ப்ராணஸ்ததா²நுக³மாத் ।

'அநேகலிங்க³ஸந்தோ³ஹே ப³லவத்கஸ்ய கிம் ப⁴வேத் । லிங்கி³நோ லிங்க³மித்யத்ர சிந்த்யதே ப்ராக³சிந்திதம்” ॥ முக்²யப்ராணஜீவதே³வதாப்³ரஹ்மணாமநேகேஷாம் லிங்கா³நி ப³ஹூநி ஸம்ப்லவந்தே, தத்கதமத³த்ர லிங்க³ம், லிங்கா³பா⁴ஸம் ச கதமதி³த்யத்ர விசார்யதே । ந சாயமர்த²: “அத ஏவ ப்ராண:”(ப்³ர.ஸூ. 1.1.23) இத்யத்ர விசாரித: । ஸ்யாதே³தத் । ஹிததமபுருஷார்த²ஸித்³தி⁴ஶ்ச நிகி²லப்⁴ரூணஹத்யாதி³பாபாபராமர்ஶஶ்ச ப்ரஜ்ஞாத்மத்வம் சாநந்தா³தி³ஶ்ச ந முக்²யே ப்ராணே ஸம்ப⁴வந்தி । ததா² “ஏஷ ஸாது⁴ கர்ம காரயதி”(கௌ.உ. 3.8) “ஏஷ லோகாதி⁴பதி:” (கௌ. உ. 3 । 9) இத்யாத்³யபி । ஜீவே து ப்ரஜ்ஞாத்மத்வம் கத²ஞ்சித்³ப⁴வேதி³தரேஷாம் த்வஸம்ப⁴வ: । வக்த்ருத்வம் ச வாக்கரணவ்யாபாரவத்த்வம் யத்³யபி பரமாத்மநி ஸ்வரூபேண ந ஸம்ப⁴வதி ததா²ப்யநந்யதா²ஸித்³த⁴ப³ஹுப்³ரஹ்மலிங்க³விரோத⁴பரிஹாராய ஜீவத்³வாரேண ப்³ரஹ்மண்யேவ கத²ஞ்சித்³வ்யாக்²யேயம் ஜீவஸ்ய ப்³ரஹ்மணோ(அ)பே⁴தா³த் । ததா²ச ஶ்ருதி: - “யத்³வாசாநப்⁴யுதி³தம் யேந வாக³ப்⁴யுத்³யதே । ததே³வ ப்³ரஹ்ம த்வம் வித்³தி⁴”(கே. உ. 1 । 5) இதி வாக்³வத³நஸ்ய ப்³ரஹ்ம காரணமித்யாஹ । ஶரீராதா⁴ரணமபி யத்³யபி முக்²யப்ராணஸ்யைவ ததா²பி ப்ராணவ்யாபாரஸ்ய பரமாத்மாயத்தத்வாத்பரமாத்மந ஏவ । யத்³யபி சாத்ரேந்த்³ரதே³வதாயா விக்³ரஹவத்யா லிங்க³மஸ்தி, ததா²ஹி - இந்த்³ரதா⁴மக³தம் ப்ரதர்த³நம் ப்ரதீந்த்³ர உவாச, “மாமேவ விஜாநீஹி”(கௌ. உ. 3 । 1) இத்யுபக்ரம்ய, “ப்ராணோ(அ)ஸ்மிப்ரஜ்ஞாத்மா”(கௌ. உ. 3 । 2) இத்யாத்மநி ப்ராணஶப்³த³முச்சசார । ப்ரஜ்ஞாத்மத்வம் சாஸ்யோபபத்³யதே, தே³வதாநாமப்ரதிஹதஜ்ஞாநஶக்தித்வாத் । ஸாமர்த்²யாதிஶயாச்சேந்த்³ரஸ்ய ஹிததமபுருஷார்த²ஹேதுத்வமபி । மநுஷ்யாதி⁴காரத்வாச்சா²ஸ்த்ரஸ்ய தே³வாந்ப்ரத்யப்ரவ்ருத்தேர்ப்⁴ரூணஹத்யாதி³பாபாபராமர்ஶஸ்யோபபத்தே: । லோகாதி⁴பத்யம் சேந்த்³ரஸ்யலோகபாலத்வாத் । ஆநந்தா³தி³ரூபத்வம் ச ஸ்வர்க³ஸ்யைவாநந்த³த்வாத் । “ஆபூ⁴தஸம்ப்லவம் ஸ்தா²நமம்ருதத்வம் ஹி பா⁴ஷ்யதே” (வி. பு. 2 । 8 । 97) இதி ஸ்ம்ருதேஶ்சாம்ருதத்வமிந்த்³ரஸ்ய । “த்வாஷ்ட்ரமஹநம்” இத்யாத்³யா ச விக்³ரஹவத்த்வேந ஸ்துதிஸ்தத்ரைவோபபத்³யதே । ததா²பி பரமபுருஷார்த²ஸ்யாபவர்க³ஸ்ய பரப்³ரஹ்மஜ்ஞாநாத³ந்யதோ(அ)நவாப்தே:, பரமாநந்த³ரூபஸ்ய முக்²யஸ்யாம்ருதத்வஸ்யாஜரத்வஸ்ய ச ப்³ரஹ்மரூபாவ்யபி⁴சாராத் , அத்⁴யாத்மஸம்ப³ந்த⁴பூ⁴ம்நஶ்ச பராசீந்த்³ரே(அ)நுபபத்தே:, இந்த்³ரஸ்ய தே³வதாயா ஆத்மநி ப்ரதிபு³த்³த⁴ஸ்ய சரமதே³ஹஸ்ய வாமதே³வஸ்யேவ ப்ரரப்³த⁴விபாககர்மாஶயமாத்ரம் போ⁴கே³ந க்ஷபயதோ ப்³ரஹ்மண ஏவ ஸர்வமேதத்கல்பத இதி விக்³ரஹவதி³ந்த்³ரஜீவப்ராணவாயுபரித்யாகே³ந ப்³ரஹ்மைவாத்ர ப்ராணஶப்³த³ம் ப்ரதீயத இதி பூர்வபக்ஷாபா⁴வாத³நாரப்⁴யமேததி³தி । அத்ரோச்யதே - “யோ வை ப்ராண: ஸா ப்ரஜ்ஞா யா வா ப்ரஜ்ஞா ஸ ப்ராண: ஸஹ ஹ்யேதவஸ்மிந் ஶரீரே வஸத: ஸஹோத்க்ராமத:” (கௌ. உ. 3 । 3) இதி யஸ்யைவ ப்ராணஸ்ய ப்ரஜ்ஞாத்மந உபாஸ்யத்வமுக்தம் தஸ்யைவ ப்ராணஸ்ய ப்ரஜ்ஞாத்மநா ஸஹோத்க்ரமணமுச்யதே । நச ப்³ரஹ்மண்யபே⁴தே³ த்³விவசநம், ந ஸஹபா⁴வ: ந சோத்க்ரமணம் । தஸ்மாத்³வாயுரேவ ப்ராண: । ஜீவஶ்ச ப்ரஜ்ஞாத்மா । ஸஹ ப்ரவ்ருத்திநிவ்ருத்த்யா ப⁴க்த்யைகத்வமநயோருபசரிதம் “யோ வை ப்ராண:” (கௌ. உ. 3 । 3) இத்யாதி³நா । ஆநந்தா³மராஜராபஹதபாப்மத்வாத³யஶ்ச ப்³ரஹ்மணி ப்ராணே ப⁴விஷ்யந்தி । தஸ்மாத்³யதா²யோக³ம் த்ரய ஏவாத்ரோபாஸ்யா: । ந சைஷ வாக்யபே⁴தோ³ தோ³ஷமாவஹதி । வாக்யார்தா²வக³மஸ்ய பதா³ர்தா²வக³மபூர்வகத்வாத் । பதா³ர்தா²நாம் சோக்தேந மார்கே³ண ஸ்வாதந்த்ர்யாத் । தஸ்மாது³பாஸ்யபே⁴தா³து³பாஸாத்ரைவித்⁴யமிதி பூர்வ: பக்ஷ: । ஸித்³தா⁴ந்தஸ்து - ஸத்யம் பதா³ர்தா²வக³மோபாயோ வாக்யார்தா²வக³ம:, நது பதா³ர்தா²வக³மபராண்யேவ பதா³நி, அபி த்வேகவாக்யார்தா²வக³மபராணி । தமேவ த்வேகம் வாக்யார்த²ம் பதா³ர்தா²வக³மமந்தரேண ந ஶக்நுவந்தி கர்துமித்யந்தரா தத³ர்த²மேவ தமப்யவக³மயந்தி, தேந பதா³நி விஶிஷ்டைகார்தா²வபோ³த⁴நஸ்வரஸாந்யேவ ப³லவத்³பா³த⁴கோபநிபாதாந்நாநார்த²போ³த⁴பரதாம் நீயந்தே । யதா²ஹு: - “ஸம்ப⁴வத்யேகவாக்யத்வே வாக்யபே⁴த³ஶ்ச நேஷ்யதே” இதி । தேந யதோ²பாம்ஶுயாஜவாக்யே ஜாமிதாதோ³ஷோபக்ரமே தத்ப்ரதிஸமாதா⁴நோபஸம்ஹாரே சைகவாக்யத்வாய “ப்ரஜாபதிருபாம்ஶு யஷ்டவ்ய:” இத்யாத³யோ ந ப்ருத²க்³வித⁴ய: கிந்த்வர்த²வாதா³ இதி நிர்ணீதம், ததே²ஹாபி “மாமேவ விஜாநீஹி”(கௌ. உ. 3 । 1) இத்யுபக்ரம்ய, “ப்ராணோ(அ)ஸ்மி ப்ரஜ்ஞாத்மா”(கௌ. உ. 3 । 2) இத்யுக்த்வாந்தே “ஸ ஏஷ ப்ராண ஏவ ப்ரஜ்ஞாத்மாநந்தோ³(அ)ஜரோ(அ)ம்ருத:” (கௌ. உ. 3 । 9) இத்யுபஸம்ஹாராத்³ப்³ரஹ்மண்யேகவாக்யத்வாவக³தௌ ஸத்யாம் ஜீவமுக்²யப்ராணலிங்கே³ அபி தத³நுகு³ணதயா நேதவ்யே । அந்யதா² வாக்யபே⁴த³ப்ரஸங்கா³த் । யத்புநர்பே⁴த³த³ர்ஶநம் “ஸஹ ஹ்யேதௌ” (கௌ. உ. 3 । 3) இதி, தஜ்ஜ்ஞாநக்ரியாஶக்திபே⁴தே³ந பு³த்³தி⁴ப்ராணயோ: ப்ரத்யகா³த்மோபாதி⁴பூ⁴தயோர்நிர்தே³ஶ: ப்ரத்யகா³த்மாநமேவோபலக்ஷயிதும் । அத ஏவோபலக்ஷ்யஸ்ய ப்ரத்யகா³த்மஸ்வரூபஸ்யாபே⁴த³முபலக்ஷணம் பே⁴தே³நோபலக்ஷயதி “ப்ராண ஏவ ப்ரஜ்ஞாத்மா” (கௌ. உ. 3 । 9) இதி । “தஸ்மாத³நந்யதா²ஸித்³த⁴ப்³ரஹ்மலிங்கா³நுஸாராத: । ஏகவாக்யப³லாத்ப்ராணஜீவலிங்கோ³பபாத³நம்” இதி ஸங்க்³ரஹ: ॥ 28 ॥ ॥ 29 ॥ ॥ 30 ॥