ஜ்ஞாநமிஹ பரீக்ஷ்யமாணமித்யேதத்ப்ரஸம்கா³க³தம் விசாரம் பரிஸமாப்ய தே ஹ வாசமித்யாதி³ வ்யாசஷ்டே —
தே தே³வா இதி ।
அசேதநாயா வாசோ நியோஜ்யத்வம் வாரயதி —
வாக³பி⁴மாநிநீமிதி ।
நியோக்த்ரூணாம் தே³வாநாமபி⁴ப்ராயமாஹ —
வாக்³தே³வதேதி ।
நந்வௌத்³கா³த்ரம் கர்ம ஜபமந்த்ரப்ரகாஶ்யா தே³வதா நிர்வர்தயிஷ்யதி ந து வாக்³தே³வதேதி தத்ரா(அ)(அ)ஹ —
தாமேவேதி ।
அஸதோ மா ஸத்³க³மயேதி ஜபமந்த்ராபி⁴தே⁴யாம் த்³ருஷ்டவந்த இதி பூர்வேண ஸம்ப³ந்த⁴: —
வாகா³த்³யாஶ்ரயம் கர்த்ருத்வாதி³ த³ர்ஶயதோ(அ)ர்த²வாத³ஸ்ய ப்ராஸம்கி³கம் தாத்பர்யமாஹ —
அத்ர சேதி ।
ஆத்மாஶ்ரயே கர்த்ருத்வாதா³வவபா⁴ஸமாநே தஸ்ய வாகா³த்³யாஶ்ரயத்வமயுக்தமித்யாஹ —
கஸ்மாதி³தி ।
பரஸ்ய ஜீவஸ்ய வா கர்த்ருத்வாதி³ விவக்ஷிதமிதி விகல்ப்யா(அ)(அ)த்³யம் தூ³ஷயதி —
யஸ்மாதி³தி ।
விசாரத³ஶாயாம் வாகா³தி³ஸம்கா⁴தஸ்ய க்ரியாதி³ஶக்திமத்த்வாத்கர்த்ருத்வாதி³ஸ்ததா³ஶ்ரயோ யஸ்மாத்ப்ரதீதஸ்தஸ்மாத்பரஸ்யா(அ)(அ)த்மந: ஸ்வதஸ்தச்ச²க்திஶூந்யஸ்ய ந ததா³ஶ்ரயத்வமித்யர்த²: ।
கிஞ்சாவித்³யாஶ்ரய: ஸர்வோ வ்யவஹாரோ ந தத்³தீ⁴நே பரஸ்மிந்நவதரதீத்யாஹ —
தத்³விஷய இதி ।
“கர்தா ஶாஸ்த்ரார்த²வத்த்வாத்” இதி ந்யாயேந கர்த்ருத்வமாத்மநோ(அ)ங்கீ³கர்தவ்யமித்யாஶங்க்ய ‘யதா² ச தக்ஷோப⁴யதா²’(ப்³ர. ஸூ. 2.3.40) இதி ந்யாயாதௌ³பாதி⁴கம் தஸ்மிந்கர்த்ருத்வமித்யபி⁴ப்ரேத்யா(அ)(அ)ஹ —
வக்ஷ்யதி ஹீதி ।
யது³க்தமவித்³யாவிஷய: ஸர்வோ வ்யவஹார இதி தத்ர வாக்யஶேஷமநுகூலயதி —
இஹாபீதி ।
இதஶ்ச பரஸ்மிந்நாத்மநி கர்த்ருத்வாதி³வ்யவஹாரோ நாஸ்தீத்யாஹ —
அவ்யாக்ருதாத்த்விதி ।
அநாமரூபகர்மாத்மகமித்யஸ்மாது³பரிஷ்டாத்தத்பத³மத்⁴யாஹர்தவ்யம் ப்ருத²க³வித்³யாவிஷயாத்க்ரியாகாரகப²லஜாதாதி³தி ஶேஷ: ।
மா பூ⁴த்பரமாத்மா கர்த்ருத்வாத்³யாஶ்ரயோ ஜீவஸ்து ஸ்யாதி³தி த்³விதீயமாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —
யஸ்த்விதி ।
ஜீவஶப்³த³வாச்யஸ்ய விஶிஷ்டஸ்ய கல்பிதத்வாந்ந தாத்த்விகம் கர்த்ருத்வாதி³கம் கிந்து தத்³த்³வாரா ஸ்வரூபே ஸமாரோபிதமிதி பா⁴வ: ।
ஆத்மநி தாத்த்விககர்த்ருத்வாத்³யபா⁴வே ப²லிதமர்த²வாத³தாத்பர்யமுபஸம்ஹரதி —
தஸ்மாதி³தி ।
தாத்பர்யமர்த²வாத³ஸ்யோக்த்வா நியுக்தயா வாக்³தே³வதயா யத்க்ருதம் தது³பந்யஸ்யதி —
ததே²த்யாதி³நா ।
உத்³கா³த்ருத்வம் ஜபமந்த்ரப்ரகாஶ்யத்வம் சா(அ)(அ)த்மநோ(அ)ங்கீ³க்ருத்ய வாகு³த்³கா³நே ப்ரவ்ருத்தா சேத்தயா கஶ்சிது³பகாரோ தே³வாநாமுத்³கா³நேந நிர்வர்தநீய: ஸ ச நாஸ்தீதி ஶங்கதே —
க: புநரிதி ।
வத³நாதி³வ்யாபாரே ஸதி ய: ஸுக²விஶேஷஸம்கா⁴த்ஸ நிஷ்பத்³யதே ஸ ஏவ கார்யவிஶேஷ இத்யாஹ —
உச்யத இதி ।
யோ வாசீதி ப்ரதீகமாதா³ய வ்யாக்²யாயதே கத²ம் புநர்வாசோ வசநம் சக்ஷுஷோ த³ர்ஶநமித்யாதி³நா நிஷ்பந்நம் ப²லம் ஸர்வஸாதா⁴ரணமித்யாஶங்க்யாநுப⁴வமநுஸ்ருத்யா(அ)(அ)ஹ —
ஸர்வேஷாமிதி ।
கிஞ்ச தே³வார்த²முத்³கா³யந்த்யா வாச: ஸ்வார்த²மபி கிஞ்சிது³த்³கா³நமஸ்தி । ததா² ச ஜ்யோதிஷ்டோமே த்³வாத³ஶ ஸ்தோத்ராணி தத்ர த்ரிஷு பவமாநாக்²யேஷு ஸ்தோத்ரேஷு யாஜமாநம் ப²லமுத்³கா³நேந க்ருத்வா ஶிஷ்டேஷு நவஸு ஸ்தோத்ரேஷு யத்கல்யாணவத³நஸாமர்த்²யம் ததா³த்மநே ஸ்வார்த²மேவா(அ)(அ)கா³யதி³த்யாஹ —
தம் போ⁴க³மிதி ।
ருத்விஜாம் க்ரீதத்வாந்ந ப²லஸம்ப³ந்த⁴: ஸம்ப⁴வதீத்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —
வாசநிகமிதி ।
’அதா²(அ)(அ)த்மநே(அ)ந்நாத்³யமாகா³யத்’ இதி ஶ்ருதமித்யர்த²: ।
கல்யாணவத³நஸாமர்த்²யஸ்ய ஸ்வார்த²த்வம் ஸமர்த²யதே —
தத்³தீ⁴தி ।
கல்யாணவத³நம் வாசோ(அ)ஸாதா⁴ரணம் சேத்கஸ்தர்ஹி யோ வாசீத்யாதே³ர்விஷயஸ்தத்ரா(அ)(அ)ஹ —
யத்த்விதி ।
வாக்³தே³வதாயாமஸுராணாமவகாஶம் த³ர்ஶயதி —
தத்ரேதி ।
ஸ்வார்தே² பரார்தே² சோத்³கா³நே ஸதீதி யாவத் । கல்யாணவத³நஸ்யா(அ)(அ)த்மநா வாசைவ ஸம்ப³ந்தே⁴ யோ(அ)யமாஸம்கோ³(அ)பி⁴நிவேஶ: ஸ ஏவாவஸரோ தே³வதாயாஸ்தமவஸரம் ப்ராப்யேத்யர்த²: ।
அவஸரமேவ வ்யாகரோதி —
ரந்த்⁴ரமிதி ।
அஸ்மாநதீத்யேதி ஸம்ப³ந்த⁴: ।
கோ(அ)ஸாவஸுராத்யயஸ்தம் வ்யாசஷ்டே —
ஸ்வாபா⁴விகமிதி ।
தத்ரோபாயமுபந்யஸ்யதி —
ஶாஸ்த்ரேதி ।
அஸுராநபி⁴பூ⁴ய கேநாத்மநா தே³வா: ஸ்தா²ஸ்யந்தீதி விவக்ஷாயாமாஹ —
ஜ்யோதிஷேதி ।
ப்ரஜாபதேர்வாசி பாப்மா க்ஷிப்தோ(அ)ஸுரைரிதி குதோ(அ)வக³ம்யதே தத்ரா(அ)(அ)ஹ —
ஸ ய: ஸ பாப்மேதி ।
ப்ரதிஷித்³த⁴வத³நமேவ பாப்மேத்யயுக்தமத்³ருஷ்டஸ்ய க்ரியாதிரிக்தத்வாங்கீ³காராதி³த்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —
யேநேதி ।
அஸப்⁴யம் ஸபா⁴நர்ஹம் ஸ்த்ரீவர்ணநாதி³ । பீ³ப⁴த்ஸம் ப⁴யாநகம் ப்ரேதாதி³வர்ணநம் । அந்ருதமயதா²த்³ருஷ்டவசநம் । ஆதி³ஶப்³தா³த்பிஶுநத்வம் க்³ருஹ்யதே ।
கிமத்ர ப்ரஜாபதேர்வாசி பாப்மஸத்த்வே மாநமுக்தம் ப⁴வதீத்யாஶங்க்ய ஸ ஏவ ஸ பாப்மேதி வ்யாகரோதி —
அநேநேதி ।
ப்ராஜாபத்யாஸு ப்ரஜாஸு ப்ரதிபந்நேநாஸத்யவத³நாதி³நா லிங்கே³ந தத்³வாசி பாப்மா(அ)நுமீயதே । விமதம் காரணபூர்வகம் கார்யத்வாத்³க⁴டவத் । ந ச ப்ரஜாக³தம் து³ரிதம் ப்ராஜாபத்யம் தத்³விநா ஹேத்வந்தராதே³வ ஸ்யாத்காரணாநுவிதா⁴யித்வாத்கார்யஸ்ய । ந ச தத்காரணே(அ)பி பரஸ்மிந்ப்ரஸம்க³: ‘அபாபவித்³த⁴ம்’(ஈ. உ. 8) இதி ஶ்ருதே: । ந ச ‘ந ஹ வை தே³வாந்பாபம் க³ச்ச²தி’(ப்³ரு.உ.1।5।20) இதி ஶ்ருதேர்ந ஸூத்ரே(அ)பி பாபவேத⁴ஸ்தஸ்ய ப²லாவஸ்த²ஸ்யாபாபத்வே(அ)பி யஜமாநாவஸ்த²ஸ்ய தத்³பா⁴வாதி³த்யர்த²: । ஆத்³யஸகாராப்⁴யாம் காரணஸ்த²ம் பாப்மாநமநூத்³ய தஸ்யைவ கார்யஸ்த²த்வமுச்யதே । உத்தராப்⁴யாம் து கார்யஸ்த²ம் பாப்மாநமநூத்³ய தஸ்யைவ காரணஸ்த²த்வமிதி விபா⁴க³ம் ॥2॥