ததே³கதே³ஶிமதம் தூ³ஷயதி -

அத்ராபி⁴தீ⁴யதே - ந

ஏகதே³ஶிமதம் ।

குத:,

கர்மப்³ரஹ்மவித்³யாப²லயோர்வைலக்ஷண்யாத் ।

புண்யாபுண்யகர்மணோ: ப²லே ஸுக²து³:கே² । தத்ர மநுஷ்யலோகமாரப்⁴யாப்³ரஹ்மலோகாத்ஸுக²ஸ்ய தாரதம்யமதி⁴காதி⁴கோத்கர்ஷ: । ஏவம் மநுஷ்யலோகமாரப்⁴ய து³:க²தாரதம்யயா சாவீசிலோகாத் । தச்ச ஸர்வம் கார்யம் ச விநாஶி ச । ஆத்யந்திகம் த்வஶரீரத்வமநதிஶயம் ஸ்வபா⁴வஸித்³த⁴தயா நித்யமகார்யமாத்மஜ்ஞாநஸ்ய ப²லம் । தத்³தி⁴ ப²லமிவ ப²லம் , அவித்³யாபநயநமாத்ரேணாவிர்பா⁴வாத் । ஏதது³க்தம் ப⁴வதி - த்வயாப்யுபாஸநாவிதி⁴பரத்வம் வேதா³ந்தாநாமப்⁴யுபக³ச்ச²தா நித்யஶுத்³த⁴பு³த்³த⁴த்வாதி³ரூபப்³ரஹ்மாத்மதா ஜீவஸ்ய ஸ்வாபா⁴விகீ வேதா³ந்தக³ம்யாஸ்தீ²யதே । ஸா சோபாஸநாவிஷயஸ்ய விதே⁴ர்ந ப²லம் , நித்யத்வாத³கார்யத்வாத் । நாப்யநாத்³யவித்³யாபிதா⁴நாபநய:, தஸ்ய ஸ்வவிரோதி⁴வித்³யோத³யாதே³வ பா⁴வாத் । நாபி வித்³யோத³ய:, தஸ்யாபி ஶ்ரவணமநநபூர்வகோபாஸநாஜநிதஸம்ஸ்காரஸசிவாதே³வ சேதஸோ பா⁴வாத் । உபாஸநாஸம்ஸ்காரவது³பாஸநாபூர்வமபி சேத:ஸஹகாரீதி சேத் த்³ருஷ்டம் ச க²லு நையோகி³கம் ப²லமைஹிகமபி, யதா² சித்ராகாரீர்யாதி³நியோகா³நாமநியதநியதப²லாநாமைஹிகப²லேதி சேத் , ந, கா³ந்த⁴ர்வஶாஸ்த்ரார்தோ²பாஸநாவாஸநாயா இவாபூர்வாநபேக்ஷாயா: ஷட்³ஜாதி³ஸாக்ஷாத்காரே வேதா³ந்தார்தோ²பாஸநாவாஸநாயா ஜீவப்³ரஹ்மபா⁴வஸாக்ஷாத்காரே(அ)நபேக்ஷாயா ஏவ ஸாமர்த்²யாத் । ததா² சாம்ருதீபா⁴வம் ப்ரத்யஹேதுத்வாது³பாஸநாபூர்வஸ்ய, நாம்ருதத்வகாமஸ்தத்கார்யமவபோ³த்³து⁴மர்ஹதி । அந்யதி³ச்ச²த்யந்யத்கரோதீதி ஹி விப்ரதிஷித்³த⁴ம் । ந ச தத்காம: க்ரியாமேவ கார்யமவக³மிஷ்யதி நாபூர்வமிதி ஸாம்ப்ரதம் , தஸ்யா மாநாந்தராதே³வ தத்ஸாத⁴நத்வப்ரதீதேர்விதே⁴ர்வையர்த்²யாத் , ந சாவகா⁴தாதி³விதி⁴துல்யதா, தத்ராபி நியமாபூர்வஸ்யாந்யதோ(அ)நவக³தே: । ந ச ப்³ரஹ்மபூ⁴யாத³ந்யத³ம்ருதத்வமார்த²வாதி³கம் கிஞ்சித³ஸ்தி, யேந தத்காம உபாஸநாயாமதி⁴க்ரியேத, விஶ்வஜிந்ந்யாயேந து ஸ்வர்க³கல்பநாயாம் தஸ்ய ஸாதிஶயத்வம் க்ஷயித்வம் சேதி ந நித்யப²லத்வமுபாஸநாயா: । தஸ்மாத்³ப்³ரஹ்மபூ⁴யஸ்யாவித்³யாபிதா⁴நாபநயமாத்ரேணாவிர்பா⁴வாத் , அவித்³யாபநயஸ்ய ச வேதா³ந்தார்த²விஜ்ஞாநாத³வக³திபர்யந்தாதே³வ ஸம்ப⁴வாத் , உபாஸநாயா: ஸம்ஸ்காரஹேதுபா⁴வஸ்ய ஸம்ஸ்காரஸ்ய ச ஸாக்ஷாத்காரோபஜநநே மந:ஸாசிவ்யஸ்ய ச மாநாந்தரஸித்³த⁴த்வாத் , “ஆத்மேத்யேவோபாஸீத”(ப்³ரு. உ. 1 । 4 । 7) இதி ந விதி⁴:, அபி து விதி⁴ஸரூபோ(அ)யம் । யதோ²பாம்ஶுயாஜவாக்யே ‘விஷ்ணுருபாம்ஶு யஷ்டவ்ய:’ இத்யாத³யோ விதி⁴ஸரூபா ந வித⁴ய இதி தாத்பர்யார்த²: ।

ஶ்ருதிஸ்ம்ருதிந்யாயஸித்³த⁴மித்யுக்தம், தத்ர ஶ்ருதிம் த³ர்ஶயதி -

ததா² ச ஶ்ருதிரிதி ।

ந்யாயமாஹ -

அத ஏவேதி ।

யத்கில ஸ்வாபா⁴விகம் தந்நித்யம் , யதா² சைதந்யம் । ஸ்வாபா⁴விகம் சேத³ம் , தஸ்மாந்நித்யம் ।

பரே ஹி த்³வயீம் நித்யதாமாஹு: - கூடஸ்த²நித்யதாம் பரிணாமிநித்யதாம் ச । தத்ர நித்யமித்யுக்தே மா பூ⁴த³ஸ்ய பரிணாமிநித்யதேத்யாஹ -

தத்ர கிஞ்சிதி³தி ।

பரிணாமிநித்யதா ஹி ந பாரமார்தி²கீ । ததா² ஹி - தத்ஸர்வாத்மநா வா பரிணமேதே³கதே³ஶேந வா । ஸர்வாத்மநா பரிணாமே கத²ம் ந தத்த்வவ்யாஹ்ருதி: । ஏகதே³ஶபரிணாமே வா ஸ ஏகதே³ஶஸ்ததோ பி⁴ந்நோ வா அபி⁴ந்நோ வா । பி⁴ந்நஶ்சேத்கத²ம் தஸ்ய பரிணாம: । ந ஹ்யந்யஸ்மிந் பரிணமமாநே(அ)ந்ய: பரிணமதே, அதிப்ரஸங்கா³த் । அபே⁴தே³ வா கத²ம் ந ஸர்வாத்மநா பரிணாம: । பி⁴ந்நாபி⁴ந்நம் ததி³தி சேத் , ததா² ஹி - ததே³வ காரணாத்மநாபி⁴ந்நம் , பி⁴ந்நம் ச கார்யாத்மநா, கடகாத³ய இவாபி⁴ந்நா ஹாடகாத்மநா பி⁴ந்நாஶ்ச கடகாத்³யாத்மநா । ந ச பே⁴தா³பே⁴த³யோர்விரோதா⁴ந்நைகத்ர ஸமவாய இதி யுக்தம் । விருத்³த⁴மிதி ந: க்வ ஸம்ப்ரத்யயோயத்ப்ரமாணவிபர்யயேண வர்ததே । யத்து யதா² ப்ரமாணேநாவக³ம்யதே தஸ்ய ததா²பா⁴வ ஏவ । குண்ட³லமித³ம் ஸுவர்ணமிதி ஸாமாநாதி⁴கரண்யப்ரத்யயே ச வ்யக்தம் பே⁴தா³பே⁴தௌ³ சகாஸ்த: । ததா² ஹி - ஆத்யந்திகே(அ)பே⁴தே³(அ)ந்யதரஸ்ய த்³விரவபா⁴ஸப்ரஸங்க³: । பே⁴தே³ வாத்யந்திகே ந ஸாமாநாதி⁴கரண்யம் க³வாஶ்வவத் । ஆதா⁴ராதே⁴யபா⁴வே ஏகாஶ்ரயத்வே வா ந ஸாமாநாதி⁴கரண்யம் , ந ஹி ப⁴வதி குண்ட³ம் ப³த³ரமிதி । நாப்யேகாஸநஸ்த²யோஶ்சைத்ரமைத்ரயோஶ்சைத்ரோ மைத்ர இதி । ஸோ(அ)யமபா³தி⁴தோ(அ)ஸந்தி³க்³த⁴: ஸர்வஜநீந: ஸாமாநாதி⁴கரண்யப்ரத்யய ஏவ கார்யகாரணயோர்பே⁴தா³பே⁴தௌ³ வ்யவஸ்தா²பயதி । ததா² ச கார்யாணாம் காரணாத்மத்வாத் , காரணஸ்ய ச ஸத்³ரூபஸ்ய ஸர்வத்ராநுக³மாத் , ஸத்³ரூபேணாபே⁴த³: கார்யஸ்ய ஜக³த:, பே⁴த³: கார்யரூபேண கோ³க⁴டாதி³நேதி । யதா²ஹு: - “கார்யரூபேண நாநாத்வமபே⁴த³: காரணாத்மநா । ஹேமாத்மநா யதா²பே⁴த³: குண்ட³லாத்³யாத்மநா பி⁴தா³” ॥ இதி । அத்ரோச்யதே - க: புநரயம் பே⁴தோ³ நாம, ய: ஸஹாபே⁴தே³நைகத்ர ப⁴வேத் । பரஸ்பராபா⁴வ இதி சேத் , கிமயம் கார்யகாரணயோ: கடகஹாடகயோரஸ்தி ந வா । ந சேத் , ஏகத்வமேவாஸ்தி, ந ச பே⁴த³: । அஸ்தி சேத்³பே⁴த³ ஏவ, நாபே⁴த³: । ந ச பா⁴வாபா⁴வயோரவிரோத⁴:, ஸஹாவஸ்தா²நாஸம்ப⁴வாத் । ஸம்ப⁴வே வா கடகவர்த⁴மாநகயோரபி தத்த்வேநாபே⁴த³ப்ரஸங்க³:, பே⁴த³ஸ்யாபே⁴தா³விரோதா⁴த் । அபி ச கடகஸ்ய ஹாடகாத³பே⁴தே³ யதா² ஹாடகாத்மநா கடகமுகுடகுண்ட³லாத³யோ ந பி⁴த்³யந்தே ஏவம் கடகாத்மநாபி ந பி⁴த்³யேரந் , கடகஸ்ய ஹாடகாத³பே⁴தா³த் । ததா² ச ஹாடகமேவ வஸ்துஸந்ந கடகாத³ய:, பே⁴த³ஸ்யாப்ரதிபா⁴ஸநாத் । அத² ஹாடகத்வேநைவாபே⁴தோ³ ந கடகத்வேந, தேந து பே⁴த³ ஏவ குண்ட³லாதே³: । யதி³ ஹாடகாத³பி⁴ந்ந: கடக: கத²மயம் குண்ட³லாதி³ஷு நாநுவர்ததே । நாநுவர்ததே சேத்கத²ம் ஹாடகாத³பி⁴ந்ந: கடக: । யே ஹி யஸ்மிந்நநுவர்தமாநே வ்யாவர்தந்தே தே ததோ பி⁴ந்நா ஏவ, யதா² ஸூத்ராத்குஸுமபே⁴தா³: । நாநுவர்தந்தே சாநுவர்தமாநே(அ)பி ஹாடகத்வே குண்ட³லாத³ய:, தஸ்மாத்தே(அ)பி ஹாடகாத்³பி⁴ந்நா ஏவேதி । ஸத்தாநுவ்ருத்த்யா ச ஸர்வவஸ்த்வநுக³மே ‘இத³மிஹ நேத³ம் , இத³மஸ்மாந்நேத³ம் , இத³மிதா³நீம் நேத³ம் , இத³மேவம் நேத³ம்’ இதி விபா⁴கோ³ ந ஸ்யாத் । கஸ்யசித்க்வசித்கதா³சித்கத²ஞ்சித்³விவேகஹேதோரபா⁴வாத் । அபி ச தூ³ராத்கநகமித்யவக³தே ந தஸ்ய குண்ட³லாத³யோ விஶேஷா ஜிஜ்ஞாஸ்யேரந் , கநகாத³பே⁴தா³த்தேஷாம் , தஸ்ய ச ஜ்ஞாதத்வாத் । அத² பே⁴தோ³(அ)ப்யஸ்தி கநகாத்குண்ட³லாதீ³நாமிதி கநகாவக³மே(அ)ப்யஜ்ஞாதாஸ்தே । நந்வபே⁴தோ³(அ)ப்யஸ்தீதி கிம் ந ஜ்ஞாதா: । ப்ரத்யுத ஜ்ஞாநமேவ தேஷாம் யுக்தம் , காரணாபா⁴வே ஹி கார்யபா⁴வ ஔத்ஸர்கி³க:, ஸ ச காரணஸத்தயா அபோத்³யதே । அஸ்தி சாபே⁴தே³ காரணஸத்தேதி கநகே ஜ்ஞாதே ஜ்ஞாதா ஏவ குண்ட³லாத³ய இதி தஜ்ஜிஜ்ஞாஸாஜ்ஞாநாநி சாநர்த²காநி ஸ்யு: । தேந யஸ்மிந் க்³ருஹ்யமாணே யந்ந க்³ருஹ்யதே தத்ததோ பி⁴த்³யதே । யதா² கரபே⁴ க்³ருஹ்யமாணே(அ)க்³ருஹ்யமாணோ ராஸப⁴: கரபா⁴த் । க்³ருஹ்யமாணே ச தூ³ரதோ ஹேம்நி ந க்³ருஹ்யந்தே தஸ்ய பே⁴தா³: குண்ட³லாத³ய:, தஸ்மாத்தே ஹேம்நோ பி⁴த்³யந்தே । கத²ம் தர்ஹி ஹேம குண்ட³லமிதி ஸாமாநாதி⁴கரண்யமிதி சேத் , ந ஹ்யாதா⁴ராதே⁴யபா⁴வே ஸமாநாஶ்ரயத்வே வா ஸாமாநாதி⁴கரண்யமித்யுக்தம் । அதா²நுவ்ருத்திவ்யாவ்ருத்திவ்யவஸ்தா² ச ஹேம்நி ஜ்ஞாதே குண்ட³லாதி³ஜிஜ்ஞாஸா ச கத²ம் । ந க²ல்வபே⁴தே³ ஐகாந்திகே(அ)நைகாந்திகே சைதது³ப⁴யமுபபத்³யத இத்யுக்தம் । தஸ்மாத்³பே⁴தா³பே⁴த³யோரந்யதரஸ்மிந்நவஹேயே(அ)பே⁴தோ³பாதா³நைவ பே⁴த³கல்பநா, ந பே⁴தோ³பாதா³நாபே⁴த³கல்பநேதி யுக்தம் । பி⁴த்³யமாநதந்த்ரத்வாத்³பே⁴த³ஸ்ய, பி⁴த்³யமாநாநாம் ச ப்ரத்யேகமேகத்வாத் , ஏகாபா⁴வே சாநாஶ்ரயஸ்ய பே⁴த³ஸ்யாயோகா³த் , ஏகஸ்ய ச பே⁴தா³நதீ⁴நத்வாத் , நாயமயமிதி ச பே⁴த³க்³ரஹஸ்ய ப்ரதியோகி³க்³ரஹஸாபேக்ஷத்வாத் , ஏகத்வக்³ரஹஸ்ய சாந்யாநபேக்ஷத்வாத் , அபே⁴தோ³பாதா³நைவாநிர்வசநீயபே⁴த³கல்பநேதி ஸாம்ப்ரதம் । ததா² ச ஶ்ருதி: - “ம்ருத்திகேத்யேவ ஸத்யம்”(சா². உ. 6 । 1 । 4 ) இதி । தஸ்மாத்கூடஸ்த²நித்யதைவ பாரமார்தி²கீ ந பரிணாமிநித்யதேதி ஸித்³த⁴ம் ।

வ்யோமவத்

இதி ச த்³ருஷ்டாந்த: பரஸித்³த⁴:, அஸ்மந்மதே தஸ்யாபி கார்யத்வேநாநித்யத்வாத் ।

அத்ர ச

கூடஸ்த²நித்யம்

இதி நிர்வர்த்யகர்மதாமபாகரோதி ।

ஸர்வவ்யாபி

இதி ப்ராப்யகர்மதாம் ।

ஸர்வவிக்ரியாரஹிதம்

இதி விகார்யகர்மதாம் ।

நிரவயவம்

இதி ஸம்ஸ்கார்யகர்மதாம் । வ்ரீஹீணாம் க²லு ப்ரோக்ஷணேந ஸம்ஸ்காராக்²யோம்(அ)ஶோ யதா² ஜந்யதே, நைவம் ப்³ரஹ்மணி கஶ்சித³ம்ஶ: க்ரியாதே⁴யோ(அ)ஸ்தி, அநவயவத்வாத் । அநம்ஶத்வாதி³த்யர்த²: ।

புருஷார்த²தாமாஹ -

நித்யத்ருப்தமிதி ।

த்ருப்த்யா து³:க²ரஹிதம் ஸுக²முபலக்ஷயதி । க்ஷுத்³து³:க²நிவ்ருத்திஸஹிதம் ஹி ஸுக²ம் த்ருப்தி: ।

ஸுக²ம் சாப்ரதீயமாநம் ந புருஷார்த²ம் இத்யத ஆஹ -

ஸ்வயஞ்ஜ்யோதிரிதி ।

ததே³வம் ஸ்வமதேந மோக்ஷாக்²யம் ப²லம் நித்யம் ஶ்ருத்யாதி³பி⁴ருபபாத்³ய க்ரியாநிஷ்பாத்³யஸ்ய து மோக்ஷஸ்யாநித்யத்வம் ப்ரஸஞ்ஜயதி -

தத்³யதீ³தி ।

ந சாக³மபா³த⁴:, ஆக³மஸ்யோக்தேந ப்ரகாரேணோபபத்தே: । அபி ச ஜ்ஞாநஜந்யாபூர்வஜநிதோ மோக்ஷோ நையோகி³க இத்யஸ்யார்த²ஸ்ய ஸந்தி பூ⁴யஸ்ய: ஶ்ருதயோ நிவாரிகா இத்யாஹ -

அபி ச ப்³ரஹ்ம வேதே³தி ।

அவித்³யாத்³வயப்ரதிப³ந்தா⁴பநயமாத்ரேண ச வித்³யாயா மோக்ஷஸாத⁴நத்வம் ந ஸ்வதோ(அ)பூர்வோத்பாதே³ந சேத்யத்ராபி ஶ்ருதீருதா³ஹரதி -

த்வம் ஹி ந: பிதேதி ।

ந கேவலமஸ்மிந்நர்தே² ஶ்ருத்யாத³ய:, அபி த்வக்ஷபாதா³சார்யஸூத்ரமபி ந்யாயமூலமஸ்தீத்யாஹ -

ததா² சாசார்யப்ரணீதமிதி ।

ஆசார்யஶ்சோக்தலக்ஷண: புராணே “ஆசிநோதி ச ஶாஸ்த்ரார்த²மாசாரே ஸ்தா²பயத்யபி । ஸ்வயமாசரதே யஸ்மாதா³சார்யஸ்தேந சோச்யதே” ॥ இதி । தேந ஹி ப்ரணீதம் ஸூத்ரம் - “து³:க²ஜந்மப்ரவ்ருத்திதோ³ஷமித்²யாஜ்ஞாநாநாமுத்தரோத்தராபாயே தத³நந்தராபாயாத³பவர்க³:”(ந்யா.ஸூ.) இதி । பாடா²பேக்ஷயா காரணமுத்தரம் , கார்யம் ச பூர்வம் , காரணாபாயே கார்யாபாய:, கபா²பாய இவ கபோ²த்³ப⁴வஸ்ய ஜ்வரஸ்யாபாய: । ஜந்மாபாயே து³:கா²பாய:, ப்ரவ்ருத்த்யபாயே ஜந்மாபாய:, தோ³ஷாபாயே ப்ரவ்ருத்த்யபாய:, மித்²யாஜ்ஞாநாபாயே தோ³ஷாபாய: । மித்²யாஜ்ஞாநம் சாவித்³யா ராகா³த்³யுபஜநநக்ரமேண த்³ருஷ்டேநைவ ஸம்ஸாரஸ்ய பரமம் நிதா³நம் । ஸா ச தத்த்வஜ்ஞாநேந ப்³ரஹ்மாத்மைகத்வவிஜ்ஞாநேநைவாவக³திபர்யந்தேந விரோதி⁴நா நிவர்த்யதே । ததோ(அ)வித்³யாநிவ்ருத்த்யா ப்³ரஹ்மரூபாவிர்பா⁴வோ மோக்ஷ: । ந து வித்³யாகார்யஸ்தஜ்ஜநிதாபூர்வகார்யோ வேதி ஸூத்ரார்த²: । தத்த்வஜ்ஞாநாந்மித்²யாஜ்ஞாநாபாய இத்யேதாவந்மாத்ரேண ஸூத்ரோபந்யாஸ:, ந த்வக்ஷபாத³ஸம்மதம் தத்த்வஜ்ஞாநமிஹ ஸம்மதம் । தத³நேநாசார்யாந்தரஸம்வாதே³நாயமர்தோ² த்³ருடீ⁴க்ருத: । ஸ்யாதே³தத் । நைகத்வவிஜ்ஞாநம் யதா²வஸ்தி²தவஸ்துவிஷயம் , யேந மித்²யாஜ்ஞாநம் பே⁴தா³வபா⁴ஸம் நிவர்தயந்ந விதி⁴விஷயோ ப⁴வேத் । அபி து ஸம்பதா³தி³ரூபம் । ததா² ச விதே⁴: ப்ராக³ப்ராப்தம் புருஷேச்ச²யா கர்தவ்யம் ஸத் விதி⁴கோ³சரோ ப⁴விஷ்யதி । யதா² வ்ருத்த்யந்தரத்வேந மநஸோ விஶ்வேதே³வஸாம்யாத்³விஶ்வாந்தே³வாந்மநஸி ஸம்பாத்³ய மந ஆலம்ப³நமவித்³யமாநஸமம் க்ருத்வா ப்ராதா⁴ந்யேந ஸம்பாத்³யாநாம் விஶ்வேஷாமேவ தே³வாநாமநுசிந்தநம் , தேந சாநந்தலோகப்ராப்தி: । ஏவம் சித்³ரூபஸாம்யாஜ்ஜீவஸ்ய ப்³ரஹ்மரூபதாம் ஸம்பாத்³ய ஜீவமாலம்ப³நமவித்³யமாநஸமம் க்ருத்வா ப்ராதா⁴ந்யேந ப்³ரஹ்மாநுசிந்தநம் , தேந சாம்ருதத்வப²லப்ராப்தி: । அத்⁴யாஸே த்வாலம்ப³நஸ்யைவ ப்ராதா⁴ந்யேநாரோபிததத்³பா⁴வஸ்யாநுசிந்தநம் , யதா² “மநோ ப்³ரஹ்மேத்யுபாஸீத”(சா². உ. 3 । 18 । 1), “ஆதி³த்யோ ப்³ரஹ்மேத்யாதே³ஶ:” (சா². உ. 3 । 19 । 1) । ஏவம் ஜீவமப்³ரஹ்ம “ப்³ரஹ்மேத்யுபாஸீத” இதி । க்ரியாவிஶேஷயோகா³த்³வா, யதா² “வாயுர்வாவ ஸம்வர்க³:” (சா². உ. 4 । 3 । 1), “ப்ராணோ வாவ ஸம்வர்க³:” (சா². உ. 4 । 3 । 3) இதி । பா³ஹ்யாந்க²லு வாயுதே³வதா வஹ்ந்யாதீ³ந் ஸம்வ்ருங்க்தே । மஹாப்ரலயஸமயே ஹி வாயுர்வஹ்ந்யாதீ³ந்ஸம்வ்ருஜ்ய ஸம்ஹ்ருத்யாத்மநி ஸ்தா²பயதி । யதா²ஹ த்³ரவிடா³சார்ய: - “ஸம்ஹரணாத்³வா ஸம்வரணாத்³வா ஸ்வாத்மீபா⁴வாத்³வாயு: ஸம்வர்க³:” இதி । அத்⁴யாத்மம் ச ப்ராண: ஸம்வர்க³ இதி । ஸ ஹி ஸர்வாணி வாகா³தீ³நி ஸம்வ்ருங்க்தே । ப்ராயாணகாலே ஹி ஸ ஏவ ஸர்வாணீந்த்³ரியாணி ஸங்க்³ருஹ்யோத்க்ராமதீதி । ஸேயம் ஸம்வர்க³த்³ருஷ்டிர்வாயௌ ப்ராணே ச த³ஶாஶாக³தம் ஜக³த்³த³ர்ஶயதி யதா², ஏவம் ஜீவாத்மநி ப்³ரும்ஹணக்ரியயா ப்³ரஹ்மத்³ருஷ்டிரம்ருதத்வாய ப²லாய கல்பத இதி । ததே³தேஷு த்ரிஷ்வபி பக்ஷேஷ்வாத்மத³ர்ஶநோபாஸநாத³ய: ப்ரதா⁴நகர்மாண்யபூர்வவிஷயத்வாத் , ஸ்துதஶஸ்த்ரவத் । ஆத்மா து த்³ரவ்யம் கர்மணி கு³ண இதி ஸம்ஸ்காரோ வாத்மநோ த³ர்ஶநம் விதீ⁴யதே । யதா² த³ர்ஶபூர்ணமாஸப்ரகரணே ’ பத்ந்யவேக்ஷிதமாஜ்யம் ப⁴வதி’ இதி ஸமாம்நாதம் , ப்ரகரணிநா ச க்³ருஹீதமுபாம்ஶுயாகா³ங்க³பூ⁴தாஜ்யத்³ரவ்யஸம்ஸ்காரதயாவேக்ஷணம் கு³ணகர்ம விதீ⁴யதே, ஏவம் கர்த்ருத்வேந க்ரத்வங்க³பூ⁴தே ஆத்மநி “ஆத்மா வா அரே த்³ரஷ்டவ்ய:” (ப்³ரு. உ. 2 । 4 । 5) இதி த³ர்ஶநம் கு³ணகர்ம விதீ⁴யதே ।

'யைஸ்து த்³ரவ்யம் சிகீர்ஷ்யதே கு³ணஸ்தத்ர ப்ரதீயேத” இதி ந்யாயாத³த ஆஹ -

ந சேத³ம் ப்³ரஹ்மாத்மைகத்வவிஜ்ஞாநமிதி ।

குத:,

ஸம்பதா³தி³ரூபே ஹி ப்³ரஹ்மாத்மைகத்வவிஜ்ஞாந இதி ।

த³ர்ஶபூர்ணமாஸப்ரகரணே ஹி ஸமாம்நாதமாஜ்யாவேக்ஷணம் தத³ங்க³பூ⁴தாஜ்யஸம்ஸ்கார இதி யுஜ்யதே । நச “ஆத்மா வா அரே த்³ரஷ்டவ்ய:”(ப்³ரு. உ. 2 । 4 । 5) இத்யாதி³ கஸ்யசித்ப்ரகரணே ஸமாம்நாதம் । ந சாநாரப்⁴யாதீ⁴தமபி । “யஸ்ய பூர்ணமயீ ஜுஹூர்ப⁴வதி” இத்யவ்யபி⁴சரிதக்ரதுஸம்ப³ந்த⁴ஜுஹூத்³வாரேண ஜுஹூபத³ம் க்ரதும் ஸ்மாரயத்³வாக்யேந யதா² பர்ணதாயா: க்ரதுஶேஷபா⁴வமாபாத³யதி, ஏவமாத்மா நாவ்யபி⁴சாரிதக்ரதுஸம்ப³ந்த⁴:, யேந தத்³த³ர்ஶநம் க்ரத்வங்க³ம் ஸதா³த்மாநம் க்ரத்வர்த²ம் ஸம்ஸ்குர்யாத் । தேந யத்³யயம் விதி⁴ஸ்ததா²பி “ஸுவர்ணம் பா⁴ர்யம்” இதிவத் விநியோக³ப⁴ங்கே³ந ப்ரதா⁴நகர்மைவாபூர்வவிஷயத்வாந்ந கு³ணகர்மேதி ஸ்த²வீயஸ்தயைதத்³தூ³ஷணமநபி⁴தா⁴ய ஸர்வபக்ஷஸாதா⁴ரணம் தூ³ஷணமுக்தம் , தத³திரோஹிதார்த²தயா ந வ்யாக்²யாதம் ।

கிம் ச ஜ்ஞாநக்ரியாவிஷயத்வவிதா⁴நமஸ்ய ப³ஹுஶ்ருதிவிருத்³த⁴மித்யாஹ -

ந ச விதி³க்ரியேதி ।

ஶங்கதே -

அவிஷயத்வ இதி ।

ததஶ்ச ஶாந்திகர்மணி வேதாலோத³ய இதி பா⁴வ: ।

நிராகரோதி -

ந ।

குத:

அவித்³யாகல்பிதபே⁴த³நிவ்ருத்திபரத்வாதி³தி ।

ஸர்வமேவ ஹி வாக்யம் நேத³ந்தயா வஸ்துபே⁴த³ம் போ³த⁴யிதுமர்ஹதி । ந ஹீக்ஷுக்ஷீரகு³டா³தீ³நாம் மது⁴ரரஸபே⁴த³: ஶக்ய ஆக்²யாதும் । ஏவமந்யத்ராபி ஸர்வத்ர த்³ரஷ்டவ்யம் । தேந ப்ரமாணாந்தரஸித்³தே⁴ லௌகிகே ஏவார்தே² யதா³ க³திரித்³ருஶீ ஶப்³த³ஸ்ய, ததா³ கைவ கதா² ப்ரத்யகா³த்மந்யலௌகிகே । அதூ³ரவிப்ரகர்ஷேண து கத²ஞ்சித்ப்ரதிபாத³நமிஹாபி ஸமாநம் । த்வம்பதா³ர்தோ² ஹி ப்ரமாதா ப்ரமாணாதீ⁴நயா ப்ரமித்யா ப்ரமேயம் க⁴டாதி³ வ்யாப்நோதீத்யவித்³யாவிலஸிதம் । தத³ஸ்யா விஷயீபூ⁴தோதா³ஸீநதத்பதா³ர்த²ப்ரத்யகா³த்மஸாமாநாதி⁴கரண்யேந ப்ரமாத்ருத்வாபா⁴வாத்தந்நிவ்ருத்தௌ ப்ரமாணாத³யஸ்திஸ்ரோ விதா⁴ நிவர்தந்தே । ந ஹி பக்துரவஸ்துத்வே பாக்யபாகபசநாநி வஸ்துஸந்தி ப⁴விதுமர்ஹந்தீதி । ததா² ஹி - “விக³லிதபராக்³வ்ருத்த்யர்த²த்வம் த்வம்பத³ஸ்ய தத³ஸ்ததா³ த்வமிதி ஹி பதே³நைகார்த²த்வே த்வமித்யபி யத்பத³ம் । தத³பி ச ததா³ க³த்வைகார்த்²யம் விஶுத்³த⁴சிதா³த்மதாம் த்யஜதி ஸகலாந்கர்த்ருத்வாதீ³ந்பதா³ர்த²மலாந்நிஜாந்” ॥ இத்யாந்தரஶ்லோக: ।

அத்ரைவார்தே² ஶ்ருதீருதா³ஹரதி -

ததா² ச ஶாஸ்த்ரம் - யஸ்யாமதமிதி ।

ப்ரக்ருதமுபஸம்ஹரதி -

அதோ(அ)வித்³யாகல்பிதேதி ।

பரபக்ஷே மோக்ஷஸ்யாநித்யதாமாபாத³யதி -

யஸ்ய த்விதி ।

கார்யமபூர்வம் யாகா³தி³வ்யாபாரஜந்யம் தத³பேக்ஷதே மோக்ஷ: ஸ்வோத்பத்தாவிதி ।

தயோ: பக்ஷயோரிதி ।

நிர்வர்த்யவிகார்யயோ: க்ஷணிகம் ஜ்ஞாநமாத்மேதி பௌ³த்³தா⁴: । ததா² ச விஶுத்³த⁴விஜ்ஞாநோத்பாதோ³ மோக்ஷ இதி நிர்வர்த்யோ மோக்ஷ: । அந்யேஷாம் து ஸம்ஸ்காரரூபாவஸ்தா²மபஹாய யா கைவல்யாவஸ்தா²வாப்திராத்மந: ஸ மோக்ஷ இதி விகார்யோ மோக்ஷ: । யதா² பயஸ: பூர்வாவஸ்தா²பஹாநேநாவஸ்தா²ந்தரப்ராப்திர்விகாரோ த³தீ⁴தி । ததே³தயோ: பக்ஷயோரநித்யதா மோக்ஷஸ்ய, கார்யத்வாத் , த³தி⁴க⁴டாதி³வத் ।

அத² “யத³த: பரோ தி³வோ ஜ்யோதிர்தீ³ப்யதே” (சா². உ. 3-13-7) இதி ஶ்ருதேர்ப்³ரஹ்மணோ விக்ருதாவிக்ருததே³ஶபே⁴தா³வக³மாத³விக்ருததே³ஶப்³ரஹ்மப்ராப்திரூபாஸநாதி³விதி⁴கார்யா ப⁴விஷ்யதி । ததா² ச ப்ராப்யகர்மதா ப்³ரஹ்மண இத்யத ஆஹ -

ந சாப்யத்வேநாபீதி ।

அந்யத³ந்யேந விக்ருததே³ஶபரிஹாண்யாவிக்ருததே³ஶம் ப்ராப்யதே । தத்³யதோ²பவேலம் ஜலதி⁴ரதிப³ஹலசபலகல்லோலமாலாபரஸ்பராஸ்பா²லநஸமுல்லஸத்பே²நபுஞ்ஜஸ்தப³கதயா விக்ருத:, மத்⁴யே து ப்ரஶாந்தஸகலகல்லோலோபஸர்க³: ஸ்வஸ்த²: ஸ்தி²ரதயாவிக்ருதஸ்தஸ்ய மத்⁴யமவிக்ருதம் பௌதிக: போதேந ப்ராப்நோதி । ஜீவஸ்து ப்³ரஹ்மைவேதி கிம் கேந ப்ராப்யதாம் । பே⁴தா³ஶ்ரயத்வாத்ப்ராப்திரித்யர்த²: ।

அத² ஜீவோ ப்³ரஹ்மணோ பி⁴ந்நஸ்ததா²பி ந தேந ப்³ரஹ்மாப்யதே, ப்³ரஹ்மணோ விபு⁴த்வேந நித்யப்ராப்தத்வாதி³த்யாஹ -

ஸ்வரூபவ்யதிரிக்தத்வே(அ)பீதி ।

ஸம்ஸ்காரகர்மதாமபாகரோதி -

நாபி ஸம்ஸ்கார்ய இதி ।

த்³வயீ ஹி ஸம்ஸ்கார்யதா, கு³ணாதா⁴நேந வா, யதா² பீ³ஜபூரகுஸுமஸ்ய லாக்ஷாரஸாவஸேக:, தேந ஹி தத்குஸுமம் ஸம்ஸ்க்ருதம் லாக்ஷாரஸஸவர்ணம் ப²லம் ப்ரஸூதே । தோ³ஷாபநயேந வா யதா² மலிநமாத³ர்ஶதலம் நிக்⁴ருஷ்டமிஷ்டகாசூர்ணேநோத்³பா⁴ஸிதபா⁴ஸ்வரத்வம் ஸம்ஸ்க்ருதம் ப⁴வதி । தத்ர ந தாவத்³ப்³ரஹ்மணி கு³ணாதா⁴நம் ஸம்ப⁴வதி । கு³ணோ ஹி ப்³ரஹ்மண: ஸ்வபா⁴வோ வா பி⁴ந்நோ வா । ஸ்வபா⁴வஶ்சேத்கத²மாதே⁴ய:, தஸ்ய நித்யவாத் । பி⁴ந்நத்வே து கார்யத்வேந மோக்ஷஸ்யாநித்யத்வப்ரஸங்க³: । ந ச பே⁴தே³ த⁴ர்மத⁴ர்மிபா⁴வ:, க³வாஶ்வவத் । பே⁴தா³பே⁴த³ஶ்ச வ்யுத³ஸ்த:, விரோதா⁴த் ।

தத³நேநாபி⁴ஸந்தி⁴நோக்தம் -

அநாதே⁴யாதிஶயப்³ரஹ்மஸ்வரூபத்வாந்மோக்ஷஸ்ய ।

த்³விதீயம் பக்ஷம் ப்ரதிக்ஷிபதி -

நாபி தோ³ஷாபநயநேநேதி ।

அஶுத்³தி⁴: ஸதீ த³ர்பணே நிவர்ததே, ந து ப்³ரஹ்மணி அஸதிதி நிவர்தநீயா । நித்யநிவ்ருத்தத்வாதி³த்யர்த²: ।

ஶங்கதே -

ஸ்வாத்மத⁴ர்ம ஏவேதி ।

ப்³ரஹ்மஸ்வபா⁴வ ஏவ மோக்ஷோ(அ)நாத்³யவித்³யாமலாவ்ருத உபாஸநாதி³க்ரியயாத்மநி ஸம்ஸ்க்ரியமாணே(அ)பி⁴வ்யஜ்யதே, ந து க்ரியதே । ஏதது³க்தம் ப⁴வதி நித்யஶுத்³த⁴த்வமாத்மநோ(அ)ஸித்³த⁴ம் , ஸம்ஸாராவஸ்தா²யாமவித்³யாமலிநத்வாதி³தி ।

ஶங்காம் நிராகரோதி -

ந ।

குத:,

க்ரியாஶ்ரயத்வாநுபபத்தே: ।

நாவித்³யா ப்³ரஹ்மாஶ்ரயா, கிம் து ஜீவே, ஸா த்வநிர்வசநீயேத்யுக்தம் , தேந நித்யஶுத்³த⁴மேவ ப்³ரஹ்ம । அப்⁴யுபேத்ய த்வஶுத்³தி⁴ம் க்ரியாஸம்ஸ்கார்யத்வம் தூ³ஷ்யதே । க்ரியா ஹி ப்³ரஹ்மஸமவேதா வா ப்³ரஹ்ம ஸம்ஸ்குர்யாத் , யதா² நிக⁴ர்ஷணமிஷ்டகாசூர்ணஸம்யோக³விபா⁴க³ப்ரசயோ நிரந்தர ஆத³ர்ஶதலஸமவேத: । அந்யஸமவேதா வா । ந தாவத்³ப்³ரஹ்மத⁴ர்ம: க்ரியா, தஸ்யா: ஸ்வாஶ்ரயவிகாரஹேதுத்வேந ப்³ரஹ்மணோ நித்யத்வவ்யாகா⁴தாத் । அந்யாஶ்ரயா து கத²மந்யஸ்யோபகரோதி, அதிப்ரஸங்கா³த் । ந ஹி த³ர்பணே நிக்⁴ருஷ்யமாணே மணிர்விஶுத்³தோ⁴ த்³ருஷ்ட: ।

தச்சாநிஷ்டமிதி ।

ததா³ பா³த⁴நம் பராம்ருஶதி ।

அத்ர வ்யபி⁴சாரம் சோத³யதி -

நநு தே³ஹாஶ்ரயயேதி ।

பரிஹரதி -

ந ।

தே³ஹஸம்ஹதஸ்யேதி ।

அநாத்³யநிர்வாச்யாவித்³யோபதா⁴நமேவ ப்³ரஹ்மணோ ஜீவ இதி ச க்ஷேத்ரஜ்ஞ இதி சாசக்ஷதே । ஸ ச ஸ்தூ²லஸூக்ஷ்மஶரீரேந்த்³ரியாதி³ஸம்ஹதஸ்தத்ஸங்கா⁴தமத்⁴யபதிதஸ்தத³பே⁴தே³நாஹமிதிப்ரத்யயவிஷயீபூ⁴த:, அத: ஶரீராதி³ஸம்ஸ்கார: ஶரீராதி³த⁴ர்மோ(அ)ப்யாத்மநோ ப⁴வதி, தத³பே⁴தா³த்⁴யவஸாயாத் । யதா² அங்க³ராக³த⁴ர்ம: ஸுக³ந்தி⁴தா காமிநீநாம் வ்யபதி³ஶ்யதே । தேநாத்ராபி யதா³ஶ்ரிதா க்ரியா ஸாம்வ்யவஹாரிகப்ரமாணவிஷயீக்ருதா தஸ்யைவ ஸம்ஸ்காரோ நாந்யஸ்யேதி ந வ்யபி⁴சார: । தத்த்வதஸ்து ந க்ரியா ந ஸம்ஸ்கார இதி । ஸநித³ர்ஶநம் து ஶேஷமத்⁴யாஸபா⁴ஷ்யே ஏவ க்ருதவ்யாக்²யாநமிதி நேஹ வ்யாக்²யாதம் ।

தயோரந்ய: பிப்பலமிதி ।

அந்யோ ஜீவாத்மா । பிப்பலம் கர்மப²லம் ।

அநஶ்நந்நந்ய இதி ।

பரமாத்மா ।

ஸம்ஹதஸ்யைவ போ⁴க்த்ருத்வமாஹ மந்த்ரவர்ண: -

ஆத்மேந்த்³ரியேதி ।

அநுபஹிதஶுத்³த⁴ஸ்வபா⁴வப்³ரஹ்மப்ரத³ர்ஶநபரௌ மந்த்ரௌ பட²தி -

ஏகோ தே³வ இதி ।

ஶுக்ரம் தீ³ப்திமத் । அவ்ரணம் து³:க²ரஹிதம் । அஸ்ராவிரம் அவிக³லிதம் । அவிநாஶீதி யாவத் ।

உபஸம்ஹரதி -

தஸ்மாதி³தி ।

நநு மா பூ⁴ந்நிர்வர்த்யாதி³கர்மதாசதுஷ்டயீ । பஞ்சமீ து காசித் விதா⁴ ப⁴விஷ்யதி, யயா மோக்ஷஸ்ய கர்மதா க⁴டிஷ்யத இத்யத ஆஹ -

அதோ(அ)ந்யதி³தி ।

ஏப்⁴ய: ப்ரகாரேப்⁴யோ ந ப்ரகாராந்தரமந்யத³ஸ்தி, யதோ மோக்ஷஸ்ய க்ரியாநுப்ரவேஶோ ப⁴விஷ்யதி ।

ஏதது³க்தம் ப⁴வதி - சதஸ்ருணாம் விதா⁴நாம் மத்⁴யே(அ)ந்யதமதயா க்ரியாப²லத்வம் வ்யாப்தம் , ஸா ச மோக்ஷாத்³வ்யாவர்தமாநா வ்யாபகாநுபலப்³த்⁴யா மோக்ஷஸ்ய க்ரியாப²லத்வம் வ்யாவர்தயதீதி । தத்கிம் மோக்ஷே க்ரியைவ நாஸ்தி, ததா² ச தத³ர்தா²நி ஶாஸ்த்ராணி தத³ர்தா²ஶ்ச ப்ரவ்ருத்தயோ(அ)நர்தி²கா இத்யத உபஸம்ஹாரவ்யாஜேநாஹ -

தஸ்மாஜ்ஜ்ஞாநமேகமிதி ।

அத² ஜ்ஞாநம் க்ரியா மாநஸீ கஸ்மாந்ந விதி⁴கோ³சர:, கஸ்மாச்ச தஸ்யா: ப²லம் நிர்வர்த்யாதி³ஷ்வந்யதமம் ந மோக்ஷ இதி சோத³யதி -

நநு ஜ்ஞாநமிதி ।

பரிஹரதி -

ந ।

குத:

வைலக்ஷண்யாத் ।

அயமர்த²: - ஸத்யம் , ஜ்ஞாநம் மாநஸீ க்ரியா, ந த்வியம் ப்³ரஹ்மணி ப²லம் ஜநயிதுமர்ஹதி, தஸ்ய ஸ்வயம்ப்ரகாஶதயா விதி³க்ரியாகர்மபா⁴வாநுபபத்தேரித்யுக்தம் ।

ததே³தஸ்மிந்வைலக்ஷண்யே ஸ்தி²தே ஏவ வைலக்ஷண்யாந்தரமாஹ -

க்ரியா ஹி நாம ஸேதி ।

யத்ர

விஷயே

வஸ்துஸ்வரூபநிரபேக்ஷைவ சோத்³யதே ।

யதா² தே³வதாஸம்ப்ரதா³நகஹவிர்க்³ரஹணே தே³வதாவஸ்துஸ்வரூபாநபேக்ஷா தே³வதாத்⁴யாநக்ரியா । யதா² வா யோஷிதி அக்³நிவஸ்த்வநபேக்ஷாக்³நிபு³த்³தி⁴ர்யா ஸா க்ரியா ஹி நாமேதி யோஜநா । ந ஹி “யஸ்யை தே³வதாயை ஹவிர்க்³ருஹீதம் ஸ்யாத்தாம் த்⁴யாயேத்³வஷட்கரிஷ்யந்”(ஐ . ப்³ரா. 3 । 8 । 1) இத்யஸ்மாத்³விதே⁴: ப்ராக்³தே³வதாத்⁴யாநம் ப்ராப்தம் , ப்ராப்தம் த்வதீ⁴தவேதா³ந்தஸ்ய விதி³தபத³தத³ர்த²ஸம்ப³ந்த⁴ஸ்யாதி⁴க³தஶப்³த³ந்யாயதத்த்வஸ்ய “ஸதே³வ ஸோம்யேத³ம்”(சா². உ. 6 । 2 । 1) இத்யாதே³: “தத்த்வமஸி”(சா². உ. 6 । 8 । 7) இத்யந்தாத்ஸந்த³ர்பா⁴த் ப்³ரஹ்மாத்மபா⁴வஜ்ஞாநம் , ஶப்³த³ப்ரமாணஸாமர்த்²யாத் , இந்த்³ரியார்த²ஸம்நிகர்ஷஸாமர்த்²யாதி³வ ப்ரணிஹிதமநஸ: ஸ்பீ²தாலோகமத்⁴யவர்திகும்பா⁴நுப⁴வ: । ந ஹ்யஸௌ ஸ்வஸாமக்³ரீப³லலப்³த⁴ஜந்மா ஸந்மநுஜேச்ச²யாந்யதா²கர்துமகர்தும் வா ஶக்ய:, தே³வதாத்⁴யாநவத் , யேநார்த²வாநத்ர விதி⁴: ஸ்யாத் । ந சோபாஸநா வாநுப⁴வபர்யந்ததா வாஸ்ய விதே⁴ர்கோ³சர:, தயோரந்வயவ்யதிரேகாவத்⁴ருதஸாமர்த்²யயோ: ஸாக்ஷாத்காரே வா அநாத்³யவித்³யாபநயே வா விதி⁴மந்தரேண ப்ராப்தத்வேந புருஷேச்ச²யாந்யதா²கர்துமகர்தும் வா அஶக்யத்வாத் । தஸ்மாத்³ப்³ரஹ்மஜ்ஞாநம் மாநஸீ க்ரியாபி ந விதி⁴கோ³சர: । புருஷசித்தவ்யாபாராதீ⁴நாயாஸ்து க்ரியாயா வஸ்துஸ்வரூபநிரபேக்ஷதா க்வசித³விரோதி⁴நீ, யதா² தே³வதாத்⁴யாநக்ரியாயா: । ந ஹ்யத்ர வஸ்துஸ்வரூபேண கஶ்சித்³விரோத⁴: । க்வசித்³வஸ்துஸ்வரூபவிரோதி⁴நீ, யதா² யோஷித்புருஷயோரக்³நிபு³த்³தி⁴ரித்யேதாவதா பே⁴தே³ந நித³ர்ஶநமிது²நத்³வயோபந்யாஸ: । க்ரியைவேத்யேவகாரேண வஸ்துதந்த்ரத்வமபாகரோதி ।

நநு “ஆத்மேத்யேவோபாஸீத”(ப்³ரு. உ. 1 । 4 । 7) இத்யாத³யோ வித⁴ய: ஶ்ரூயந்தே । ந ச ப்ரமத்தகீ³தா:, துல்யம் ஹி ஸாம்ப்ரதா³யிகம் , தஸ்மாத்³விதே⁴யேநாத்ர ப⁴விதவ்யமித்யத ஆஹ -

தத்³விஷயா லிஙாத³ய இதி ।

ஸத்யம் ஶ்ரூயந்தே லிஙாத³ய:, ந த்வமீ விதி⁴விஷயா:, தத்³விஷயத்வே(அ)ப்ராமாண்யப்ரஸங்கா³த் । ஹேயோபாதே³யவிஷயோ ஹி விதி⁴: । ஸ ஏவ ச ஹேய உபாதே³யோ வா, யம் புருஷ: கர்துமகர்துமந்யதா² வா கர்தும் ஶக்நோதி । தத்ரைவ ச ஸமர்த²: கர்தாதி⁴க்ருதோ நியோஜ்யோ ப⁴வதி । ந சைவம்பூ⁴தாந்யாத்மஶ்ரவணமநநோபாஸநத³ர்ஶநாநீதி விஷயதத³நுஷ்டா²த்ரோர்விதி⁴வ்யாபகயோரபா⁴வாத்³விதே⁴ரபா⁴வ இதி ப்ரயுக்தா அபி லிஙாத³ய: ப்ரவர்தநாயாமஸமர்தா² உபல இவ க்ஷுரதைக்ஷ்ண்யம் குண்ட²மப்ரமாணீப⁴விதுமர்ஹந்தீதி ।

அநியோஜ்யவிஷயத்வாதி³தி ।

ஸமர்தோ² ஹி கர்தாதி⁴காரீ நியோஜ்ய: । அஸாமர்த்²யே து ந கர்த்ருதா யதோ நாதி⁴க்ருதோ(அ)தோ ந நியோஜ்ய இத்யர்த²: ।

யதி³ விதே⁴ரபா⁴வாந்ந விதி⁴வசநாநி, கிமர்தா²நி தர்ஹி வசநாந்யேதாநி விதி⁴ச்சா²யாநீதி ப்ருச்ச²தி -

கிமர்தா²நீதி ।

ந சாநர்த²காநி யுக்தாநி, ஸ்வாத்⁴யாயாத்⁴யயநவித்⁴யதீ⁴நக்³ரஹணத்வாநுபபத்தேரிதி பா⁴வ: ।

உத்தரம் -

ஸ்வாபா⁴விகேதி ।

அந்யத: ப்ராப்தா ஏவ ஹி ஶ்ரவணாத³யோ விதி⁴ஸரூபைர்வாக்யைரநூத்³யந்தே । ந சாநுவாதோ³(அ)ப்யப்ரயோஜந:, ப்ரவ்ருத்திவிஶேஷகரத்வாத் । ததா²ஹி - தத்ததி³ஷ்டாநிஷ்டவிஷயேப்ஸாஜிஹாஸாபஹ்ருதஹ்ருத³யதயா ப³ஹிர்முகோ² ந ப்ரத்யகா³த்மநி ஸமாதா⁴துமர்ஹதி । ஆத்மஶ்ரவணாதி³விதி⁴ஸரூபைஸ்து வசநைர்மநஸோ விஷயஸ்ரோத: கி²லீக்ருத்ய ப்ரத்யகா³த்மஸ்ரோத உத்³கா⁴ட்யத இதி ப்ரவ்ருத்திவிஶேஷகரதா அநுவாதா³நாமஸ்தீதி ஸப்ரயோஜநதயா ஸ்வாத்⁴யாயவித்⁴யதீ⁴நக்³ரஹணத்வமுபபத்³யத இதி ।

யச்ச சோதி³தமாத்மஜ்ஞாநமநுஷ்டா²நாநங்க³த்வாத³புருஷார்த²மிதி தத³யுக்தம் । ஸ்வதோ(அ)ஸ்ய புருஷார்த²த்வே ஸித்³தே⁴ யத³நுஷ்டா²நாநங்க³த்வம் தத்³பூ⁴ஷணம் ந தூ³ஷணமித்யாஹ -

யத³பீதி ।

அநுஸஞ்ஜ்வரேத்

ஶரீரம் பரிதப்யமாநமநுதப்யேத । ஸுக³மமந்யத் ।

ப்ரக்ருதமுபஸம்ஹரதி -

தஸ்மாந்ந ப்ரதிபத்தீதி ।