ஆத்மா வா இத³மித்யாதி³ஷட்கஸ்ய ஸ்வபக்ஷே(அ)ர்த²வத்த்வமுக்த்வா தஸ்ய கர்மத்யாகே³நா(அ)(அ)த்மஜ்ஞாநார்த²த்வபக்ஷே ப³ஹுஶ்ருதிவிரோத⁴மாஹ –
வித்³யாமித்யாதி³நா ।
அவித்³யாஶப்³தே³நாத்ர தத்கார்யம் கர்மோச்யதே ।
நநு “குர்வந்நேவேதி”மந்த்ரே வர்ஷஶதஸ்ய கர்மநியதத்வோக்தாவபி தத³நந்தரம் ஸம்ந்யாஸ: ஸ்யாதி³த்யத ஆஹ –
ந சேதி ।
“ஶதாயுர்வை புருஷ:” இதி ஶ்ருதேரித்யர்த²: ।
இஹாபி ப்³ருஹதீஸஹஸ்த்ராக்²யஸ்ய ஶஸ்த்ரஸ்ய ஷட்த்ரிம்ஶதமக்ஷராணாம் ஸஹஸ்த்ராணீத்யுக்த்வா தாவந்தி புருஷாயுஷோ(அ)ஹ்நாம் ஸஹஸ்த்ராணீத்யுக்தத்வாத்³வத்ஸரஶதமேவா(அ)(அ)யுரித்யாஹ –
த³ர்ஶிதம் சேதி ।
ப⁴வந்தீத்யநந்தரமிதிஶப்³தோ³ த்³ரஷ்டவ்ய: । புருஷாயுஷஸ்யாஹ்நாமிதி பாட²: ஸாது⁴ । புருஷாயுஷோ(அ)ஹ்நாமிதி து ஸமாஸாந்தவிதே⁴ரநித்யத்வாபி⁴ப்ராயேண கத²ஞ்சிந்நேய: ।
புருஷாயுஷ சேத்³வர்ஷஶதாதி⁴கம் நாஸ்தி தர்ஹி தந்மத்⁴ய ஏவ கர்மஸம்ந்யாஸ: ஸ்யாத³த ஆஹ –
வர்ஷஶதம் சேதி ।
தத்ர மாநமாஹ –
த³ர்ஶிதஶ்சேதி ।
நநு புராணேஷு ஶதாதி⁴கஸ்யா(அ)(அ)யுஷோ த³ஶரதா²தே³: ஶ்ருதத்வாச்ச²தவர்ஷாநந்தரம் கர்மஸம்ந்யாஸ: ஸ்யாதி³த்யாஶங்க்ய ஶதாயு ஶ்ருதிவிரோதே⁴ந தஸ்யார்த²வாத³த்வாத்ததா²(அ)ங்கீ³காரே(அ)பி ஜீவநகாலஸ்ய ஸர்வஸ்யாபி கர்மணா வ்யாப்தத்வஶ்ருதேர்நைவமித்யாஹ –
ததா² யாவஜ்ஜீவமிதி ।
“ஜீர்ணோ வா விரமேதி³” தி வசநாஜ்ஜராநந்தரம் ஸம்ந்யாஸ: ஸ்யாதி³த்யாஶங்க்ய யஜ்ஞபாத்ரைர்த³ஹநவிதா⁴நாந்நேத்யாஹ –
தம் யஜ்ஞபாத்ரைரிதி ।
நநு யாவஜ்ஜீவாதி³வாக்யாநாம் ப்ரதிபந்நகா³ர்ஹஸ்த்²யவிஷயத்வம் வக்தவ்யம் ।
அந்யதா² ப்³ரஹ்மசாரிணோ(அ)பி தத்³விதி⁴ப்ரஸங்கா³த்ததஶ்ச கா³ர்ஹஸ்த்²யாத்பூர்வம் கர்மத்யாக³: ஸ்யாத³த ஆஹ –
ருணேதி ।
“ஜாயமாநோ வை ப்³ராஹ்மணஸ்த்ரிபி⁴ர்ருணவா ஜாயதே” இதி ஶ்ருதே: । “ருணாநி த்ரீண்யபாக்ருத்ய மநோ மோக்ஷே நிவேஶயேத்” இதி ஸ்ம்ருதேஶ்சேத்யர்த²: । ததஶ்ச தத³பாகரணார்த²ம் தேநாபி கா³ர்ஹஸ்த்²யமேவ ப்ரதிபத்தவ்யம் ந ஸம்ந்யாஸ இத்யர்த²: ।
“யத³ஹரேவ விரஜேத்தத³ஹரேவ ப்ரவ்ரஜேத்” “வ்யுத்தா²யாத² பி⁴க்ஷாசர்யம் சரந்தி” “ப்³ராஹ்மண: ப்ரவ்ரஜேத்³க்³ருஹாத்” இத்யாதி³ஶ்ருதிஸ்ம்ருத்யோ: கா க³திரித்யத ஆஹ –
தத்ரேதி ।
ஜ்ஞாநஸ்துதீதி ।
ஸர்வஸம்ந்யாஸேநாப்யாத்மா ஜ்ஞாதவ்ய இதி ஜ்ஞாநஸ்துதி: ப்ரதீயத இதி தத்பர இத்யர்த²: ।
விதி⁴த்வே(அ)பி கர்மாநதி⁴க்ருதாந்த⁴பங்க்³வாதி³விஷயத்வமேவேத்யாஹ –
அநதி⁴க்ருதேதி ।
தஸ்மாந்நாகர்மிநிஷ்டா² வித்³யா கிந்து கர்மிநிஷ்டா² தத்ஸம்ப³ந்தி⁴நீ சேதி ஸ்தி²தம் ।
ததே³தத்ஸித்³தா⁴ந்தீ பரிஹரதி –
நேதி ।
ஏவம் ஹி கர்மிநிஷ்டா² வித்³யா ஸ்யாத் । யதி³ விது³ஷோ(அ)பி கர்மாநுஷ்டா²நம் ஸ்யாத்தத³பி ப்ரயோஜநார்தி²தயா வா ஸ்யாத்காம்ய இவ நியோக³ப³லாத்³வா ப்ராபா⁴கரமத இவ நித்யகர்மாணி ।
தத்ர நா(அ)(அ)த்³ய இத்யாஹ –
பரமார்தே²தி ।
ஸங்க்³ரஹவாக்யம் விவ்ருண்வந்நிஷேத்⁴யாத்⁴யாஹாரபூர்வகம் நஞர்த²ம் விவ்ருணோதி –
யது³க்தமித்யாதி³நா ।
கர்மஸம்ப³ந்தி⁴ சேதி ।
கர்மாங்கோ³க்த்²யாத்³யாஶ்ரயமித்யர்த²: ।
பரமார்தே²தி வாக்யாம்ஶம் விவ்ருணோதி –
பரமிதி ।
அர்த²ப்ராப்த்யர்த²மநர்த²நிவ்ருத்யர்த²ம் வா கர்ம ஸ்யாந்நோப⁴யமபீதி வக்தும் விஶேஷணத்³வயம் । தோ³ஷபதே³ந ராக³த்³வேஷாபா⁴வேநாபி ப்ரவ்ருத்த்யபா⁴வம் ஸூசயதி । ப்ராக³நுஷ்டி²தகர்மணா(அ)ப்யஸம்ப³ந்தே⁴ கர்தவ்யேந தூ³ராபஸ்த இதி வக்தும் க்ருதேநேத்யுக்தம் ।
த்³விதீயம் ஶங்கதே –
ப²லாத³ர்ஶநே(அ)பீதி ।
மமேத³ம் கார்யமிதி போ³த்³தா⁴ ஹி நியோக³ஸ்ய விஷயோ நியோஜ்ய: । கார்யே ஸ்வகீயத்வஜ்ஞாநம் ச தஜ்ஜந்யப²லார்தி²நோ ந சா(அ)(அ)த்மநோ(அ)ஸங்கி³த்வஜ்ஞாநிநோ மமேத³மிதி பு³த்³தி⁴ர்ப⁴வதி ।
அதோ ந தஸ்ய நியுக்தத்வமித்யாஹ –
ந நியோகே³தி ।
ததே³வோபபாத³யதி –
இஷ்டேதி ।
மமேத³ம் கார்யமிதி போ³தா⁴பா⁴வே(அ)பி சேந்நியுஜ்யேத தர்ஹி ராஜஸூயாதி³கம் ப்³ராஹ்மணாதி³நா கர்தவ்யம் ஸ்யாத³க்³நிஷ்டோமாதி³கம் ச ஸர்வதா³ கர்தவ்யம் ஸ்யாந்நிர்நிமித்தத்வாவிஶேஷாதி³த்யாஹ –
ப்³ரஹ்மாத்மத்வேதி ।
ந கஶ்சிந்ந நியுக்த இதி ।
நஞ்த்³வயேந ஸர்வோ(அ)பி நியுக்த ஏவேத்யர்த²: । கிஞ்ச நியோக்தா(அ)ப்யஸ்ய கிம் ய: கஶ்சந புருஷோ வேதோ³ வா ?
ஆத்³யே விது³ஷ ஈஶ்வராத்மத்வஜ்ஞாநாத்ஸர்வநியோக்த்ருத்வேந ஸ்வநியோஜ்யேநாந்யேநாஸ்ய நியோஜ்யத்வம் ஸ்யாத்தச்ச விரோதா⁴ந்ந ஸம்ப⁴வதீத்யாஹ –
ந ச ஸ இதி ।
தஸ்யைவ ஸர்வநியோக்த்ருத்வாதி³த்யர்த²: ।
நந்வந்யஸ்ய நியோஜ்யத்வாபா⁴வே(அ)ப்யாம்நாயேந வித்³வாந்நியோஜ்ய: ஸ்யாதி³தி த்³விதீயமாஶங்க்ய தஸ்யா(அ)(அ)ம்நாயஸ்யேஶ்வரதாமாபந்நஸ்ய ஸ்வவிஜ்ஞாநபூர்வகத்வாத்ஸ்வவசநேந ஸ்வஸ்ய நியோஜ்யத்வமேகத்ர கர்மகர்த்ருத்வவிரோதா⁴ந்ந ஸம்ப⁴வதீத்யாஹ –
ஆம்நாயஸ்யாபீதி ।
கிஞ்ச வ்யாகரணாதே³ஸ்தத்கர்த்ருபாணிந்யாதி³ஜ்ஞேயைகதே³ஶார்த²விஷயத்வத³ர்ஶநேந வேத³ஸ்யாபீஶ்வரஜந்யஸ்யேஶ்வரஜ்ஞேயைகதே³ஶவிஷயத்வேநால்பஜ்ஞத்வாத³ப்யதி⁴கஜ்ஞேஶ்வரநியோக்த்ருத்வமயுக்தமித்யாஹ –
நாபி ப³ஹுவிதி³தி ।
அவிவேகிநேத்யல்பஜ்ஞேநேத்யர்த²: । அசேதநத்வாத்³வா தஸ்யாவிவேகித்வம் । ப்⁴ருத்யேந ந நியுஜ்யத இத்யநுஷங்க³: ।
நநு வேத³ஸ்யேஶ்வரஜ்ஞாநபூர்வகத்வபக்ஷே பூர்வோக்ததோ³ஷாநுஷங்கே³(அ)பி தஸ்ய நித்யத்வபக்ஷே நாயம் தோ³ஷ இதி ஶங்கதே –
ஆம்நாயஸ்யேதி ।
தஸ்யாசேதநஸ்ய நியோக்த்ருத்வம் ந ஸம்ப⁴வதி தஸ்ய சேதநத⁴ர்மத்வாதி³த்யுத்தரமாஹ –
நேதி ।
நியோக்த்ருத்வமப்⁴யுபேத்யாபி தோ³ஷமாஹ –
உக்ததோ³ஷாதி³தி ।
ததே³வ விவ்ருணோதி –
ததா²(அ)பீதி ।
அநியோஜ்யஸ்யாபி சேத்கர்தவ்யம் விது³ஷஸ்தர்ஹி ஸர்வம் ஶிஷ்டம் விஹிதம் ஸர்வேணாபி கர்தவ்யம் । ஸங்கோசே ஹேத்வபா⁴வாதி³த்யர்த²: ।
அஸங்கி³ப்³ரஹ்மாத்மத்வஜ்ஞாநஸ்ய கர்மகர்தவ்யதாயாஶ்ச ஶாஸ்த்ரேண க்ருதத்வாது³ப⁴யோரபி ஶாஸ்த்ரயோ: ப்ராமாண்யாவிஶேஷாத்கதா³சிதா³த்மஜ்ஞாநம் கதா³சித்கர்மாநுஷ்டா²நம் ச ஸ்யாதி³தி ஶங்கதே –
தத³பீதி ।
ததே³வ விவ்ருணோதி –
யதே²தி ।
ஸ்வாபா⁴விகாகர்த்ராத்மபோ³தே⁴ந ஸக்ருது³த்பந்நேநைவ கர்த்ருதாபோ³த⁴பா³த⁴நாந்ந புந: ஶாஸ்த்ரேண கர்த்ருத்வபோ³த⁴: ஸம்ப⁴வதீத்யாஹ –
நேதி ।
க்ருதாக்ருதேத்யத்ர க்ருதமிதா³நீமக்ருதமித: பரம் கர்தவ்யம் யத்தது³ச்யதே । ஏவம் தாவந்நியோகா³விஷயாகர்த்ராத்மத³ர்ஶித்வாத்³விது³ஷ: ப்ரயோஜநார்தி²த்வாபா⁴வாச்ச விது³ஷோ ந கர்மேத்யுக்தம் । இதா³நீம் ஸ்வத இஷ்டாநிஷ்டஸம்யோக³வியோக³ரூபப்ரயோஜநார்தி²தாபா⁴வே(அ)பி விது³ஷ: “ஸ்வர்க³காமோ யஜேதே” தி ஶாஸ்த்ரேணைவ ஸா(அ)ப்யாதீ⁴யத இத்யாஶங்க்ய ஸ்வபா⁴வத: ப்ராப்தப்ரயோஜநார்தி²தாநுவாத³நே தது³பாயமாத்ரம் ஶாஸ்த்ரேண போ³த்⁴யதே ந து ஸா(அ)ப்யாதீ⁴யதே ।
அந்யதா²(அ)(அ)ஶாஸ்த்ரஜ்ஞாநாம் தத³ர்தி²தா ந ஸ்யாதி³த்யாஹ –
ந சேஷ்டேதி ।
அத்ர சிகீர்ஷாஶப்³தே³ந ப²லேச்சா²மாத்ரமுச்யதே ந து கர்துமிச்சா² ப²லே தத³யோகா³தி³தி ।
நநு க்ருதாக்ருதாஸம்ப³ந்தி⁴த்வம் தத்³விபரீதத்வம் ச விருத்³த⁴த்வாந்ந போ³த⁴யதி சேச்சா²ஸ்த்ரம் தர்ஹி க்ருதாக்ருதாஸம்ப³ந்தி⁴த்வமேவ மா போ³தீ⁴த்யாஶங்க்ய தஸ்ய மாநாந்தராஸித்³த⁴த்வேநாவஶ்யம் ஶாஸ்த்ரபோ³த்⁴யத்வே வக்தவ்யே தத்³விபரீதஸ்ய மாநாந்தரஸித்³த⁴ஸ்யைவ ந ஶாஸ்த்ரபோ³த்⁴யத்வம் விருத்³த⁴த்வாதி³த்யாஹ –
யத்³தீ⁴தி ।
சேதி³தி நிஶ்சயார்தே² ।
க்ருதேதி ।
இத³ம் க்ருதமித³ம் கர்தவ்யமிதி ஜ்ஞாநவிரோதீ⁴த்யர்த²: । கர்தவ்யதாம் தஜ்ஜ்ஞாநமித்யர்த²: ।
வித்⁴யபா⁴வேந வேதா³ந்தாநாம் ந தாத்³ருகா³த்மபோ³த⁴கத்வமித்யாஶங்க்ய புருஷஸ்ய கர்தவ்யாபி⁴முகீ²கரணார்த²த்வாத்³விதே⁴ரிஹா(அ)(அ)த்மஜ்ஞாநாபி⁴முகீ²கரணார்த²ம் விதி⁴ஸ்வரூபஸ்யார்த²வாத³ஸ்ய ஸத்த்வாத்ஸ்வரூபபோ³த⁴கஸ்ய தத்பரவாக்யஸ்யாபி ஸத்த்வாச்ச நைவமித்யுத்தரமாஹ –
ந போ³த⁴யத்யேவேத்யாதி³நா ।
உபஸம்ஹாராதி³த்யநேந தத்ஸஹசரிதமாத்மா வா இத³மித்யாத்³யுபக்ரமாதி³தாத்பர்யலிங்க³ம் ஸூசயதி ।
ஜ்ஞாநோத்பத்த்யநுவாதி³காண்வஶ்ருதிப³லாத³ப்யநுத்பத்திஶங்கா ந கார்யேத்யாஹ –
ததா³த்மாநமிதி ।
ததி³தி ஜீவரூபேணாவஸ்தி²தம் ப்³ரஹ்மேத்யர்த²: ।
சா²ந்தோ³க்³யப³லாத³ப்யேவமேவேதி வத³ந்க³திஸாமாந்யந்யாயம் த³ர்ஶயதி –
தத்த்வமஸீதி ।
அநேந தத்³தா⁴ஸ்ய விஜஜ்ஞாவிதி வாக்யஶேஷோ(அ)ப்யுபலக்ஷ்யதே । அயமாத்மா ப்³ரஹ்மேத்யாதி³ராதி³ஶப்³தா³ர்த²: ।
கர்த்ராத்மபோ³த⁴ககர்மகாண்ட³விரோதா⁴து³த்பந்நமபி ஜ்ஞாநம் ப்⁴ராந்தமித்யாஶங்க்ய தஸ்ய யதா²ப்ராப்தகர்த்ராத்மாநுவாதே³நோபாயமாத்ரபரத்வாந்ந வஸ்துபரவேதா³ந்தஜந்யஜ்ஞாநபா³த⁴கத்வமித்யாஹ –
உத்பந்நஸ்யேதி ।
நாநுத்பந்நமிதி ।
வாக்யஶ்ரவணாநந்தரமகர்தா(அ)(அ)த்மா(அ)ஹமிதி ஜ்ஞாநஸ்யாநுபா⁴வஸித்³த⁴த்வாந்நாஹமகர்தேதி விபரீதஜ்ஞாநாத³ர்ஶநாச்ச நோப⁴யம் வக்தும் ஶக்யமித்யர்த²: ।
விது³ஷ: ப்ரயோஜநாபா⁴வாந்ந கர்மணி ப்ரவ்ருத்திரித்யுக்தம் தர்ஹி தத்த்யாகே³(அ)பி ப்ரயோஜநாபா⁴வாத்தத்ராபி ந ப்ரவ்ருத்தி: ஸ்யாதி³தி ஶங்கதே –
த்யாகே³(அ)பீதி ।
தஸ்ய விது³ஷ: க்ருதேந கர்மணா(அ)ர்தோ² நாஸ்த்யக்ருதேந கர்மாபா⁴வேநாபீஹ லோகே நார்தோ²(அ)ஸ்தீதி கீ³தாஸு ஸ்மரணாத்த்யாகே³(அ)பி ப்ரயோஜநாபா⁴வஸ்ய துல்யத்வமிதி சேதி³த்யந்வய: ।
ஶங்காமேவ விவ்ருணோதி –
ய ஆஹுரிதி ।
கர்மத்யாக³ஸ்ய வ்யாபாராத்மகத்வே வ்யாபாரஸ்ய க்லேஶாத்மகத்வாத்தத³நுஷ்டா²நம் ப்ரயோஜநாபேக்ஷம் ஸ்யாத் । ந த்வேதத³ஸ்தி । கிந்து க்ரியாபா⁴வமாத்ரமௌதா³ஸீந்யரூபம் ।
தஸ்ய ச ஸ்வாஸ்த்²யஸ்வரூபத்வாத்ஸ்வத ஏவ ப்ரயோஜநத்வாந்ந ப்ரயோஜநாந்தராபேக்ஷத்வமிதி பரிஹரதி –
நேதி ।
த்யாக³ஸ்யாந்யத்ர க்ல்ருப்தவ்யாபாரஹேதுஜந்யத்வாபா⁴வாந்ந வ்யாபாரத்வமிதி வக்துமந்யத்ர க்ல்ருப்தவ்யாபாரஹேதுமாஹ –
அவித்³யேத்யாதி³நா ।
யத்³வா விது³ஷ: கத²ம் யத்நம் விநா வ்யுத்தா²நமௌதா³ஸீந்யமாத்ரேண ஸித்⁴யதீத்யாஶங்க்ய க்ரியாஹேத்வபா⁴வாத்க்ரியாபா⁴வ இதி வக்தும் தத்³தே⁴துமாஹ –
அவித்³யேத்யாதி³நா ।
ப்ரயோஜநஸ்ய பா⁴வ இதி ।
ப்ரயோஜநஸ்ய த்ருஷ்ணேத்யர்த²: । தஸ்யா வஸ்துத⁴ர்மத்வே விது³ஷோ(அ)பி த்ருஷ்ணா ஸ்யாதி³தி தந்நிஷேத⁴தி –
ந வஸ்துத⁴ர்ம இதி ।
ந வஸ்துஸ்வபா⁴வ இத்யர்த²: । வஸ்துத⁴ர்மத்வே ஹி விது³ஷாமவிது³ஷாஞ்ச ஸுப்தமூர்ச்சி²தாதீ³நாம் ஸா ஸ்யாந்ந த்வேதத³ஸ்தி ।
தத்ர ஹேதுமாஹ –
ர்வேதி ।
தத்³த³ர்ஶநாதி³தி பாடே² வஸ்துஸ்வபா⁴வாஜ்ஞாநிநாம் கோ³பாலாதீ³நாமபி த்ருஷ்ணாத³ர்ஶநாந்ந வஸ்துத⁴ர்ம இதி கத²ஞ்சித்³யோஜ்யம் ।
த்ருஷ்ணாயா அவித்³யாஜந்யத்வமுக்த்வா தஸ்யா வ்யாபாரஹேதுத்வமாஹ –
ப்ரயோஜநேதி ।
த³ர்ஶநாதி³தி பஞ்சம்யவித்³யாகாமதோ³ஷநிமித்தாயா இத்யுத்தரத்ர ஹேதுத்வேந ஸம்ப³த்⁴யதே ।
ந கேவலம் த³ர்ஶநமேவ கிந்து ஶ்ருதிரப்யஸ்தீத்யாஹ –
ஸோ(அ)காமயதேதி ।
ஸோ(அ)காமயதேத்யாதி³நா “உபே⁴ ஹ்யேதே ஏஷணே ஏவே” தி வாக்யேந ச புத்ரவித்தாதி³ காம்யமேவேதி வாஜஸநேயிப்³ராஹ்மணே(அ)வதா⁴ரணாதி³த்யந்வய: ।
பாங்க்தலக்ஷணமிதி ।
ஜாயாபுத்ரதை³வமாநுஷவித்தத்³வயகர்மபி⁴: பஞ்சபி⁴ர்யோகா³த்பாங்க்தலக்ஷணம் கர்மேத்யர்த²: ।
உபே⁴ இத்யஸ்யார்த²மாஹ –
ஸாத்⁴யஸாத⁴நேதி ।
ஏவம் க்ரியாஹேதும் ப்ரத³ர்ஶ்ய தத³பா⁴வாதே³வ விது³ஷ: க்ரியாபா⁴வோ(அ)யத்நஸித்³த⁴ இத்யாஹ –
காமேதி ।
பாங்க்தலக்ஷணாயா இதி ।
ஜாயாபுத்ரதை³வவித்தமாநுஷவித்தகர்மபி⁴: பஞ்சபி⁴ர்லக்ஷ்யதே ஸாத்⁴யத இதி வைதி³கீ ப்ரவ்ருத்தி: பாங்லக்ஷணேத்யுச்யதே । பஞ்சஸம்க்²யாயோகே³ந கௌ³ண்யா வ்ருத்த்யா பங்க்திச்ச²ந்த³:ஸம்ப³ந்தோ⁴பசாராத் । “பஞ்சாக்ஷரா பங்க்தி: । பங்க்தோ யஜ்ஞ”இதி ஶ்ருதேரித்யர்த²: । பாங்க்தலக்ஷணாயா இத்யநந்தரமநுபபத்தேரித்யநுஷங்க³: । வ்யுத்தா²நமித்யநந்தரமயத்நஸித்³த⁴மிதி ஶேஷ: ।
ஏவம் ச க்ரியாபா⁴வஸ்யௌதா³ஸீந்யாத்மகஸ்ய புருஷஸ்வபா⁴வத்வேநாயத்நஸித்³த⁴த்வே ஸதி ந ப்ரயோஜநாபேக்ஷேத்யாஹ –
தச்சேதி ।
புருஷத⁴ர்ம இதி ।
புருஷஸ்வபா⁴வ இத்யர்த²: ।
அஜ்ஞாநகார்யஸ்யாஜ்ஞாநநிவ்ருத்தாவயத்நத ஏவ நிவ்ருத்திரித்யத்ர த்³ருஷ்டாந்தமாஹ –
ந ஹீதி ।
வ்யுத்தா²நஸ்ய பும்வ்யாபாராதீ⁴நத்வாபா⁴வே விதே⁴ரநவகாஶாத்³விது³ஷோ நியமேந வ்யுத்தா²நம் ந ஸித்⁴யதீதி ஶங்கதே –
வ்யுத்தா²நம் தர்ஹீதி ।
ததோ(அ)ந்யத்ர க³மநமிதி ।
பாரிவ்ராஜ்யஸ்வீகார இத்யர்த²: । கிம் கா³ர்ஹஸ்த்²யஶப்³தே³ந க்³ருஹஸ்தோ²(அ)ஹமித்யபி⁴மாநபுர:ஸரம் புத்ரவித்தாத்³யபி⁴மாந உச்யத உத க்³ருஹஸ்த²லிங்க³தா⁴ரணம் । நா(அ)(அ)த்³ய: ।
வித்³யயா(அ)வித்³யாகார்யாபி⁴மாநநிவ்ருத்தேரித்யாஹ –
ந காமேதி ।
ந த்³விதீய: । லிங்கே³(அ)ப்யபி⁴மாநராஹித்யஸ்ய துல்யத்வாத் । ந சைவம் பாரிவ்ராஜ்யலிங்கே³(அ)ப்யபி⁴மாநாபா⁴வாத்தஸ்யாப்யஸித்³தி⁴ரிதி வாச்யம் । ஸர்வதோ(அ)ப்யபி⁴மாநராஹித்யேந ஸர்வஸம்ப³ந்த⁴ராஹித்யம் ஹி பரமஹம்ஸபரிவ்ராஜோ லக்ஷணம் ந லிங்க³தா⁴ரணம் । “ந லிங்க³ம் த⁴ர்மகாரணம்” இதி ஸ்ம்ருதே: ।
ததஶ்ச லிங்கே³(அ)ப்யபி⁴மாநஶூந்யஸ்ய பாரிவ்ராஜ்யம் ஸித்³த⁴மித்யாஹ –
காமநிமித்தேதி ।
கா³ர்ஹஸ்த்²ய இதி ।
அபி⁴மாநாத்மக இத்யர்த²: ।
தர்ஹி கு³ருஶுஶ்ரூஷாதா³வப்யபி⁴மாநோ ந ஸ்யாதி³த்யாஶங்க்யேஷ்டாபத்திரித்யாஹ –
ஏதேநேதி ।
நநு யதா² புத்ராதி³ஸம்ப³ந்த⁴நியமரஹிதஸ்யாபி த்வந்மதே தே³ஹதா⁴ரணார்தி²நோ பி⁴க்ஷோ: பரிக்³ரஹவ்யாவர்தநார்தோ² பி⁴க்ஷாடநாதி³ரேவேதி நியமோ(அ)ங்கீ³க்ரியதே ததா² க்³ருஹஸ்த²ஸ்யாப்யபி⁴மாநஶூந்யஸ்யைவ ஸதோ தே³ஹதா⁴ரணார்த²ம் க்³ருஹ ஏவாஸ்த்வாஸநம் ந பி⁴க்ஷுகத்வமவிஶேஷாதி³தி ஶங்கதே –
அத்ர கேசித்³க்³ருஹஸ்தா² இதி ।
தேஷாம் ந ந்யாயோ மூலம் கிந்து த்³ருஷ்டப⁴யாதி³கமேவ மூலமித்யுபஹஸந்நாஹ –
பி⁴க்ஷாடநாதி³தி ।
பரிப⁴வ: பாமரை: க்ரியமாணஸ்திரஸ்கார: ।
ஸூக்ஷ்மேதி ।
காக்வா வ்யதிரேகேண ஸ்தூ²லத்³ருஷ்டய இத்யர்த²: । பி⁴க்ஷாடநாதீ³த்யாதி³ஶப்³தே³ந ப்ராக்ப்ரணீதமயாசிதமித்யாத³யோ க்³ருஹ்யந்தே । தே³ஹதா⁴ரணமாத்ரார்தி²நோ பி⁴க்ஷோரிதி பூர்வேணாந்வய: ।
ஸித்³தா⁴ந்தீ தஸ்யைவம்பூ⁴தஸ்ய ஸ்த்ரீபரிக்³ரஹோ(அ)ஸ்தி வா ந வேதி விகல்ப்யா(அ)(அ)த்³யே தூ³ஷணமாஹ –
ந ஸ்வேதி ।
ஸ்வக்³ருஹவிஶேஷஶப்³தே³ந ஸ்த்ரீவிஶேஷோ க்³ருஹ்யதே ।
த்³விதீயே ஸ்த்ரீபரிக்³ரஹவத ஏவ த்³ரவ்யபரிக்³ரஹாதி⁴காராத்தத³பா⁴வே(அ)ர்தா²த்³த்³ரவ்யபரிக்³ரஹநிவ்ருத்தேஸ்தத³பா⁴வே ப்ரகாராந்தரேண ஜீவநஸித்³தே⁴ரர்தா²த்³பி⁴க்ஷாடநாதி³நியம ஏவ ஸித்⁴யதீத்யாஹ –
ஸ்வக்³ருஹேதி ।
ந ச புத்ராதி³பரிக்³ருஹீதேந ஜீவநமஸ்த்விதி ஶங்க்யம் । தைரபி ஸ்வஸ்ய ஸ்வத்வேந ஸம்ப³ந்தா⁴பா⁴வே ததீ³யஸ்யாபி பரகீயத்³ரவ்யதுல்யத்வேந தத்ராபி பி⁴க்ஷுத்வநியமாதி³தி ।
அந்யே து பி⁴க்ஷோரபி பி⁴க்ஷாடநாதௌ³ ஸப்தாகா³ராநஸம்க்ல்ருப்தாநித்யாதி³நியம: ஶௌசாதௌ³ ச சாதுர்கு³ண்யாதி³நியமஶ்ச ப்ரத்யவாயபரிஹாரார்த²ம் யதே²ஷ்யதே ததா² யாவஜ்ஜீவாதி³ஶ்ருதிப³லாத்ப்ரத்யவாயபரிஹாரார்த²ம் நித்யகர்மணி நியமேந ப்ரவ்ருத்திரித்யாஹுஸ்தத³நுவத³தி –
ஶரீரதா⁴ரணார்தா²யாமிதி ।
அகுர்வத ஏவ க்³ருஹே(அ)வஸ்தா²நம் பூர்வமதே ஶங்கிதம் । அஸ்மிந்மதே த்வக்³நிஹோத்ராத்³யநுஷ்டா²நமபி கர்தவ்யமிதி ஶங்கதே । ததா² பூர்வம் பரிக்³ரஹவ்யாவ்ருத்யர்தோ² பி⁴க்ஷாடநாதி³விஷயோ த்³ருஷ்டஶரீரதா⁴ரணப்ரயோஜநோ நியமோ த்³ருஷ்டாந்தத்வேநோக்த: । இஹ து ஸ பி⁴க்ஷாடநாதி³க³தஸப்தாகா³ரத்வாதி³விஷயோ(அ)த்³ருஷ்டார்தோ² த்³ருஷ்டாந்தத்வேநோக்த இதி பே⁴த³: ।
தூ³ஷயதி –
ஏததி³தி ।
தஸ்ய ஸர்வநியோக்த்ரீஶ்வராத்மத்வாச்ச ந நியோஜ்யத்வமித்யாத்³யுக்தமித்யாஹ –
அஶக்யேதி ।
தர்ஹி தச்ச்²ருதேரப்ராமாண்யே பி⁴க்ஷாடநாதி³நியமவிதே⁴ரபி தத்ஸ்யாதி³த்யபி⁴ப்ராயேண ஶங்கதே –
யாவஜ்ஜீவேதே ।
அவிது³ஷி நியோஜ்யே தத்ப்ராமாண்யம் க⁴டத இதி நோக்ததோ³ஷ இத்யாஹ –
நேதி ।
தது³க்தப்ரதிப³ந்தீ³ம் பரிஹர்துமநுவத³தி –
யத்த்விதி ।
தூ³ஷயதி –
தத்ப்ரவ்ருத்தேரிதி ।
ஆசமநவிதி⁴நா(அ)(அ)சமநே ப்ரவ்ருத்தஸ்யா(அ)(அ)ர்தி²கோ ய: பிபாஸாபக³மஸ்தஸ்ய யதா² நாந்யப்ரயோஜநார்த²த்வம் ப்ரயோஜநம் ப்ரயுக்திஸ்தத³ர்த²த்வம் நா(அ)(அ)சமநப்ரவ்ருத்திப்ரயோஜகத்வம் । தத்³வஜ்ஜீவநார்த²ம் பி⁴க்ஷாதௌ³ ப்ரவ்ருத்தஸ்ய யஸ்தத்ர நியம: ஸ ந பி⁴க்ஷாதி³ப்ரவ்ருத்தே: ப்ரயோஜக இத்யர்த²: । ஏதது³க்தம் ப⁴வதி । நியோஜ்யத்வாபா⁴வாத்கில ப்³ரஹ்மவிதோ³ நியமவித்⁴யநுபபத்திராஶங்கதே । தந்ந யுஜ்யதே । கத²ம் । நியோஜ்யோ ஹி நியோக³ஸித்³த்⁴யர்த²மபேக்ஷ்யதே நியோக³ஶ்ச ப்ரவ்ருத்திஸித்³த்⁴யர்த²ம் । ப்ரவ்ருத்திஶ்சேத³ந்யத: ஸித்³தா⁴ கிம் நியோகே³ந । அத ஏவ த³ர்ஶபூர்ணமாஸநியோகா³தே³வாவஹநநே நியமேந ப்ரவ்ருத்திஸித்³தௌ⁴ தத்ர ந ப்ருத²ங்நியோகோ³(அ)ங்கீ³க்ரியதே । தத³பா⁴வே ச ந நியோஜ்யாபேக்ஷேதி ப்³ரஹ்மவிதோ³ நியோஜ்யத்வாபா⁴வே(அ)பி ந நியமவித்⁴யநுபபத்திரிதி ।
அக்³நிஹோத்ராதி³ப்ரவ்ருத்தேஸ்த்வந்யதோ(அ)ஸித்³த⁴த்வேந தத்³விதி⁴த ஏவ தத்ர ப்ரவ்ருத்தேர்வக்தவ்யத்வேந தத்ஸித்³த்⁴யர்த²ம் தத்ர நியோகே³ வாச்யே தஸ்ய தத்ர நியோஜ்யாபேக்ஷேதி வைஷம்யமாஹ –
ந சாக்³நிஹோத்ரேதி ।
நியமவிதௌ⁴ நியோஜ்யாநபேக்ஷாயாமபி தஸ்ய க்லேஶாத்மகத்வாத்ப்ரயோஜநாபேக்ஷா வாச்யா ।
தத³பா⁴வாந்ந நியம: ஸித்⁴யதீதி ஶங்கதே –
அர்த²ப்ராப்தேதி ।
தந்நியமஸ்யாபி பூர்வவாஸநாவஶாதே³வ ப்ராப்தத்வாத்தத்ராபி ந நியமவிதே⁴ரவகாஶோ யேந ப்ரயோஜநாபேக்ஷா ஸ்யாதி³தி பரிஹரதி –
ந ததி³தி ।
யத்³யபி நியதேந வா(அ)நியதேந பி⁴க்ஷாடநாதி³நா ஜீவநம் ஸித்⁴யதி ததா²(அ)பி வித்³யோத்பத்தே: பூர்வம் வித்³யாஸித்³த்⁴யர்த²ம் நியமஸ்யாநுஷ்டி²தத்வாத்தத்³வாஸநாப்ராப³ல்யாத்³வித்³யோத்பத்த்யநந்தரமபி நியம ஏவ ப்ரவர்ததே நாநியமே । தத்³வாஸநாநாம் நியமவாஸநாபி⁴ரத்யந்தமபி⁴பூ⁴தத்வேந புநஸ்தது³த்³போ³த⁴நஸ்ய யத்நஸாத்⁴யத்வாத்ததஸ்தத்ர ந ப்ரவர்தத இதி நியமோ(அ)ப்யர்த²ஸித்³த⁴ இத்யர்த²: । ஏதேந ப்ரத்யவாயபரிஹாரார்த²த்வமபி நியமாநுஷ்டா²நஸ்ய நிரஸ்தம் தஸ்ய விது³ஷ: ப்ரத்யவாயாப்ரஸக்தேரிதி ।
ஏவமுக்தரீத்யா வ்யுத்தா²நஸ்ய விதி⁴ம் விநா ஸ்வத: ப்ராப்தத்வே(அ)பி ஸதி தத்கர்தவ்யதாவிதி⁴மபி விதி³த்வா வ்யுத்தா²யேத்யாதி³கமநுமோத³தே வித்³வாநித்யாஹ –
அர்த²ப்ராப்தஸ்யேதி ।
விதி⁴த: கர்தவ்யத்வோபபத்திரித்யர்த²: । ந ச விதே⁴: ப்ரயோஜநாபா⁴வோ(அ)ப்ரவர்தகத்வாதி³தி வாச்யம் । ப்ரைஷோச்சாரணாப⁴யதா³நாதி³வைத⁴முக்²யத⁴ர்மப்ராப்த்யர்த²த்வேந விதே⁴ரர்த²வத்த்வாத் । ந ச தஸ்யாபி வையர்த்²யம் ஶங்க்யம் । விது³ஷி பரமஹம்ஸே லோகஸங்க்³ரஹார்த²த்வாத் । தஸ்ய து ஸங்க்³ரஹஸ்ய பூர்வாப்⁴யஸ்தமைத்ரீகருணாதி³வாஸநாப்ராப்தத்வேந ப்³ரஹ்மவித்³யோபதே³ஶாதா³விவ ப்ரயோஜநாநபேக்ஷணாத் । யத்³வா ப்ராரப்³த⁴கர்மாக்ஷிப்ததே³ஹேந்த்³ரியாதி³ப்ரதிபா⁴ஸேநாவிசாரிதயாவஜ்ஜீவாதி³ஶ்ருதிஜநிதகர்மகர்தவ்யதாப்⁴ராந்தௌ தந்நிவர்தநேந வா விது³ஷோ வ்யுத்தா²நவிதே⁴ரர்த²வத்வோபபத்திரிதி பா⁴வ: । ஏவம் விது³ஷோ வ்யுத்தா²நஸாத⁴நேந வித்³யாயா அகர்மிநிஷ்ட²த்வம் ஸாதி⁴தம் । தேநைவ ச தஸ்யா: கர்மாஸம்ப³ந்தோ⁴(அ)ப்யர்தா²த்ஸாதி⁴த: ।
இதா³நீம் விவிதி³ஷோரபி வ்யுத்தா²நம் ப்ரஸாத⁴யந்வித்³யாயா: கர்மிநிஷ்ட²த்வம் கர்மஸம்ப³ந்தி⁴த்வம் ச தூ³ராபாஸ்தமித்யாஹ –
அவிது³ஷா(அ)பீதி ।
தத்ர ஶ்ருதிமாஹ –
ததா² சேதி ।
உபரதஸ்திதிக்ஷு: ஸமாஹிதோ பூ⁴த்வா(அ)(அ)த்மந்யேவா(அ)(அ)த்மாநம் பஶ்யேதி³தி ஶ்ருதிஶேஷ: தத்ரோபரதஶப்³தே³ந ஸம்ந்யாஸோ விஹித இதி பா⁴வ: ।
ஶமாதி³ஸாத⁴நாநாம் பௌஷ்கல்யேநாநுஷ்டா²நஸ்ய க்³ருஹஸ்தா²தி³ஷ்வஸம்ப⁴வாத்தத்³விதி⁴நா(அ)ப்யர்தா²தா³க்ஷிப்யதே ஸம்ந்யாஸ இதி ஶ்ருதார்தா²பத்திமப்யாஹ –
ஶமத³மாதீ³நாம் சேதி ।
சஶப்³த³ உபரமஸமுச்சயார்த²: । நேத³ம் வித்³வத்³விஷயம் । தஸ்ய ஸாத⁴நவிதி⁴வையர்த்²யாத் । கிந்து விவிதி³ஷுவிஷயமிதி வக்துமாத்மத³ர்ஶநஸாத⁴நாநாமித்யுக்தம் ।
அத்யாஶ்ரமிப்⁴ய இதி ।
ப்³ரஹ்மசர்யாதீ³ந்ஹம்ஸாந்தாநாஶ்ரமத⁴ர்மவத ஆஶ்ரமாநதிக்ரம்ய வர்ததே பரமஹம்ஸ இதி ஸோ(அ)த்யாஶ்ரமிஶப்³தே³நோச்யத இதி தத்³விதி⁴ரத்ர ப்ரதீயத இத்யர்த²: । ருஷிஸங்க⁴ஜுஷ்டம் மந்த்ரஸமூஹைர்ஜ்ஞாநிஸமூஹைர்வா ஸேவிதம் தத்த்வம் ப்ரோவாசேத்யர்த²: ।
ந கர்மணேதி ।
த்யாக³ஸ்ய ஸாக்ஷாத³ம்ருதத்வஸாத⁴நத்வாபா⁴வேநாம்ருதத்வஸாத⁴நம்தத³த்யத்நேத்யாதி³நா । ஜ்ஞாநம் த்யாகே³நா(அ)(அ)நஶு: ப்ராப்தவந்த இத்யபி⁴மாநேந ஜ்ஞாநஸாத⁴நத்வேந த்யாகோ³(அ)த்ர விஹித இத்யர்த²: ।
ஜ்ஞாத்வேதி ।
ஆபாததோ ப்³ரஹ்ம ஜ்ஞாத்வா நிஶ்சயார்த²ம் நைஷ்கர்ம்யம் கர்மத்யாக³ரூபம் ஸம்ந்யாஸமாசரேதி³தி ஸ்ம்ருத்யர்த²: ।
ப்³ரஹ்மேதி ।
ப்³ரஹ்மஜ்ஞாநஸாத⁴நீபூ⁴த ஆஶ்ரமோ ப்³ரஹ்மாஶ்ரம: । ஸம்ந்யாஸ இத்யர்த²: ।
கிஞ்ச “ஏகாகீ யதசித்தாத்மா” இத்யாத்³யுபக்ரம்ய “ப்³ரஹ்மசாரிவ்ரதே ஸ்தி²த: மந: ஸம்யம்ய மச்சித்தோ யுக்த ஆஸீத மத்பர:” இத்யந்தேந ப்³ரஹ்மசர்யாதி³ஸாத⁴நவிதி⁴ப³லாத³ப்யர்தா²த்ஸம்ந்யாஸவிதி⁴ரித்யாஹ –
ப்³ரஹ்மசர்யாதீ³தி ।
நநு க்³ருஹஸ்த²ஸ்யாப்ய்ருதுகாலமாத்ரக³மநலக்ஷணம் ப்³ரஹ்மசர்யம் கதா³சித்³த்⁴யாநகால ஏகாகித்வாதி³கம் ச ஸம்ப⁴வதீத்யாஶங்க்ய தஸ்யாபுஷ்கலஸாத⁴நத்வாத்ததோ ஜ்ஞாநாஸித்³தே⁴ர்த்⁴யாநகாலே பத்நீஸம்ப³ந்தா⁴ப்ரஸக்தேஸ்தத்³விதி⁴வையர்த்²யாச்ச நைவமித்யாஹ –
ந சேதி ।
அதோ ந கர்மிநிஷ்ட²த்வம் கர்மஸம்ப³ந்தி⁴த்வம் சா(அ)(அ)த்மஜ்ஞாநஸ்யேத்யர்த²: ।
யத்து கர்ம ச ப்³ருஹதீஸஹஸ்ரலக்ஷணம் ப்ரஸ்துத்யா(அ)(அ)த்மஜ்ஞாநம் ப்ராரப்⁴யத இத்யாதி³நா கர்மஸம்ப³ந்தி⁴த்வமுக்தம் தத்ரா(அ)(அ)ஹ –
யத்³விஜ்ஞாநேதி ।
ததா² ச பூர்வோக்தம் கர்மஸம்ப³ந்தி⁴ஜ்ஞாநம் ஸம்ஸாரப²லகமந்யதே³வ । தச்சோபஸம்ஹ்ருதமிதி ந தத்பரமாத்மஜ்ஞாநமித்யர்த²: ।
நநு பூர்வோக்தமேவ பரமாத்மஜ்ஞாநம் தச்ச கர்மஸம்ப³ந்த்⁴யேவேத்யாஶங்க்ய தஸ்ய ஸம்ஸாரப²லகத்வேநோபஸம்ஹாராத்பரமாத்மஜ்ஞாநஸ்ய ச முக்திப²லகத்வாந்ந தத்பரமாத்மஜ்ஞாநமித்யாஹ –
யதி³ கர்மிண ஏவேதி ।
கர்மிநிஷ்ட²த்வேநோக்தஜ்ஞாநமேவ பரமாத்மஜ்ஞாநம் சேதி³த்யர்த²: ।
பரமாத்மஜ்ஞாநாங்க³பூ⁴தப்ருதி²வ்யக்³ந்யாதி³தே³வதாஜ்ஞாநஸ்ய தத்ஸம்ஸாரப²லம் நாங்கி³ந: பரமாத்மஜ்ஞாநஸ்யேதி ந தஸ்ய முக்திப²லத்வவிரோத⁴ இதி ஶங்கதே –
அங்கே³தி ।
பராமாத்மஜ்ஞாநஸ்யாங்க³ஸம்ப³ந்த⁴ப²லஸம்ப³ந்தா⁴தி³ஸர்வாவிஶேஷரஹிதநிர்விஶேஷவஸ்துவிஷயத்வாந்ந தஸ்யாங்கா³தி³ஸம்ப³ந்தி⁴த்வம் யேந தத³ங்க³விஷயத்வமுக்தப²லஸ்ய ஸ்யாதி³தி பரிஹரதி –
ந ததி³தி ।
ததே³வ ஸ்பஷ்டயதி –
நிராக்ருதேத்யாதி³நா ।
தச்சாநிஷ்டமிதி ।
ஆத்மா வா இத்யாதி³பி⁴ருபக்ரமாதி³லிங்கை³ராத்மநோ நிர்விஶேஷத்வஸித்³தே⁴ரித்யர்த²: ।
வாஜஸநேயிப்³ராஹ்மணே ச பரமாத்மவித³: ஸர்வஸம்ப³ந்த⁴ஶூந்யத்வமுக்த்வா(அ)விது³ஷ: ஸம்ஸாரப²லோக்தேஶ்சேஹ ஸம்ஸாரப²லகஸ்யாதீதஸ்ய ஜ்ஞாநஸ்ய ந பரமாத்மஜ்ஞாநத்வம் வக்ஷ்யமாணஸ்ய நிர்விஶேஷவஸ்துவிஷயஸ்யைவ பரமாத்மஜ்ஞாநத்வம் முக்திப²லத்வம் சேத்யாஹ –
யத்ரேத்யாதி³நா ।
ததே²ஹாபீதி வாக்யே ப²லபத³த்³வயபாட² ஏகம் பத³ம் நிஷ்பாத்³யத்வார்த²கம் நிஷ்பாத்³யத்வாத³பி ஸம்ஸாரவிஷயம் ஸம்ஸாராந்தர்க³தமிதி வக்தும் । ஏவம் கர்மாஸம்ப³ந்தி⁴த்வம் ஜ்ஞாநஸ்யோக்த்வா யாவஜ்ஜீவாதி³ஶ்ருதே: கர்மத்யாகோ³ ந ஸம்ப⁴வதீதி யத்பூர்வவாதி³நோக்தம் தத்ர யாவஜ்ஜீவாதி³ஶ்ருதேரவித்³வத்³விஷயத்வமுக்தம் । ருணஶ்ருதேரிதா³நீம் க³திமாஹ ருணேதி । ருணஸ்யாநபாக்ருதஸ்ய மநுஷ்யாதி³லோகப்ராப்திம் ப்ரதி ப்ரதிப³ந்த⁴கத்வாத்தத³ர்தி²நோ(அ)விது³ஷ ஏவர்ணாபாகரணம் கர்தவ்யம் ந முமுக்ஷோ: । முக்திம் ப்ரதி தஸ்யாப்ரதிப³ந்த⁴கத்வாதி³த்யர்த²: । நந்வ்ருணஸ்ய முக்திம் ப்ரத்யபி ப்ரதிப³ந்த⁴கத்வமஸ்து விஶேஷாபா⁴வாத் ।
“அநபாக்ருத்ய மோக்ஷம் து ஸேவமாநோ வ்ரஜத்யத⁴:” இதி ஸ்ம்ருதேஶ்சேத்யாஶங்க்யாஹ –
ஸோ(அ)யமிதி ।
“ஸோ(அ)யம் மநுஷ்யலோக: புத்ரேணைவ ஜய்யோ நாந்யேந கர்மணா, கர்மணா பித்ருலோகோ வித்³யயா தே³வலோக:” இதி ஶ்ருதே: புத்ராதீ³நாம் மநுஷ்யலோகாதி³ஹேதுத்வாவக³மாத்புத்ராதி³பி⁴ரபாகர்தவ்யாநாம் புத்ராத்³யாபா⁴வரூபாணாம்ருணாநாம் புத்ராதி³ஸாத்⁴யலோகப்ராப்திம் ப்ரதி ப்ரதிப³ந்த⁴கத்வமேவ யுக்தம் । ருணாநபாகரணே புத்ராதி³ஸாத⁴நாபா⁴வேந ஸாத்⁴யலோகாபா⁴வாத் । ந முக்திம் ப்ரதி, தஸ்யாஸ்தத³பா⁴வரூபபுத்ராதி³ஸாத்⁴யத்வாபா⁴வாத் । ஸ்ம்ருதேஶ்ச ராகி³ணம் ப்ரதி ஸம்ந்யாஸநிந்தா³ர்த²வாத³மாத்ரத்வாதி³த்யர்த²: ।
ந கேவலமுக்தந்யாயதோ முக்திம் ப்ரத்யப்ரதிப³ந்த⁴கத்வம் கிந்து ஶ்ருதிதோ(அ)பீத்யாஹ –
விது³ஷஶ்சேதி ।
ஶ்ருதித்ரயேண க்ரமேண ப்ரஜாத்⁴யயநகர்மணாமநநுஷ்டி²தாநாமப்ரதிப³ந்த⁴கத்வம் த³ர்ஶிதம் । காவஷேயா இத்யநந்தரம் கிமர்தா² வயமத்⁴யேஷ்யாமஹ இதி ஶேஷோ த்³ரஷ்டவ்ய: ।
ஶங்கதே –
அவிது³ஷஸ்தர்ஹீதி ।
யத்³யப்யவிது³ஷோ(அ)பி லோகத்ரயம் ப்ரத்யேவ ப்ரதிப³ந்த⁴கத்வாந்முக்திம் ப்ரதி ப்ரதிப³ந்த⁴கத்வாபா⁴வாத்³ருணஸ்யாநபாகரணீயத்வாந்முமுக்ஷோ: பாரிவ்ராஜ்யஸம்ப⁴வாதா³ஶங்கா ந ஸம்ப⁴வதி ததா²(அ)பி வித்³வாம்ஸ ஆஹுரித்யுக்திஶ்ரவணமாத்ரேணேயம் ஶங்கா । யத்³வா பரிஹாராந்தரம் வக்துமியம் ஶங்கா த்³ரஷ்டவ்யா । க்³ருஹஸ்த²ஸ்யைவர்ணப்ரதிப³ந்த⁴கத்வம் தஸ்யைவ தந்நிராகரணாதி⁴காராத் ।
ததஶ்ச கா³ர்ஹஸ்த்²யப்ரதிபத்தே: ப்ராக்³ப்³ரஹ்மசர்ய ஏவ முமுக்ஷோ: பாரிவ்ராஜ்யம் ஸம்ப⁴வதீதி பரிஹரதி –
நேதி ।
யத்³யப்யுபநயநாநந்தரமேவர்ஷ்ய்ருணநிவர்தநே(அ)தி⁴கார: ஸம்ப⁴வதீதி ப்ராக்³கா³ர்ஹஸ்த்²யேத்யயுக்தம் ததா²(அ)பி விவிதி³ஷாஸம்ந்யாஸே(அ)தீ⁴தவேத³ஸ்யைவாதி⁴கார இத்யதீ⁴தவேத³ஸ்யைவ கா³ர்ஹஸ்த்²யப்ரதிபத்தே: ப்ராகி³தி த்³ரஷ்டவ்யம் । நநு “ ஜாயமாநோ வை ப்³ராஹ்மணஸ்ரிபி⁴ர்ருணவாந் ஜாயதே ப்³ரஹ்மசர்யேணர்ஷிப்⁴யோ யஜ்ஞேந தே³வேப்⁴ய: ப்ரஜயா பித்ருப்⁴ய:” இதி ஜாயமாநமாத்ரஸ்யர்ணவத்வம் ப்ரதீயத இத்யாஶங்க்யர்ணித்வோக்தே: ப்ரயோஜநம் ந ஸாக்ஷாத்கிஞ்சித³ஸ்தி கிந்து ப்³ரஹ்மசர்யாதி³கர்தவ்யதாஜ்ஞாபநம் । ந சாதி⁴காராநாரூட⁴ஸ்தத்கர்தும் ஶக்நோதி ஜாயமாநமாத்ரஸ்யாஸாமர்த்²யாத் । கிஞ்ச ப்³ராஹ்மணக்³ரஹணாத்க்ஷத்ரியாதே³ர்ருணாபா⁴வப்ரஸங்க³: । த்³விஜாத்யுபலக்ஷணத்வே(அ)தி⁴கார்யுபலக்ஷணத்வமேவ ந்யாய்யம் । அதோ ஜாயமாநபத³மதி⁴காரம் லக்ஷயதீதி ஜாயமாநோ(அ)தி⁴காரீ ஸம்பத்³யமாந இதி தத³ர்த²: ।
ததஶ்ச தத: ப்ராங்நர்ணஸம்ப³ந்த⁴ இத்யாஹ –
அதி⁴காரேதி ।
அநிஷ்டமிதி ।
ப்³ரஹ்மசாரிணோ(அ)ப்ய்ருணித்வே ப்³ரஹ்மசர்ய ஏவ ம்ருதஸ்ய நைஷ்டி²கஸ்ய ச லோகப்ரதிப³ந்த⁴: ஸ்யாத்தச்சாநிஷ்டம் । “அஷ்டாஶீதிஸஹஸ்ராணீ” த்யாரப்⁴ய ததே³வ “கு³ருவாஸிநாமி” த்யாதி³புராணே லோகப்ராப்த்யுக்தேரித்யர்த²: ।
ந கேவலம் கா³ர்ஹஸ்த்²யாத்ப்ராகே³வ ஸம்ந்யாஸஸித்³தி⁴: கிந்து விதி⁴ப³லாத்³க்³ருஹஸ்த²ஸ்யாபி தத³ஸ்தீத்யாஹ –
ப்ரதிபந்நேதி ।
ஆத்மத³ர்ஶநேதி ।
ஆத்மத³ர்ஶநே ய உபாயா: ஶ்ரவணாத³யஸ்தத்ஸாத⁴நத்வேநேத்யர்த²: । ந சரணஶ்ருத்யா ப்ரவ்ரஜ்யாவிதே⁴ர்விரோத⁴: । தஸ்யா அவதா³நார்த²வாத³மாத்ரத்வேந ஸ்வார்தே² தாத்பர்யாபா⁴வாத் । அந்யதா² தத³வதா³நைரேவாவத³யதே தத³வதா³நாநாமவதா³நத்வமித்யவதா³நமாத்ரநிரஸ்யத்வோக்த்யா ப்³ரஹ்மசர்யாதீ³நாமப்யநநுஷ்டே²யத்வப்ரஸங்கா³தி³தி பா⁴வ: ।
ஏவமபி யாவஜ்ஜீவாதி³ஶ்ருதிவிரோத⁴: ஸம்ந்யாஸஶ்ருதேரித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ –
யாவஜ்ஜீவேதி ।
விரக்தமுமுக்ஷுமாத்ரவிஷயிண்யா ஸம்ந்யாஸஶ்ருத்யா யாவஜ்ஜீவாதி³ஸாமாந்யஶ்ருதேரமுமுக்ஷுவிஷயே ஸங்கோச இத்யர்த²: ।
அக்³நிஹோத்ரவிஷயகயாவஜ்ஜீவாதி³ஶ்ருதேர்நாநயைவ ஸங்கோச: கிஞ்ச ஶ்ருத்யந்தரேணைவ த்³வாத³ஶராத்ராநந்தரமக்³நிஹோத்ரத்யாக³விதா⁴யிநாம் ஸா பூர்வமேவ ஸங்கோசிதேதி ந தாம் விரோத்³து⁴ம் ஶக்நோதீத்யாஹ –
சா²ந்தோ³க்³ய இதி ।
கேஷாஞ்சிச்சா²கி²நாம் “த்ரயோத³ஶராத்ரமஹதவாஸா யஜமாந: ஸ்வயமக்³நிஹோத்ரம் ஜுஹுயாத³தா²ப்ரவஸந் தத்ரைவ ஸோமேந பஶுநா வேஷ்ட்வா(அ)க்³நீநுத்ஸ்ருஜதி” இதி ஶ்ரூயத இத்யர்த²: ।
நநு பாரிவ்ராஜ்யஶ்ருதிரப்யநதி⁴க்ருதவிஷயே ஸங்கோசிதேத்யாஹ –
யத்த்விதி ।
வசநாந்தரேணைவ தேஷாம் தத்³விதே⁴ர்நாஸ்யா அநதி⁴காரீ விஷய: கிந்த்வதி⁴கார்யேவேதி பரிஹரதி –
தந்நேதி ।
உத்ஸந்நாக்³நிர்நஷ்டாக்³நி: நிரக்³நிரபரிக்³ருஹீதாக்³நிரிதி பே⁴த³: ।
ஸ்ம்ருத்யுபப்³ரும்ஹிதத்வாத³பி பாரிவ்ராஜ்யஶ்ருதிர்ப³லீயஸீத்யாஹ –
ஸர்வஸ்ம்ருதிஷு சேதி ।
அத ஏவ “ப்³ரஹ்மசர்யவாந்ப்ரவ்ரஜதி” “பு³த்⁴வா கர்மாணி யமிச்சே²த்தமாவஸேத்”, “வ்ரஹ்மசாரீ க்³ருஹஸ்தோ² வா வாநப்ரஸ்தோ²(அ)த² பி⁴க்ஷுக: । ய இச்சே²த்பரமம் ஸ்தா²நமுத்தமாம் வ்ருத்திமாஶ்ரயேத் ॥” இத்யாதி³ஷு ஸ்ம்ருதிஷு விகல்ப: ப்ரஸித்³த⁴: । “அதீ⁴த்ய விதி⁴வத்³வேதா³ந்புத்ராநுத்பாத்³ய த⁴ர்மத: । இஷ்ட்வா ச ஶக்திதோ யஜ்ஞைர்மநோ மோக்ஷே நிவேஶயேத் ॥” இத்யாதி³ஷு ஸமுச்சயஶ்ச ஸித்³த⁴ இத்யர்த²: ।
ஏவம் விவிதி³ஷாஸம்ந்யாஸம் ப்ரஸாத்⁴ய புர்வப்ரஸாதி⁴தவித்³வத்ஸம்ந்யாஸே ஶங்காமநுவத³தி –
யத்த்விதி ।
பூர்வத்ர க்³ருஹ ஏவாஸ்த்வாஸநமிதி ஶங்கா நிரஸ்தா । இஹ து க்³ருஹே வா வநே வா(அ)ஸ்த்வாஸநமித்யநியமஶங்காம் நிராகர்தும் ஸா புநரநூத்³யதே । யதே²ஷ்டசேஷ்டாமதி⁴காம் பரிஹர்தும் சேதி த்³ரஷ்டவ்யம் ।
யத்³யப்யர்த²ப்தாப்தஸ்யாபி புநர்வசநாதி³த்யத்ர வித்³வத்³வ்யுத்தா²நஸ்யாபி ஶாஸ்த்ரார்த²த்வமுக்தமேவ ததா²(அ)ப்யஶாஸ்த்ரார்த²த்வமுக்தமங்கீ³க்ருத்யாப்யாஹ –
தத³ஸதி³தி ।
யதி³ வ்யுத்தா²நவத்³கா³ர்ஹஸ்த்²யமப்யர்த²ப்ராப்தம் ஸ்யாத்ஸ்யாதே³வமநியமோ ந த்வேதத³ஸ்தீத்யாஹ –
வ்யுத்தா²நஸ்யைவேதி ।
அந்யத்ரேதி ।
கா³ர்ஹஸ்த்²ய இத்யர்த²: ।
நந்வந்யத்ராவஸ்தா²நவத்³வ்யுத்தா²நஸ்யாபி காமாதி³ப்ரயுக்தத்வமநுஷ்டே²யத்வாதி³த்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ –
தத³பா⁴வேதி ।
காமாத்³யபா⁴வமாத்ரமேவ வ்யுத்தா²நமித்யுக்தத்வாத்தஸ்ய நாநுஷ்டே²யத்வமித்யர்த²: ।
ஏவமநியமஶங்காம் நிரஸ்ய வ்யுத்தா²நஸ்யாஶாஸ்த்ரார்த²த்வே யதே²ஷ்டசேஷ்டாமாஶங்க்ய நிராகரோதி –
யதா²காமித்வமிதி ।
சேஷ்டாமாத்ரமேவ காமாதி³ப்ரயுக்தம் । நிஷித்³த⁴சேஷ்டா து ஶாஸ்த்ரார்த²ஜ்ஞாநஶூந்யாத்யந்தமூட⁴விஷயா । தது³ப⁴யம் ச விது³ஷோ நாஸ்தீதி சேஷ்டாமாத்ரமேவாப்ரஸக்தம் நிஷித்³த⁴சேஷ்டா து தூ³ராபாஸ்தேத்யர்த²: ।
ஏததே³வ விவ்ருணோதி –
ததே²தி ।
ததா² ஹீத்யர்தே² ததா²ஶப்³த³: । கு³ருபா⁴ரதயா(அ)திக்லேஶதயா யதோ(அ)வக³ம்யதே(அ)தோ(அ)ப்ராப்தமித்யந்வய: ।
அவிவேகாதி³நிமித்தாபக³மே நைமித்திகாபக³ம இத்யத்ர த்³ருஷ்டாந்தமாஹ –
ந ஹீதி ।
உந்மாத³த்³ருஷ்ட்யுபலப்³த⁴ம் க³ந்த⁴ர்வநக³ராதி³திமிரத்³ருஷ்ட்யுபலப்³த⁴ம் த்³விசந்த்³ராதீ³தி விவேக: ।
ந சாந்யதி³தி ।
வைதி³கம் கர்மேத்யர்த²: ।
நநு வித்³யயா(அ)வித்³யாயா: ஸஹபா⁴வஶ்ரவணாத்³விது³ஷோ(அ)பி தந்மூலகாமாதி³கம் ஸ்யாதே³வேதி தந்நிமித்தா யதே²ஷ்டசேஷ்டா ஸ்யாதி³த்யத ஆஹ –
யத்த்விதி ।
யத்து வித்³யாம் சேதி வசநம் தஸ்ய நாயமர்த² இதி தஸ்யேதிஶப்³தா³த்⁴யாஹாரேண வாக்யம் யோஜ்யம் ।
ஏகஸ்மிந்நிதி ।
காலபே⁴தே³ந ஸ்தி²தயோரப்யேகஸ்மிந்புருஷே ஸாஹித்யம் தத³ர்த² இத்யர்த²: ।
நந்வித³ம் ஸாஹித்யம் ந ஸ்வரஸம் கிந்த்வேககாலே ஸாஹித்யம் ஸ்வரஸமித்யாஶங்க்ய ஶ்ருத்யந்தரே வித்³யாவித்³யயோ: ஸாக்ஷாத்ஸாஹித்யஸ்யாஸம்பா⁴வோக்தேருக்தமேவ ஸாஹித்யம் க்³ராஹ்யமித்யாஹ –
தூ³ரமேதே இதி ।
விஷூசீ விஷ்வக்³க³மநே விருத்³தே⁴ இத்யர்த²: ।
அஸ்மிந்நபி மந்த்ரே “அவித்³யயா ம்ருத்யும் தீர்த்வே” த்யுத்தரார்த⁴பர்யாலோசநயா(அ)வித்³யாயா வித்³யோத்பத்திஹேதுத்வாவக³மாத்தயோ: காலபே⁴தே³நைவ ஸஹத்வமித்யாஹ –
தபஸேத்யாதி³நா ।
யத்³வா கு³ரூபாஸநதபஸீ அவித்³யேத்யுச்யதே ।
தயோஶ்ச ஶ்ரவணகாலே(அ)நுஷ்டே²யத்வாத்³வித்³யோத்பத்திகால ஏகஸ்மிம்ஸ்தயோ: ஸாஹித்யமஸ்தீத்யர்தா²ந்தரமாஹ –
தபஸேதி ।
அஸ்மிந்நர்தே² மந்த்ரஶேஷோ(அ)ப்யநுகு³ண இத்யாஹ –
தேந வித்³யாமிதி ।
ஸாக்ஷாத³வித்³யாயா ம்ருத்யுத்வேந ம்ருத்யுதரணஹேதுத்வாநுபபத்தேரவித்³யாஶப்³தே³ந தப ஆதி³கமேவோச்யதே । வித்³யாவ்யவதா⁴நம் சார்தா²த்கல்ப்யத இத்யர்த²: ।
அவித்³வத்³விஷயத்வேநேதி ।
ஜிஜீவிஷேதி³தி ।
ஜீவிதேச்சா²ரூபாவித்³யாகார்யேண தஸ்யா: ஸூசநாதி³த்யர்த²: ।
பரிஹ்ருதமிதி ।
யாவஜ்ஜீவாதி³ஶ்ருதிந்யாயேந பரிஹ்ருதப்ராயமித்யர்த²: । யத்³வா த்ருதீயஸ்ய சதுர்த²பாதே³ நாவிஶேஷாதி³தி ஸூத்ரேண பரிஹ்ருதமித்யர்த²: ।
அஸம்ப⁴வாதி³தி ।
விரோதே⁴ந வித்³யயா ஸஹாஸம்ப⁴வாதி³த்யர்த²: । உதா³ஹ்ருதஶ்ருதிஸ்ம்ருத்யஸம்ப⁴வாதி³தி வா ।
ப்ரத்யுக்தமிதி ।
நிர்விஶேஷாத்மஜ்ஞாநஸ்ய கர்த்ராதி³காரகோபமர்த³கத்வேந விருத்³த⁴த்வாது³பமர்த³ம் சேதி ஸூத்ரேணாவிருத்³த⁴த்வம் ப்ரத்யுக்தமித்யர்த²: ।
தஸ்மாத்³வக்ஷ்யமாணவித்³யாயா அகர்மிநிஷ்ட²த்வம் கர்மாஸம்ப³ந்தி⁴த்வம் கேவலாத்மவிஷயத்வம் ச ஸித்³த⁴மிதி பூர்வோக்தகர்மபி⁴ர்வித்³யயா ச ஶுத்³த⁴ஸத்த்வஸ்யாத ஏவ கேவலாத்மஸ்வரூபாவஸ்தா²நலக்ஷணமோக்ஷஸித்³த்⁴யர்த²ம் கேவலாத்மவித்³யா(அ)(அ)ரப்⁴யத இத்யுபஸம்ஹரதி –
அத இதி ।
நந்வாத்மந: ஸவிஶேஷத்வப்ரதீதேஸ்தத்³விரோதா⁴த்கத²ம் கைவல்யமித்யாஶங்க்ய விஶேஷஸ்ய ஸர்வஸ்யா(அ)(அ)த்மநி மாயயா கல்பிதத்வாந்ந வாஸ்தவநிர்விஶேஷத்வவிரோத⁴ இதி தத³ர்த²ம் மாயயா(அ)(அ)த்மந: ஸகாஶாத்ஸ்ருஷ்டிம் வக்தும் ஸ்ருஷ்டே: பூர்வமாத்மநோ நிர்விஶேஷரூபம் த³ர்ஶயிதுமாத்மா வா இத்யாதி³ வாக்யம் ।