ఉపసంహారస్యేత్థం సఫలత్వేఽపి సర్వస్య జగతో నామాదిమాత్రత్వం ప్రమాణాభావాదయుక్తమితి శఙ్కతే —

కథమితి ।

అనుమానైః సంభావనాం దర్శయతి —

అత్రేతి ।

తత్ర తత్కార్యత్వహేతుకమనుమానమాహ —

తేషామితి ।

వాగిత్యేదుక్థమితి సంబన్ధః ।

ఇన్ద్రియవ్యావృత్త్యర్థం వాక్పదార్థమాహ —

శబ్దేతి ।

సంగృహీతమర్థం వివృణోతి —

యః కశ్చేత్యాదినా ।

ఉక్థత్వముపపాదయితుముత్తరం వాక్యమిత్యాహ —

తదాహేతి ।

కార్యకారణభావేఽపి కిమాయాతమత ఆహ —

కార్యఞ్చేతి ।

సర్వే నామవిశేషాస్తన్మాత్రత్వాత్తత్త్వతో న భిద్యన్తే తత్కార్యత్వాద్యద్యత్కార్యం తత్తతో న భిద్యతే యథా మృదో ఘట ఇత్యర్థః ।

సర్వే నామవిశేషాస్తత్సామాన్యే కల్పితాః ప్రత్యేకం తదనువిద్ధత్వాద్రజ్జ్విదమంశానువిద్ధసర్పాదివదిత్యనుమానాన్తరమాహ —

తథేతి ।

కార్యాణాం కారణేఽన్తర్భావవదితి యావత్ ।

ఉక్తమేవ ప్రశ్నపూర్వకం ప్రపఞ్చయతి —

కథమిత్యాదినా ।

సామత్వం సాధయతి —

ఎతద్ధీతి ।

ఇతశ్చ నామవిశేషా నామమాత్రేఽన్తర్భవన్తీత్యాహ —

కిఞ్చేతి ।

నామవిశేషాణాం నామమాత్రాదాత్మలాభాత్తస్మాదవిశేషాత్తత్రైవాన్తర్భావ ఇత్యక్షరార్థః ।

సర్వే నామవిశేషాస్తత్సామాన్యాన్న పృథగ్వస్తుతః సన్తి తేనాఽఽత్మవత్త్వాద్యే యేనాఽఽత్మవన్తస్తే తతోఽన్యే వస్తుతో న సన్తి యథా మృదాఽఽత్మవన్తో ఘటాదయో వస్తుతస్తతోఽన్యే న సన్తీత్యుక్తేఽనుమానే వ్యాప్తిం సాధయతి —

యస్య చేతి ।

హేతుసమర్థనార్థముత్తరం వాక్యముత్థాపయతి —

కథమిత్యాదినా ।

అతః శబ్దమాత్రాత్తద్విశేషాణామాత్మలాభో భవతీతి శేషః ।

తత్రైవ యుక్తిమాహ —

తతో హీతి ।

తత్రైవ వాక్యమవతార్య వ్యాచష్టే —

తదిత్యాదినా ।

తస్మాత్తన్మాత్రాత్తద్విశేషాణామాత్మలాభ ఇతి వాక్యశేషః ।

ప్రథమకణ్డికయా సిద్ధమర్థముపసంహరతి —

ఎవమితి ।

ఉపపత్తిత్రయముత్తరవాక్యద్వయేఽపి తుల్యమిత్యాదిశతి —

ఎవముత్తరయోరితి ॥౧॥