ப்³ரஹ்மஸூத்ரபா⁴ஷ்யம்
ப்ரத²மோ(அ)த்⁴யாய:ப்ரத²ம: பாத³:
பா⁴மதீவ்யாக்²யா
 
அந்தஸ்தத்³த⁴ர்மோபதே³ஶாத் ॥ 20 ॥
அந்தஸ்தத்³த⁴ர்மோபதே³ஶாத் இதி । ‘ ஏஷோ(அ)ந்தராதி³த்யே’, ‘ ஏஷோ(அ)ந்தரக்ஷிணிஇதி ஶ்ரூயமாண: புருஷ: பரமேஶ்வர ஏவ, ஸம்ஸாரீகுத: ? தத்³த⁴ர்மோபதே³ஶாத்தஸ்ய ஹி பரமேஶ்வரஸ்ய த⁴ர்மா இஹோபதி³ஷ்டா:தத்³யதா² — ‘தஸ்யோதி³தி நாமஇதி ஶ்ராவயித்வா அஸ்யாதி³த்யபுருஷஸ்ய நாம ஏஷ ஸர்வேப்⁴ய: பாப்மப்⁴ய உதி³த:இதி ஸர்வபாப்மாபக³மேந நிர்வக்திததே³வ க்ருதநிர்வசநம் நாமாக்ஷிபுருஷஸ்யாப்யதிதி³ஶதி — ‘யந்நாம தந்நாமஇதிஸர்வபாப்மாபக³மஶ்ச பரமாத்மந ஏவ ஶ்ரூயதே ஆத்மாபஹதபாப்மா’ (சா². உ. 8 । 7 । 1) இத்யாதௌ³ததா² சாக்ஷுஷே புருஷேஸைவ ருக் தத்ஸாம தது³க்த²ம் தத்³யஜுஸ்தத்³ப்³ரஹ்மஇதி ருக்ஸாமாத்³யாத்மகதாம் நிர்தா⁴ரயதிஸா பரமேஶ்வரஸ்யோபபத்³யதே, ஸர்வகாரணத்வாத்ஸர்வாத்மகத்வோபபத்தே:ப்ருதி²வ்யக்³ந்யாத்³யாத்மகே சாதி⁴தை³வதம்ருக்ஸாமே, வாக்ப்ராணாத்³யாத்மகே சாத்⁴யாத்மமநுக்ரம்யாஹ — ‘தஸ்யர்க்ச ஸாம கே³ஷ்ணௌஇத்யதி⁴தை³வதம்ததா²த்⁴யாத்மமபி — ‘யாவமுஷ்ய கே³ஷ்ணௌ தௌ கே³ஷ்ணௌஇதிதச்ச ஸர்வாத்மகத்வே ஸத்யேவோபபத்³யதேதத்³ய இமே வீணாயாம் கா³யந்த்யேதம் தே கா³யந்தி தஸ்மாத்தே த⁴நஸநய:’ (சா². உ. 1 । 7 । 6) இதி லௌகிகேஷ்வபி கா³நேஷ்வஸ்யைவ கீ³யமாநத்வம் த³ர்ஶயதிதச்ச பரமேஶ்வரபரிக்³ரஹ ஏவ க⁴டதேயத்³யத்³விபூ⁴திமத்ஸத்த்வம் ஶ்ரீமதூ³ர்ஜிதமேவ வாதத்ததே³வாவக³ச்ச² த்வம் மம தேஜோம்ஶஸம்ப⁴வம்’ (ப⁴. கீ³. 10 । 41) இதி ப⁴க³வத்³கீ³தாத³ர்ஶநாத்லோககாமேஶித்ருத்வமபி நிரங்குஶம் ஶ்ரூயமாணம் பரமேஶ்வரம் க³மயதியத்தூக்தம் ஹிரண்யஶ்மஶ்ருத்வாதி³ரூபவத்த்வஶ்ரவணம் பரமேஶ்வரே நோபபத்³யத இதி, அத்ர ப்³ரூம:ஸ்யாத்பரமேஶ்வரஸ்யாபீச்சா²வஶாந்மாயாமயம் ரூபம் ஸாத⁴காநுக்³ரஹார்த²ம் , மாயா ஹ்யேஷா மயா ஸ்ருஷ்டா யந்மாம் பஶ்யஸி நாரத³ ।’(ம॰பா⁴॰ 12-339-45) ஸர்வபூ⁴தகு³ணைர்யுக்தம் மைவம் மாம் ஜ்ஞாதுமர்ஹஸி’(ம॰பா⁴॰ 12-339-46) இதி ஸ்மரணாத்அபி , யத்ர து நிரஸ்தஸர்வவிஶேஷம் பாரமேஶ்வரம் ரூபமுபதி³ஶ்யதே, ப⁴வதி தத்ர ஶாஸ்த்ரம் அஶப்³த³மஸ்பர்ஶமரூபமவ்யயம்’ (க. உ. 1 । 3 । 15) இத்யாதி³ஸர்வகாரணத்வாத்து விகாரத⁴ர்மைரபி கைஶ்சித்³விஶிஷ்ட: பரமேஶ்வர உபாஸ்யத்வேந நிர்தி³ஶ்யதேஸர்வகர்மா ஸர்வகாம: ஸர்வக³ந்த⁴: ஸர்வரஸ:’ (சா². உ. 3 । 14 । 2) இத்யாதி³நாததா² ஹிரண்யஶ்மஶ்ருத்வாதி³நிர்தே³ஶோ(அ)பி ப⁴விஷ்யதியத³ப்யாதா⁴ரஶ்ரவணாந்ந பரமேஶ்வர இதி, அத்ரோச்யதேஸ்வமஹிமப்ரதிஷ்ட²ஸ்யாப்யாதா⁴ரவிஶேஷோபதே³ஶ உபாஸநார்தோ² ப⁴விஷ்யதிஸர்வக³தத்வாத்³ப்³ரஹ்மணோ வ்யோமவத்ஸர்வாந்தரத்வோபபத்தே:ஐஶ்வர்யமர்யாதா³ஶ்ரவணமப்யத்⁴யாத்மாதி⁴தை³வதவிபா⁴கா³பேக்ஷமுபாஸநார்த²மேவதஸ்மாத்பரமேஶ்வர ஏவாக்ஷ்யாதி³த்யயோரந்தருபதி³ஶ்யதே ॥ 20 ॥

அந்தஸ்தத்³த⁴ர்மோபதே³ஶாத் ।

பூர்வஸ்மிந்நதி⁴கரணே(அ)பாஸ்தஸமஸ்தவிஶேஷப்³ரஹ்மப்ரதிபத்த்யர்த²முபாயதாமாத்ரேண பஞ்ச கோஶா உபாத⁴ய: ஸ்தி²தா:, நது விவக்ஷிதா: । ப்³ரஹ்மைவ து ப்ரதா⁴நம் “ப்³ரஹ்ம புச்ச²ம் ப்ரதிஷ்டா²” இதி ஜ்ஞேயத்வேநோபக்ஷிப்தமிதி நிர்ணீதம் । ஸம்ப்ரதி து ப்³ரஹ்ம விவக்ஷிதோபாதி⁴பே⁴த³முபாஸ்யத்வேநோபக்ஷிப்யதே, நது வித்³யாகர்மாதிஶயலப்³தோ⁴த்கர்ஷோ ஜீவாத்மாதி³த்யபத³வேத³நீய இதி நிர்ணீயதே । தத் “மர்யாதா³தா⁴ரரூபாணி ஸம்ஸாரிணி பரே ந து । தஸ்மாது³பாஸ்ய: ஸம்ஸாரீ கர்மாநதி⁴க்ருதோ ரவி:” ॥ “ஹிரண்யஶ்மஶ்ரு:” (சா². உ. 1 । 6 । 6) இத்யாதி³ரூபஶ்ரவணாத் , “ய ஏஷோ(அ)ந்தராதி³த்யே”(சா². உ. 1 । 6 । 6), “ய ஏஷோ(அ)ந்தரக்ஷிணீ”(சா². உ. 1 । 7 । 5) இதி சாதா⁴ரபே⁴த³ஶ்ரவணாத் , “யே சாமுஷ்மாத்பராஞ்சோ லோகாஸ்தேஷாம் சேஷ்டே தே³வகாமாநாம் ச” இத்யைஶ்வர்யமர்யாதா³ஶ்ருதேஶ்ச ஸம்ஸார்யேவ கார்யகாரணஸங்கா⁴தாத்மகோ ரூபாதி³ஸம்பந்ந இஹோபாஸ்ய:, நது பரமாத்மா “அஶப்³த³மஸ்பர்ஶம்” (க. உ. 1 । 3 । 15) இத்யாதி³ஶ்ருதிபி⁴: அபாஸ்தஸமஸ்தரூபஶ்ச, “ஸ்வே மஹிம்நி”(சா². உ. 7 । 24 । 1) இத்யாதி³ஶ்ருதிபி⁴ரபாக்ருதாதா⁴ரஶ்ச, “ஏஷ ஸர்வேஶ்வர:” (ப்³ரு. உ. 4 । 4 । 22) இத்யாதி³ஶ்ருதிபி⁴ரதி⁴க³தநிர்மர்யாதை³ஶ்வர்யஶ்ச ஶக்ய உபாஸ்யத்வேநேஹ ப்ரதிபத்தும் । ஸர்வபாப்மவிரஹஶ்சாதி³த்யபுருஷே ஸம்ப⁴வதி, ஶாஸ்த்ரஸ்ய மநுஷ்யாதி⁴காரதயா தே³வதாயா: புண்யபாபயோரநதி⁴காராத் । ரூபாதி³மத்த்வாந்யதா²நுபபத்த்யா ச கார்யகாரணாத்மகே ஜீவே உபாஸ்யத்வேந விவக்ஷிதே யத்தாவத்³ருகா³த்³யாத்மகதயாஸ்ய ஸர்வாத்மகத்வம் ஶ்ரூயதே தத்கத²ஞ்சிதா³தி³த்யபுருஷஸ்யைவ ஸ்துதிரிதி ஆதி³த்யபுருஷ ஏவோபாஸ்யோ ந பரமாத்மேத்யேவம் ப்ராப்தம் । அநாதா⁴ரத்வே ச நித்யத்வம் ஸர்வக³தத்வம் ச ஹேது: । அநித்யம் ஹி கார்யம் காரணாதா⁴ரமிதி நாநாதா⁴ரம், நித்யமப்யஸர்வக³தம் ச யத்தஸ்மாத³த⁴ரபா⁴வேநாஸ்தி²தம் ததே³வ தஸ்யோத்தரஸ்யாதா⁴ர இதி நாநாதா⁴ரம், தஸ்மாது³ப⁴யமுக்தம் । ஏவம் ப்ராப்தே(அ)பி⁴தீ⁴யதே “அந்தஸ்தத்³த⁴ர்மோபதே³ஶாத்” । “ஸார்வாத்ம்யஸர்வது³ரிதவிரஹாப்⁴யாமிஹோச்யதே । ப்³ரஹ்மைவாவ்யபி⁴சாரிப்⁴யாம் ஸர்வஹேதுர்விகாரவத்” ॥ நாமநிருக்தேந ஹி ஸர்வபாப்மாபாதா³நதயஸ்யோத³ய உச்யதே । ந சாதி³த்யஸ்ய தே³வதாயா: கர்மாநதி⁴காரே(அ)பி ஸர்வபாப்மவிரஹ: ப்ராக்³ப⁴வீயத⁴ர்மாத⁴ர்மரூபபாப்மஸம்ப⁴வே ஸதி । ந சைதேஷாம் ப்ராக்³ப⁴வீயோ த⁴ர்ம ஏவாஸ்தி ந பாப்மேதி ஸாம்ப்ரதம் । வித்³யாகர்மாதிஶயஸமுதா³சாரே(அ)ப்யநாதி³ப⁴வபரம்பரோபார்ஜிதாநாம் பாப்மநாமபி ப்ரஸுப்தாநாம் ஸம்ப⁴வாத் । நச ஶ்ருதிப்ராமாண்யாதா³தி³த்யஶரீராபி⁴மாநிந: ஸர்வபாப்மவிரஹ இதி யுக்தம், ப்³ரஹ்மவிஷயத்வேநாப்யஸ்யா: ப்ராமாண்யோபபத்தே: । நச விநிக³மநாஹேத்வபா⁴வ:, தத்ர தத்ர ஸர்வபாப்மவிரஹஸ்ய பூ⁴யோபூ⁴யோ ப்³ரஹ்மண்யேவ ஶ்ரவணாத் । தஸ்யைவ சேஹ ப்ரத்யபி⁴ஜ்ஞாயமாநஸ்ய விநிக³மநாஹேதோர்வித்³யமாநத்வாத் । அபிச ஸார்வாத்ம்யம் ஜக³த்காரணஸ்ய ப்³ரஹ்மண ஏவோபபத்³யதே, காரணாத³பே⁴தா³த்கார்யஜாதஸ்ய, ப்³ரஹ்மணஶ்ச ஜக³த்காரணத்வாத் । ஆதி³த்யஶரீராபி⁴மாநிநஸ்து ஜீவாத்மநோ ந ஜக³த்காரணத்வம் । நச முக்²யார்த²ஸம்ப⁴வே ப்ராஶஸ்த்யலக்ஷணயா ஸ்துத்யர்த²தா யுக்தா । ரூபவத்த்வம் சாஸ்ய பராநுக்³ரஹாய காயநிர்மாணேந வா, தத்³விகாரதயா வா ஸர்வஸ்ய கார்யஜாதஸ்ய, விகாரஸ்ய ச விகாரவதோ(அ)நந்யத்வாத்தாத்³ருஶரூபபே⁴தே³நோபதி³ஶ்யதே, யதா² “ஸர்வக³ந்த⁴: ஸர்வரஸ:” (சா². உ. 3 । 14 । 2) இதி । நச ப்³ரஹ்மநிர்மிதம் மாயாரூபமநுவத³ச்சா²ஸ்த்ரமஶாஸ்த்ரம் ப⁴வதி, அபிது தாம் குர்வத் இதி நாஶாஸ்த்ரத்வப்ரஸங்க³: । யத்ர து ப்³ரஹ்ம நிரஸ்தஸமஸ்தோபாதி⁴பே⁴த³ம் ஜ்ஞேயத்வேநோபக்ஷிப்யதே, தத்ர ஶாஸ்த்ரம் “அஶப்³த³மஸ்பர்ஶமரூபமவ்யயம்”(க. உ. 1 । 3 । 15) இதி ப்ரவர்ததே । தஸ்மாத்³ரூபவத்த்வமபி பரமாத்மந்யுபபத்³யதே । ஏதேநைவ மர்யாதா³தா⁴ரபே⁴தா³வபி வ்யாக்²யாதௌ । அபி சாதி³த்யதே³ஹாபி⁴மாநிந: ஸம்ஸாரிணோ(அ)ந்தர்யாமீ பே⁴தே³நோக்த:, ஸ ஏவாந்தராதி³த்ய இத்யந்த:ஶ்ருதிஸாம்யேந ப்ரத்யபி⁴ஜ்ஞாயமாநோ ப⁴விதுமர்ஹதி ।

தஸ்மாத்தே த⁴நஸநய இதி ।

த⁴நவந்தோ விபூ⁴திமந்த இதி யாவத் ।

கஸ்மாத்புநர்விபூ⁴திமத்த்வம் பரமேஶ்வரபரிக்³ரஹே க⁴டத இத்யத ஆஹ -

யத்³யத்³விபூ⁴திமதி³தி ।

ஸர்வாத்மகத்வே(அ)பி விபூ⁴திமத்ஸ்வேவ பரமேஶ்வரஸ்வரூபாபி⁴வ்யக்தி:, ந த்வவித்³யாதம:பிஹிதபரமேஶ்வரஸ்வரூபேஷ்வவிபூ⁴திமத்ஸ்வித்யர்த²: ।

லோககாமேஶித்ருத்வமபீதி ।

அதோ(அ)த்யந்தாபாரார்த்²யந்யாயேந நிராங்குஶமைஶ்வர்யமித்யர்த²: ॥ 20 ॥ ॥ 21 ॥