ப்³ருஹதா³ரண்யகோபநிஷத்³பா⁴ஷ்யம்
ப்ரத²மோ(அ)த்⁴யாய:பஞ்சமம் ப்³ராஹ்மணம்
ஆநந்த³கி³ரிடீகா (ப்³ருஹதா³ரண்யக)
 
யோ வை ஸ ஸம்வத்ஸர: ப்ரஜாபதி: ஷோட³ஶகலோ(அ)யமேவ ஸ யோ(அ)யமேவம்வித்புருஷஸ்தஸ்ய வித்தமேவ பஞ்சத³ஶ கலா ஆத்மைவாஸ்ய ஷோட³ஶீ கலா ஸ வித்தேநைவா ச பூர்யதே(அ)ப ச க்ஷீயதே ததே³தந்நப்⁴யம் யத³யமாத்மா ப்ரதி⁴ர்வித்தம் தஸ்மாத்³யத்³யபி ஸர்வஜ்யாநிம் ஜீயத ஆத்மநா சேஜ்ஜீவதி ப்ரதி⁴நாகா³தி³த்யேவாஹு: ॥ 15 ॥
யோ வை பரோக்ஷாபி⁴ஹித: ஸம்வத்ஸர: ப்ரஜாபதி: ஷோட³ஶகல:, ஸ நைவ அத்யந்தம் பரோக்ஷோ மந்தவ்ய:, யஸ்மாத³யமேவ ஸ ப்ரத்யக்ஷ உபலப்⁴யதே ; கோ(அ)ஸாவயம் ? யோ யதோ²க்தம் த்ர்யந்நாத்மகம் ப்ரஜாபதிமாத்மபூ⁴தம் வேத்தி ஸ ஏவம்வித்புருஷ: ; கேந ஸாமாந்யேந ப்ரஜாபதிரிதி தது³ச்யதே — தஸ்ய ஏவம்வித³: புருஷஸ்ய க³வாதி³வித்தமேவ பஞ்சத³ஶ கலா:, உபசயாபசயத⁴ர்மித்வாத் — வித்தஸாத்⁴யம் ச கர்ம ; தஸ்ய க்ருத்ஸ்நதாயை — ஆத்மைவ பிண்ட³ ஏவ அஸ்ய விது³ஷ: ஷோட³ஶீ கலா த்⁴ருவஸ்தா²நீயா ; ஸ சந்த்³ரவத் வித்தேநைவ ஆபூர்யதே ச அபக்ஷீயதே ச ; ததே³தத் லோகே ப்ரஸித்³த⁴ம் ; ததே³தத் நப்⁴யம் நாப்⁴யை ஹிதம் நப்⁴யம் நாபி⁴ம் வா அர்ஹதீதி — கிம் தத் ? யத³யம் யோ(அ)யம் ஆத்மா பிண்ட³: ; ப்ரதி⁴: வித்தம் பரிவாரஸ்தா²நீயம் பா³ஹ்யம் — சக்ரஸ்யேவாரநேம்யாதி³ । தஸ்மாத் யத்³யபி ஸர்வஜ்யாநிம் ஸர்வஸ்வாபஹரணம் ஜீயதே ஹீயதே க்³லாநிம் ப்ராப்நோதி, ஆத்மநா சக்ரநாபி⁴ஸ்தா²நீயேந சேத் யதி³ ஜீவதி, ப்ரதி⁴நா பா³ஹ்யேந பரிவாரேண அயம் அகா³த் க்ஷீணோ(அ)யம் — யதா² சக்ரமரநேமிவிமுக்தம் — ஏவமாஹு: ; ஜீவம்ஶ்சேத³ரநேமிஸ்தா²நீயேந வித்தேந புநருபசீயத இத்யபி⁴ப்ராய: ॥

யத்பூர்வமாதி⁴தை³விகத்ர்யந்நாத்மகப்ரஜாபத்யுபாஸநமுக்தம் தத³ஹமஸ்மி ப்ரஜாபதிரித்யஹங்க்³ரஹேண கர்தவ்யமித்யாஹ —

யோ வா இதி ।

ப்ரத்யக்ஷமுபலப்⁴யமாநம் ப்ரஜாபதிம் ப்ரஶ்நத்³வாரா ப்ரகடயதி —

கோ(அ)ஸாவிதி ।

தஸ்ய ப்ரஜாபதித்வமப்ரஸித்³த⁴மித்யாஶங்க்ய பரிஹரதி —

கேநேத்யாதி³நா ।

கலாநாம் ஜக³த்³விபரிணாமஹேதுத்வம் கர்மேத்யுக்தம் வித்தே(அ)பி கர்மஹேதுத்வமஸ்தி தேந தத்ர கலாஶப்³த³ப்ரவ்ருத்திருசிதேத்யாஹ —

வித்தேதி ।

யதா² சந்த்³ரமா: கலாபி⁴: ஶுக்லக்ருஷ்ணபக்ஷயோராபூர்யதே(அ)பக்ஷீயதே ச ததா² ஸ வித்³வாந்வித்தேநைவோபசீயமாநேநா(அ)(அ)பூர்யதே(அ)பசீயமாநேந சாபக்ஷீயதே । ஏதச்ச லோகப்ரஸித்³த⁴த்வாந்ந ப்ரதிபாத³நஸாபேக்ஷமித்யாஹ —

ஸ சந்த்³ரவதி³தி ।

ஆத்மைவ த்⁴ருவா கலேத்யுக்தம் ததே³வ ரத²சக்ரத்³ருஷ்டாந்தேந ஸ்பஷ்டயதி —

ததே³ததி³தி ।

நாபி⁴: சக்ரபிண்டி³கா தத்ஸ்தா²நீயம் வா நப்⁴யம் ததே³வ ப்ரஶ்நத்³வாரா ஸ்போ²ரயதி —

கிம் ததி³தி ।

ஶரீரஸ்ய சக்ரபிண்டி³காஸ்தா²நீயத்வமயுக்தம் பரிவாராத³ர்ஶநாதி³த்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

ப்ரதி⁴ரிதி ।

ஶரீரஸ்ய ரத²சக்ரபிண்டி³காஸ்தா²நீயத்வே ப²லிதமாஹ —

தஸ்மாதி³தி ।

பதா³ர்த²முக்த்வா வாக்யார்த²மாஹ —

ஜீவம்ஶ்சேதி³தி ॥15॥