ப்³ரஹ்மஸூத்ரபா⁴ஷ்யம்
ப்ரத²மோ(அ)த்⁴யாய:ப்ரத²ம: பாத³:
பூர்வப்ருஷ்ட²ம்      உத்தரப்ருஷ்ட²ம்
பா⁴மதீவ்யாக்²யா
 
ஜ்யோதிஶ்சரணாபி⁴தா⁴நாத் ॥ 24 ॥
ஜ்யோதிரிஹ ப்³ரஹ்ம க்³ராஹ்யம் । குத: ? சரணாபி⁴தா⁴நாத் , பாதா³பி⁴தா⁴நாதி³த்யர்த²: । பூர்வஸ்மிந்ஹி வாக்யே சதுஷ்பாத்³ப்³ரஹ்ம நிர்தி³ஷ்டம் — ‘தாவாநஸ்ய மஹிமா ததோ ஜ்யாயாம்ஶ்ச பூருஷ: । பாதோ³(அ)ஸ்ய ஸர்வா பூ⁴தாநி த்ரிபாத³ஸ்யாம்ருதம் தி³வி’ (சா². உ. 3 । 12 । 6) இத்யநேந மந்த்ரேண । தத்ர யச்சதுஷ்பதோ³ ப்³ரஹ்மணஸ்த்ரிபாத³ம்ருதம் த்³யுஸம்ப³ந்தி⁴ரூபம் நிர்தி³ஷ்டம் , ததே³வேஹ த்³யுஸம்ப³ந்தா⁴ந்நிர்தி³ஷ்டமிதி ப்ரத்யபி⁴ஜ்ஞாயதே । தத்பரித்யஜ்ய ப்ராக்ருதம் ஜ்யோதி: கல்பயத: ப்ரக்ருதஹாநாப்ரக்ருதப்ரக்ரியே ப்ரஸஜ்யேயாதாம் । ந கேவலம் ஜ்யோதிர்வாக்ய ஏவ ப்³ரஹ்மாநுவ்ருத்தி:; பரஸ்யாமபி ஶாண்டி³ல்யவித்³யாயாமநுவர்திஷ்யதே ப்³ரஹ்ம । தஸ்மாதி³ஹ ஜ்யேதிரிதி ப்³ரஹ்ம ப்ரதிபத்தவ்யம் । யத்தூக்தம் — ‘ஜ்யோதிர்தீ³ப்யதே’ இதி சைதௌ ஶப்³தௌ³ கார்யே ஜ்யோதிஷி ப்ரஸித்³தா⁴விதி, நாயம் தோ³ஷ:; ப்ரகரணாத்³ப்³ரஹ்மாவக³மே ஸத்யநயோ: ஶப்³த³யோரவிஶேஷகத்வாத் , தீ³ப்யமாநகார்யஜ்யோதிருபலக்ஷிதே ப்³ரஹ்மண்யபி ப்ரயோக³ஸம்ப⁴வாத்; ‘யேந ஸூர்யஸ்தபதி தேஜஸேத்³த⁴:’ (தை. ப்³ரா. 3 । 12 । 9 । 7) இதி ச மந்த்ரவர்ணாத் । யத்³வா, நாயம் ஜ்யோதி:ஶப்³த³ஶ்சக்ஷுர்வ்ருத்தேரேவாநுக்³ராஹகே தேஜஸி வர்ததே, அந்யத்ராபி ப்ரயோக³த³ர்ஶநாத் — ‘வாசைவாயம் ஜ்யோதிஷாஸ்தே’ (ப்³ரு. உ. 4 । 3 । 5) ‘மநோ ஜ்யோதிர்ஜுஷதாம்’ (தை. ப்³ரா. 1 । 6 । 3 । 3) இதி ச । தஸ்மாத்³யத்³யத்கஸ்யசித³வபா⁴ஸகம் தத்தஜ்ஜ்யோதி:ஶப்³தே³நாபி⁴தீ⁴யதே । ததா² ஸதி ப்³ரஹ்மணோ(அ)பி சைதந்யரூபஸ்ய ஸமஸ்தஜக³த³வபா⁴ஸஹேதுத்வாது³பபந்நோ ஜ்யோதி:ஶப்³த³: । ‘தமேவ பா⁴ந்தமநுபா⁴தி ஸர்வம் தஸ்ய பா⁴ஸா ஸர்வமித³ம் விபா⁴தி’ (க. உ. 2 । 2 । 15) ‘தத்³தே³வா ஜ்யோதிஷாம் ஜ்யோதிராயுர்ஹோபாஸதே(அ)ம்ருதம்’ (ப்³ரு. உ. 4 । 4 । 16) இத்யாதி³ஶ்ருதிப்⁴யஶ்ச । யத³ப்யுக்தம் த்³யுமர்யாத³த்வம் ஸர்வக³தஸ்ய ப்³ரஹ்மணோ நோபபத்³யத இதி, அத்ரோச்யதே — ஸர்வக³தஸ்யாபி ப்³ரஹ்மண உபாஸநார்த²: ப்ரதே³ஶவிஶேஷபரிக்³ரஹோ ந விருத்⁴யதே । நநூக்தம் நிஷ்ப்ரதே³ஶஸ்ய ப்³ரஹ்மண: ப்ரதே³ஶவிஶேஷகல்பநா நோபபத்³யத இதி; நாயம் தோ³ஷ:, நிஷ்ப்ரதே³ஶஸ்யாபி ப்³ரஹ்மண உபாதி⁴விஶேஷஸம்ப³ந்தா⁴த்ப்ரதே³ஶவிஶேஷகல்பநோபபத்தே: । ததா² ஹி — ஆதி³த்யே, சக்ஷுஷி, ஹ்ருத³யே இதி ப்ரதே³ஶவிஶேஷஸம்ப³ந்தீ⁴நி ப்³ரஹ்மண: உபாஸநாநி ஶ்ரூயந்தே । ஏதேந ‘விஶ்வத: ப்ருஷ்டே²ஷு’ இத்யாதா⁴ரப³ஹுத்வமுபபாதி³தம் । யத³ப்யேதது³க்தம் ஔஷ்ண்யகோ⁴ஷாநுமிதே கௌக்ஷேயே கார்யே ஜ்யோதிஷ்யத்⁴யஸ்யமாநத்வாத்பரமபி தி³வ: கார்யம் ஜ்யோதிரேவேதி, தத³ப்யயுக்தம்; பரஸ்யாபி ப்³ரஹ்மணோ நாமாதி³ப்ரதீகத்வவத்கௌக்ஷேயஜ்யோதிஷ்ப்ரதீகத்வோபபத்தே: । ‘த்³ருஷ்டம் ச ஶ்ருதம் சேத்யுபாஸீத’ இதி து ப்ரதீகத்³வாரகம் த்³ருஷ்டத்வம் ஶ்ருதத்வம் ச ப⁴விஷ்யதி । யத³ப்யுக்தமல்பப²லஶ்ரவணாத் ந ப்³ரஹ்மேதி, தத³ப்யநுபபந்நம்; ந ஹி இயதே ப²லாய ப்³ரஹ்மாஶ்ரயணீயம் , இயதே ந இதி நியமே ஹேதுரஸ்தி । யத்ர ஹி நிரஸ்தஸர்வவிஶேஷஸம்ப³ந்த⁴ம் பரம் ப்³ரஹ்மாத்மத்வேநோபதி³ஶ்யதே, தத்ரைகரூபமேவ ப²லம் மோக்ஷ இத்யவக³ம்யதே । யத்ர து கு³ணவிஶேஷஸம்ப³ந்த⁴ம் ப்ரதீகவிஶேஷஸம்ப³ந்த⁴ம் வா ப்³ரஹ்மோபதி³ஶ்யதே, தத்ர ஸம்ஸாரகோ³சராண்யேவோச்சாவசாநி ப²லாநி த்³ருஶ்யந்தே — ‘அந்நாதோ³ வஸுதா³நோ விந்த³தே வஸு ய ஏவம் வேத³’ (ப்³ரு. உ. 4 । 4 । 24) இத்யாத்³யாஸு ஶ்ருதிஷு । யத்³யபி ந ஸ்வவாக்யே கிஞ்சிஜ்ஜ்யோதிஷோ ப்³ரஹ்மலிங்க³மஸ்தி, ததா²பி பூர்வஸ்மிந்வாக்யே த்³ருஶ்யமாநம் க்³ரஹீதவ்யம் ப⁴வதி । தது³க்தம் ஸூத்ரகாரேண — ஜ்யோதிஶ்சரணாபி⁴தா⁴நாதி³தி । கத²ம் புநர்வாக்யாந்தரக³தேந ப்³ரஹ்மஸந்நிதா⁴நேந ஜ்யோதி:ஶ்ருதி: ஸ்வவிஷயாத் ஶக்யா ப்ரச்யாவயிதும் ? நைஷ தோ³ஷ:, ‘அத² யத³த: பரோ தி³வோ ஜ்யோதி:’ இதி ப்ரத²மதரபடி²தேந யச்ச²ப்³தே³ந ஸர்வநாம்நா த்³யுஸம்ப³ந்தா⁴த்ப்ரத்யபி⁴ஜ்ஞாயமாநே பூர்வவாக்யநிர்தி³ஷ்டே ப்³ரஹ்மணி ஸ்வஸாமர்த்²யேந பராம்ருஷ்டே ஸத்யர்தா²ஜ்ஜ்யோதி:ஶப்³த³ஸ்யாபி ப்³ரஹ்மவிஷயத்வோபபத்தே: । தஸ்மாதி³ஹ ஜ்யோதிரிதி ப்³ரஹ்ம ப்ரதிபத்தவ்யம் ॥ 24 ॥

ப்ரக்ருதஹாநாப்ரக்ருதப்ரக்ரியே இதி ।

ப்ரஸித்³த்⁴யபேக்ஷாயாம் பூர்வவாக்யக³தம் ப்ரக்ருதம் ஸம்நிஹிதம், அப்ரஸித்³த⁴ம் து கல்ப்யம் ந ப்ரக்ருதம் ।

அத ஏவோக்தம் -

கல்பயத இதி ।

ஸந்த³ம்ஶந்யாயமாஹ -

ந கேவலமிதி ।

பரஸ்யாபி ப்³ரஹ்மணோ நாமாதி³ப்ரதீகத்வவதி³தி ।

கௌக்ஷேயம் ஹி ஜ்யோதிர்ஜீவபா⁴வேநாநுப்ரவிஷ்டஸ்ய பரமாத்மநோ விகார:, ஜீவாபா⁴வே தே³ஹஸ்ய ஶைத்யாத் , ஜீவதஶ்சௌஷ்ண்யாஜ்ஜ்ஞாயதே । தஸ்மாத்தத்ப்ரதீகஸ்யோபாஸநமுபபந்நம் । ஶேஷம் நிக³த³வ்யாக்²யாதம் பா⁴ஷ்யம் ॥ 24 ॥