ஏவம் ஸமஷ்டீநாமிந்த்³ரியாணாம் தத³பி⁴மாநிதே³வதாநாம் சோத்பத்திமுக்த்வா(அ)த² தாஸாம் தே³வதாநாம் போ⁴க³யோக்³யால்பவ்யஷ்டிதே³ஹஸ்ருஷ்டிம் தேஷு தே³வதாநாம் போ⁴கா³ர்த²ம் வ்யஷ்டிரூபேண ப்ரவேஶம் ச விவக்ஷுஸ்தது³போத்³கா⁴தத்வேந க்ஷுத்பிபாஸயோ: ஸ்ருஷ்டிம் த³ர்ஶயதி –
தா ஏதா இதி ।
தச்ச²ப்³தா³ர்த²மாஹ –
அக்³ந்யாத³ய இதி ।
ஏதச்ச²ப்³தா³ர்த²மாஹ –
லோகபாலத்வேநேதி ।
அஶநாயாதி³ஸ்ருஷ்ட்யுபயோகி³த்வேநைதாஸாம் ஸ்வரூபாஜ்ஞாநபூர்வகம் ஸம்ஸாரே ப்³ரஹ்மாண்ட³ரூபே பதிதத்வமாஸக்தத்வம் தந்மாத்ரத்வாபி⁴மாநேந யத்³ப³த்³த⁴த்வம் ததா³ஹ –
அஸ்மிந்நிதி ।
அர்ணவஸாத்³ருஶ்யமாஹ –
அவித்³யேத்யாதி³நா ।
அவித்³யாதி³ப்ரப⁴வம் து³:க²மேவ து³ஷ்ப்ரவேஶநகு³ணேநோத³கமிவோத³கம் யஸ்மிம்ஸ்தீவ்ரரோகா³த³ய ஏவ ப⁴யங்கரத்வேந க்³ராஹா நக்ராத³யோ யஸ்மிந்ஸ்தத்த்வஜ்ஞாநமந்தரேண விநாஶாபா⁴வாத³நந்தே(அ)ஜ்ஞாநாமுத்தராவத்⁴யபா⁴வேநாபாரே விஶ்ராமஸ்தா²நாபா⁴வேந நிராலம்பே³ ।
ஸமீசீநவிஶ்ரமஸ்தா²நாபா⁴வே(அ)பி ததா³பா⁴ஸோ(அ)ஸ்தீத்யாஹ –
விஷயேந்த்³ரியேதி ।
விஷயேந்த்³ரியஸம்ப³ந்த⁴ஜநிதஸுக²லேஶரூபே விஶ்ராமோ யஸ்மிந்பஞ்சேந்த்³ரியாணாமர்தே²ஷு விஷயேஷு ஶப்³தா³தி³ஷு யா த்ருட் த்ருஷ்ணா ஸைவ மாருதஸ்தத்க்ருதோ யோ விக்ஷோப⁴ஸ்தநோத்தி²தாந்யநர்த²ஶதாநி விஷயஸம்பாத³நாதி³நா க்லேஶாஸ்த ஏவோர்மயோ யஸ்மிந்மஹாரௌரவாத³ய ஏவாநேகே நிரயா நரகவிஶேஷாஸ்தத்³க³தாநாம் க³ர்ப⁴வாஸதந்நிஷ்க்ரமணபா³ல்யாத³யோ மரணாந்தா யே(அ)நேகே நிரயா து³:க²ஜநகத்வாத்தத்³க³தாநாம் ச யாநி ஹா ஹேத்யாதீ³நி கூஜிதாநி ஸ்வல்பத்⁴வநய ஆக்ரோஶநாநி மஹாத்⁴வநயஸ்தது³த்³பூ⁴தோ மஹாரவோ யஸ்மிந் । மஹாபாதகாத்³யநேகநிரயேதி பாடே² மஹாபாதகஜந்யா நிரயா இதி த்³ரஷ்டவ்யம் ।
ஸம்ஸாரார்ணவஸ்யைவம்பூ⁴தத்வே தஸ்ய தரணாஸம்பா⁴வாந்மோக்ஷஶாஸ்த்ராநர்த²க்யமித்யாஶங்க்யாவிவேகிநாம் ததா²த்வே(அ)பி விவேகிநாம் தத்தரணோபாயோ(அ)ஸ்தீத்யாஹ –
ஸத்யேதி ।
ஸத்யாத³யோ ய ஆத்மகு³ணாஸ்த ஏவ பாதே²யம் பத்²யஶநம் தேந பூர்ணஜ்ஞாநமேவோடு³பம் ப்லவோ யஸ்மிந் । ஸத்ஸங்கோ³ கு³ருஸம்பத்தி: ஸர்வத்யாக³: ஸம்ந்யாஸஸ்தாவேவ மார்கோ³ ஜ்ஞாநோடு³பப்ரவ்ருத்திஹேதுர்யஸ்மிந்மோக்ஷே ஸதி புந: ஸம்ஸாரார்ணவஸ்பர்ஶாபா⁴வாத்ஸ ஏவ தீரவத்தீரம் யஸ்மிந்நேதஸ்மிந்ப்ரத்யக்ஷஸித்³தே⁴(அ)ர்ணவ இத்யர்த²: । அத்ர பதநம் நாமா(அ)(அ)த்மஸ்வரூபாஜ்ஞாநேந ஸம்ஸாரே(அ)ஹமபி⁴மாநேந ஸக்தத்வம் । நநு ஸம்ஸாரார்ணவபதிதத்வம் வக்ஷ்யமாணாஶநாயாதி³யோக³ இத்யாதி³ஸர்வோ(அ)பி ப³ந்த⁴ஸ்தத³பி⁴மாநிநோ ஜீவஸ்ய வக்தவ்யோ ந தே³வதாநாம் । ந ச தாஸாமபி தத்ராபி⁴மாநோ(அ)ஸ்தீதி தது³க்தமிதி ஶங்கநீயம் ।
ததா²(அ)பி ப்ராதா⁴ந்யதோ(அ)பி⁴மாநிநம் ஜீவம் விஹாயாப்ராதா⁴ந்யதோ(அ)பி⁴மாநிநீஷு தது³க்தேரபி⁴ப்ராயோ வக்தவ்ய இத்யத ஆஹ –
தஸ்மாதி³தி ।
யஸ்மாத்ஸம்ஸாரார்ணவபதிதத்வம் தாஸாம் தஸ்மாதி³த்யர்த²: । மஹாரௌரவாத்³யநேகநிரயக³திரிவேதி பாட² உக்தநிரயக³திர்யதா² து³:கோ²பஶமாய நாலம் ததா² ஸா(அ)பி நாலமிதி பூர்ணேணாந்வய: ।
தத்³விவக்ஷாயா அபி ப்ரயோஜநமாஹ –
யத ஏவமிதி ।
ஏவம் விதி³த்வேதி ।
நாலமிதி விதி³த்வேத்யர்த²: । ஆத்மந: ஸர்வபூ⁴தாநாம் சா(அ)(அ)த்மா ய ஆத்மா வா இத³மித்யாதி³நா ஜக³து³த்பத்த்யாதி³ஹேதுத்வேந ய: ப்ரக்ருத: ஸ பரம் ப்³ரஹ்ம வேதி³தவ்யம் இத்யந்வய: ।
நந்வேஷ பந்தா² ஏதத்கர்மைதத்³ப்³ரஹ்மைதத்ஸத்யமித்யுபக்ரம்யோக்த²முக்த²மிதி வா இத்யாதி³நா கர்மஸம்ப³ந்தி⁴ஸகு³ணப்³ரஹ்மாத்மஜ்ஞாநஸ்யைவோக்தத்வாத்தஸ்யைவ மோக்ஷஸாத⁴நத்வம் நோக்தகேவலாத்மஜ்ஞாநமாத்ரஸ்யேத்யாஶங்க்யைஷ பந்தா² இத்யாதி³நா ப்³ரஹ்மாத்மவிஜ்ஞாநமேவோக்தம் ந கர்மஸமுச்சிதம் ஜ்ஞாநம் தஸ்யோக்தவாக்யேந ஸம்ஸாரஹேதுத்வாவக³மேந ஸத்யத்வாயோகா³தி³த்யாஹ –
தஸ்மாதே³ஷ பந்தா² இதி ।
யஸ்மாத்கர்மஸஹிதஸ்ய ப்ராணவிஜ்ஞாநஸ்ய ஸம்ஸாரப²லத்வம் தஸ்மாதே³ஷ பந்தா² இத்யநேந யதே³தத்³ப்³ரஹ்மாத்மவிஜ்ஞாநம் ததே³வோக்தமித்யந்வய: ।
“தமேவ விதி³த்வா(அ)திம்ருத்யுமேதி நாந்ய: பந்தா² வித்³யதே(அ)யநாய” இத்யநேநாபி கேவலாத்மவிஜ்ஞாநவ்யதிரிக்தபத²நிஷேதா⁴த³ப்யுக்தமேவ ஜ்ஞாநம் பந்தா² இத்யாஹ –
நாந்ய இதி ।
ஏஷ பந்தா² ப்³ரஹ்மாத்மஜ்ஞாநமுபக்ரம்ய மத்⁴யே ப்ராணவிஜ்ஞாநோக்திஸ்து ப்ராணோபாஸநயா சித்தைகாக்³ர்யே ஸதி தத்ப²லாச்ச வைராக்³யே ஸத்யேஷ பந்தா² இத்யுபக்ராந்தம் முக்²யம் ஜ்ஞாநம் வக்தும் ஶக்யமித்யபி⁴ப்ராயேணேதி பா⁴வ: । யத்³யப்யேதத்³வாக்யவ்யாக்²யாநாவஸரே கர்மமார்கே³(அ)பி பதி²ஶப்³தா³ர்த²த்வேநோக்தஸ்ததா²(அ)பி ஜ்ஞாநமார்கோ³பாயத்வேந ஸ உக்தோ ந ப்ராதா⁴ந்யேநேதி பா⁴வ: ।
நநு பிண்ட³ஸ்யாஶநாயாதி³யோகே³ தே³வதாநாம் கத²ம் தத்³வத்த்வம் யேந தாஸாமந்நாத³நார்த²மாயதநப்ரஶ்ந: ஸ்யாத்³யஸ்மிந்ப்ரதிஷ்டி²தா இத்யநேநேத்யத ஆஹ –
தஸ்யேதி ।
பிதாமஹமிதி ।
ஸ்வஜநகபிண்ட³ஜநகமித்யர்த²: ।
அதி⁴ஷ்டா²நமிதி ।
ஶரீரமித்யர்த²: ।
நநு விராட்³தே³ஹ ஏவா(அ)(அ)யதநம் வர்தத இத்யாஶங்க்ய தஸ்யாதிப்ரௌட⁴த்வாத்தமாபூர்யம் தத்ர ஸ்தா²தும் வயமஸமர்தா² அந்நஞ்ச தத்³தே³ஹபர்யாப்தம் ஸம்பாத³யிதுமஸமர்தா² அதோ(அ)ஸ்மத்³யோக்³யம் வ்யஷ்டிதே³ஹம் ஸ்ருஜஸ்வேத்யுக்தவத்ய இத்யாஹ –
யஸ்மிந்நிதி ।
யத்³யப்யஸ்மதா³தி³வ்யஷ்டிதே³ஹம் விநா(அ)பி சருபுரோடா³ஶாதி³ஹவிரத³நமஸ்தி ததா²(அ)பி தத³பி ஹவிரத³நம் வ்யஷ்டிதே³வதாதே³ஹமந்தரா நாஸ்தீதி பா⁴வ: ॥1॥