ப்³ருஹதா³ரண்யகோபநிஷத்³பா⁴ஷ்யம்
ப்ரத²மோ(அ)த்⁴யாய:சதுர்த²ம் ப்³ராஹ்மணம்
ஆநந்த³கி³ரிடீகா (ப்³ருஹதா³ரண்யக)
 
ததே³தத்ப்ரேய: புத்ராத்ப்ரேயோ வித்தாத்ப்ரேயோ(அ)ந்யஸ்மாத்ஸர்வஸ்மாத³ந்தரதரம் யத³யமாத்மா । ஸ யோ(அ)ந்யமாத்மாந: ப்ரியம் ப்³ருவாணம் ப்³ரூயாத்ப்ரியம் ரோத்ஸ்யதீதீஶ்வரோ ஹ ததை²வ ஸ்யாதா³த்மாநமேவ ப்ரியமுபாஸீத ஸ ய ஆத்மாநமேவ ப்ரியமுபாஸ்தே ந ஹாஸ்ய ப்ரியம் ப்ரமாயுகம் ப⁴வதி ॥ 8 ॥
குதஶ்சாத்மதத்த்வமேவ ஜ்ஞேயம் அநாத்³ருத்யாந்யதி³த்யாஹ — ததே³ததா³த்மதத்த்வம் , ப்ரேய: ப்ரியதரம் , புத்ராத் ; புத்ரோ ஹி லோகே ப்ரிய: ப்ரஸித்³த⁴:, தஸ்மாத³பி ப்ரியதரம் — இதி நிரதிஶயப்ரியத்வம் த³ர்ஶயதி ; ததா² வித்தாத் ஹிரண்யரத்நாதே³: ; ததா² அந்யஸ்மாத் யத்³யல்லோகே ப்ரியத்வேந ப்ரஸித்³த⁴ம் தஸ்மாத்ஸர்வஸ்மாதி³த்யர்த²: । தத்கஸ்மாதா³த்மதத்த்வமேவ ப்ரியதரம் ந ப்ராணாதீ³தி, உச்யதே — அந்தரதரம் — பா³ஹ்யாத்புத்ரவித்தாதே³: ப்ராணபிண்ட³ஸமுதா³யோ ஹி அந்தர: அப்⁴யந்தர: ஸந்நிக்ருஷ்ட ஆத்மந: ; தஸ்மாத³ப்யந்தராத் அந்தரதரம் , யத³யமாத்மா யதே³ததா³த்மதத்த்வம் । யோ ஹி லோகே நிரதிஶயப்ரிய: ஸ ஸர்வப்ரயத்நேந லப்³த⁴வ்யோ ப⁴வதி ; ததா² அயமாத்மா ஸர்வலௌகிகப்ரியேப்⁴ய: ப்ரியதம: ; தஸ்மாத்தல்லாபே⁴ மஹாந்யத்ந ஆஸ்தே²ய இத்யர்த²: — கர்தவ்யதாப்ராப்தமப்யந்யப்ரியலாபே⁴ யத்நமுஜ்ஜி²த்வா । கஸ்மாத்புந: ஆத்மாநாத்மப்ரியயோ: அந்யதரப்ரியஹாநேந இதரப்ரியோபாதா³நப்ராப்தௌ, ஆத்மப்ரியோபாதா³நேநைவேதரஹாநம் க்ரியதே, ந விபர்யய: - இதி, உச்யதே — ஸ ய: கஶ்சித் , அந்யமநாத்மவிஶேஷம் புத்ராதி³கம் , ப்ரியதரமாத்மந: ஸகாஶாத் , ப்³ருவாணம் , ப்³ரூயாதா³த்மப்ரியவாதீ³ — கிம் ? ப்ரியம் தவாபி⁴மதம் புத்ராதி³லக்ஷணம் , ரோத்ஸ்யதி ஆவரணம் ப்ராணஸம்ரோத⁴ம் ப்ராப்ஸ்யதி விநங்க்ஷ்யதீதி ; ஸ கஸ்மாதே³வம் ப்³ரவீதி ? யஸ்மாதீ³ஶ்வர: ஸமர்த²: பர்யாப்தோ(அ)ஸாவேவம் வக்தும் ஹ ; யஸ்மாத் தஸ்மாத் ததை²வ ஸ்யாத் ; யத்தேநோக்தம் — ‘ப்ராணஸம்ரோத⁴ம் ப்ராப்ஸ்யதி’ ; யதா²பூ⁴தவாதீ³ ஹி ஸ:, தஸ்மாத்ஸ ஈஶ்வரோ வக்தும் । ஈஶ்வரஶப்³த³: க்ஷிப்ரவாசீதி கேசித் ; ப⁴வேத்³யதி³ ப்ரஸித்³தி⁴: ஸ்யாத் । தஸ்மாது³ஜ்ஜி²த்வாந்யத்ப்ரியம் , ஆத்மாநமேவ ப்ரியமுபாஸீத । ஸ ய ஆத்மாநமேவ ப்ரியமுபாஸ்தே - ஆத்மைவ ப்ரியோ நாந்யோ(அ)ஸ்தீதி ப்ரதிபத்³யதே, அந்யல்லௌகிகம் ப்ரியமப்யப்ரியமேவேதி நிஶ்சித்ய, உபாஸ்தே சிந்தயதி, ந ஹாஸ்ய ஏவம்வித³: ப்ரியம் ப்ரமாயுகம் ப்ரமரணஶீலம் ப⁴வதி । நித்யாநுவாத³மாத்ரமேதத் , ஆத்மவிதோ³(அ)ந்யஸ்ய ப்ரியஸ்யாப்ரியஸ்ய ச அபா⁴வாத் ; ஆத்மப்ரியக்³ரஹணஸ்துத்யர்த²ம் வா ; ப்ரியகு³ணப²லவிதா⁴நார்த²ம் வா மந்தா³த்மத³ர்ஶிந:, தாச்சீ²ல்யப்ரத்யயோபாதா³நாத் ॥

ஆத்மந: பத³நீயத்வே தஸ்யைவாஜ்ஞாதத்வஸம்ப⁴வோ ஹேதுருக்தோ(அ)து⁴நா தத்ரைவ ஹேத்வந்தரத்வேநோத்தரவாக்யமவதாரயதி —

குதஶ்சேதி ।

அந்யத³நாத்மேதி யாவத் ।

விரக்தஸ்ய புத்ரே ப்ரீத்யபா⁴வாத்கத²மாத்மநஸ்தத்ப்ரியதரத்வமித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

புத்ரோ ஹீதி ।

ப்ரியதரமாத்மதத்த்வமிதி ஶேஷ: ।

லோகத்³ருஷ்டிமேவாவஷ்டப்⁴யா(அ)(அ)ஹ —

ததே²தி ।

வித்தபதே³ந மாநுஷவித்தவத்³தை³வம் வித்தமபி க்³ருஹ்யதே ।

விஶேஷாணாமாநந்த்யாத்ப்ரத்யேகம் ப்ரத³ர்ஶநமஶக்யமித்யாஶயேநா(அ)(அ)ஹ —

ததா²(அ)ந்யஸ்மாதி³தி ।

புத்ராதௌ³ ப்ரீதிவ்யபி⁴சாரே(அ)பி ப்ராணாதௌ³ தத³வ்யபி⁴சாராதா³த்மநோ ந ப்ரியதமத்வமிதி ஶங்கதே —

தத்கஸ்மாதி³தி ।

பதா³ந்தரமாதா³ய வ்யாகுர்வந்பரிஹரதி —

உச்யத இத்யாதி³நா ।

அந்தரதரத்வே ப்ரியதமத்வஸாத⁴நே ஹேதுராத்மத்வமித்யபி⁴ப்ரேத்ய விஶேஷ்யம் வ்யபதி³ஶதி —

யத³யமிதி ।

ஆத்மநோ நிரதிஶயப்ரேமாஸ்பத³த்வே(அ)பி குதஸ்தஸ்யைவ பத³நீயத்வமித்யாஶங்க்ய வாக்யார்த²மாஹ —

யோ ஹீத்யாதி³நா ।

புத்ராதி³லாபே⁴ தா³ராதீ³நாம் கர்தவ்யத்வேந ப்ராப்தப்ரயத்நவிரோதா⁴தா³த்மலாபே⁴ ப்ரயத்ந: ஸுகரோ ந ப⁴வதீத்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

கர்தவ்யதேதி ।

ஆத்மநோ நிரதிஶயப்ரேமாஸ்பத³த்வே யுக்திம் ப்ருச்ச²தி —

கஸ்மாதி³தி ।

ஆத்மப்ரியஸ்யோபாதா³நமநுஸந்தா⁴நமிதரஸ்யாநாத்மப்ரியஸ்ய ஹாநமநநுஸந்தா⁴நம் । விபர்யயோ(அ)நாத்மநி புத்ராதா³வபி⁴நிவேஶேநா(அ)(அ)த்மப்ரியஸ்யாநநுஸந்தா⁴நமிதி விபா⁴க³: ।

யுக்திலேஶம் த³ர்ஶயிதுமநந்தரவாக்யமவதாரயதி —

உச்யத இதி ।

ய: கஶ்சிதா³த்மப்ரியவாதீ³ ஸ தஸ்மாத³ந்யம் ப்ரியம் ப்³ருவாணம் ப்ரதி ப்³ரூயாதி³தி ஸம்ப³ந்த⁴: ।

வக்தவ்யம் ப்ரஶ்நபூர்வகம் ப்ரகடயதி —

கிமித்யாதி³நா ।

ஆத்மப்ரியவாதி³ந்யேவம் வத³த்யபி புத்ராதி³நாஶஸ்தத்³வாக்யார்தோ² நியதோ ந ஸித்³த்⁴யதீத்யாஶங்க்ய பரிஹரதி —

ஸ கஸ்மாதி³த்யாதி³நா ।

ஹஶப்³தோ³(அ)வதா⁴ரணார்த²: ஸமர்த²பதா³து³பரி ஸம்ப³த்⁴யதே । தஸ்மாதே³வம் வக்தீதி ஶேஷ: ।

உக்தம் ஸாமர்த்²யமநூத்³ய ப²லிதமாஹ —

யஸ்மாதி³தி ।

அதா²(அ)த்மப்ரியவாதி³நா யதோ²க்தம் ஸாமர்த்²யமேவ கத²ம் லப்³த⁴மித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

யதே²தி ।

’அதோ(அ)ந்யதா³ர்தமி’த்யநாத்மநோ விநாஶித்வாத்³விநாஶிநஶ்ச து³:கா²த்மகத்வாத்தத்ப்ரியத்வஸ்ய ப்⁴ராந்திமாத்ரத்வாதா³த்மநஸ்தத்³வைபரீத்யாந்முக்²யா ப்ரீதிஸ்தத்ரைவாநாத்மந்யமுக்²யேதி பா⁴வ: ।

பக்ஷாந்தரமநூத்³ய வ்ருத்³த⁴ப்ரயோகா³பா⁴வேந தூ³ஷயதி —

ஈஶ்வரஶப்³த³ இதி ।

அநாத்மந்யமுக்²யா ப்ரீதிரிதி ஸ்தி²தே ப²லிதமாஹ —

தஸ்மாதி³தி ।

உபாஸ்திமநூத்³ய தத்ப²லம் கத²யதி —

ஸ ய இதி ।

அநுவாத³த்³யோதகோ ஹஶப்³த³: ப்ரியமாத்மஸுக²ம் தஸ்யாபி லௌகிகஸுக²வந்நாஶ: ஸுக²த்வாதி³த்யாஶங்கிதே தந்நிராஸார்த²மநுவாத³மாத்ரமத்ர விவக்ஷிதமித்யாஹ —

நித்யேதி ।

ப²லஶ்ருதேர்க³த்யந்தரமாஹ —

ஆத்மப்ரியேதி ।

மஹத்³தீ⁴த³மாத்மப்ரியக்³ரஹணம் யத்தந்நிஷ்ட²ஸ்ய ப்ரியம் ந ப்ரணஶ்யதி தஸ்மாத்தத³நுஸந்தா⁴நம் கர்தவ்யமிதி ஸ்துத்யர்த²ம் ப²லகீர்தநமித்யர்த²: ।

பக்ஷாந்தரமாஹ —

ப்ரியகு³ணேதி ।

யோ மந்த³: ஸந்நாத்மத³ர்ஶீ தஸ்ய ப்ரியகு³ணவிஶிஷ்டாத்மோபாஸநே ப்ரியம் ப்ராணாதி³ ந நஶ்யதீதி ப²லம் விதா⁴தும் ப²லவசநமித்யர்த²: ।

நந்வாத்மாநம் ப்ரியமுபாஸீநஸ்ய ப்ரியம் ப்ராணாதி³ வித்³யாஸாமர்த்²யாந்ந நஶ்யதி ததா² ச மந்த³விஶேஷணம் மந்த³மித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

தாச்சீ²ல்யேதி ।

தாச்சீ²ல்யே(அ)ர்தே² விஹிதஸ்யோகஞ்ப்ரத்யயஸ்ய ஶ்ருத்யோபாதா³நாத்ஸ்வபா⁴வஹாநாயோகா³ச்ச ப்ரமரணஶீலத்வாபா⁴வே(அ)பி ப்ராணாதே³ராத்யந்திகமப்ரமரணமவிவக்ஷிதமித்யர்த²: ॥8॥