मुख्यपृष्ठम्
अनुग्रहसन्देशः
ग्रन्थाः
अन्वेषणम्
साहाय्यम्
ब्रह्मसूत्रभाष्यम्
द्वितीयोऽध्यायः
तृतीयः पादः
पूर्वपृष्ठम्
उत्तरपृष्ठम्
न्यायनिर्णयव्याख्या
शब्दाच्च ॥ ४ ॥
शब्दः
खल्वाकाशस्य
अजत्वं
ख्यापयति
,
यत
आह
—
‘
वायुश्चान्तरिक्षं
चैतदमृतम्
’ (बृ. उ. २ । ३ । ३)
इति
;
न
ह्यमृतस्योत्पत्तिरुपपद्यते
।
‘
आकाशवत्सर्वगतश्च
नित्यः
’ (शत. ब्रा. १० । ६ । ३ । २)
इति
च
आकाशेन
ब्रह्म
सर्वगतत्वनित्यत्वाभ्यां
धर्माभ्यामुपमिमानः
आकाशस्यापि
तौ
धर्मौ
सूचयति
।
न
च
तादृशस्योत्पत्तिरुपपद्यते
। ‘
स
यथानन्तोऽयमाकाश
एवमनन्त
आत्मा
वेदितव्यः
’
इति
च
उदाहरणम्
—
‘
आकाशशरीरं
ब्रह्म
’ (तै. उ. १ । ६ । २)
‘
आकाश
आत्मा
’ (तै. उ. १ । ७ । १)
इति
च
।
न
ह्याकाशस्योत्पत्तिमत्त्वे
ब्रह्मणस्तेन
विशेषणं
सम्भवति
—
नीलेनेवोत्पलस्य
।
तस्मान्नित्यमेवाकाशेन
साधारणं
ब्रह्मेति
गम्यते
॥ ४ ॥
शब्दाच्चेति
;
न केवलमनुमानादाकाशस्याजत्वं किन्तु श्रुतितोऽपीत्याह -
शब्दाच्चेति ।