உத்தராச்சேதா³விர்பூ⁴தஸ்வரூபஸ்து ।

த³ஹராகாஶமேவ ப்ரக்ருத்யோபாக்²யாயதே - யமாத்மாநமந்விஷ்ய ஸர்வாம்ஶ்ச லோகாநாப்நோதி ஸர்வாம்ஶ்ச காமாந் , தமாத்மாநம் விவிதி³ஷந்தௌ ஸுராஸுரராஜவிந்த்³ரவிரோசநௌ ஸமித்பாணீ ப்ரஜாபதிம் வரிவஸிதுமாஜக்³மது: । ஆக³த்ய ச த்³வாத்ரிம்ஶதம் வர்ஷாணி தத்பரிசரணபரௌ ப்³ரஹ்மசர்யமூஷது: । அதை²தௌ ப்ரஜாபதிருவாச, கிங்காமாவிஹஸ்தௌ² யுவாமிதி । தாவூசது:, ய ஆத்மாபஹதபாப்மா தமாவாம் விவிதி³ஷாவ இதி । தத: ப்ரஜாபதிருவாச, ய ஏஷோ(அ)க்ஷிணி புருஷோ த்³ருஶ்யதே ஏஷ ஆத்மாபஹதபாப்மத்வாதி³கு³ண:, யத்³விஜ்ஞாநாத்ஸர்வலோககாமாவாப்தி: । ஏதத³ம்ருதமப⁴யம் । அதை²தச்சு²த்வைதாவப்ரக்ஷீணகல்மஷாவரணதயா சா²யாபுருஷம் ஜக்³ருஹது: । ப்ரஜாபதிம் ச பப்ரச்ச²து:, அத² யோ(அ)யம் ப⁴க³வோ(அ)ப்ஸு த்³ருஶ்யதே, யஶ்சாத³ர்ஶே, யஶ்ச ஸ்வங்கா³தௌ³ கதம ஏதேஷ்வஸௌ அத²வைக ஏவ ஸர்வேஷ்விதி । தமேதயோ: ஶ்ருத்வா ப்ரஶ்நம் ப்ரஜாபதிர்ப³தாஹோ ஸுதூ³ரமுத்³ப்⁴ராந்தாவேதௌ, அஸ்மாபி⁴ரக்ஷிஸ்தா²ந ஆத்மோபதி³ஷ்ட:, ஏதௌ ச சா²யாபுருஷம் ப்ரதிபந்நௌ, தத்³யதி³ வயம் ப்⁴ராந்தௌ ஸ்த² இதி ப்³ரூமஸ்தத: ஸ்வாத்மநி ஸமாரோபிதபாண்டி³த்யப³ஹுமாநௌ விமாநிதௌ ஸந்தௌ தௌ³ர்மநஸ்யேந யதா²வது³பதே³ஶம் ந க்³ருஹ்ணீயாதாம் , இத்யநயோராஶயமநுருத்⁴ய யதா²ர்த²ம் க்³ராஹயிஷ்யாம இத்யபி⁴ஸந்தி⁴மாந்ப்ரத்யுவாச, உத³ஶராவ ஆத்மாநமவேக்ஷேதா²மஸ்மிந்யத்பஶ்யத²ஸ்தத்³ப்³ரூதமிதி । தௌ ச த்³ருஷ்ட்வா ஸந்துஷ்டஹ்ருத³யௌ நாப்³ரூதாம் । அத² ப்ரஜாபதிரேதௌ விபரீதக்³ராஹிணௌ மா பூ⁴தாமித்யாஶயவாந்பப்ரச்ச², கிமத்ராபஶ்யதாமிதி । தௌ ஹோசது:, யதை²வாவமதிசிரப்³ரஹ்மசர்யசரணஸமுபஜாதாயதநக²லோமாதி³மந்தாவேவமாவயோ: ப்ரதிரூபகம் நக²லோமாதி³மது³த³ஶராவே(அ)பஶ்யாவேதி । புநரேதயோஶ்சா²யாத்மவிப்⁴ரமமபநிநீஷுர்யதை²வ ஹி சா²யாபுருஷ உபஜநாபாயத⁴ர்மாபே⁴தே³நாவக³ம்யமாந ஆத்மலக்ஷணவிரஹாந்நாத்மைவேவமேவேத³ம் ஶரீரம் நாத்மா, கிந்து ததோ பி⁴ந்நமித்யந்வயவ்யதிரேகாப்⁴யாமேதௌ ஜாநீயாதாமித்யாஶயவாந் ப்ரஜாபதிருவாச, ஸாத்⁴வலங்க்ருதௌ ஸுவஸநௌ பரிஷ்க்ருதௌ பூ⁴த்வா புநருத³ஶராவே பஶ்யதமாத்மாநம், யச்சாத்ர பஶ்யத²ஸ்தத்³ப்³ரூதமிதி । தௌ ச ஸாத்⁴வலங்க்ருதௌ ஸுவஸநௌ சி²ந்நநக²லோமாநௌ பூ⁴த்வா ததை²வ சக்ரது: । புநஶ்ச ப்ரஜாபதிநாப்ருஷ்டௌ தாமேவ சா²யாமாத்மாநமூசது: । தது³பஶ்ருத்ய ப்ரஜாபதிரஹோ ப³தாத்³யாபி ந ப்ரஶாந்த ஏநயோர்விப்⁴ரம:, தத்³யதா²பி⁴மதமேவாத்மதத்த்வம் கத²யாமி தாவத் । காலேந கல்மஷே க்ஷீணே(அ)ஸ்மத்³வசநஸந்த³ர்ப⁴பௌர்வாபர்யலோசநயாத்மதத்த்வம் ப்ரதிபத்ஸ்யேதே ஸ்வயமேவேதி மத்வோவாச, ஏஷ ஆத்மைதத³ம்ருதமப⁴யமேதத்³ப்³ரஹ்மேதி । தயோர்விரோசநோ தே³ஹாநுபாதித்வாச்சா²யாயா தே³ஹ ஏவாத்மதத்த்வமிதி மத்வா நிஜஸத³நமாக³த்ய ததை²வாஸுராநுபதி³தே³ஶ । தே³வேந்த்³ரஸ்த்வப்ராப்தநிஜஸத³நோ(அ)த்⁴வந்யேவ கிஞ்சித்³விரலகல்மஷதயா சா²யாத்மநி ஶரீரகு³ணதோ³ஷாநுவிதா⁴யிநி தம் தம் தோ³ஷம் பரிபா⁴வயந்நாஹமத்ர சா²யாத்மத³ர்ஶநே போ⁴க்³யம் பஶ்யாமீதி ப்ரஜாபதிஸமீபம் ஸமித்பாணி: புநரேவேவாயம் । ஆக³தஶ்ச ப்ரஜாபதிநாக³மநகாரணம் ப்ருஷ்ட: பதி² பரிபா⁴விதம் ஜகா³த³ । ப்ரஜாபதிஸ்து ஸுவ்யாக்²யாதமப்யாத்மதத்த்வமக்ஷீணகல்மஷாவரணதயா நாக்³ரஹீ:, தத்புநரபி தத்ப்ரக்ஷயாயா சராபராணி த்³வாத்ரிம்ஶதம் வர்ஷாணி ப்³ரஹ்மசர்யம், அத² ப்ரக்ஷீணகல்மஷாய தே அஹமேதமேவாத்மாநம் பூ⁴யோ(அ)நுவ்யாக்²யாஸ்யாமீத்யவோசத் । ஸ ச ததா² சரிதப்³ரஹ்மசர்ய: ஸுரேந்த்³ர: ப்ரஜாபதிமுபஸஸாத³ । உபபந்நாய சாஸ்மை ப்ரஜாபதிர்வ்யாசஷ்டே, ய ஆத்மாபஹதபாப்மாதி³லக்ஷணோ(அ)க்ஷண த³ர்ஶித: ஸோ(அ)யம் ய ஏஷ ஸ்வப்நே மஹீயமாநோ வநிதாதி³பி⁴ரநேகதா⁴ ஸ்வப்நோபபோ⁴கா³ந் பு⁴ஞ்ஜாநோ விரஹதீதி । அஸ்மிந்நபி தே³வேந்த்³ரோ ப⁴யம் த³த³ர்ஶ । யத்³யப்யயம் சா²யாபுருஷவந்ந ஶரீரத⁴ர்மாநநுபததி, ததா²பி ஶோகப⁴யாதி³விவித⁴பா³தா⁴நுப⁴வாந்ந தத்ராப்யஸ்தி ஸ்வஸ்திப்ராப்திரித்யுக்தவதி மக⁴வதி புநரபராணி சர த்³வாத்ரிம்ஶதம் வர்ஷாணி ஸ்வச்ச²ம் ப்³ரஹ்மசர்யமிதா³நீமப்யக்ஷீணகல்மஷோ(அ)ஸீத்யூசே ப்ரஜாபதி: । அதா²ஸ்மிந்நேவம்காரமுபஸந்நே மக⁴வதி ப்ரஜாபதிருவாச, ய ஏஷ ஆத்மாபஹதபாப்மாதி³கு³ணோ த³ர்ஶிதோ(அ)க்ஷிணி ச ஸ்வப்நே ச ஸ ஏஷ யோ விஷயேந்த்³ரியஸம்யோக³விரஹாத்ப்ரஸந்ந: ஸுஷுப்தாவஸ்தா²யாமிதி । அத்ராபி நேந்த்³ரோ நிர்வவார । யதா² ஹி ஜாக்³ரத்³வா ஸ்வப்நக³தோ வாயமஹமஸ்மீதி இமாநி பூ⁴தாநி சேதி விஜாநாதி நைவம் ஸுஷுப்த: கிஞ்சித³பி வேத³யதே, ததா³ க²ல்வயமசேதயமாநோ(அ)பா⁴வம் ப்ராப்த இவ ப⁴வதி । ததி³ஹ கா நிர்வ்ருத்திரிதி । ஏவமுக்தவதி மக⁴வதி ப³தாத்³யாபி ந தே கல்மஷக்ஷயோ(அ)பூ⁴த் । தத்புநரபராணி சர பஞ்ச வர்ஷாணி ப்³ரஹ்மசர்யமித்யவோசத்ப்ரஜாபதி: । ததே³வமஸ்ய மகோ⁴நஸ்த்ரிபி⁴: பர்யாயைர்வ்யதீயு: ஷண்ணவதிவர்ஷாணி । சதுர்தே² ச பர்யாயே பஞ்ச வர்ஷாணீத்யேகோத்தரம் ஶதம் வர்ஷாணி ப்³ரஹ்மசர்யம் சரத: ஸஹஸ்ராக்ஷஸ்ய ஸம்பேதி³ரே । அதா²ஸ்மை ப்³ரஹ்மசர்யஸம்பது³ந்ம்ருதி³தகல்மஷாய மக⁴வதே ய ஏஷோ(அ)க்ஷிணி யஶ்ச ஸ்வப்நே யஶ்ச ஸுஷுப்தே அநுஸ்யூத ஏஷ ஆத்மாபஹதபாப்மாதி³கு³ணகோ த³ர்ஶித:, தமேவ “மக⁴வந்மர்த்யம் வை ஶரீரம்”(சா². உ. 8 । 12 । 1) இத்யாதி³நா விஸ்பஷ்டம் வ்யாசஷ்டே ப்ரஜாபதி: । அயமஸ்யாபி⁴ஸந்தி⁴: - யாவத்கிஞ்சித்ஸுக²ம் து³:க²மாக³மாபாயி தத்ஸர்வம் ஶரீரேந்த்³ரியாந்த:கரணஸம்ப³ந்தி⁴, ந த்வாத்மந: । ஸ புநரேதாநேவ ஶரீராதீ³நநாத்³யவித்³யாவாஸநாவஶாதா³த்மத்வேநாபி⁴ப்ரதீதஸ்தத்³க³தேந ஸுக²து³:கே²ந தத்³வந்தமாத்மாநமபி⁴மந்யமாநோ(அ)நுதப்யதே । யதா³ த்வயமபஹதபாப்மத்வாதி³லக்ஷணமுதா³ஸீநமாத்மாநம் தே³ஹாதி³ப்⁴யோ விவிக்தமநுப⁴வதி, அதா²ஸ்ய ஶரீரவதோ(அ)ப்யஶரீரஸ்ய ந தே³ஹாதி³த⁴ர்மஸுக²து³:க²ப்ரஸங்கோ³(அ)ஸ்தீதி நாநுதப்யதே, கேவலமயம் நிஜே சைதந்யாநந்த³க⁴நே ரூபே வ்யவஸ்தி²த: ஸமஸ்தலோககாமாந் ப்ராப்தோ ப⁴வதி । ஏதஸ்யைவ ஹி பரமாநந்த³ஸ்ய மாத்ரா: ஸர்வே காமா: । து³:க²ம் த்வவித்³யாநிர்மாணமிதி ந வித்³வாநாப்நோதி । “அஶீலிதோபநிஷதா³ம் வ்யாமோஹ இஹ ஜாயதே । தேஷாமநுக்³ரஹாயேத³முபாக்²யாநமவர்தயம்” ॥ ஏவம் வ்யவஸ்தி²த உத்தராத்³வாக்யஸந்த³ர்பா⁴த்ப்ராஜாபத்யாத் அக்ஷிணி ச ஸ்வப்நே ஸுஷுப்தே ச சதுர்தே² ச பர்யாயே “ஏஷ ஸம்ப்ரஸாதோ³(அ)ஸ்மாச்ச²ரீராத்ஸமுத்தா²ய”(சா². உ. 8 । 3 । 4) இதி ஜீவாத்மைவாபஹதபாப்மாதி³கு³ண: ஶ்ருத்யோச்யதே । நோ க²லு பரஸ்யாக்ஷிஸ்தா²நம் ஸம்ப⁴வதி । நாபி ஸ்வப்நாத்³யவஸ்தா²யோக³: । நாபி ஶரீராத்ஸமுத்தா²நம் । தஸ்மாத்³யஸ்யைதத்ஸர்வம் ஸோ(அ)பஹதபாப்மாதி³கு³ண: ஶ்ருத்யோக்த: । ஜீவஸ்ய சைதத்ஸர்வமிதி ஸ ஏவாபஹதபாப்மாதி³கு³ண: ஶ்ருத்யோக்த இதி நாபஹதபாப்மாதி³பி⁴: பரம் ப்³ரஹ்ம க³ம்யதே । நநு ஜீவஸ்யாபஹதபாப்மத்வாத³யோ ந ஸம்ப⁴வந்தீத்யுக்தம் । வசநாத்³ப⁴விஷ்யதி । கிமிவ வசநம் ந குர்யாத் । நாஸ்தி வசநஸ்யாதிபா⁴ர: । நச மாநாந்தரவிரோத⁴: । நஹி ஜீவ: பாப்மாதி³ஸ்வபா⁴வ:, கிந்து வாக்³பு³த்³தி⁴ஶரீராரம்ப⁴ஸம்ப⁴வோ(அ)ஸ்ய பாப்மாதி³: ஶரீராத்³யபா⁴வே ந ப⁴வதி தூ⁴ம இவ தூ⁴மத்⁴வஜாபா⁴வ இதி ஶங்கார்த²: ।

நிராகரோதி -

தம் ப்ரதி ப்³ரூயாத் ஆவிர்பூ⁴தஸ்வரூபஸ்து ।

அயமபி⁴ஸந்தி⁴: - பௌர்வாபர்யாலோசநயா தாவது³பநிஷதா³ம் ஶுத்³த⁴பு³த்³த⁴முக்தமேகமப்ரபஞ்சம் ப்³ரஹ்ம தத³திரிக்தம் ச ஸர்வம் தத்³விவர்தோ ரஜ்ஜோரிவ பு⁴ஜங்க³ இத்யத்ர தாத்பர்யமவக³ம்யதே । ததா²ச ஜீவோ(அ)ப்யவித்³யாகல்பிததே³ஹேந்த்³ரியாத்³யுபஹிதம் ரூபம் ப்³ரஹ்மணோ ந து ஸ்வாபா⁴விக: । ஏவம் ச நாபஹதபாப்மத்வாத³யஸ்தஸ்மிந்நவித்³யோபாதௌ⁴ ஸம்ப⁴விந: । ஆவிர்பூ⁴தப்³ரஹ்மரூபே து நிருபாதௌ⁴ ஸம்ப⁴வந்தோ ப்³ரஹ்மண ஏவ ந ஜீவஸ்ய । ஏவம் ச ப்³ரஹ்மைவாபஹதபாப்மாதி³கு³ணம் ஶ்ருத்யுக்தமிதி ததே³வ த³ஹராகாஶோ ந ஜீவ இதி ।

ஸ்யாதே³தத் । ஸ்வரூபாவிர்பா⁴வே சேத்³ப்³ரஹ்மைவ ந ஜீவ:, தர்ஹி விப்ரதிஷித்³த⁴மித³மபி⁴தீ⁴யதே ஜீவ ஆவிர்பூ⁴தஸ்வரூப இதி, அத ஆஹ -

பூ⁴தபூர்வக³த்யேதி ।

உத³ஶராவப்³ராஹ்மணேநேதி ।

யதை²வ ஹி மகோ⁴ந: ப்ரதிபி³ம்பா³ந்யுத³ஶராவ உபஜநாபாயத⁴ர்மகாண்யாத்மலக்ஷணவிரஹாந்நாத்மா, ஏவம் தே³ஹேந்த்³ரியாத்³யப்யுபஜநாபாயத⁴ர்மகம் நாத்மேத்யுத³ஶராவத்³ருஷ்டாந்தேந ஶரீராத்மதாயா வ்யுத்தா²நம் பா³த⁴ இதி ।

சோத³யதி -

கத²ம் புந: ஸ்வம் ச ரூபமிதி ।

த்³ரவ்யாந்தரஸம்ஸ்ருஷ்டம் ஹி தேநாபி⁴பூ⁴தம் தஸ்மாத்³விவிச்யமாநம் வ்யஜ்யதே ஹேமதாரகாதி³ । கூடஸ்த²நித்யஸ்ய புநரந்யேநாஸம்ஸ்ருஷ்டஸ்ய குதோ விவேசநாத³பி⁴வ்யக்தி: । நச ஸம்ஸாராவஸ்தா²யாம் ஜீவோ(அ)நபி⁴வ்யக்த: । த்³ருஷ்ட்யாத³யோ ஹ்யஸ்ய ஸ்வரூபம், தே ச ஸம்ஸாராவஸ்தா²யாம் பா⁴ஸந்த இதி கத²ம் ஜீவரூபம் ந பா⁴ஸத இத்யர்த²: ।

பரிஹரதி -

ப்ராக்³விவேகஜ்ஞாநோத்பத்தேரிதி ।

அயமர்த²: - யத்³யப்யஸ்ய கூடஸ்த²நித்யஸ்யாந்யஸம்ஸர்கோ³ ந வஸ்துதோ(அ)ஸ்தி, யத்³யபி ச ஸம்ஸாராவஸ்தா²யாமஸ்ய த்³ருஷ்ட்யாதி³ரூபம் சகாஸ்தி, ததா²ப்யநிர்வாச்யாநாத்³யவித்³யாவஶாத³வித்³யாகல்பிதைரேவ தே³ஹேந்த்³ரியாதி³பி⁴ரஸம்ஸ்ருஷ்டமபி ஸம்ஸ்ருஷ்டமிவ விவிக்தமப்யவிவிக்தமிவ த்³ருஷ்ட்யாதி³ரூபமஸ்ய ப்ரத²தே । ததா²ச தே³ஹேந்த்³ரியாதி³க³தைஸ்தாபாதி³பி⁴ஸ்தாபாதி³மதி³வ ப⁴வதீதி । உபபாதி³தம் சைதத்³விஸ்தரேணாத்⁴யாஸபா⁴ஷ்ய இதி நேஹோபபாத்³யதே । யத்³யபி ஸ்ப²டிகாத³யோ ஜபாகுஸுமாதி³ஸம்நிஹிதா:, ஸம்நிதா⁴நம் ச ஸம்யுக்தஸம்யோகா³த்மகம், ததா² ச ஸம்யுக்தா:, ததா²பி ந ஸாக்ஷாஜ்ஜபாதி³குஸுமஸம்யோகி³ந இத்யேதாவதா த்³ருஷ்டாந்திதா இதி । வேத³நா ஹர்ஷப⁴யஶோகாத³ய: ।

தா³ர்ஷ்டாந்திகே யோஜயதி -

ததா² தே³ஹாதீ³தி ।

'ஸம்ப்ரஸாதோ³(அ)ஸ்மாச்ச²ரீராத்ஸமுத்தா²ய பரம் ஜ்யோதிருபஸம்பத்³ய ஸ்வேந ரூபேணாபி⁴நிஷ்பத்³யதே” இத்யேதத்³விப⁴ஜதே -

ஶ்ருதிக்ருதம் விவேகவிஜ்ஞாநமிதி ।

தத³நேந ஶ்ரவணமநநத்⁴யாநாப்⁴யாஸாத்³விவேகவிஜ்ஞாநமுக்த்வா தஸ்ய விவேகவிஜ்ஞாநஸ்ய ப²லம் கேவலாத்மரூபஸாக்ஷாத்கார: ஸ்வரூபேணாபி⁴நிஷ்பத்தி:, ஸ ச ஸாக்ஷாத்காரோ வ்ருத்திரூப: ப்ரபஞ்சமாத்ரம் ப்ரவிலாபயந் ஸ்வயமபி ப்ரபஞ்சரூபத்வாத்கதகப²லவத்ப்ரவிலீயதே । ததா²ச நிர்ம்ருஷ்டநிகி²லப்ரபஞ்சஜாலமநுபஸர்க³மபராதீ⁴நப்ரகாஶமாத்மஜ்யோதி: ஸித்³த⁴ம் ப⁴வதி । ததி³த³முக்தம் - பரம் ஜ்யோதிருபஸம்பத்³யேதி । அத்ர சோபஸம்பத்தாவுத்தரகாலாயாமபி க்த்வாப்ரயோகோ³ முக²ம் வ்யாதா³ய ஸ்வபிதீதீவந்மந்தவ்ய: ।

யதா³ ச விவேகஸாக்ஷாத்கார: ஶரீராத்ஸமுத்தா²நம், ந து ஶரீராபாதா³நகம் க³மநம் , ததா³ தத்ஸஶரீரஸ்யாபி ஸம்ப⁴வதி ப்ராரப்³த⁴கார்யகர்மக்ஷயஸ்ய புரஸ்தாதி³த்யாஹ -

ததா² விவேகாவிவேகமாத்ரேணேதி ।

ந கேவலம் “ஸ யோ ஹ வை தத்பரமம் ப்³ரஹ்ம வேத³ ப்³ரஹ்மைவ ப⁴வதி”(மு. உ. 3 । 2 । 9) இத்யாதி³ஶ்ருதிப்⁴யோ ஜீவஸ்ய பரமாத்மநோ(அ)பே⁴த³:, ப்ராஜாபத்யவாக்யஸந்த³ர்ப⁴பர்யாலோசநயாப்யேவமேவ ப்ரதிபத்தவ்யமித்யாஹ -

குதஶ்சைததே³வம் ப்ரதிபத்தவ்யமிதி ।

ஸ்யாதே³தத் । ப்ரதிச்சா²யாத்மவஜ்ஜீவம் பரமாத்மநோ வஸ்துதோ பி⁴ந்நமப்யம்ருதாப⁴யாத்மத்வேந க்³ராஹயித்வா பஶ்சாத்பரமாத்மாநம்ருதாப⁴யாதி³மந்தம் ப்ரஜாபதிர்க்³ராஹ்யதி, ந த்வயம் ஜீவஸ்ய பரமாத்மபா⁴வமாசஷ்டே சா²யாத்மந இவேத்யத ஆஹ -

நாபி ப்ரதிச்சா²யாத்மாயமக்ஷிலக்ஷித இதி ।

அக்ஷிலக்ஷிதோ(அ)ப்யாத்மைவோபதி³ஶ்யதே ந சா²யாத்மா । தஸ்மாத³ஸித்³தோ⁴ த்³ருஷ்டாந்த இத்யர்த²: ।

கிஞ்ச த்³விதீயாதி³ஷ்வபி பர்யாயேஷு “ஏதம் த்வேவ தே பூ⁴யோ(அ)நுவ்யாக்²யாஸ்யாமி” (சா². உ. 8 । 9 । 3) இத்யுபக்ரமாத்ப்ரத²மபர்யாயநிர்தி³ஷ்டோ ந சா²யாபுருஷ:, அபி து ததோ(அ)ந்யோ த்³ருஷ்டாத்மேதி த³ர்ஶயதி, அந்யதா² ப்ரஜாபதே: ப்ரதாரகத்வப்ரஸங்கா³தி³த்யத ஆஹ -

ததா² த்³விதீயே(அ)பீதி ।

அத² சா²யாபுருஷ ஏவ ஜீவ: கஸ்மாந்ந ப⁴வதி । ததா²ச சா²யாபுருஷ ஏவைதமிதி பராம்ருஶ்யத இத்யத ஆஹ -

கிஞ்சாஹமத்³ய ஸ்வப்நே ஹஸ்திநமிதி ।

கிஞ்சேதி ஸமுச்சயாபி⁴தா⁴நம் பூர்வோபபத்திஸாஹித்யம் ப்³ரூதே, தச்ச ஶங்காநிராகரணத்³வாரேண । சா²யாபுருஷோ(அ)ஸ்தா²யீ, ஸ்தா²யீ சாயமாத்மா சகாஸ்தி, ப்ரத்யபி⁴ஜ்ஞாநாதி³த்யர்த²: ।

ந ஹி க²ல்வயமேவமிதி ।

அயம் ஸுஷுப்த: । ஸம்ப்ரதி ஸுஷுப்தாவஸ்தா²யாம் । அஹமாத்மாநமஹங்காராஸ்பத³மாத்மாநம் । ந ஜாநாதி ।

கேந ப்ரகாரேண ந ஜாநாதீத்யத ஆஹ -

அயமஹமஸ்மீமாநி பூ⁴தாநி சேதி ।

யதா² ஜாக்³ருதௌ ஸ்வப்நே சேதி । “ந ஹி விஜ்ஞாதுர்விஜ்ஞாதேர்விபரிலோபோ வித்³யதே(அ)விநாஶித்வாத்”(ப்³ரு. உ. 4 । 3 । 30) இத்யநேநாவிநாஶித்வம் ஸித்³த⁴வத்³தே⁴துகுர்வதா ஸுப்தோத்தி²தஸ்யாத்மப்ரத்யபி⁴ஜ்ஞாநமுக்தம் , ய ஏவாஹம் ஜாக³ரித்வா ஸுப்த: ஸ ஏவைதர்ஹி ஜாக³ர்மீதி ।

ஆசார்யதே³ஶீயமதமாஹ -

கேசித்த்விதி ।

யதி³ ஹ்யேதமித்யநேநாநந்தரோக்தம் சக்ஷுரதி⁴ஷ்டா²நம் புருஷம் பராம்ருஶ்ய தஸ்யாத்மத்வமுச்யேத ததோ ந ப⁴வேச்சா²யாபுருஷ: । ந த்வேதத³ஸ்தி । வாக்யோபக்ரமஸூசிதஸ்ய பரமாத்மந: பராமர்ஶாத் । ந க²லு ஜீவாத்மநோ(அ)பஹதபாப்மத்வாதி³கு³ணஸம்ப⁴வ இத்யர்த²: ।

ததே³தத்³தூ³ஷயதி -

தேஷாமேதமிதி ।

ஸுபோ³த⁴ம் ।

மதாந்தரமாஹ -

அபரே து வாதி³ந இதி ।

யதி³ ந ஜீவ: கர்தா போ⁴க்தா ச வஸ்துதோ ப⁴வேத் , ததஸ்ததா³ஶ்ரயா: கர்மவித⁴ய உபருத்⁴யேரந் । ஸூத்ரகாரவசநம் ச “நாஸம்ப⁴வாத்”(ப்³ர. ஸூ. 1 । 3 । 18) இதி குப்யேத । தத்க²லு ப்³ரஹ்மணோ கு³ணாநாம் ஜீவே(அ)ஸம்ப⁴வமாஹ । ந சாபே⁴தே³ ப்³ரஹ்மணோ ஜீவாநாம் ப்³ரஹ்மகு³ணாநாமஸம்ப⁴வோ ஜீவேஷ்விதி தேஷாமபி⁴ப்ராய: । தேஷாம் வாதி³நாம் ஶாரீரகேணைவோத்தரம் த³த்தம் । ததா²ஹி - பௌர்வாபர்யபர்யாலோசநயா வேதா³ந்தாநாமேகமத்³வயமாத்மதத்த்வம், ஜீவாஸ்த்வவித்³யோபதா⁴நகல்பிதா இத்யத்ர தாத்பர்யமவக³ம்யதே । நச வஸ்துஸதோ ப்³ரஹ்மணோ கு³ணா: ஸமாரோபிதேஷு ஜீவேஷு ஸம்ப⁴வந்தி । நோ க²லு வஸ்துஸத்யா ரஜ்ஜ்வா த⁴ர்மா: ஸேவ்யத்வாத³ய: ஸமாரோபிதே பு⁴ஜங்கே³ ஸம்ப⁴விந: । நச ஸமாரோபிதோ பு⁴ஜங்கோ³ ரஜ்ஜ்வா பி⁴ந்ந: । தஸ்மாந்ந ஸூத்ரவ்யாகோப: । அவித்³யாகல்பிதம் ச கர்த்ருத்வபோ⁴க்த்ருத்வம் யதா²லோகஸித்³த⁴முபாஶ்ரித்ய கர்மவித⁴ய: ப்ரவ்ருத்தா:, ஶ்யேநாதி³வித⁴ய இவ நிஷித்³தே⁴(அ)பி “ந ஹிம்ஸ்யாத்ஸர்வா பூ⁴தாநி” இதி ஸாத்⁴யாம்ஶே(அ)பி⁴சாரே(அ)திக்ராந்தநிஷேத⁴ம் புருஷமாஶ்ரித்யாவித்³யாவத்புருஷாஶ்ரயத்வாச்சா²ஸ்த்ரஸ்யேத்யுக்தம் ।

ததி³த³மாஹ -

தேஷாம் ஸர்வேஷாமிதி ॥ 19 ॥