తే నో ఎవ స్వయం నాస్య
ప్రజా
పురా కాలాత్ప్రమీయతే ॥ ౧౩ ॥
స హోవాచ బాలాకిర్య ఎవైష శారీరః పురుషస్తమేవాహముపాస
ఇతి తం హోవాచాజాతశత్రుర్మామైతస్మిన్సమవాదయిష్ఠాః
ప్రజాపతిరితి
వా అహమేతముపాస ఇతి స యో హైతమేవముపాస్తే ప్రజాయతే ప్రజయా
పశుభిః ॥ ౧౪ ॥
స హోవాచ బాలాకిర్య ఎవైష ప్రాజ్ఞ ఆత్మా యేనైతత్సుప్తః
స్వప్నమాచరతి తమేవాహముపాస ఇతి తం
హోవాచాజాతశత్రుర్మామైతస్మిన్సమవాదయిష్ఠా యమో రాజేతి
వా అహమేతముపాస ఇతి స యో హైతమేవముపాస్తే సర్వం హాస్మా ఇదం
శ్రైష్ఠ్యాయ గమ్యతే ॥ ౧౫ ॥
స హోవాచ బాలాకిర్య ఎవైష
దక్షిణేక్షన్పురుషస్తమేవాహముపాస
ఇతి తం హోవాచాజాతశత్రుర్మామైతస్మిన్సమవాదయిష్ఠా నాన్న
ఆత్మాగ్నిరాత్మా జ్యోతిష్ట ఆత్మేతి వా అహమేతముపాస ఇతి స యో
హైతమేవముపాస్త ఎతేషాం సర్వేషామాత్మా భవతి ॥ ౧౬ ॥
స హోవాచ బాలాకిర్య ఎవైష సవ్యేక్షన్పురుషస్తమేవాహముపాస
ఇతి
తం హోవాచాజాతశత్రుర్మామైతస్మిన్సమవాదయిష్ఠాః
సత్యస్యాత్మా
విద్యుత ఆత్మా తేజస ఆత్మేతి వా అహమేతముపాస ఇతి స యో
హైతమేవముపాస్త ఎతేషాం సర్వేషామాత్మా భవతీతి ॥ ౧౭ ॥
తత ఉ హ బాలాకిస్తూష్ణీమాస తం హోవాచాజాతశత్రురేతావన్ను
బాలాకీతి ఎతావద్ధీతి హోవాచ బాలాకిస్తం
హోవాచాజాతశత్రుర్మృషా వై కిల మా సంవదిష్ఠా బ్రహ్మ
తే బ్రవాణీతి హోవాచ యో వై బాలాక ఎతేషాం పురుషాణాం
కర్తా యస్య వైతత్కర్మ స వేదితవ్య ఇతి తత ఉ హ బాలాకిః
సమిత్పాణిః ప్రతిచక్రామోపాయానీతి తం హోవాచజాతశత్రుః
ప్రతిలోమరూపమేవ స్యాద్యత్క్షత్రియో బ్రాహ్మణముపనయీతైహి వ్యేవ
త్వా జ్ఞపయిష్యామీతి తం హ పాణావభిపద్య ప్రవవ్రాజ తౌ
హ సుప్తం పురుషమీయతుస్తం హాజాతశత్రురామన్త్రయాఞ్చక్రే
బృహత్పాణ్డరవాసః సోమరాజన్నితి స ఉ హ తూష్ణీమేవ శిశ్యే
తత ఉ హైనం యష్ట్యా విచిక్షేప స తత ఎవ సముత్తస్థౌ తం
హోవాచాజాతశత్రుః క్వైష ఎతద్వా లోకే పురుషోఽశయిష్ట
క్వైతదభూత్కుత ఎతదాగాదితి తదు హ బాలాకిర్న విజజ్ఞౌ ॥ ౧౮ ॥
తం హోవాచాజాతశత్రుర్యత్రైష ఎతద్బాలాకే పురుషోఽశయిష్ట
యత్రైతదభూద్యత ఎతదాగాద్ధితా నామ హృదయస్య నాడ్యో
హృదయాత్పురీతతమభిప్రతన్వన్తి యథా సహస్రధా కేశో
విపాటితస్తావదణ్వ్యః పిఙ్గలస్యాణిమ్నా తిష్ఠన్తే శుక్లస్య
కృష్ణస్య పీతస్య లోహితస్యేతి తాసు తదా భవతి యదా సుప్తః
స్వప్నం న కఞ్చన పశ్యత్యథాస్మిన్ప్రాణ ఎవైకధా భవతి
తథైనం వాక్సర్వైర్నామభిః సహాప్యేతి మనః సర్వైర్ధ్యాతైః
సహాప్యేతి చక్షుః సర్వై రూపైః సహాప్యేతి శ్రోత్రం సర్వైః
శబ్దైః సహాప్యేతి మనః సర్వైర్ధ్యాతైః సహాప్యేతి స యదా
ప్రతిబుధ్యతే యథాగ్నేర్జ్వలతో విస్ఫులిఙ్గా
విప్రతిష్ఠేరన్నేవమేవైతస్మాదాత్మనః ప్రాణా యథాయతనం
విప్రతిష్ఠన్తే ప్రాణేభ్యో దేవా దేవేభ్యో లోకాస్తద్యథా క్షురః
క్షురధ్యానే హితః స్యాద్విశ్వమ్భరో వా విశ్వమ్భరకులాయ
ఎవమేవైష ప్రాజ్ఞ ఆత్మేదం శరీరమనుప్రవిష్ట ఆ లోమభ్య
ఆ నఖేభ్యః ॥ ౧౯ ॥
తమేతమాత్మానమేతమాత్మనోఽన్వవస్యతి యథా శ్రేష్ఠినం
స్వాస్తద్యథా శ్రేష్ఠైః స్వైర్భుఙ్క్తే యథా వా శ్రేష్ఠినం
స్వా భుఞ్జన్త ఎవమేవైష ప్రాజ్ఞ ఆత్మైతైరాత్మభిర్భుఙ్క్తే ।
యథా శ్రేష్ఠీ స్వైరేవం వైతమాత్మానమేత ఆత్మనోఽన్వవస్యన్తి
యథా శ్రేష్ఠినం స్వాః స యావద్ధ వా ఇన్ద్ర ఎతమాత్మానం న
విజజ్ఞౌ తావదేనమసురా అభిబభూవుః స యదా విజజ్ఞావథ
హత్వాసురాన్విజిత్య సర్వేషాం భూతానాం శ్రైష్ఠ్యం
స్వారాజ్యమాధిపత్యం పర్యేతి తథో ఎవైవం విద్వాన్సర్వేషాం
భూతానాం శ్రైష్ఠ్యం స్వారాజ్యమాధిపత్యం పర్యేతి య ఎవం
వేద య ఎవం వేద ॥ ౨౦ ॥