ப்³ரஹ்மஸூத்ரபா⁴ஷ்யம்
ப்ரத²மோ(அ)த்⁴யாய:த்ருதீய: பாத³:
பா⁴மதீவ்யாக்²யா
 
ஜ்யோதிர்த³ர்ஶநாத் ॥ 40 ॥
பரமேவ ப்³ரஹ்ம ஜ்யோதி:ஶப்³த³ம்கஸ்மாத் ? த³ர்ஶநாத்தஸ்ய ஹீஹ ப்ரகரணே வக்தவ்யத்வேநாநுவ்ருத்திர்த்³ருஶ்யதே; ஆத்மாபஹதபாப்மா’ (சா². உ. 8 । 7 । 1) இத்யபஹதபாப்மத்வாதி³கு³ணகஸ்யாத்மந: ப்ரகரணாதா³வந்வேஷ்டவ்யத்வேந விஜிஜ்ஞாஸிதவ்யத்வேந ப்ரதிஜ்ஞாநாத்ஏதம் த்வேவ தே பூ⁴யோ(அ)நுவ்யாக்²யாஸ்யாமி’ (சா². உ. 8 । 9 । 3) இதி சாநுஸந்தா⁴நாத்அஶரீரம் வாவ ஸந்தம் ப்ரியாப்ரியே ஸ்ப்ருஶத:’ (சா². உ. 8 । 12 । 1) இதி சாஶரீரதாயை ஜ்யோதி:ஸம்பத்தேரஸ்யாபி⁴தா⁴நாத்ப்³ரஹ்மபா⁴வாச்சாந்யத்ராஶரீரதாநுபபத்தே: । ‘பரம் ஜ்யோதி: உத்தம: புருஷ:’ (சா². உ. 8 । 12 । 3) இதி விஶேஷணாத்த்தூக்தம் முமுக்ஷோராதி³த்யப்ராப்திரபி⁴ஹிதேதி, நாஸாவாத்யந்திகோ மோக்ஷ:, க³த்யுத்க்ராந்திஸம்ப³ந்தா⁴த் ஹ்யாத்யந்திகே மோக்ஷே க³த்யுத்க்ராந்தீ ஸ்த இதி வக்ஷ்யாம: ॥ 40 ॥

ஏவம் ப்ராப்தே(அ)பி⁴தீ⁴யதே -

பரமேவ ப்³ரஹ்ம ஜ்யோதி:ஶப்³த³ம் । கஸ்மாத் । த³ர்ஶநாத் । தஸ்ய ஹீஹ ப்ரகரணே அநுவ்ருத்திர்த்³ருஶ்யதே ।

யத்க²லு ப்ரதிஜ்ஞாயதே, யச்ச மத்⁴யே பராம்ருஶ்யதே, யச்சோபஸம்ஹ்ரியதே, ஸ ஏவ ப்ரதா⁴நம் ப்ரகரணார்த²: । தத³ந்த:பாதிநஸ்து ஸர்வே தத³நுகு³ணதயா நேதவ்யா:, நது ஶ்ருத்யநுரோத⁴மாத்ரேண ப்ரகரணாத³பக்ரஷ்டவ்யா இதி ஹி லோகஸ்தி²தி: । அந்யதோ²பாம்ஶுயாஜவாக்யே ஜாமிதாதோ³ஷோபக்ரமே தத்ப்ரதிஸமாதா⁴நோபஸம்ஹாரே ச தத³ந்த:பாதிநோ “விஷ்ணுருபாம்ஶு யஷ்டவ்ய:” இத்யாத³யோ விதி⁴ஶ்ருத்யநுரோதே⁴ந ப்ருத²க்³வித⁴ய: ப்ரஸஜ்யேரந் । தத்கிமிதா³நீம் “திஸ்ர ஏவ ஸாஹ்நஸ்யோபஸத³: கார்யா த்³வாத³ஶாஹீநஸ்ய” இதி ப்ரகரணாநுரோதா⁴த்ஸாமுதா³யப்ரஸித்³தி⁴ப³லலப்³த⁴மஹர்க³ணாபி⁴தா⁴நம் பரித்யஜ்யாஹீநஶப்³த³: கத²மப்யவயவவ்யுத்பத்த்யா ஸாந்நம் ஜ்யோதிஷ்டோமமபி⁴தா⁴ய தத்ரைவ த்³வாத³ஶோபஸத்தாம் வித⁴த்தாம் । ஸ ஹி க்ருத்ஸ்நவிதா⁴நாந்ந குதஶ்சித³பி ஹீயதே க்ரதோரித்யஹீந: ஶக்யோ வக்தும் । மைவம் । அவயவப்ரஸித்³தே⁴: ஸமுதா³யப்ரஸித்³தி⁴ர்ப³லீயஸீதி ஶ்ருத்யா ப்ரகரணபா³த⁴நாந்ந த்³வாத³ஶோபஸத்தாமஹீநகு³ணயுக்தே ஜ்யோதிஷ்டோமே ஶக்நோதி விதா⁴தும் । நாப்யதோ(அ)பக்ருஷ்டம் ஸத³ஹர்க³ணஸ்ய வித⁴த்தே । பரப்ரகரணே(அ)ந்யத⁴ர்மவிதே⁴ரந்யாய்யத்வாத் । அஸம்ப³த்³த⁴பத³வ்யவாயவிச்சி²ந்நஸ்ய ப்ரகரணஸ்ய புநரநுஸந்தா⁴நக்லேஶாத் । தேநாநபக்ருஷ்டேநைவ த்³வாத³ஶாஹீநஸ்யேதிவாக்யேந ஸாஹ்நஸ்ய திஸ்ர உஸபத³: கார்யா இதி விதி⁴ம் ஸ்தோதும் த்³வாத³ஶாஹவிஹிதா த்³வாத³ஶோபஸத்தா தத்ப்ரக்ருதித்வேந ச ஸர்வாஹீநேஷு ப்ராப்தா நிவீதாதி³வத³நூத்³யதே । தஸ்மாத³ஹீநஶ்ருத்யா ப்ரகரணபா³தே⁴(அ)பி ந த்³வாத³ஶாஹீநஸ்யேதி வாக்யஸ்ய ப்ரகரணாத³பகர்ஷ: । ஜ்யோதிஷ்டோமப்ரகரணாம்நாதஸ்ய பூஷாத்³யநுமந்த்ரணமந்த்ரஸ்ய யல்லிங்க³ப³லாத்ப்ரகரணபா³தே⁴நாபகர்ஷஸ்தத³க³த்யா । பௌஷ்ணாதௌ³ ச கர்மணி தஸ்யார்த²வத்த்வாத் । இஹ த்வபக்ருஷ்டஸ்யார்சிராதி³மார்கோ³பதே³ஶே ப²லஸ்யோபாயமார்க³ப்ரதிபாத³கே(அ)திவிஶதே³ “ஏஷ ஸம்ப்ரஸாத³:”(சா². உ. 8 । 3 । 4) இதி வாக்யஸ்யாவிஶதை³கதே³ஶமாத்ரப்ரதிபாத³கஸ்ய நிஷ்ப்ரயோஜநத்வாத் । நச த்³வாத³ஶாஹீநஸ்யேதிவத்³யதோ²க்தாத்மத்⁴யாநஸாத⁴நாநுஷ்டா²நம் ஸ்தோதுமேஷ ஸம்ப்ரஸாத³ இதி வசநமர்சிராதி³மார்க³மநுவத³தீதி யுக்தம் , ஸ்துதிலக்ஷணாயாம் ஸ்வாபி⁴தே⁴யஸம்ஸர்க³தாத்பர்யபரித்யாக³ப்ரஸங்கா³த் த்³வாத³ஶாஹீநஸ்யேதி து வாக்யே ஸ்வார்த²ஸம்ஸர்க³தாத்பர்யே ப்ரகரணவிச்சே²த³ஸ்ய ப்ராப்தாநுவத³மாத்ரஸ்ய சாப்ரயோஜநத்வமிதி ஸ்துத்யர்தோ² லக்ஷ்யதே । ந சைதத்³தோ³ஷப⁴யாத்ஸமுதா³யப்ரஸித்³தி⁴முல்லங்க⁴யாவயவப்ரஸித்³தி⁴முபாஶ்ரித்ய ஸாஹ்நஸ்யைவ த்³வாத³ஶோபஸத்தாம் விதா⁴துமர்ஹதி, த்ரித்வத்³வாத³ஶத்வயோர்விகல்பப்ரஸங்கா³த் । நச ஸத்யாம் க³தௌ விகல்போ ந்யாய்ய: । ஸாஹ்நாஹீநபத³யோஶ்ச ப்ரக்ருதஜ்யோதிஷ்டோமாபி⁴தா⁴யிநோராநர்த²க்யப்ரஸங்கா³த் । ப்ரகரணாதே³வ தத³வக³தே: । இஹ து ஸ்வார்த²ஸம்ஸர்க³தாத்பர்யே நோக்ததோ³ஷப்ரஸங்க³ இதி பௌர்வாபர்யாலோசநயா ப்ரகரணாநுரோதா⁴த்³ரூடி⁴மபி பூர்வகாலதாமபி பரித்யஜ்ய ப்ரகரணாநுகு³ண்யேந ஜ்யோதி: பரம் ப்³ரஹ்ம ப்ரதீயதே । யத்தூக்தம் முமுக்ஷோராதி³த்யப்ராப்திரபி⁴ஹிதேதி । நாஸாவாத்யந்திகோ மோக்ஷ:, கிந்து கார்யப்³ரஹ்மலோகப்ராப்தி: । நச க்ரமமுக்த்யபி⁴ப்ராயம் ஸ்வேந ரூபேணாபி⁴நிஷ்பத்³யத இதி வசநம் । நஹ்யேதத்ப்ரகரணோக்தப்³ரஹ்மதத்த்வவிது³ஷோ க³த்யுத்க்ராந்தீ ஸ்த: । ததா² ச ஶ்ருதி: - “ந தஸ்மாத்ப்ராணா உத்க்ராமந்தி அத்ரைவ ஸமநீயந்தே” (ப்³ரு. உ. 4 । 4 । 6) இதி । நச தத்³த்³வாரேண க்ரமமுக்தி: । அர்சிராதி³மார்க³ஸ்ய ஹி கார்யப்³ரஹ்மலோகப்ராபகத்வம் ந து ப்³ரஹ்மபூ⁴யஹேதுபா⁴வ: । ஜீவஸ்ய து நிரூபாதி⁴நித்யஶுத்³த⁴பு³த்³த⁴ப்³ரஹ்மபா⁴வஸாக்ஷாத்காரஹேதுகே மோக்ஷே க்ருதமர்சிராதி³மார்கே³ண கார்யப்³ரஹ்மலோகப்ராப்த்யா । அத்ராபி ப்³ரஹ்மவித³ஸ்தது³பபத்தே: । தஸ்மாந்ந ஜ்யோதிராதி³த்யமுபஸம்பத்³ய ஸம்ப்ரஸாத³ஸ்ய ஜீவஸ்ய ஸ்வேந ரூபேண பாரமார்தி²கேந ப்³ரஹ்மணாபி⁴நிஷ்பத்திராஞ்ஜஸீதி ஶ்ருதேரத்ராபி க்லேஶ: । அபிச பரம் ஜ்யோதி: ஸ உத்தமபுருஷ இதீஹைவோபரிஷ்டாத்³விஶேஷணாத்தேஜஸோ வ்யாவர்த்ய புருஷவிஷயத்வேநாவஸ்தா²பநாஜ்ஜ்யோதி:பத³ஸ்ய, பரமேவ ப்³ரஹ்ம ஜ்யோதி: ந து தேஜ இதி ஸித்³த⁴ம் ॥ 40 ॥