ಸ ಏಷ ಸಂವತ್ಸರಃ — ಯೋಽಯಂ ತ್ರ್ಯನ್ನಾತ್ಮಾ ಪ್ರಜಾಪತಿಃ ಪ್ರಕೃತಃ, ಸ ಏಷ ಸಂವತ್ಸರಾತ್ಮನಾ ವಿಶೇಷತೋ ನಿರ್ದಿಶ್ಯತೇ । ಷೋಡಶಕಲಃ ಷೋಡಶ ಕಲಾ ಅವಯವಾ ಅಸ್ಯ ಸೋಽಯಂ ಷೋಡಶಕಲಃ ಸಂವತ್ಸರಃ ಸಂವತ್ಸರಾತ್ಮಾ ಕಾಲರೂಪಃ । ತಸ್ಯ ಚ ಕಾಲಾತ್ಮನಃ ಪ್ರಜಾಪತೇಃ ರಾತ್ರಯ ಏವ ಅಹೋರಾತ್ರಾಣಿ — ತಿಥಯ ಇತ್ಯರ್ಥಃ — ಪಂಚದಶಾ ಕಲಾಃ । ಧ್ರುವೈವ ನಿತ್ಯೈವ ವ್ಯವಸ್ಥಿತಾ ಅಸ್ಯ ಪ್ರಜಾಪತೇಃ ಷೋಡಶೀ ಷೋಡಶಾನಾಂ ಪೂರಣೀ ಕಲಾ । ರಾತ್ರಿಭಿರೇವ ತಿಥಿಭಿಃ ಕಲೋಕ್ತಾಭಿಃ ಆಪೂರ್ಯತೇ ಚ ಅಪಕ್ಷೀಯತೇ ಚ ಪ್ರತಿಪದಾದ್ಯಾಭಿರ್ಹಿ ಚಂದ್ರಮಾಃ ಪ್ರಜಾಪತಿಃ ಶುಕ್ಲಪಕ್ಷ ಆಪೂರ್ಯತೇ ಕಲಾಭಿರುಪಚೀಯಮಾನಾಭಿರ್ವರ್ಧತೇ ಯಾವತ್ಸಂಪೂರ್ಣಮಂಡಲಃ ಪೌರ್ಣಮಾಸ್ಯಾಮ್ ; ತಾಭಿರೇವಾಪಚೀಯಮಾನಾಭಿಃ ಕಲಾಭಿರಪಕ್ಷೀಯತೇ ಕೃಷ್ಣಪಕ್ಷೇ ಯಾವದ್ಧ್ರುವೈಕಾ ಕಲಾ ವ್ಯವಸ್ಥಿತಾ ಅಮಾವಾಸ್ಯಾಯಾಮ್ । ಸ ಪ್ರಜಾಪತಿಃ ಕಾಲಾತ್ಮಾ ಅಮಾವಾಸ್ಯಾಮ್ ಅಮಾವಾಸ್ಯಾಯಾಮ್ ರಾತ್ರಿಂ ರಾತ್ರೌ ಯಾ ವ್ಯವಸ್ಥಿತಾ ಧ್ರುವಾ ಕಲೋಕ್ತಾ ಏತಯಾ ಷೋಡಶ್ಯಾ ಕಲಯಾ ಸರ್ವಮಿದಂ ಪ್ರಾಣಭೃತ್ ಪ್ರಾಣಿಜಾತಮ್ ಅನುಪ್ರವಿಶ್ಯ — ಯದಪಃ ಪಿಬತಿ ಯಚ್ಚೌಷಧೀರಶ್ನಾತಿ ತತ್ಸರ್ವಮೇವ ಓಷಧ್ಯಾತ್ಮನಾ ಸರ್ವಂ ವ್ಯಾಪ್ಯ — ಅಮಾವಾಸ್ಯಾಂ ರಾತ್ರಿಮವಸ್ಥಾಯ ತತೋಽಪರೇದ್ಯುಃ ಪ್ರಾತರ್ಜಾಯತೇ ದ್ವಿತೀಯಯಾ ಕಲಯಾ ಸಂಯುಕ್ತಃ । ಏವಂ ಪಾಂಕ್ತಾತ್ಮಕೋಽಸೌ ಪ್ರಜಾಪತಿಃ — ದಿವಾದಿತ್ಯೌ ಮನಃ ಪಿತಾ, ಪೃಥಿವ್ಯಗ್ನೀ ವಾಕ್ ಜಾಯಾ ಮಾತಾ, ತಯೋಶ್ಚ ಪ್ರಾಣಃ ಪ್ರಜಾ, ಚಾಂದ್ರಮಸ್ಯಸ್ತಿಥಯಃ ಕಲಾ ವಿತ್ತಮ್ — ಉಪಚಯಾಪಚಯಧರ್ಮಿತ್ವಾತ್ ವಿತ್ತವತ್ , ತಾಸಾಂ ಚ ಕಲಾನಾಂ ಕಾಲಾವಯವಾನಾಂ ಜಗತ್ಪರಿಣಾಮಹೇತುತ್ವಂ ಕರ್ಮ ; ಏವಮೇಷ ಕೃತ್ಸ್ನಃ ಪ್ರಜಾಪತಿಃ — ಜಾಯಾ ಮೇ ಸ್ಯಾತ್ , ಅಥ ಪ್ರಜಾಯೇಯ, ಅಥ ವಿತ್ತಂ ಮೇ ಸ್ಯಾತ್ , ಅಥ ಕರ್ಮ ಕುರ್ವೀಯ — ಇತ್ಯೇಷಣಾನುರೂಪ ಏವ ಪಾಂಕ್ತಸ್ಯ ಕರ್ಮಣಃ ಫಲಭೂತಃ ಸಂವೃತ್ತಃ ; ಕಾರಣಾನುವಿಧಾಯಿ ಹಿ ಕಾರ್ಯಮಿತಿ ಲೋಕೇಽಪಿ ಸ್ಥಿತಿಃ । ಯಸ್ಮಾದೇಷ ಚಂದ್ರ ಏತಾಂ ರಾತ್ರಿಂ ಸರ್ವಪ್ರಾಣಿಜಾತಮನುಪ್ರವಿಷ್ಟೋ ಧ್ರುವಯಾ ಕಲಯಾ ವರ್ತತೇ, ತಸ್ಮಾದ್ಧೇತೋಃ ಏತಾಮಮಾವಾಸ್ಯಾಂ ರಾತ್ರಿಂ ಪ್ರಾಣಭೃತಃ ಪ್ರಾಣಿನಃ ಪ್ರಾಣಂ ನ ವಿಚ್ಛಿಂದ್ಯಾತ್ — ಪ್ರಾಣಿನಂ ನ ಪ್ರಮಾಪಯೇದಿತ್ಯೇತತ್ — ಅಪಿ ಕೃಕಲಾಸಸ್ಯ — ಕೃಕಲಾಸೋ ಹಿ ಪಾಪಾತ್ಮಾ ಸ್ವಭಾವೇನೈವ ಹಿಂಸ್ಯತೇ ಪ್ರಾಣಿಭಿಃ ದೃಷ್ಟೋಽಪ್ಯಮಂಗಲ ಇತಿ ಕೃತ್ವಾ । ನನು ಪ್ರತಿಷಿದ್ಧೈವ ಪ್ರಾಣಿಹಿಂಸಾ ‘ಅಹಿಂಸನ್ ಸರ್ವಭೂತಾನ್ಯನ್ಯತ್ರ ತೀರ್ಥೇಭ್ಯಃ’ ಇತಿ ; ಬಾಢಂ ಪ್ರತಿಷಿದ್ಧಾ, ತಥಾಪಿ ನ ಅಮಾವಾಸ್ಯಾಯಾ ಅನ್ಯತ್ರ ಪ್ರತಿಪ್ರಸವಾರ್ಥಂ ವಚನಂ ಹಿಂಸಾಯಾಃ ಕೃಕಲಾಸವಿಷಯೇ ವಾ, ಕಿಂ ತರ್ಹಿ ಏತಸ್ಯಾಃ ಸೋಮದೇವತಾಯಾ ಅಪಚಿತ್ಯೈ ಪೂಜಾರ್ಥಮ್ ॥