హిరణ్యగర్భస్య నోపదేశజన్యజ్ఞానాద్బ్రహ్మభావః ‘సహసిద్ధం చతుష్ట్యమ్’ ఇతి స్మృతేః । స్వాభావికజ్ఞానవత్త్వాత్తస్మాత్తత్సర్వమభవదితి చోపదేశాధీనధీసాధ్యోఽసౌ శ్రుతౌ । న చాఽఽసీదిత్యతీతకాలావచ్ఛేదస్త్రికాలే తస్మిన్యుజ్యతే । సమవర్తతేతి చ జన్మమాత్రం శ్రూయతే । కాలాత్మకే తత్సంబన్ధస్య స్వాశ్రయపరాహతత్వాన్మనుష్యాణాం ప్రకృతత్వాచ్చ నాపరం బ్రహ్మేహ బ్రహ్మశబ్దమిత్యపరితోషాద్వృత్తికారమతం హిత్వా బ్రహ్మేతి బ్రహ్మభావీ పురుషో నిర్దిశ్యత ఇతి భర్తృప్రపఞ్చోక్తిమాశ్రిత్య తన్మతమాహ —

మనుష్యేతి ।

తదేవ ప్రపఞ్చయతి —

సర్వమిత్యాదినా ।

ద్వైతకత్వం సర్వజగదాత్మకమపరం హిరణ్యగర్భాఖ్యం బ్రహ్మ తస్మిన్విద్యా హిరణ్యగర్భోఽహమిత్యహఙ్గ్రహోపాస్తిస్తస్యా సముచ్చితయా తద్భావమిహైవోపగతో హిరణ్యగర్భపదే యద్భోజ్యం తతోఽపి దోషదర్శనాద్విరక్తః సర్వకర్మఫలప్రాప్త్యా నివృత్తికామాదినిగడః సాధ్యాన్తరాభావాద్విద్యామేవార్థయమానస్తద్వశాద్బ్రహ్మభావీ జీవోఽస్మిన్వాక్యే బ్రహ్మశబ్దార్థ ఇతి ఫలితమాహ —

అత ఇతి ।

కథం బ్రహ్మభావిని జీవే బ్రహ్మశబ్దస్య ప్రవృత్తిరిత్యాశఙ్క్యాఽఽహ —

దృష్టశ్చేతి ।

ఆదిశబ్దేన “గృహస్థః సదృశీం భార్యాం విన్దేతే”(గౌ.ధ.సూ.౧.౪.౩)త్యాది గృహ్యతే । ఇహేతి ప్రకృతవాక్యకథనమ్ ।