அநந்தரம் ஸ ஈக்ஷத யதி³ வாசேத்யாதி³வாக்யம் பூர்வமேவ வ்யாக்²யாதமிதி தது³த்தரம் ஸ ஏதமேவ ஸீமாநமிதி வாக்யம் வ்யாக்²யாதும் தத³பேக்ஷிதமாஹ –
ஏவமீக்ஷித்வேதி ।
பர்யாலோச்யேத்யர்த²: ।
ப்⁴ருத்யஸ்ய ப்ரவேஶமார்கே³ண ஸ்வாமிந: ப்ரவேஶோ(அ)நுசித இத்யநேநைவ மார்கே³ண ப்ரவேஶம் நிஶ்சிதவாநித்யாஹ –
ந தாவதி³தி ।
அஸ்யேதி ।
பிண்ட³ஸ்யேத்யர்த²: । ப்ரபத்³யேயமித்யநந்தரம் நிஶ்சித்யேதி ஶேஷ: ।
ஏவமபேக்ஷிதமுக்த்வா ஸா ஏதமிதி வாக்யம் வ்யாசஷ்டே –
இதி லோக இவேதி ।
ஏவமீக்ஷித்வா மூர்தா⁴நம் விதா³ர்ய ப்ரபத்³யேயமிதி நிஶ்சித்யேமம் ஸங்கா⁴தம் ப்ராபத்³யதேத்யந்வய: । நநு நவ வை புருஷே ப்ராணா: ஸப்த வை ஶீர்ஷண்யா: ப்ராணா த்³வாவவாஞ்சௌ ।
நவத்³வாரே புரே தே³ஹீத்யாதி³ஷு த்³வாரநவகம் ப்ரஸித்³த⁴ம் ந து மூர்த⁴நி த்³வாராந்தரமித்யாஶங்க்ய ப்ரத்யக்ஷதஸ்தயோர்த்⁴வமாயந்நம்ருதத்வமேதீதி ஶ்ருதிதஶ்ச தஸ்ய த்³வாரஸ்ய ப்ரஸித்³தே⁴ர்நைவமிதி வக்தும் ஸைஷேதி வாக்யம் தத்³வ்யாசஷ்டே –
ஸேயமிதி ।
ப்ரத்யக்ஷத: ப்ரஸித்³தி⁴ம் ஸைஷேதி பதா³ப்⁴யாம் த³ர்ஶயதி –
மூர்த்⁴நீதி ।
மூர்த⁴நி சிரம் விஷவ்ருக்ஷதைலாதி³வாரணகாலே திக்தாதி³தத்³ரஸஸம்வேத³நம் த்³ருஶ்யத இதி ஸா த்³வா: ப்ரத்யக்ஷத: ப்ரஸித்³தே⁴த்யர்த²: ।
ந கேவலம் த்³வார: ப்ரத்யக்ஷத ஏவ ப்ரஸித்³தி⁴: கிந்து தஸ்யா வித்³ருதிரிதி நாம்நா(அ)பி ப்ரஸித்³தி⁴ரித்யாஹ –
வித்³ருதிரிதி ।
அநேநேஶ்வரேண ஸ்வப்ரவேஶார்த²மஸாதா⁴ரணதயா விதா³ரிதத்வாந்ந ப்⁴ருத்யஸ்தா²நீயசக்ஷுராதி³ப்ரவேஶத்³வாரை: ஸஹ நவ வை புருஷ ப்ராணா இத்யாதி³பூர்வோக்தஶ்ருதிஷு பரிக³ணிதமித்யுக்தம் ।
ஶ்ரௌதப்ரஸித்³தி⁴ம் வக்தும் ததே³தந்நாந்த³நமிதி வாக்யம் தத்ரைததே³வ நாந்த³நம் நாந்யாநீத்யுக்தமிதி க்ருத்வா வ்யாசஷ்டே –
இதராணி த்விதி ।
ஸம்ருத்³தீ⁴நீதி ।
ஸம்யக்³ருத்³தி⁴ராநந்தோ³ யேஷு தாநீதி விக்³ரஹ: । ஹேதுஶப்³த³ம் பா⁴வப்ரதா⁴நம் ஸ்வீக்ருத்யா(அ)(அ)நந்த³ம் ப்ரதி ஹேதுத்வம் யேஷாமிதி ப³ஹுவ்ரீஹிணா ஹேதூநீதி நபும்ஸகத்வம் த்³ரஷ்டவ்யம் । நந்த³த்யநேந த்³வாரேண க³த்வேதி அநேந தயோர்த்⁴வமாயந்நம்ருதத்வமேதீதி ஶ்ருதௌ பஸித்³தி⁴ர்த³ர்ஶிதா । ஈஶ்வரஸ்யைவம் ப்ரவேஶமுக்த்வா தஸ்ய பூர்வோக்தகார்யகாரணஸங்கா⁴தோபாதி⁴கம் ஸம்ஸாரமாஹ தஸ்யேதி । ஏவம் புரம் ஸ்ருஷ்ட்வா ஜீவேநா(அ)(அ)த்மநா ப்ரவிஷ்டஸ்ய தஸ்ய ராஜ்ஞ இவ த்ரய ஆவஸதா²: க்ரீடா³ஸ்தா²நாநீத்யந்வய: ।
தாந்யேவா(அ)(அ)ஹ –
ஜாக³ரிதேதி ।
சக்ஷுரிதி ।
சக்ஷுர்கோ³லகமித்யர்த²: । மந இதி । மநஸோ(அ)தி⁴கரணம் கண்ட²ஸ்தா²நமித்யர்த²: । கண்டே² ஸ்வப்நம் ஸமாதி³ஶேதி³தி ஶ்ருதே: । ஹ்ருத³யாகாஶ இதி । ஹ்ருத³யாவச்சி²ந்நபூ⁴தாகாஶ இத்யர்த²: ।
யத்³யபி ப்³ரஹ்மண்யேவ ஸுஷுப்தௌ ஜீவோ வர்ததே ஸதா ஸோம்ய ததா³ ஸம்பந்ந இதி ஶ்ருதேஸ்ததா²(அ)பி ப்³ரஹ்மணோ(அ)பி ஹ்ருத³யாவகாஶே(அ)வஸ்தா²நாத்தத்ஸம்பந்நோ(அ)பி தத்ரைவ வர்தத இதி ததோ²க்தம் । அந்யதா² ஹ்ருத³யாகாஶஶப்³தே³நைவ த³ஹராதி⁴கரணந்யாயேந ப்³ரஹ்மாபி⁴தா⁴நே தஸ்ய த்ரய: ஸ்வப்நா இதி வக்ஷ்யமாணஸ்வப்நதுல்யத்வாநுபபத்திரித்யத ஏவ பக்ஷாந்தரமாஹ –
வக்ஷ்யமாணா வேதி ।
தாநேவா(அ)(அ)ஹ –
பித்ருஶரீரமிதி ।
நந்வாத்மா வா இத³மேக ஏவேத்யத்³விதீயத்வேநோக்தஸ்ய கத²மாவஸத²யோக³ இத்யாஶங்க்யா(அ)(அ)வஸ்தா²நம் ம்ருஷாத்வாந்ந பாரமார்தி²காத்³விதீயத்வாயோக³ இதி வக்தும் த்ரய: ஸ்வப்நா இத்யுக்தம் தத்³வ்யாசஷ்டே –
த்ரய: ஸ்வப்நா இதி ।
ஸ்வப்நதுல்யா இத்யர்த²: । ஜாக்³ரதி³த்யுபலக்ஷணம் பித்ராதி³ஶரீரத்ரயம் சேத்யபி த்³ரஷ்டவ்யம் ।
தேஷாம் ஸ்வப்நதுல்யத்வம் நாஸ்தீதி ஶங்கதே –
நந்விதி ।
அத்ராபி ஶரிரத்ரயமித்யுபலக்ஷிதம் தத்ப்ரபோ³த⁴ஸ்ய ஸ்வப்நப்ரபோ³த⁴துல்யத்வாத்ஸ்வப்நத்வமேவேத்யாஹ –
நைவமிதி ।
ததா² ப்ரஸித்³தி⁴ர்நாஸ்தீதி ஶங்கதே –
கத²மிதி ।
அவிவேகிநாம் ததா² ப்ரஸித்³த்⁴யபா⁴வே(அ)பி விவேகிநாம் தல்லக்ஷணஜ்ஞத்வாத்ததா² ப்ரஸித்³தி⁴ரஸ்தீத்யாஹ –
பரமார்தே²தி ।
வஸ்துதத்த்வதிரோதா⁴நேநாஸத்³வஸ்துப்ரதிபா⁴ஸ: ஸ்வப்ந இதி தல்லக்ஷணம் । ஜாக³ரிதமபி ததா²பூ⁴தமேவ ப்³ரஹ்மஸ்வரூபதிரோதா⁴நாத³வித்³யமாநஜக³த்ப்ரதீதேஶ்சேத்யர்த²: । அந்தரம் யந்மநஸ்தத்³த்³விதீய ஆவஸத² இத்யந்வய: । அயமாவஸத² இத்யாதி³நா(அ)ர்தா²ந்தரம் நோச்யதே ।
ப்ராஸாத³பூ⁴மிகாவது³பர்யதோ⁴பா⁴வேந ஸ்தி²தா ஏவ சக்ஷுராத³யோ(அ)ங்கு³ல்யா நிர்தி³ஶ்ய ப்ரத³ர்ஶ்யந்தே பா³ஹ்யாவஸத²ப்⁴ராந்திவாரணாயேத்யாஹ –
அயமாவஸத² இத்யுக்தாநுகீர்தநமேவேதி ।
நந்வாவஸத²ஶப்³த³ஸ்ய க்³ருஹவிஶேஷவாசிந: கத²மக்ஷ்யாதி³ஷு ப்ரயோக³ இத்யாஶங்க்யா(அ)(அ)வஸத²ஸ்த²ஸ்யேவைஷு ஸ்தி²தஸ்ய தீ³ர்க⁴நித்³ராத³ர்ஶநாத்தேஷு ஸுக²ம் ஸுப்தஸ்யேவ ஶீக்⁴ரப்ரபோ³தா⁴த³ர்ஶநாத்³கௌ³ண்யா வ்ருத்த்யா(அ)(அ)வஸத²த்வமாஹ –
தேஷு ஹ்யயமிதி ।
ஸ்வாபா⁴விக்யா(அ)வித்³யயேத்யந்வய: । அநுப⁴வைரித்யநந்தரமித்யேத ஆவஸதா² உச்யந்த இதி ஶேஷ: । நநு ஜாக³ரிதாதி³கம் பூ⁴தகார்யஸ்ய கார்யகாரணஸங்கா⁴தஸ்ய த⁴ர்மோ ந த்வாத்மந: ॥12॥