सूत्रावयवेन पूर्वपक्षयित्वा तदवयवेन परिहरति -

निशीति ।

तत्र पूर्वपक्षं विवृणोति -

अस्तीति ।

सिद्धान्तमवतार्य व्याचष्टे -

नेत्यादिना ।

शिरा नाड्यः ।

नाडीरश्मिसम्बन्धस्य यावद्देहभावित्वे प्रमाणोक्तिपरं सूत्रभागमादाय विभजते -

दर्शयतीति ।

प्रतायन्ते विस्तीर्यन्ते सृप्ता गताः नाडीरश्मिसम्बन्धस्य श्रौतत्वेऽपि कुतो यावद्देहभावित्वमित्याशङ्क्य युक्तिं दर्शयति -

निदाघेति ।

चन्द्रगतप्रकाशान्यथानुपपत्त्या रात्रावस्ति सूर्यरश्मिरितिवक्तुमादिपदम् । नहि चन्द्रमस एव प्रकाशस्तस्याम्मयत्वात्तदयोगात् । तर्हि शिशिरादिष्वपि रात्रिषु किरणानुवृत्तिरुपलभ्येतेत्याशङ्क्याह -

स्तोकेति ।

यद्रात्रौ तापो दृश्यते तदहरेव रात्रौ सविता दधातीति धारणाभिधानं स्तोकरश्म्यनुवृत्त्यभिप्रायमित्युक्तेऽर्थे श्रुत्यन्तरमाह -

अहरेवेति ।

स यावत्क्षिप्येन्मनस्तावदादित्यं गच्छतीति नैरपेक्ष्यश्रुते रात्रौ प्रेतस्य न रश्म्यपेक्षेत्याशङ्क्याह -

यदीति ।

दिवामरणविषयमेतदित्याशङ्क्याह -

नहीति ।

तर्हि रश्म्यनुसारित्वश्रुतेरर्थवत्त्वाय विदुषो रात्रौ प्रेतस्य फलसम्बन्धो नास्ति, तत्राह -

अथ त्विति ।

नित्यवत्फलसम्बन्धितया विद्याया विधानान्न पाक्षिकफलतेत्यर्थः ।

तर्हि विदुषो मरणमहन्येवेति नियमादुक्तदोषनिवृत्तिः तत्राह -

मृत्युकालेति ।

रात्रौ मृतस्यापि तर्हि सूर्यादयपर्यन्तप्रतीक्षा स्यात् , तत्राह -

अथापीति ।

आदिशब्देन गर्तादि गृह्यते ।

यावत्तावदुपबन्धेन नैरपेक्ष्यश्रुतिविरोधाच्च न प्रतीक्षाकल्पनेत्याह -

स यावदिति ।

अपरविद्याविदो रश्म्यनुसारित्वस्याविशेषमुपसंहरति -

तस्मादिति ॥ १९ ॥