ப்³ருஹதா³ரண்யகோபநிஷத்³பா⁴ஷ்யம்
ப்ரத²மோ(அ)த்⁴யாய:ஷஷ்ட²ம் ப்³ராஹ்மணம்
பூர்வப்ருஷ்ட²ம்      உத்தரப்ருஷ்ட²ம்
ஆநந்த³கி³ரிடீகா (ப்³ருஹதா³ரண்யக)
 
அத² கர்மணாமாத்மேத்யேததே³ஷாமுக்த²மதோ ஹி ஸர்வாணி கர்மாண்யுத்திஷ்ட²ந்த்யேததே³ஷாம் ஸா மைதத்³தி⁴ ஸர்வை: கர்மபி⁴: ஸமமேததே³ஷாம் ப்³ரஹ்மைதத்³தி⁴ ஸர்வாணி கர்மாணி பி³ப⁴ர்தி ததே³தத்த்ரயம் ஸதே³கமயமாத்மாத்மோ ஏக: ஸந்நேதத்த்ரயம் ததே³தத³ம்ருதம் ஸத்த்யேந ச்ச²ந்நம் ப்ராணோ வா அம்ருதம் நாமரூபே ஸத்த்யம் தாப்⁴யாமயம் ப்ராணஶ்ச²ந்ந: ॥ 3 ॥
அதே²தா³நீம் ஸர்வகர்மவிஶேஷாணாம் மநநத³ர்ஶநாத்மகாநாம் சலநாத்மகாநாம் ச க்ரியாஸாமாந்யமாத்ரே(அ)ந்தர்பா⁴வ உச்யதே ; கத²ம் ? ஸர்வேஷாம் கர்மவிஶேஷாணாம் , ஆத்மா ஶரீரம் ஸாமாந்யம் ஆத்மா — ஆத்மந: கர்ம ஆத்மேத்யுச்யதே ; ஆத்மநா ஹி ஶரீரேண கர்ம கரோதி — இத்யுக்தம் ; ஶரீரே ச ஸர்வம் கர்மாபி⁴வ்யஜ்யதே ; அத: தாத்ஸ்த்²யாத் தச்ச²ப்³த³ம் கர்ம — கர்மஸாமாந்யமாத்ரம் ஸர்வேஷாமுக்த²மித்யாதி³ பூர்வவத் । ததே³தத்³யதோ²க்தம் நாம ரூபம் கர்ம த்ரயம் இதரேதராஶ்ரயம் இதரேதராபி⁴வ்யக்திகாரணம் இதரேதரப்ரலயம் ஸம்ஹதம் — த்ரித³ண்ட³விஷ்டம்ப⁴வத் — ஸத் ஏகம் । கேநாத்மநைகத்வமித்யுச்யதே — அயமாத்மா அயம் பிண்ட³: கார்யகரணாத்மஸங்கா⁴த: ததா² அந்நத்ரயே வ்யாக்²யாத: — ‘ஏதந்மயோ வா அயமாத்மா’ (ப்³ரு. உ. 1 । 5 । 3) இத்யாதி³நா ; ஏதாவத்³தீ⁴த³ம் ஸர்வம் வ்யாக்ருதமவ்யாக்ருதம் ச யது³த நாம ரூபம் கர்மேதி ; ஆத்மா உ ஏகோ(அ)யம் கார்யகரணஸங்கா⁴த: ஸந் அத்⁴யாத்மாதி⁴பூ⁴தாதி⁴தை³வபா⁴வேந வ்யவஸ்தி²தம் ஏததே³வ த்ரயம் நாம ரூபம் கர்மேதி । ததே³தத் வக்ஷ்யமாணம் ; அம்ருதம் ஸத்த்யேந ச்ச²ந்நமித்யேதஸ்ய வாக்ஸ்யார்த²மாஹ — ப்ராணோ வா அம்ருதம் கரணாத்மக: அந்தருபஷ்டம்ப⁴க: ஆத்மபூ⁴த: அம்ருத: அவிநாஶீ ; நாமரூபே ஸத்த்யம் கார்யாத்மகே ஶரீராவஸ்தே² ; க்ரியாத்மகஸ்து ப்ராண: தயோருபஷ்டம்ப⁴க: பா³ஹ்யாப்⁴யாம் ஶரீராத்மகாப்⁴யாமுபஜநாபாயத⁴ர்மிப்⁴யாம் மர்த்யாப்⁴யாம் ச²ந்ந: அப்ரகாஶீக்ருத: । ஏததே³வ ஸம்ஸாரஸதத்த்வமவித்³யாவிஷயம் ப்ரத³ர்ஶிதம் ; அத ஊர்த்⁴வம் வித்³யாவிஷய ஆத்மா அதி⁴க³ந்தவ்ய இதி சதுர்த² ஆரப்⁴யதே ॥

ரூபப்ரகரணாநந்தர்யமதே²த்யுச்யதே । க்ரியாவிஶேஷாணாம் க்ரியாமாத்ரே(அ)ந்தர்பா⁴வம் ப்ரஶ்நத்³வாரா ஸ்போ²ரயதி —

கத²மித்யாதி³நா ।

ஆத்மஶப்³தே³நாத்ர ஶரீரநிர்வர்த்யகர்மக்³ரஹணே புருஷவித⁴ப்³ராஹ்மணஶேஷமநுகூலயதி —

ஆத்மநா ஹீதி ।

தத்ரைவோபபத்திமாஹ —

ஶரீரே சேதி ।

ததா²(அ)பி கத²மாத்மஶப்³த³: ஶரீரநிர்வர்த்யம் கர்ம ப்³ரூயாதி³த்யாஶங்க்ய லக்ஷணயேத்யாஹ —

அத இதி ।

ஸம்க்ஷேபஸ்யாபி ஸம்க்ஷேபாந்தரமாஹ —

ததே³ததி³தி ।

ததே³தத்த்ரயம் த்ரித³ண்ட³விஷ்டம்ப⁴வத்ஸம்ஹதம் ஸதே³கமிதி ஸம்ப³ந்த⁴: ।

கத²ம் ஸம்ஹதத்வமத ஆஹ —

இதரேதராஶ்ரயமிதி ।

ரூபம் விஷயமாஶ்ரித்ய நாமகர்மணீ ஸித்⁴யத: ஸ்வாதந்த்ர்யேண நிர்விஷயயோஸ்தயோ: ஸித்³த்⁴யத³ர்ஶநாந்நாமகர்மணீ சா(அ)(அ)ஶ்ரித்ய ரூபம் ஸித்⁴யதி । ந ஹி தே ஹித்வா கிஞ்சிது³த்பத்³யத இத்யர்த²: ।

வாசகேந வாச்யஸ்ய இதரேதரஸ்ய தாப்⁴யாஞ்ச க்ரியாயாஸ்தயா தயோரபேக்ஷாத³ர்ஶநாத³ந்யோந்யமபி⁴வ்யஞ்ஜகத்வமாஹ —

இதரேதரேதி ।

ஸதி நாம்நி ரூபஸம்ஹாரத³ர்ஶநாத்³ரூபே ச ஸதி நாமஸம்ஹாரத்³ருஷ்டே: ஸதோஶ்ச தயோ: கர்மணஸ்தஸ்மிம்ஶ்ச ஸதி தயோருபஸம்ஹாரோபலம்பா⁴தி³தரேதரப்ரலயமித்யாஹ —

இதரேதரப்ரலயமிதி ।

த்ரயாணாமேகத்வம் விருத்³த⁴மிதி ஶங்கித்வா பரிஹரதி —

கேநேத்யாதி³நா ।

கத²ம் கார்யகரணஸம்கா⁴தாத்மநா த்ரயாணாமேகத்வம் தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

ததே²தி ।

நாமரூபகர்மணாம் கார்யகரணஸம்கா⁴தமாத்ரத்வே(அ)பி ததோ வ்யதிரிக்தம் ஸம்கா⁴தாத³ந்யத்ஸ்யாதி³த்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

ஏதாவதி³தி ।

நாமாதி³த்ரயஸ்ய ஸம்கா⁴தமாத்ரத்வே கத²ம் வ்யவஹாராஸாங்கர்யமித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

ஆத்மேதி ।

ஸம்கா⁴தோ(அ)யமாத்மஶப்³தி³த: ஸ்வயமேகோ(அ)பி ஸந்நத்⁴யாத்மாதி³பே⁴தே³ந ஸ்தி²தம் த்ரயமேவ ப⁴வதீதி வ்யவஹாராஸாங்கர்யமித்யர்த²: ।

ஏகஸ்மிந்நபி ஸம்கா⁴தே காரணரூபேணாவாந்தரவிபா⁴க³மாஹ —

ததே³ததி³தி ।

ஆத்மபூ⁴தஸ்தஸ்யோபாதி⁴த்வேந ஸ்தி²த இதி யாவத் । அவிநாஶீ ஸ்தூ²லதே³ஹே க³ச்ச²த்யபி யாவந்மோக்ஷம் ந க³ச்ச²தீத்யர்த²: ।

ஸச்ச த்யச்ச ஸத்யம் பூ⁴தபஞ்சகம் ததா³த்மகே நாமரூபே இத்யாஹ —

நாமேதி ।

காரணயாதா²த்ம்யம் கத²யதி —

க்ரியாத்மகஸ்த்விதி ।

பஞ்சீக்ருதபஞ்சமஹாபூ⁴தாத்மகம் தத்கார்யம் ஸர்வம் ஸச்ச த்யச்சேதி வ்யுத்பத்தே: ஸத்யம் வைராஜம் ஶரீரம் கார்யமபஞ்சீக்ருதபஞ்சமஹாபூ⁴ததத்கார்யாத்மககரணரூபஸப்தத³ஶகலிங்க³ஸ்ய ஸூத்ராக்²யஸ்யா(அ)(அ)யதநம் தஸ்யைவா(அ)(அ)ச்சா²த³கம் தத்க²ல்வநாத்மா(அ)பி ஸ்தூ²லதே³ஹச்ச²ந்நத்வாத்³து³ர்விஜ்ஞாநம் தேநாபி ச்ச²ந்நம் ப்ரத்யக்³வஸ்து ஸுதராமிதி தஜ்ஜ்ஞாநே(அ)வஹிதைர்பா⁴வ்யமிதி பா⁴வ: ।

இதா³நீமவித்³யாகார்யப்ரபஞ்சமுபஸம்ஹரதி —

ஏததி³தி ।

அவித்³யாவிஷயவிவரணஸ்ய வக்ஷ்யமாணோபயோக³முபஸம்ஹரதி —

அத இதி ।

ப்ரபஞ்சிதே ஸத்யவித்³யாவிஷயே ததோ விரக்தஸ்யா(அ)(அ)த்மாநம் விவிதி³ஷோஸ்தஜ்ஜ்ஞாபநார்த²ம் சதுர்த²ப்ரமுக²: ஸந்த³ர்போ⁴ ப⁴விஷ்யதி । தஸ்மாத³வித்³யாவிஷயவிவரணமுபயோகீ³தி பா⁴வ: ॥3॥