ప్రథమవ్యాఖ్యానానుసారేణ చోద్యముత్థాపయతి —
అత్రేతి ।
ప్రజాపతేర్బ్రహ్మాత్మైక్యజ్ఞానాద్భీతిధ్వస్తిరుక్తా న చ తస్య తజ్జ్ఞానం యుక్తం హేత్వభావాదిత్యాహ —
కుత ఇతి ।
యస్మాదస్మాకమైక్యధీస్తస్మాదేవ తస్యాపి స్యాదిత్యాశఙ్క్యాఽఽహ —
కో వేతి ।
న హి తస్య శాస్త్రశ్రవణమాచార్యాభావాన్నాపి సంన్యాసస్తస్య త్రైవర్ణికవిషయత్త్వాన్నాపి శమాది ఐశ్వర్యాసక్తత్వాదతోఽస్మాసు ప్రసిద్ధశ్రవణాదివిద్యాహేత్వభావాన్న ప్రజాపతేరైక్యధీర్యుక్తేత్యర్థః ।
ఉపదేశానపేక్షమేవ ప్రజాపతేరైక్యజ్ఞానం ప్రాదుర్భూతమితి శఙ్కతే —
అథేతి ।
అతిప్రసక్త్యా ప్రత్యాహ —
అస్మదాదేరితి ।
ప్రజాపతేర్యజమానావస్థాయామాచార్యస్య సత్త్వాచ్ఛ్రవణాద్యావృత్తేరైక్యజ్ఞానోదయాత్తత్సంస్కారోత్థం తథావిధమేవ తజ్జ్ఞానం ఫలావస్థాయామపి స్యాదితి చోదయతి —
అథేతి ।
దూషయతి —
ఎకత్వేతి ।
అజ్ఞానధ్వంసిత్వేనార్థవత్త్వమిత్యాశఙ్క్యాఽఽహ —
యథేతి ।
తత్ర గమకమాహ —
యత ఇతి ।
దార్ష్టాన్తికమాహ —
ఎవమితి ।
నన్వస్మిన్నేవ జన్మని ప్రజాపతేరైక్యధీరనపేక్షా జాయతే ‘జ్ఞానమప్రతిఘం యస్య’ ఇతి స్మృతేః । న చ తదుత్పత్త్యనన్తరమేవ సహేతుం బన్ధనం నిరుణద్ధి భయారత్యాదిఫలేన ప్రారబ్ధకర్మణా ప్రతిబన్ధాదతో మరణకాలికం తదజ్ఞానధ్వంసీతి శఙ్కతే —
అన్త్యమేవేతి ।
ప్రవృత్తఫలస్య కర్మణః స్వోపపాదకాజ్ఞానలేశాద్విజ్ఞానశక్తిప్రతిబన్ధకత్వేఽపి, జన్మాన్తరసర్వసంసారహేత్వజ్ఞానధ్వంసిజ్ఞానసామర్థ్యప్రతిబన్ధకత్వే మానాభావాన్మధ్యే జాతం జ్ఞానమనివర్తకమిత్యశక్యం వక్తుమ్ । అన్త్యస్య చ జ్ఞానస్య నివర్తకత్వే నాన్త్యత్వం హేతుః । యజమానాన్తరస్యాన్త్యే జ్ఞానే తద్ధ్వంసిత్వాదృష్టేరన్త్యత్వస్యాజ్ఞానధ్వంసిత్వేనానియమాత్ । న చ యజమానాన్తరే ప్రజాపతౌ చాన్త్యం జ్ఞానం జ్ఞానత్వాదజ్ఞానధ్వంసి, పూర్వజ్ఞానేషు బన్ధహేత్వజ్ఞానధ్వంసిత్వాదృష్టేర్జ్ఞానత్వహేతోరనైకాన్త్యాత్ । న చాన్త్యమైక్యజ్ఞానమైక్యజ్ఞానత్వాదజ్ఞానధ్వంసీతి యుక్తమ్ । ఉపాన్త్యతాదృగ్జ్ఞానవదన్త్యేఽపి తదయోగాత్ ।
ఉపాన్త్యే హేతోరనైకాన్త్యాదిత్యభిప్రేత్య దూషయతి —
నేత్యాదినా ।
క్లృప్తకారణాభావాత్తదన్తరేణ చోత్పత్తావతిప్రసంగాత్సంస్కారాధీనత్వేఽపి విశేషాభావాదన్త్యస్య చ జ్ఞానస్యాజ్ఞానధ్వంసిత్వాసిద్ధేరయుక్తం ప్రజాపతేరేకత్వదర్శనమిత్యుపసమ్హరతి —
తస్మాదితి ।