ப்³ருஹதா³ரண்யகோபநிஷத்³பா⁴ஷ்யம்
ப்ரத²மோ(அ)த்⁴யாய:சதுர்த²ம் ப்³ராஹ்மணம்
ஆநந்த³கி³ரிடீகா (ப்³ருஹதா³ரண்யக)
 
தத்³தே⁴த³ம் தர்ஹ்யவ்யாக்ருதமாஸீத்தந்நாமரூபாப்⁴யாமேவ வ்யாக்ரியதாஸௌநாமாயமித³ம்ரூப இதி ததி³த³மப்யேதர்ஹி நாமரூபாப்⁴யாமேவ வ்யாக்ரியதே(அ)ஸௌநாமாயமித³ம்ரூப இதி ஸ ஏஷ இஹ ப்ரவிஷ்ட: । ஆ நகா²க்³ரேப்⁴யோ யதா² க்ஷுர: க்ஷுரதா⁴நே(அ)வஹித: ஸ்யாத்³விஶ்வம்ப⁴ரோ வா விஶ்வம்ப⁴ரகுலாயே தம் ந பஶ்யந்தி । அக்ருத்ஸ்நோ ஹி ஸ ப்ராணந்நேவ ப்ராணோ நாம ப⁴வதி । வத³ந்வாக்பஶ்யம்ஶ்சக்ஷு: ஶ்ருண்வஞ்ஶ்ரோத்ரம் மந்வாநோ மநஸ்தாந்யஸ்யைதாநி கர்மநாமாந்யேவ । ஸ யோ(அ)த ஏகைகமுபாஸ்தே ந ஸ வேதா³க்ருத்ஸ்நோ ஹ்யேஷோ(அ)த ஏகைகேந ப⁴வத்யாத்மேத்யேவோபாஸீதாத்ர ஹ்யேதே ஸர்வ ஏகம் ப⁴வந்தி । ததே³தத்பத³நீயமஸ்ய ஸர்வஸ்ய யத³யமாத்மாநேந ஹ்யேதத்ஸர்வம் வேத³ । யதா² ஹ வை பதே³நாநுவிந்தே³தே³வம் கீர்திம் ஶ்லோகம் விந்த³தே ய ஏவம் வேத³ ॥ 7 ॥
அதை²வம் ஸதி நாஸத உத்பத்திர்ந ஸதோ விநாஶ: கார்யஸ்யேத்யவத்⁴ருதம் ப⁴வதி । ததே³வம்பூ⁴தம் ஜக³த் அவ்யாக்ருதம் ஸத் நாமரூபாப்⁴யாமேவ நாம்நா ரூபேணைவ ச, வ்யாக்ரியத । வ்யாக்ரியதேதி கர்மகர்த்ருப்ரயோகா³த்தத்ஸ்வயமேவாத்மைவ வ்யாக்ரியத — வி ஆ அக்ரியத — விஸ்பஷ்டம் நாமரூபவிஶேஷாவதா⁴ரணமர்யாத³ம் வ்யக்தீபா⁴வமாபத்³யத — ஸாமர்த்²யாதா³க்ஷிப்தநியந்த்ருகர்த்ருஸாத⁴நக்ரியாநிமித்தம் । அஸௌ நாமேதி ஸர்வநாம்நாவிஶேஷாபி⁴தா⁴நேந நாமமாத்ரம் வ்யபதி³ஶதி । தே³வத³த்தோ யஜ்ஞத³த்த இதி வா நாமாஸ்யேத்யஸௌநாமா அயம் । ததா² இத³மிதி ஶுக்லக்ருஷ்ணாதீ³நாமவிஶேஷ: । இத³ம் ஶுக்லமித³ம் க்ருஷ்ணம் வா ரூபமஸ்யேதீத³ம்ரூப: । ததி³த³ம் அவ்யாக்ருதம் வஸ்து, ஏதர்ஹி ஏதஸ்மிந்நபி காலே, நாமரூபாப்⁴யாமேவ வ்யாக்ரியதே — அஸௌநாமாயமித³ம்ரூப இதி । யத³ர்த²: ஸர்வஶாஸ்த்ராரம்ப⁴:, யஸ்மிந்நவித்³யயா ஸ்வாபா⁴விக்யா கர்த்ருக்ரியாப²லாத்⁴யாரோபணா க்ருதா, ய: காரணம் ஸர்வஸ்ய ஜக³த:, யதா³த்மகே நாமரூபே ஸலிலாதி³வ ஸ்வச்சா²ந்மலமிவ பே²நமவ்யாக்ருதே வ்யாக்ரியேதே, யஶ்ச தாப்⁴யாம் நாமரூபாப்⁴யாம் விலக்ஷண: ஸ்வதோ நித்யஶுத்³த⁴பு³த்³த⁴முக்தஸ்வபா⁴வ: — ஸ ஏஷ: அவ்யாக்ருதே ஆத்மபூ⁴தே நாமரூபே வ்யாகுர்வந் , ப்³ரஹ்மாதி³ஸ்தம்ப³பர்யந்தேஷு தே³ஹேஷ்விஹ கர்மப²லாஶ்ரயேஷ்வஶநாயாதி³மத்ஸு ப்ரவிஷ்ட: ॥

ஏகத்வாவக³திப²லம் கத²யதி —

அதே²தி ।

ஸாமாநாதி⁴கரண்யவஶாதே³கத்வே நிஶ்சிதே ஸத்யநந்தரம் – ‘நாஸதோ வித்³யதோ பா⁴வோ நாபா⁴வோ வித்³யதே ஸத:’(ப⁴. கீ³. 2। 16) இதி ஸ்ம்ருதிரநுஸ்ருதா ப⁴வதீதி பா⁴வ: ।

அஜ்ஞாதம் ப்³ரஹ்ம ஜக³தோ மூலமித்யுக்த்வா தத்³விவர்தோ ஜக³தி³தி நிரூபயதி —

ததே³வம்பூ⁴தமிதி ।

த்ருதீயாமித்த²ம்பா⁴வார்த²த்வேந வ்யாசஷ்டே —

நாம்நேதி ।

க்ரியாபத³ப்ரயோகா³பி⁴ப்ராயம் தத³நுவாத³பூர்வகமாஹ —

வ்யாக்ரியதேதி ।

தத்ர பத³ச்சே²த³பூர்வகம் தத்³வாச்யமர்த²மாஹ —

வ்யாக்ரியதேத்யாதி³நா ।

ஸ்வயமேவேதி குதோ விஶேஷ்யதே காரணமந்தரேண கார்யோத்பத்திரயுக்தேத்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

ஸாமர்த்²யாதி³தி ।

நிர்ஹேதுகார்யஸித்³த்⁴யநுபபத்த்யா(அ)(அ)க்ஷிப்தோ நியந்தா ஜநயிதா கர்தா சோத்பத்தௌ ஸாத⁴நக்ரியாகரணவ்யாபாரஸ்தந்நிமித்தம் தத³பேக்ஷ்ய வ்யக்திபா⁴வமாபத்³யதேதி யோஜநா ।

நாமஸாமாந்யம் தே³வத³த்தாதி³நா விஶேஷநாம்நா ஸம்யோஜ்ய ஸாமாந்யவிஶேஷவாநர்தோ² நாமவ்யாகரணவாக்யே விவக்ஷித இத்யாஹ —

அஸாவித்யாதி³நா ।

அஸௌஶப்³த³: ஶ்ரௌதோ(அ)வ்யயத்வேந நேய: ।

ரூபஸாமாந்யம் ஶுக்லக்ருஷ்ணாதி³நா [விஶேஷேண] ஸம்யோஜ்யோச்யதே ரூபவ்யாகரணவாக்யேநேத்யாஹ —

ததே²த்யாதி³நா ।

அவ்யாக்ருதமேவ வ்யாக்ருதாத்மநா வ்யக்தமித்யேதத்ஸுப்தப்ரபு³த்³த⁴த்³ருஷ்டாந்தேந ஸ்பஷ்டயதி —

ததி³த³மிதி ।

தத்³தே⁴த்யத்ர மூலகாரணமுக்த்வா தந்நாமரூபாப்⁴யாமித்யாதி³நா தத்கார்யமுக்தமிதா³நீம் ப்ரவேஶவாக்யஸ்த²ஸஶப்³தா³பேக்ஷிதமர்த²மாஹ —

யத³ர்த² இதி ।

காண்ட³த்³வயாத்மநோ வேத³ஸ்யா(அ)(அ)ரம்போ⁴ யஸ்ய பரஸ்ய ப்ரதிபத்த்யர்தோ² விஜ்ஞாயதே ; கர்மகாண்ட³ம் ஹி ஸ்வார்தா²நுஷ்டா²நாஹிதசித்தஶுத்³தி⁴த்³வாரா தத்த்வஜ்ஞாநோபயோகீ³ஷ்யதே ஜ்ஞாநகாண்ட³ம் து ஸாக்ஷாதே³வ தத்ரோபயுஜ்யதே ‘ஸர்வே வேதா³ யத்பத³மாமநந்தி’(க. உ. 1 । 2 । 15) இதி ச ஶ்ரூயதே ஸ பரோ(அ)த்ர ப்ரவிஷ்டோ தே³ஹாதா³விதி யோஜநா ।

ஸர்வஸ்யா(அ)(அ)ம்நாயஸ்ய ப்³ரஹ்மாத்மநி ஸமந்வயமுக்த்வா தத்ர விரோத⁴ஸமாதா⁴நார்த²மாஹ —

யஸ்மிந்நிதி ।

அத்⁴யாஸஸ்ய சதுர்வித⁴க்²யாதீநாமந்யதமத்வம் வாரயதி —

அவித்³யயேதி ।

தஸ்யா மித்²யாஜ்ஞாநத்வேந ஸாதி³த்வாத³நாத்³யத்⁴யாஸஹேதுத்வாஸித்³தி⁴ரித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

ஸ்வாபா⁴விக்யேதி ।

வித்³யாப்ராக³பா⁴வத்வமவித்³யாயா வ்யாவர்தயதி —

கர்த்ரிதி ।

ந ஹி தது³பாதா³நத்வமபா⁴வத்வே ஸம்ப⁴வதி ந சோபாதா³நாந்தரமஸ்தீதி பா⁴வ: । அந்வயஸ்து ஸர்வத்ர யச்ச²ப்³த³ஸ்ய பூர்வவத்³ த்³ரஷ்டவ்ய: ।

ஆத்மநி கர்த்ருத்வாத்⁴யாஸஸ்யாவித்³யாக்ருதத்வோக்த்யா ஸமந்வயே விரோத⁴: ஸமாஹித: । ஸம்ப்ரத்யத்⁴யாஸகாரணஸ்யோக்தத்வே(அ)பி நிமித்தோபாதா³நபே⁴த³ம் ஸாங்க்²யவாத³மாஶங்க்யோக்தமேவ காரணம் தத்³பே⁴த³நிராகரணார்த²ம் கத²யதி —

ய: காரணமிதி ।

ஶ்ருதிஸ்ம்ருதிவாதே³ஷு பரஸ்ய தத்காரணத்வம் ப்ரஸித்³த⁴மிதி பா⁴வ: ।

நாமரூபாத்மகஸ்ய த்³வைதஸ்யாவித்³யாவித்³யமாநதே³ஹத்வாத்³வித்³யாபநோத்³யத்வம் ஸித்⁴யதீத்யாஹ —

யதா³த்மகே இதி ।

வ்யாகர்துராத்மந: ஸ்வபா⁴வத: ஶுத்³த⁴த்வே த்³ருஷ்டாந்தமாஹ —

ஸலிலாதி³தி ।

வ்யாக்ரியமாணயோர்நாமரூபயோ: ஸ்வதோ(அ)ஶுத்³த⁴த்வே த்³ருஷ்டாந்தமாஹ —

மலமிவேதி ।

யதா² பே²நாதி³ ஜலோத்த²ம் தந்மாத்ரமேவ ததா²(அ)ஜ்ஞாதப்³ரஹ்மோத்த²ம் ஜக³த்³ப்³ரஹ்மமாத்ரம் தஜ்ஜ்ஞாநபா³த்⁴யஞ்சேதி பா⁴வ: ।

நித்யஶுத்³த⁴த்வாதி³லக்ஷணமபி வஸ்து ந ஸ்வதோ(அ)ஜ்ஞாநநிவர்தகம் கேவலஸ்ய தத்ஸாத⁴கத்வாத்³வாக்யோத்த²பு³த்³தி⁴வ்ருத்த்யாரூட⁴ம் து ததே²தி மந்வாநோ ப்³ரூதே —

யஶ்சேதி ।

’ஆகாஶோ ஹ வை நாம நாமரூபயோர்நிவஹிதா தே தத³ந்தரா தத்³ப்³ரஹ்ம’ இதி ஶ்ருதிமாஶ்ரித்யா(அ)(அ)ஹ —

தாப்⁴யாமிதி ।

நாமரூபாத்மகத்³வைதாஸம்ஸ்பர்ஶித்வாதே³வ நித்யஶுத்³த⁴த்வமஶுத்³தே⁴ர்த்³வைதஸம்ப³ந்தா⁴தீ⁴நத்வாத்தத்ராவித்³யா ப்ரயோஜிகேத்யபி⁴ப்ரேத்ய தத்ஸம்ப³ந்த⁴ம் நிஷேத⁴தி —

பு³த்³தே⁴தி ।

தஸ்மாதே³வ து³:கா²த்³யநர்தா²ஸம்ஸ்பர்ஶித்வமாஹ —

முக்தேதி ।

வித்³யாத³ஶாயாம் ஶுத்³த்⁴யாதி³ஸத்³பா⁴வே(அ)பி ப³ந்தா⁴வஸ்தா²யாம் நைவமிதி சேந்நேத்யாஹ —

ஸ்வபா⁴வ இதி ।

அவ்யாக்ருதவாக்யோக்தமஜ்ஞாதம் பரமாத்மாநம் பராம்ருஶதி —

ஸ இதி ।

தமேவ கார்யஸ்த²ம் ப்ரத்யஞ்சம் நிர்தி³ஶதி —

ஏஷ இதி ।

ஆத்மா ஹி ஸ்வதோ நித்யஶுத்³த⁴த்வாதி³ரூபோ(அ)பி ஸ்வாவித்³யாவஷ்டம்பா⁴ந்நாமரூபே வ்யாகரோதீதி தத்ஸர்ஜநஸ்யாவித்³யாமயத்வம் விவக்ஷித்வா(அ)(அ)ஹ —

அவ்யாக்ருதே இதி ।

தயோராத்மநா வ்யாக்ருதத்வே தத³திரேகேணாபா⁴வ: ப²லதீதி மத்வா விஶிநஷ்டி —

ஆத்மேதி ।

ஜநிமந்மாத்ரமிஹஶப்³தா³ர்த²ம் கத²யதி —

ப்³ரஹ்மாதீ³தி ।

தத்ரைவ து³:கா²தி³ஸம்ப³ந்தோ⁴ நா(அ)(அ)த்மநீதி மந்வாநோ விஶிநஷ்டி —

கர்மேதி ।

ப்³ரஹ்மாத்மைக்யே பத³த்³வயஸாமாநாதி⁴கரண்யாதி⁴க³தே ஹேதுமாஹ —

ப்ரவிஷ்ட இதி ।