ப்³ருஹதா³ரண்யகோபநிஷத்³பா⁴ஷ்யம்
ப்ரத²மோ(அ)த்⁴யாய:பஞ்சமம் ப்³ராஹ்மணம்
ஆநந்த³கி³ரிடீகா (ப்³ருஹதா³ரண்யக)
 
ஸ ஏஷ ஸம்வத்ஸர: ப்ரஜாபதி: ஷோட³ஶகலஸ்தஸ்ய ராத்ரய ஏவ பஞ்சத³ஶ கலா த்⁴ருவைவாஸ்ய ஷோட³ஶீ கலா ஸ ராத்ரிபி⁴ரேவா ச பூர்யதே(அ)ப ச க்ஷீயதே ஸோ(அ)மாவாஸ்யாம் ராத்ரிமேதயா ஷோட³ஶ்யா கலயா ஸர்வமித³ம் ப்ராணப்⁴ருத³நுப்ரவிஶ்ய தத: ப்ராதர்ஜாயதே தஸ்மாதே³தாம் ராத்ரிம் ப்ராணப்⁴ருத: ப்ராணம் ந விச்சி²ந்த்³யாத³பி க்ருகலாஸஸ்யைதஸ்யா ஏவ தே³வதாயா அபசித்யை ॥ 14 ॥
ஸ ஏஷ ஸம்வத்ஸர: — யோ(அ)யம் த்ர்யந்நாத்மா ப்ரஜாபதி: ப்ரக்ருத:, ஸ ஏஷ ஸம்வத்ஸராத்மநா விஶேஷதோ நிர்தி³ஶ்யதே । ஷோட³ஶகல: ஷோட³ஶ கலா அவயவா அஸ்ய ஸோ(அ)யம் ஷோட³ஶகல: ஸம்வத்ஸர: ஸம்வத்ஸராத்மா காலரூப: । தஸ்ய ச காலாத்மந: ப்ரஜாபதே: ராத்ரய ஏவ அஹோராத்ராணி — தித²ய இத்யர்த²: — பஞ்சத³ஶா கலா: । த்⁴ருவைவ நித்யைவ வ்யவஸ்தி²தா அஸ்ய ப்ரஜாபதே: ஷோட³ஶீ ஷோட³ஶாநாம் பூரணீ கலா । ராத்ரிபி⁴ரேவ திதி²பி⁴: கலோக்தாபி⁴: ஆபூர்யதே ச அபக்ஷீயதே ச ப்ரதிபதா³த்³யாபி⁴ர்ஹி சந்த்³ரமா: ப்ரஜாபதி: ஶுக்லபக்ஷ ஆபூர்யதே கலாபி⁴ருபசீயமாநாபி⁴ர்வர்த⁴தே யாவத்ஸம்பூர்ணமண்ட³ல: பௌர்ணமாஸ்யாம் ; தாபி⁴ரேவாபசீயமாநாபி⁴: கலாபி⁴ரபக்ஷீயதே க்ருஷ்ணபக்ஷே யாவத்³த்⁴ருவைகா கலா வ்யவஸ்தி²தா அமாவாஸ்யாயாம் । ஸ ப்ரஜாபதி: காலாத்மா அமாவாஸ்யாம் அமாவாஸ்யாயாம் ராத்ரிம் ராத்ரௌ யா வ்யவஸ்தி²தா த்⁴ருவா கலோக்தா ஏதயா ஷோட³ஶ்யா கலயா ஸர்வமித³ம் ப்ராணப்⁴ருத் ப்ராணிஜாதம் அநுப்ரவிஶ்ய — யத³ப: பிப³தி யச்சௌஷதீ⁴ரஶ்நாதி தத்ஸர்வமேவ ஓஷத்⁴யாத்மநா ஸர்வம் வ்யாப்ய — அமாவாஸ்யாம் ராத்ரிமவஸ்தா²ய ததோ(அ)பரேத்³யு: ப்ராதர்ஜாயதே த்³விதீயயா கலயா ஸம்யுக்த: । ஏவம் பாங்க்தாத்மகோ(அ)ஸௌ ப்ரஜாபதி: — தி³வாதி³த்யௌ மந: பிதா, ப்ருதி²வ்யக்³நீ வாக் ஜாயா மாதா, தயோஶ்ச ப்ராண: ப்ரஜா, சாந்த்³ரமஸ்யஸ்தித²ய: கலா வித்தம் — உபசயாபசயத⁴ர்மித்வாத் வித்தவத் , தாஸாம் ச கலாநாம் காலாவயவாநாம் ஜக³த்பரிணாமஹேதுத்வம் கர்ம ; ஏவமேஷ க்ருத்ஸ்ந: ப்ரஜாபதி: — ஜாயா மே ஸ்யாத் , அத² ப்ரஜாயேய, அத² வித்தம் மே ஸ்யாத் , அத² கர்ம குர்வீய — இத்யேஷணாநுரூப ஏவ பாங்க்தஸ்ய கர்மண: ப²லபூ⁴த: ஸம்வ்ருத்த: ; காரணாநுவிதா⁴யி ஹி கார்யமிதி லோகே(அ)பி ஸ்தி²தி: । யஸ்மாதே³ஷ சந்த்³ர ஏதாம் ராத்ரிம் ஸர்வப்ராணிஜாதமநுப்ரவிஷ்டோ த்⁴ருவயா கலயா வர்ததே, தஸ்மாத்³தே⁴தோ: ஏதாமமாவாஸ்யாம் ராத்ரிம் ப்ராணப்⁴ருத: ப்ராணிந: ப்ராணம் ந விச்சி²ந்த்³யாத் — ப்ராணிநம் ந ப்ரமாபயேதி³த்யேதத் — அபி க்ருகலாஸஸ்ய — க்ருகலாஸோ ஹி பாபாத்மா ஸ்வபா⁴வேநைவ ஹிம்ஸ்யதே ப்ராணிபி⁴: த்³ருஷ்டோ(அ)ப்யமங்க³ல இதி க்ருத்வா । நநு ப்ரதிஷித்³தை⁴வ ப்ராணிஹிம்ஸா ‘அஹிம்ஸந் ஸர்வபூ⁴தாந்யந்யத்ர தீர்தே²ப்⁴ய:’ இதி ; பா³ட⁴ம் ப்ரதிஷித்³தா⁴, ததா²பி ந அமாவாஸ்யாயா அந்யத்ர ப்ரதிப்ரஸவார்த²ம் வசநம் ஹிம்ஸாயா: க்ருகலாஸவிஷயே வா, கிம் தர்ஹி ஏதஸ்யா: ஸோமதே³வதாயா அபசித்யை பூஜார்த²ம் ॥

அவதாரிதம் க்³ரந்த²ம் வ்யாசஷ்டே —

யோ(அ)யமித்யாதி³நா ।

கத²ம் ப்ரஜாபதேஸ்திதி²பி⁴ராபூர்யமாணத்வமபக்ஷீயமாணத்வம் ச தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

ப்ரதிபதா³த்³யாபி⁴ரிதி ।

வ்ருத்³தே⁴ர்மர்யாதா³ம் த³ர்ஶயதி —

யாவதி³தி ।

அபக்ஷயஸ்ய மர்யாதா³மாஹ —

யாவத்³த்⁴ருவேதி ।

அவஶிஷ்டமமாவாஸ்யாயாம் நிவிஷ்டாம் கலாம் ப்ரபஞ்சயந்த்³விதீயகலோத்பத்திம் ஶுக்லப்ரதிபதி³ த³ர்ஶயதி —

ஸ ப்ரஜாபதிரிதி ।

ப்ராணிஜாதமேவ விஶிநஷ்டி —

யத³ப இதி ।

ஸ்தா²வரம் ஜங்க³மம் சேத்யர்த²: । ஓஷத்⁴யாத்மநேத்யுபலக்ஷணம் ஜலாத்மநேத்யபி த்³ரஷ்டவ்யம் ।

ப²லபூ⁴தே ப்ரஜாபதௌ பாங்க்தத்வம் வக்துமுபக்ராந்தம் தத³த்³யாபி நோக்தமித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

ஏவமிதி ।

ததே³வ பாங்க்தத்வம் வ்யநக்தி —

தி³வேதி ।

கலாநாம் வித்தவத்³வித்தத்வே ஹேதுமாஹ —

உபசயேதி ।

பாங்க்தத்வநிர்தே³ஶேந லப்³த⁴மர்த²மாஹ —

ஏவமேஷ இதி ।

ஸம்ப்ரதி க்ருத்ஸ்நஸ்ய ப்ரஜாபதேருபக்ரமாநுஸாரித்வம் த³ர்ஶயதி —

ஜாயேதி ।

ப⁴வது ப்ரஜாபதேருக்தரீத்யா பாங்க்தத்வம் ததா²(அ)பி கத²ம் பாங்க்தகர்மப²லத்வம் தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

காரணேதி ।

பாங்க்தகர்மப²லத்வம் ப்ரஜாபதேருக்த்வா ப்ராஸம்கி³கமர்த²மாஹ —

யஸ்மாதி³தி ।

அபி க்ருகலாஸஸ்யேதி குதோ விஶேஷோக்திரித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

க்ருகலாஸோ ஹீதி ।

குதஸ்தஸ்ய பாபாத்மத்வம் தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

த்³ருஷ்டோ(அ)பீதி ।

விஶேஷநிஷேத⁴ஸ்ய ஶேஷாநுஜ்ஞாபரத்வாத்³விரோத⁴: ஸாமாந்யஶாஸ்த்ரேண ஸ்யாதி³தி ஶங்கதே —

நந்விதி ।

தீர்த²ஶப்³த³: ஶாஸ்த்ரவிஹிதப்ரதே³ஶவிஷய: । ஸாதா⁴ரண்யேந ஸர்வத்ர நிஷித்³தா⁴(அ)பி ஹிம்ஸா விஶேஷதோ(அ)மாவாஸ்யாயாம் நிஷித்⁴யமாநா ஸோமதே³வதாபூஜார்தா² ।

தத: ஶேஷாநுஜ்ஞாபா⁴வாந்ந ஸாமாந்யோக்திவிரோதோ⁴(அ)ஸ்தீதி பரிஹரதி —

பா³ட⁴மிதி ॥14॥