ப்³ரஹ்மஸூத்ரபா⁴ஷ்யம்
ப்ரத²மோ(அ)த்⁴யாய:ப்ரத²ம: பாத³:
பா⁴மதீவ்யாக்²யா
 
அஸ்மிந்நஸ்ய ச தத்³யோக³ம் ஶாஸ்தி ॥ 19 ॥
இத³ம் த்வி வக்தவ்யம் வா ஏஷ புருஷோ(அ)ந்நரஸமய:’ (தை. உ. 2 । 1 । 1)தஸ்மாத்³வா ஏதஸ்மாத³ந்நரஸமயாத³ந்யோ(அ)ந்தர ஆத்மா ப்ராணமய:’ (தை. உ. 2 । 2 । 1)தஸ்மாத் அந்யோ(அ)ந்தர ஆத்மா மநோமய:’ (தை. உ. 2 । 3 । 1)தஸ்மாத் அந்யோ(அ)ந்தர ஆத்மா விஜ்ஞாநமய:’ (தை. உ. 2 । 4 । 1) இதி விகாரார்தே² மயட்‍ப்ரவாஹே ஸதி, ஆநந்த³மய ஏவாகஸ்மாத³ர்த⁴ஜரதீயந்யாயேந கத²மிவ மயட: ப்ராசுர்யார்த²த்வம் ப்³ரஹ்மவிஷயத்வம் சாஶ்ரீயத இதிமாந்த்ரவர்ணிகப்³ரஹ்மாதி⁴காராதி³தி சேத் , ; அந்நமயாதீ³நாமபி தர்ஹி ப்³ரஹ்மத்வப்ரஸங்க³:அத்ராஹயுக்தமந்நமயாதீ³நாமப்³ரஹ்மத்வம் , தஸ்மாத்தஸ்மாதா³ந்தரஸ்யாந்தரஸ்யாந்யஸ்யாந்யஸ்யாத்மந உச்யமாநத்வாத்ஆநந்த³மயாத்து கஶ்சித³ந்ய ஆந்தர ஆத்மோச்யதேதேநாநந்த³மயஸ்ய ப்³ரஹ்மத்வம் , அந்யதா² ப்ரக்ருதஹாநாப்ரக்ருதப்ரக்ரியாப்ரஸங்கா³தி³திஅத்ரோச்யதேயத்³யப்யந்நமயாதி³ப்⁴ய இவாநந்த³மயாத்அந்யோ(அ)ந்தர ஆத்மாஇதி ஶ்ரூயதே, ததா²பி நாநந்த³மயஸ்ய ப்³ரஹ்மத்வம்; யத ஆநந்த³மயம் ப்ரக்ருத்ய ஶ்ரூயதேதஸ்ய ப்ரியமேவ ஶிர:, மோதோ³ த³க்ஷிண: பக்ஷ:, ப்ரமோத³ உத்தர: பக்ஷ:, ஆநந்த³ ஆத்மா, ப்³ரஹ்ம புச்ச²ம் ப்ரதிஷ்டா²’ (தை. உ. 2 । 5 । 1) இதிதத்ர த்³ப்³ரஹ்ம மந்த்ரவர்ணே ப்ரக்ருதம் ஸத்யம் ஜ்ஞாநமநந்தம் ப்³ரஹ்ம’ (தை. உ. 2 । 1 । 1) இதி, ததி³ஹப்³ரஹ்ம புச்ச²ம் ப்ரதிஷ்டா²இத்யுச்யதேதத்³விஜிஜ்ஞாபயிஷயைவாந்நமயாத³ய ஆநந்த³மயபர்யந்தா: பஞ்ச கோஶா: கல்ப்யந்தேதத்ர குத: ப்ரக்ருதஹாநாப்ரக்ருதப்ரக்ரியாப்ரஸங்க³:ந்வாநந்த³மயஸ்யாவயவத்வேநப்³ரஹ்ம புச்ச²ம் ப்ரதிஷ்டா²இத்யுச்யதே, அந்நமயாதீ³நாமிவஇத³ம் புச்ச²ம் ப்ரதிஷ்டா²இத்யாதி³தத்ர கத²ம் ப்³ரஹ்மண: ஸ்வப்ரதா⁴நத்வம் ஶக்யம் விஜ்ஞாதும் ? ப்ரக்ருதத்வாதி³தி ப்³ரூம:ந்வாநந்த³மயாவயவத்வேநாபி ப்³ரஹ்மணி விஜ்ஞாயமாநே ப்ரக்ருதத்வம் ஹீயதே, ஆநந்த³மயஸ்ய ப்³ரஹ்மத்வாதி³திஅத்ரோச்யதேததா² ஸதி ததே³வ ப்³ரஹ்ம ஆநந்த³மய ஆத்மா அவயவீ, ததே³வ ப்³ரஹ்ம புச்ச²ம் ப்ரதிஷ்டா² அவயவ இத்யஸாமஞ்ஜஸ்யம் ஸ்யாத்அந்யதரபரிக்³ரஹே து யுக்தம்ப்³ரஹ்ம புச்ச²ம் ப்ரதிஷ்டா²இத்யத்ரைவ ப்³ரஹ்மநிர்தே³ஶ ஆஶ்ரயிதும் , ப்³ரஹ்மஶப்³த³ஸம்யோகா³த்நாநந்த³மயவாக்யே, ப்³ரஹ்மஶப்³த³ஸம்யோகா³பா⁴வாதி³திஅபி ப்³ரஹ்ம புச்ச²ம் ப்ரதிஷ்டே²த்யுக்த்வேத³முச்யதேதத³ப்யேஷ ஶ்லோகோ ப⁴வதிஅஸந்நேவ ப⁴வதிஅஸத்³ப்³ரஹ்மேதி வேத³ சேத்அஸ்தி ப்³ரஹ்மேதி சேத்³வேத³ஸந்தமேநம் ததோ விது³:’ (தை. உ. 2 । 6 । 1) இதிஅஸ்மிம்ஶ்ச ஶ்லோகே(அ)நநுக்ருஷ்யாநந்த³மயம் ப்³ரஹ்மண ஏவ பா⁴வாபா⁴வவேத³நயோர்கு³ணதோ³ஷாபி⁴தா⁴நாத்³க³ம்யதே — ‘ப்³ரஹ்ம புச்ச²ம் ப்ரதிஷ்டா²இத்யத்ர ப்³ரஹ்மண ஏவ ஸ்வப்ரதா⁴நத்வமிதி சாநந்த³மயஸ்யாத்மநோ பா⁴வாபா⁴வஶங்கா யுக்தா, ப்ரியமோதா³தி³விஶிஷ்டஸ்யாநந்த³மயஸ்ய ஸர்வலோகப்ரஸித்³த⁴த்வாத்கத²ம் புந: ஸ்வப்ரதா⁴நம் ஸத்³ப்³ரஹ்ம ஆநந்த³மயஸ்ய புச்ச²த்வேந நிர்தி³ஶ்யதே — ‘ப்³ரஹ்ம புச்ச²ம் ப்ரதிஷ்டா²இதி ? நைஷ தோ³ஷ:புச்ச²வத்புச்ச²ம் , ப்ரதிஷ்டா² பராயணமேகநீட³ம் லௌகிகஸ்யாநந்த³ஜாதஸ்ய ப்³ரஹ்மாநந்த³: இத்யேதத³நேந விவக்ஷ்யதே, நாவயவத்வம்; ஏதஸ்யைவாநந்த³ஸ்யாந்யாநி பூ⁴தாநி மாத்ராமுபஜீவந்தி’ (ப்³ரு. உ. 4 । 3 । 32) இதி ஶ்ருத்யந்தராத்அபி சாநந்த³மயஸ்ய ப்³ரஹ்மத்வே ப்ரியாத்³யவயவத்வேந ஸவிஶேஷம் ப்³ரஹ்மாப்⁴யுபக³ந்தவ்யம்நிர்விஶேஷம் து ப்³ரஹ்ம வாக்யஶேஷே ஶ்ரூயதே, வாங்மநஸயோரகோ³சரத்வாபி⁴தா⁴நாத்யதோ வாசோ நிவர்தந்தேஅப்ராப்ய மநஸா ஸஹஆநந்த³ம் ப்³ரஹ்மணோ வித்³வாந் பி³பே⁴தி குதஶ்சந’ (தை. உ. 2 । 9 । 1) இதிஅபி சாநந்த³ப்ரசுர இத்யுக்தே து³:கா²ஸ்தித்வமபி க³ம்யதே; ப்ராசுர்யஸ்ய லோகே ப்ரதியோக்³யல்பத்வாபேக்ஷத்வாத்ததா² ஸதி யத்ர நாந்யத்பஶ்யதி, நாந்யச்ச்²ருணோதி, நாந்யத்³விஜாநாதி, பூ⁴மா’ (சா². உ. 7 । 24 । 1) இதி பூ⁴ம்நி ப்³ரஹ்மணி தத்³வ்யதிரிக்தாபா⁴வஶ்ருதிருபருத்⁴யேதப்ரதிஶரீரம் ப்ரியாதி³பே⁴தா³தா³நந்த³மயஸ்யாபி பி⁴ந்நத்வம்ப்³ரஹ்ம து ப்ரதிஶரீரம் பி⁴த்³யதே, ஸத்யம் ஜ்ஞாநமநந்தம் ப்³ரஹ்ம’ (தை. உ. 2 । 1 । 1) இத்யாநந்த்யஶ்ருதே: ஏகோ தே³வ: ஸர்வபூ⁴தேஷு கூ³ட⁴: ஸர்வவ்யாபீ ஸர்வபூ⁴தாந்தராத்மா’ (ஶ்வே. உ. 6 । 11) இதி ஶ்ருத்யந்தராத் சாநந்த³மயஸ்யாப்⁴யாஸ: ஶ்ரூயதேப்ராதிபதி³கார்த²மாத்ரமேவ ஹி ஸர்வத்ராப்⁴யஸ்யதேரஸோ வை ஸ:ரஸꣳ ஹ்யேவாயம் லப்³த்⁴வாநந்தீ³ ப⁴வதிகோ ஹ்யேவாந்யாத்க: ப்ராண்யாத்யதே³ஷ ஆகாஶ ஆநந்தோ³ ஸ்யாத்’ (தை. உ. 2 । 7 । 1) (தை. உ. 2 । 7 । 1)ஸைஷாநந்த³ஸ்ய மீமாꣳஸா ப⁴வதி’ (தை. உ. 2 । 8 । 1)ஆநந்த³ம் ப்³ரஹ்மணோ வித்³வாந்ந பி³பே⁴தி குதஶ்சநேதி’ (தை. உ. 2 । 9 । 1) ஆநந்தோ³ ப்³ரஹ்மேதி வ்யஜாநாத்’ (தை. உ. 3 । 6 । 1) இதி யதி³ சாநந்த³மயஶப்³த³ஸ்ய ப்³ரஹ்மவிஷயத்வம் நிஶ்சிதம் ப⁴வேத் , தத உத்தரேஷ்வாநந்த³மாத்ரப்ரயோகே³ஷ்வப்யாநந்த³மயாப்⁴யாஸ: கல்ப்யேத த்வாநந்த³மயஸ்ய ப்³ரஹ்மத்வமஸ்தி, ப்ரியஶிரஸ்த்வாதி³பி⁴ர்ஹேதுபி⁴ரித்யவோசாமதஸ்மாச்ச்²ருத்யந்தரே விஜ்ஞாநமாநந்த³ம் ப்³ரஹ்ம’ (ப்³ரு. உ. 3 । 9 । 28) இத்யாநந்த³ப்ராதிபதி³கஸ்ய ப்³ரஹ்மணி ப்ரயோக³த³ர்ஶநாத் , யதே³ஷ ஆகாஶ ஆநந்தோ³ ஸ்யாத்’ (தை. உ. 2 । 7 । 1) இதி ப்³ரஹ்மவிஷய: ப்ரயோகோ³ த்வாநந்த³மயாப்⁴யாஸ இத்யவக³ந்தவ்யம்யஸ்த்வயம் மயட³ந்தஸ்யைவாநந்த³மயஶப்³த³ஸ்யாப்⁴யாஸ: ஏதமாநந்த³மயமாத்மாநமுபஸங்க்ராமதி’ (தை. உ. 2 । 8 । 5) இதி, தஸ்ய ப்³ரஹ்மவிஷயத்வமஸ்திவிகாராத்மநாமேவாந்நமயாதீ³நாமநாத்மநாமுபஸங்க்ரமிதவ்யாநாம் ப்ரவாஹே படி²தத்வாத்ந்வாநந்த³மயஸ்யோபஸங்க்ரமிதவ்யஸ்யாந்நமயாதி³வத³ப்³ரஹ்மத்வே ஸதி நைவ விது³ஷோ ப்³ரஹ்மப்ராப்தி: ப²லம் நிர்தி³ஷ்டம் ப⁴வேத்நைஷ தோ³ஷ:, ஆநந்த³மயோபஸங்க்ரமணநிர்தே³ஶேநைவ விது³ஷ: புச்ச²ப்ரதிஷ்டா²பூ⁴தப்³ரஹ்மப்ராப்தே: ப²லஸ்ய நிர்தி³ஷ்டத்வாத் , ‘தத³ப்யே ஶ்லோகோ ப⁴வதி’ ‘யதோ வாசோ நிவர்தந்தேஇத்யாதி³நா ப்ரபஞ்ச்யமாநத்வாத்யா த்வாநந்த³மயஸந்நிதா⁴நே ஸோ(அ)காமயத ப³ஹு ஸ்யாம் ப்ரஜாயேயேதி’ (தை. உ. 2 । 6 । 1) இதீயம் ஶ்ருதிருதா³ஹ்ருதா, ஸாப்³ரஹ்ம புச்ச²ம் ப்ரதிஷ்டா²இத்யநேந ஸந்நிஹிததரேண ப்³ரஹ்மணா ஸம்ப³த்⁴யமாநா நாநந்த³மயஸ்ய ப்³ரஹ்மதாம் ப்ரதிபோ³த⁴யதிதத³பேக்ஷத்வாச்சோத்தரஸ்ய க்³ரந்த²ஸ்ய ரஸோ வை ஸ:’ (தை. உ. 2 । 7 । 1) இத்யாதே³ர்நாநந்த³மயவிஷயதாநநுஸோ(அ)காமயதஇதி ப்³ரஹ்மணி பும்லிங்க³நிர்தே³ஶோ நோபபத்³யதேநாயம் தோ³ஷ:, ‘தஸ்மாத்³வா ஏதஸ்மாதா³த்மந ஆகாஶ: ஸம்பூ⁴த:இத்யத்ர பும்லிங்கே³நாப்யாத்மஶப்³தே³ந ப்³ரஹ்மண: ப்ரக்ருதத்வாத்யா து பா⁴ர்க³வீ வாருணீ வித்³யாஆநந்தோ³ ப்³ரஹ்மேதி வ்யஜாநாத்’ (தை. உ. 3 । 6 । 1) இதி, தஸ்யாம் மயட³ஶ்ரவணாத்ப்ரியஶிரஸ்த்வாத்³யஶ்ரவணாச்ச யுக்தமாநந்த³ஸ்ய ப்³ரஹ்மத்வம்தஸ்மாத³ணுமாத்ரமபி விஶேஷமநாஶ்ரித்ய ஸ்வத ஏவ ப்ரியஶிரஸ்த்வாதி³ ப்³ரஹ்மண உபபத்³யதே சேஹ ஸவிஶேஷம் ப்³ரஹ்ம ப்ரதிபிபாத³யிஷிதம் , வாங்மநஸகோ³சராதிக்ரமஶ்ருதே:தஸ்மாத³ந்நமயாதி³ஷ்விவாநந்த³மயே(அ)பி விகாரார்த² ஏவ மயட் விஜ்ஞேய:, ப்ராசுர்யார்த²:

ஸ்வமதபரிக்³ரஹார்த²மேகதே³ஶிமதம் தூ³ஷயதி -

இத³ம் த்விஹ வக்தவ்யமிதி ।

ஏஷ தாவது³த்ஸர்கோ³ யத் “ப்³ரஹ்ம புச்ச²ம் ப்ரதிஷ்டே²தி ப்³ரஹ்மஶப்³தா³த்ப்ரதீயதே । விஶுத்³த⁴ம் ப்³ரஹ்ம விக்ருதம் த்வாநந்த³மயஶப்³த³த:” ॥ தத்ர கிம் புச்ச²பத³ஸமபி⁴வ்யாஹாராத் அந்நமயாதி³ஷு சாஸ்யாவயவபரத்வேந ப்ரயோகா³த் , இஹாப்யவயவபரத்வாத்புச்ச²பத³ஸ்ய, தத்ஸமாநாதி⁴கரணம் ப்³ரஹ்மபத³மபி ஸ்வார்த²த்யாகே³ந கத²ஞ்சித³வயவபரம் வ்யாக்²யாயதாம் । ஆநந்த³மயபத³ம் சாந்நமயாதி³விகாரவாசிப்ராயபடி²தம் விகாரவாசி வா, கத²ஞ்சித்ப்ரசுராநந்த³வாசி வா, ப்³ரஹ்மண்யப்ரஸித்³த⁴ம் கயாசித்³வ்ருத்யா ப்³ரஹ்மணி வ்யாக்²யாயதாம் । ஆநந்த³பதா³ப்⁴யாஸேந ச ஜ்யோதி:பதே³நேவ ஜ்யோதிஷ்டோம ஆநந்த³மயோ லக்ஷ்யதாம், உதாநந்த³மயபத³ம் விகாரார்த²மஸ்து, ப்³ரஹ்மபத³ம் ச ப்³ராஹ்மண்யேவ ஸ்வார்தே²(அ)ஸ்து, ஆநந்த³பதா³ப்⁴யாஸஶ்ச ஸ்வார்தே², புச்ச²பத³மாத்ரமவயவப்ராயலிகி²தமதி⁴கரணபரதயா வ்யாக்ரியதாமிதி க்ருதபு³த்³த⁴ய ஏவ விதா³ங்குர்வந்து । தத்ர “ப்ராயபாட²பரித்யாகோ³ முக்²யத்ரிதயலங்க⁴நம் । பூர்வஸ்மிந்நுத்தரே பக்ஷே ப்ராயபாட²ஸ்ய பா³த⁴நம்॥” புச்ச²பத³ம் ஹி வாலதௌ⁴ முக்²யம் ஸதா³நந்த³மயாவயவே கௌ³ணமேவேதி முக்²யஶப்³தா³ர்த²லங்க⁴நமவயவபரதாயாமதி⁴கரணபரதாயாம் ச துல்யம் । அவயவப்ராயலேக²பா³த⁴ஶ்ச விகாரப்ராயலேக²பா³தே⁴ந துல்ய: । ப்³ரஹ்மபத³மாநந்த³மயபத³மாநந்த³பத³மிதி த்ரிதயலங்க⁴நம் த்வதி⁴கம் । தஸ்மாந்முக்²யத்ரிதயலங்க⁴நாத³ஸாதீ⁴யாந்பூர்வ: பக்ஷ: । முக்²யத்ரயாநுகு³ண்யேந தூத்தர ஏவ பக்ஷோ யுக்த: । அபி சாநந்த³மயபத³ஸ்ய ப்³ரஹ்மார்த²த்வே, “ப்³ரஹ்ம புச்ச²ம்” (தை. உ. 2 । 5 । 1) இதி ந ஸமஞ்ஜஸம் । ந ஹி ததே³வாவயவ்யவயவஶ்சேதி யுக்தம் । ஆதா⁴ரபரத்வே ச புச்ச²ஶப்³த³ஸ்ய, ப்ரதிஷ்டே²த்யேதத³ப்யுபபந்நதரம் ப⁴வதி । ஆநந்த³மயஸ்ய சாந்தரத்வமந்நமயாதி³கோஶாபேக்ஷயா । ப்³ரஹ்மணஸ்த்வாந்தரத்வமாநந்த³மயாத³ர்தா²த்³க³ம்யத இதி ந ஶ்ருத்யோக்தம் । ஏவம் சாந்நமயாதி³வதா³நந்த³மயஸ்ய ப்ரியாத்³யவயவயோகோ³ யுக்த: । வாங்மநஸாகோ³சரே து பரப்³ரஹ்மண்யுபாதி⁴மந்தர்பா⁴வ்ய ப்ரியாத்³யவயவயோக³:, ப்ராசுர்யம் ச, க்லேஶேந வ்யாக்²யாயேயாதாம் । ததா² ச மாந்த்ரவர்ணிகஸ்ய ப்³ரஹ்மண ஏவ “ப்³ரஹ்ம புச்ச²ம் ப்ரதிஷ்டா²” (தை. உ. 2 । 5 । 1) இதி ஸ்வப்ரதா⁴நஸ்யாபி⁴தா⁴நாத் , தஸ்யைவாதி⁴காரோ நாநந்த³மயஸ்யேதி । “ஸோ(அ)காமயத”(தை. உ. 2 । 6 । 1) இத்யாத்³யா அபி ஶ்ருதயோ ப்³ரஹ்மவிஷயா ந ஆநந்த³மயவிஷயா இத்யர்த²ஸங்க்ஷேப: । ஸுக³மமந்யத் ।