ப்³ரஹ்மஸூத்ரபா⁴ஷ்யம்
ப்ரத²மோ(அ)த்⁴யாய:த்ருதீய: பாத³:
பா⁴மதீவ்யாக்²யா
 
ஈக்ஷதிகர்மவ்யபதே³ஶாத்ஸ: ॥ 13 ॥
பரமேவ ப்³ரஹ்ம இஹ அபி⁴த்⁴யாதவ்யமுபதி³ஶ்யதேகஸ்மாத் ? ஈக்ஷதிகர்மவ்யபதே³ஶாத்ஈக்ஷதிர்த³ர்ஶநம்; த³ர்ஶநவ்யாப்யமீக்ஷதிகர்மஈக்ஷதிகர்மத்வேநாஸ்யாபி⁴த்⁴யாதவ்யஸ்ய புருஷஸ்ய வாக்யஶேஷே வ்யபதே³ஶோ ப⁴வதி — ‘ ஏதஸ்மாஜ்ஜீவக⁴நாத்பராத்பரம் புரிஶயம் புருஷமீக்ஷதேஇதிதத்ர அபி⁴த்⁴யாயதேரததா²பூ⁴தமபி வஸ்து கர்ம ப⁴வதி, மநோரத²கல்பிதஸ்யாப்யபி⁴த்⁴யாயதிகர்மத்வாத்ஈக்ஷதேஸ்து ததா²பூ⁴தமேவ வஸ்து லோகே கர்ம த்³ருஷ்டம் , இத்யத: பரமாத்மைவாயம் ஸம்யக்³த³ர்ஶநவிஷயபூ⁴த ஈக்ஷதிகர்மத்வேந வ்யபதி³ஷ்ட இதி க³ம்யதே ஏவ சேஹ பரபுருஷஶப்³தா³ப்⁴யாமபி⁴த்⁴யாதவ்ய: ப்ரத்யபி⁴ஜ்ஞாயதேந்வபி⁴த்⁴யாநே பர: புருஷ உக்த:, ஈக்ஷணே து பராத்பர:கத²மிதர இதரத்ர ப்ரத்யபி⁴ஜ்ஞாயத இதித்ரோச்யதேபரபுருஷஶப்³தௌ³ தாவது³ப⁴யத்ர ஸாதா⁴ரணௌ சாத்ர ஜீவக⁴நஶப்³தே³ந ப்ரக்ருதோ(அ)பி⁴த்⁴யாதவ்ய: பர: புருஷ: பராம்ருஶ்யதே; யேந தஸ்மாத் பராத்பரோ(அ)யமீக்ஷிதவ்ய: புருஷோ(அ)ந்ய: ஸ்யாத்கஸ்தர்ஹி ஜீவக⁴ந இதி, உச்யதேக⁴நோ மூர்தி:, ஜீவலக்ஷணோ க⁴ந: ஜீவக⁴ந:ஸைந்த⁴வகி²ல்யவத் ய: பரமாத்மநோ ஜீவரூப: கி²ல்யபா⁴வ உபாதி⁴க்ருத:, பரஶ்ச விஷயேந்த்³ரியேப்⁴ய:, ஸோ(அ)த்ர ஜீவக⁴ந இதிஅபர ஆஹ — ‘ ஸாமபி⁴ருந்நீயதே ப்³ரஹ்மலோகம்இத்யதீதாநந்தரவாக்யநிர்தி³ஷ்டோ யோ ப்³ரஹ்மலோக: பரஶ்ச லோகாந்தரேப்⁴ய:, ஸோ(அ)த்ர ஜீவக⁴ந இத்யுச்யதேஜீவாநாம் ஹி ஸர்வேஷாம் கரணபரிவ்ருதாநாம் ஸர்வகரணாத்மநி ஹிரண்யக³ர்பே⁴ ப்³ரஹ்மலோகநிவாஸிநி ஸங்கா⁴தோபபத்தேர்ப⁴வதி ப்³ரஹ்மலோகோ ஜீவக⁴ந:தஸ்மாத்பரோ ய: பரமாத்மா ஈக்ஷணகர்மபூ⁴த:, ஏவாபி⁴த்⁴யாநே(அ)பி கர்மபூ⁴த இதி க³ம்யதே । ‘பரம் புருஷம்இதி விஶேஷணம் பரமாத்மபரிக்³ரஹ ஏவாவகல்பதேபரோ ஹி புருஷ: பரமாத்மைவ ப⁴வதி யஸ்மாத்பரம் கிஞ்சித³ந்யந்நாஸ்தி; ‘புருஷாந்ந பரம் கிஞ்சித்ஸா காஷ்டா² ஸா பரா க³தி:இதி ஶ்ருத்யந்தராத் । ‘பரம் சாபரம் ப்³ரஹ்ம யதோ³ம்கார:இதி விப⁴ஜ்ய, அநந்தரமோம்காரேண பரம் புருஷமபி⁴த்⁴யாதவ்யம் ப்³ருவந் , பரமேவ ப்³ரஹ்ம பரம் புருஷம் க³மயதி । ‘யதா² பாதோ³த³ரஸ்த்வசா விநிர்முச்யத ஏவம் வை பாப்மநா விநிர்முக்த:இதி பாப்மவிநிர்மோகப²லவசநம் பரமாத்மாநமிஹாபி⁴த்⁴யாதவ்யம் ஸூசயதிஅத² யது³க்தம் பரமாத்மாபி⁴த்⁴யாயிநோ தே³ஶபரிச்சி²ந்நம் ப²லம் யுஜ்யத இதி, அத்ரோச்யதேத்ரிமாத்ரேணோம்காரேணாலம்ப³நேந பரமாத்மாநமபி⁴த்⁴யாயத: ப²லம் ப்³ரஹ்மலோகப்ராப்தி:, க்ரமேண ஸம்யக்³த³ர்ஶநோத்பத்தி:, — இதி க்ரமமுக்த்யபி⁴ப்ராயமேதத்³ப⁴விஷ்யதீத்யதோ³ஷ: ॥ 13 ॥

ததி³த³முக்தம் -

ந சாத்ர ஜீவக⁴நஶப்³தே³ந ப்ரக்ருதோ(அ)பி⁴த்⁴யாதவ்ய: பர: புருஷ: பராம்ருஶ்யதே ।

கிந்து ஜீவக⁴நாத்பராத்பரோ யோ த்⁴யாதவ்யோ த்³ரஷ்டவ்யஶ்ச தமேவ கத²யிதும் ஜீவக⁴நோ ஜீவ: । கி²ல்யபா⁴வமுபாதி⁴வஶாதா³பந்ந: ஸ உச்யதே । “ஸ ஸாமபி⁴ருந்நீயதே ப்³ரஹ்மலோகம்”(ப்ர. உ. 5 । 5) இத்யநந்தரவாக்யநிர்தி³ஷ்டோ ப்³ரஹ்மலோகோ வா ஜீவக⁴ந: । ஸ ஹி ஸமஸ்தகரணாத்மந: ஸூத்ராத்மநோ ஹிரண்யக³ர்ப⁴ஸ்ய ப⁴க³வதோ நிவாஸபூ⁴மிதயா கரணபரிவ்ருதாநாம் ஜீவாநாம் ஸங்கா⁴த இதி ப⁴வதி ஜீவக⁴ந: । ததே³வம் த்ரிமாத்ரோங்காராயதநம் பரமேவ ப்³ரஹ்மோபாஸ்யம் । அத ஏவ சாஸ்ய தே³ஶவிஶேஷாதி⁴க³தி: ப²லமுபாதி⁴மத்த்வாத் , க்ரமேண ச ஸம்யக்³த³ர்ஶநோத்பத்தௌ முக்தி: । “ப்³ரஹ்ம வேத³ ப்³ரஹ்மைவ ப⁴வதி”(மு. உ. 3 । 2 । 9) இதி து நிருபாதி⁴ப்³ரஹ்மவேத³நவிஷயா ஶ்ருதி: । அபரம் து ப்³ரஹ்மைகைகமாத்ராயதநமுபாஸ்யமிதி மந்தவ்யம் ॥ 13 ॥