ப்³ருஹதா³ரண்யகோபநிஷத்³பா⁴ஷ்யம்
ப்ரத²மோ(அ)த்⁴யாய:சதுர்த²ம் ப்³ராஹ்மணம்
ஆநந்த³கி³ரிடீகா (ப்³ருஹதா³ரண்யக)
 
ப்³ரஹ்ம வா இத³மக்³ர ஆஸீத்ததா³த்மாநமேவாவேத் । அஹம் ப்³ரஹ்மாஸ்மீதி । தஸ்மாத்தத்ஸர்வமப⁴வத்தத்³யோ யோ தே³வாநாம் ப்ரத்யபு³த்⁴யத ஸ ஏவ தத³ப⁴வத்தத²ர்ஷீணாம் ததா² மநுஷ்யாணாம் தத்³தை⁴தத்பஶ்யந்ருஷிர்வாமதே³வ: ப்ரதிபேதே³(அ)ஹம் மநுரப⁴வம் ஸூர்யஶ்சேதி । ததி³த³மப்யேதர்ஹி ய ஏவம் வேதா³ஹம் ப்³ரஹ்மாஸ்மீதி ஸ இத³ம் ஸர்வம் ப⁴வதி தஸ்ய ஹ ந தே³வாஶ்சநாபூ⁴த்யா ஈஶதே । ஆத்மா ஹ்யேஷாம் ஸ ப⁴வதி அத² யோ(அ)ந்யாம் தே³வதாமுபாஸ்தே(அ)ந்யோ(அ)ஸாவந்யோ(அ)ஹமஸ்மீதி ந ஸ வேத³ யதா² பஶுரேவம் ஸ தே³வாநாம் । யதா² ஹ வை ப³ஹவ: பஶவோ மநுஷ்யம் பு⁴ஞ்ஜ்யுரேவமேகைக: புருஷோ தே³வாந்பு⁴நக்த்யேகஸ்மிந்நேவ பஶாவாதீ³யமாநே(அ)ப்ரியம் ப⁴வதி கிமு ப³ஹுஷு தஸ்மாதே³ஷாம் தந்ந ப்ரியம் யதே³தந்மநுஷ்யா வித்³யு: ॥ 10 ॥
ப்³ரூஹி கோ(அ)ஸாவாத்மா ஸ்வாபா⁴விக:, யமாத்மாநம் விதி³தவத்³ப்³ரஹ்ம । நநு ந ஸ்மரஸ்யாத்மாநம் ; த³ர்ஶிதோ ஹ்யஸௌ, ய இஹ ப்ரவிஶ்ய ப்ராணித்யபாநிதி வ்யாநித்யுதா³நிதி ஸமாநிதீதி । நநு அஸௌ கௌ³: அஸாவஶ்வ இத்யேவமஸௌ வ்யபதி³ஶ்யதே ப⁴வதா, ந ஆத்மாநம் ப்ரத்யக்ஷம் த³ர்ஶயஸி ; ஏவம் தர்ஹி த்³ரஷ்டா ஶ்ரோதா மந்தா விஜ்ஞாதா ஸ ஆத்மேதி । நநு அத்ராபி த³ர்ஶநாதி³க்ரியாகர்து: ஸ்வரூபம் ந ப்ரத்யக்ஷம் த³ர்ஶயஸி ; ந ஹி க³மிரேவ க³ந்து: ஸ்வரூபம் சி²தி³ர்வா சே²த்து: ; ஏவம் தர்ஹி த்³ருஷ்டேர்த்³ரஷ்டா ஶ்ருதே: ஶ்ரோதா மதேர்மந்தா விஜ்ஞாதேர்விஜ்ஞாதா ஸ ஆத்மேதி । நநு அத்ர கோ விஶேஷோ த்³ரஷ்டரி ; யதி³ த்³ருஷ்டேர்த்³ரஷ்டா, யதி³ வா க⁴டஸ்ய த்³ரஷ்டா, ஸர்வதா²பி த்³ரஷ்டைவ ; த்³ரஷ்டவ்ய ஏவ து ப⁴வாந்விஶேஷமாஹ த்³ருஷ்டேர்த்³ரஷ்டேதி ; த்³ரஷ்டா து யதி³ த்³ருஷ்டே:, யதி³ வா க⁴டஸ்ய, த்³ரஷ்டா த்³ரஷ்டைவ । ந, விஶேஷோபபத்தே: — அஸ்த்யத்ர விஶேஷ: ; யோ த்³ருஷ்டேர்த்³ரஷ்டா ஸ: த்³ருஷ்டிஶ்சேத்³ப⁴வதி நித்யமேவ பஶ்யதி த்³ருஷ்டிம் , ந கதா³சித³பி த்³ருஷ்டிர்ந த்³ருஶ்யதே த்³ரஷ்ட்ரா ; தத்ர த்³ரஷ்டுர்த்³ருஷ்ட்யா நித்யயா ப⁴விதவ்யம் ; அநித்யா சேத்³த்³ரஷ்டுர்த்³ருஷ்டி:, தத்ர த்³ருஶ்யா யா த்³ருஷ்டி: ஸா கதா³சிந்ந த்³ருஶ்யேதாபி — யதா² அநித்யயா த்³ருஷ்ட்யா க⁴டாதி³ வஸ்து ; ந ச தத்³வத் த்³ருஷ்டேர்த்³ரஷ்டா கதா³சித³பி ந பஶ்யதி த்³ருஷ்டிம் । கிம் த்³வே த்³ருஷ்டீ த்³ரஷ்டு: — நித்யா அத்³ருஶ்யா அந்யா அநித்யா த்³ருஶ்யேதி ? பா³ட⁴ம் ; ப்ரஸித்³தா⁴ தாவத³நித்யா த்³ருஷ்டி:, அந்தா⁴நந்த⁴த்வத³ர்ஶநாத் ; நித்யைவ சேத் , ஸர்வோ(அ)நந்த⁴ ஏவ ஸ்யாத் ; த்³ரஷ்டுஸ்து நித்யா த்³ருஷ்டி: — ‘ந ஹி த்³ரஷ்டுர்த்³ருஷ்டேர்விபரிலோபோ வித்³யதே’ (ப்³ரு. உ. 4 । 3 । 23) இதி ஶ்ருதே: ; அநுமாநாச்ச — அந்த⁴ஸ்யாபி க⁴டாத்³யாபா⁴ஸவிஷயா ஸ்வப்நே த்³ருஷ்டிருபலப்⁴யதே ; ஸா தர்ஹி இதரத்³ருஷ்டிநாஶே ந நஶ்யதி ; ஸா த்³ரஷ்டுர்த்³ருஷ்டி: ; தயா அவிபரிலுப்தயா நித்யயா த்³ருஷ்ட்யா ஸ்வரூபபூ⁴தயா ஸ்வயஞ்ஜ்யோதி:ஸமாக்²யயா இதராமநித்யாம் த்³ருஷ்டிம் ஸ்வப்நாந்தபு³த்³தா⁴ந்தயோர்வாஸநாப்ரத்யயரூபாம் நித்யமேவ பஶ்யந்த்³ருஷ்டேர்த்³ரஷ்டா ப⁴வதி । ஏவம் ச ஸதி த்³ருஷ்டிரேவ ஸ்வரூபமஸ்ய அக்³ந்யௌஷ்ண்யவத் , ந காணாதா³நாமிவ த்³ருஷ்டிவ்யதிரிக்த: அந்ய: சேதந: த்³ரஷ்டா ॥

ப்ரக்ருதமாத்மஶப்³தா³ர்த²ம் விவிச்ய வக்தும் ப்ருச்ச²தி —

ப்³ரூஹீதி ।

ஸ ஏஷ இஹ ப்ரவிஷ்ட இத்யத்ரா(அ)(அ)த்மநோ த³ர்ஶிதத்வாத்ப்ராணநாதி³லிங்க³ஸ்ய தஸ்ய த்வயைவாநுஸந்தா⁴தும் ஸத்யத்வாந்நாஸ்தி வக்தவ்யமித்யாஹ —

நந்விதி ।

ஆத்மாநம் ப்ரத்யக்ஷயிதும் ப்ருச்ச²தஸ்தத்பரோக்ஷவசநமநுத்தரமிதி ஶங்கதே —

நந்வஸாவிதி ।

ஆத்மாநஞ்சேத்ப்ரத்யக்ஷயிதுமிச்ச²ஸி தர்ஹி ப்ரத்யக்ஷமேவ தம் த³ர்ஶயாமீத்யாஹ —

ஏவம் தர்ஹீதி ।

நேத³ம் ப்ரதிஜ்ஞாநுரூபம் ப்ரதிவசநமிதி சோத³யதி —

நந்வத்ரேதி ।

ப்ரத்யக்ஷத்வாத்³த³ர்ஶநாதி³க்ரியாயாஸ்தத்கர்து: ஸ்வரூபமபி ததே²த்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

ந ஹீதி ।

யதி³ த³ர்ஶநாதி³க்ரியாகர்த்ருஸ்வரூபோக்திமாத்ரேண ஜிஜ்ஞாஸா நோபஶாம்யதி தர்ஹி த்³ருஷ்ட்யாதி³ஸாக்ஷித்வேநா(அ)(அ)த்மோக்த்யா துஷ்யது ப⁴வாநித்யாஹ —

ஏவம் தர்ஹி த்³ருஷ்டேரிதி ।

பூர்வஸ்மாத்ப்ரதிவசநாத³ஸ்மிந்ப்ரதிவசநே த்³ரஷ்ட்ருவிஷயோ விஶேஷோ நாஸ்தீதி ஶங்கதே —

நந்விதி ।

விஶேஷாபா⁴வம் விஶத³யதி —

யதீ³த்யாதி³நா ।

க⁴டஸ்ய த்³ரஷ்டா த்³ருஷ்டேர்த்³ரஷ்டேதி விஶேஷே ப்ரதீயமாநே தத³பா⁴வோக்திர்வ்யாஹதேத்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

த்³ரஷ்டவ்ய ஏவேதி ।

ததா² த்³ரஷ்டர்யபி விஶேஷோ ப⁴விஷ்யதீத்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

த்³ரஷ்டா த்விதி ।

வ்ருத்திமத³ந்த:கரணாவச்சி²ந்ந: ஸவிகாரோ க⁴டத்³ரஷ்டா கூடஸ்த²சிந்மாத்ரஸ்வபா⁴வ: ஸந்நிதி⁴ஸத்தாமாத்ரேண பு³த்³தி⁴தத்³வ்ருத்தீநாம் த்³ரஷ்டா த்³ருஷ்டேர்த்³ரஷ்டேதி விஶேஷமங்கீ³க்ருத்ய பரிஹரதி —

நேத்யாதி³நா ।

ஏததே³வ ஸ்பு²டயதி —

அஸ்தீதி ।

ஸப்தமீ த்³ரஷ்டாரமதி⁴கரோதி ।

த்³ருஷ்டேத்³ரஷ்டுஸ்தாவத³ந்வயவ்யதிரேகாப்⁴யாம் விஶேஷம் விஶத³யதி —

யோ த்³ருஷ்டேரிதி ।

ப⁴வது த்³ருஷ்டிஸத்³பா⁴வே த்³ரஷ்டு: ஸதா³ தத்³த்³ரஷ்ட்ருத்வம் ததா²(அ)பி கத²ம் கூடஸ்த²த்³ருஷ்டித்வமித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

தத்ரேதி ।

நித்யத்வமுபபாத³யதி —

அநித்யா சேதி³தி ।

உக்தபக்ஷபராமர்ஶார்தா² ஸப்தமீ ।

காதா³சித்கே த்³ரஷ்ட்ருத்³ருஶ்யத்வே த்³ருஷ்டாந்தமாஹ —

யதே²தி ।

க⁴டாதி³வத்³த்³ருஷ்டிரபி கதா³சிதே³வ த்³ரஷ்ட்ரா த்³ருஶ்யதே ந ஸர்வதே³த்யநிஷ்டாபத்திமாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

ந சேதி ।

விகார்ணஶ்சித்தஸ்யாத்³ரஷ்ட்ருத்வம் க்ரமத்³ரஷ்ட்ருத்வமந்யதா²த்³ரஷ்ட்ருத்வம் ச த்³ருஷ்டம் தத்ஸாக்ஷிணோ வ்யாவர்தமாநம் தஸ்ய நிர்விகாரத்வம் க³மயதீதி பா⁴வ: ।

த்³ருஷ்டித்³வயம் ப்ரமாணாபா⁴வாத³ஶ்லிஷ்டமிதி ஶங்கதே —

கிமிதி ।

தது³ப⁴யமங்கீ³கரோதி —

பா³ட⁴மிதி ।

தத்ராநித்யாந் த்³ருஷ்டிமநுப⁴வேந ஸாத⁴யதி —

ப்ரஸித்³தே⁴தி ।

உக்தமர்த²ம் யுக்த்யா வ்யக்தீகரோதி —

நித்யைவேதி ।

ஸம்ப்ரதி நித்யாம் த்³ருஷ்டிம் ஶ்ருத்யா ஸமர்த²யதே —

த்³ரஷ்டுரிதி ।

தத்ரைவோபபத்திமாஹ —

அநுமாநாச்சேதி ।

ததே³வ விவ்ருணோதி —

அந்த⁴ஸ்யாபீதி ।

ஜாக³ரிதே சக்ஷுராதி³ஹீநஸ்யாபி பும்ஸ: ஸ்வப்நே வாஸநாமயக⁴டாதி³விஷயா த்³ருஷ்டிருபலப்³தா⁴ யா ச ஸா தஸ்மிந்காலே சக்ஷுராதி³ஜநிதத்³ருஷ்ட்யபா⁴வே(அ)பி ஸ்வயமவிநஶ்யந்த்யநுபூ⁴யதே ஸா த்³ரஷ்டு: ஸ்வபா⁴வபூ⁴தா த்³ருஷ்டிர்நித்யைஷ்டவ்யா । விமதம் நித்யமவ்யபி⁴சாரித்வாத்பரேஷ்டாத்மவதி³தி ப்ரயோகோ³பபத்திரித்யர்த²: ।

நந்வாத்மா த்³ருஷ்டிஸ்தத³பா⁴வஶ்சேத்கத²ம் த்³ருஷ்டேர்த்³ரஷ்டேத்யுக்தமதமாஹ —

ததே²தி ।

நித்யத்வே ஹேது: —

அவிபரிலுப்தயேதி ।

நித்யத்³வயம் பரிஹர்தும் ஸ்வரூபபூ⁴தயேத்யுக்தம் । தஸ்யா த்³ருஷ்ட்யந்தராபேக்ஷாம் வாரயதி —

ஸ்வயமிதி ।

உக்தமவிபரிலுப்தத்வம் வ்யநக்தி —

இதராமிதி ।

ஆத்மா த்³ருஷ்டேர்த்³ரஷ்டேதி ஸ்தி²தே ப²லிதமாஹ —

ஏவஞ்சேதி ।

அந்யஶ்சேதநோ(அ)சேதநோ வேதி ஶேஷ: ।