ಬೃಹದಾರಣ್ಯಕೋಪನಿಷದ್ಭಾಷ್ಯಮ್
ದ್ವಿತೀಯೋಽಧ್ಯಾಯಃಪ್ರಥಮಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಮ್
ಪೂರ್ವಪೃಷ್ಠಮ್      ಉತ್ತರಪೃಷ್ಠಮ್
ಆನಂದಗಿರಿಟೀಕಾ (ಬೃಹದಾರಣ್ಯಕ)
 
ಸ ಹೋವಾಚ ಗಾರ್ಗ್ಯೋ ಯ ಏವಾಸೌ ಚಂದ್ರೇ ಪುರುಷ ಏತಮೇವಾಹಂ ಬ್ರಹ್ಮೋಪಾಸ ಇತಿ ಸ ಹೋವಾಚಾಜಾತಶತ್ರುರ್ಮಾ ಮೈತಸ್ಮಿನ್ಸಂವದಿಷ್ಠಾ ಬೃಹನ್ಪಾಂಡರವಾಸಾಃ ಸೋಮೋ ರಾಜೇತಿ ವಾ ಅಹಮೇತಮುಪಾಸ ಇತಿ ಸ ಯ ಏತಮೇವಮುಪಾಸ್ತೇಽಹರಹರ್ಹ ಸುತಃ ಪ್ರಸುತೋ ಭವತಿ ನಾಸ್ಯಾನ್ನಂ ಕ್ಷೀಯತೇ ॥ ೩ ॥
ಸಂವಾದೇನ ಆದಿತ್ಯಬ್ರಹ್ಮಣಿ ಪ್ರತ್ಯಾಖ್ಯಾತೇಽಜಾತಶತ್ರುಣಾ ಚಂದ್ರಮಸಿ ಬ್ರಹ್ಮಾಂತರಂ ಪ್ರತಿಪೇದೇ ಗಾರ್ಗ್ಯಃ । ಯ ಏವಾಸೌ ಚಂದ್ರೇ ಮನಸಿ ಚ ಏಕಃ ಪುರುಷೋ ಭೋಕ್ತಾ ಕರ್ತಾ ಚೇತಿ ಪೂರ್ವವದ್ವಿಶೇಷಣಮ್ । ಬೃಹನ್ ಮಹಾನ್ ಪಾಂಡರಂ ಶುಕ್ಲಂ ವಾಸೋ ಯಸ್ಯ ಸೋಽಯಂ ಪಾಂಡರವಾಸಾಃ, ಅಪ್ಶರೀರತ್ವಾತ್ ಚಂದ್ರಾಭಿಮಾನಿನಃ ಪ್ರಾಣಸ್ಯ, ಸೋಮೋ ರಾಜಾ ಚಂದ್ರಃ, ಯಶ್ಚಾನ್ನಭೂತೋಽಭಿಷೂಯತೇ ಲತಾತ್ಮಕೋ ಯಜ್ಞೇ, ತಮೇಕೀಕೃತ್ಯ ಏತಮೇವಾಹಂ ಬ್ರಹ್ಮೋಪಾಸೇ ; ಯಥೋಕ್ತಗುಣಂ ಯ ಉಪಾಸ್ತೇ ತಸ್ಯ ಅಹರಹಃ ಸುತಃ ಸೋಮೋಽಭಿಷುತೋ ಭವತಿ ಯಜ್ಞೇ, ಪ್ರಸುತಃ ಪ್ರಕೃಷ್ಟಂ ಸುತರಾಂ ಸುತೋ ಭವತಿ ವಿಕಾರೇ — ಉಭಯವಿಧಯಜ್ಞಾನುಷ್ಠಾನಸಾಮರ್ಥ್ಯಂ ಭವತೀತ್ಯರ್ಥಃ ; ಅನ್ನಂ ಚ ಅಸ್ಯ ನ ಕ್ಷೀಯತೇ ಅನ್ನಾತ್ಮಕೋಪಾಸಕಸ್ಯ ॥

ಯ ಏಕಃ ಪುರುಷಸ್ತಮೇವಾಹಂ ಬ್ರಹ್ಮೋಪಾಸೇ ತ್ವಂ ಚೇತ್ಥಮುಪಾಸ್ಸ್ವೇತ್ಯುಕ್ತೇ, ಮಾ ಮೇತ್ಯಾದಿನಾ ಪ್ರತ್ಯುವಾಚೇತ್ಯಾಹ —

ಇತಿ ಪೂರ್ವವದಿತಿ ।

ಭಾನುಮಂಡಲತೋ ದ್ವಿಗುಣಂ ಚಂದ್ರಮಂಡಲಮಿತಿ ಪ್ರಸಿದ್ಧಿಮಾಶ್ರಿತ್ಯಾಽಽಹ —

ಮಹಾನಿತಿ ।

ಕಥಂ ಪಾಂಡರಂ ವಾಸಶ್ಚಂದ್ರಾಭಿಮಾನಿನಃ ಪ್ರಾಣಸ್ಯ ಸಂಭವತೀತ್ಯಾಶಂಕ್ಯಾಽಽಹ —

ಅಪ್ಶರೀರತ್ವಾದಿತಿ ।

ಪುರುಷೋ ಹಿ ಶರೀರೇಣ ವಾಸಸೇವ ವೇಷ್ಟಿತೋ ಭವತಿ ಪಾಂಡರತ್ವಂ ಚಾಪಾಂ ಪ್ರಸಿದ್ಧಮಾಪೋ ವಾಸಃ ಪ್ರಾಣಸ್ಯೇತಿ ಚ ಶ್ರುತಿರತೋ ಯುಕ್ತಂ ಪ್ರಾಣಸ್ಯ ಪಾಂಡರವಾಸಸ್ತ್ವಮಿತ್ಯರ್ಥಃ ।

ನ ಕೇವಲಂ ಸೋಮಶಬ್ದೇನ ಚಂದ್ರಮಾ ಗೃಹ್ಯತೇ ಕಿಂತು ಲತಾಽಽಪಿ ಸಮಾನನಾಮಧರ್ಮತ್ವಾದಿತ್ಯಾಹ —

ಯಶ್ಚೇತಿ ।

ತಂ ಚಂದ್ರಮಸಂ ಲತಾತ್ಮಕಂ ಬುದ್ಧಿನಿಷ್ಠಂ ಪುರುಷಮೇಕೀಕೃತ್ಯಾಹಂಗ್ರಹೇಣೋಪಾಸ್ತಿರಿತ್ಯರ್ಥಃ ।

ಸಂಪ್ರತ್ಯುಪಾಸ್ತಿಫಲಮಾಹ —

ಯಥೋಕ್ತೇತಿ ।

ಯಜ್ಞಶಬ್ದೇನ ಪ್ರಕೃತಿರುಕ್ತಾ । ವಿಕಾರಶಬ್ದೇನ ವಿಕೃತಯೋ ಗೃಹ್ಯಂತೇ । ಯಥೋಕ್ತೋಪಾಸಕಸ್ಯ ಪ್ರಕೃತಿವಿಕೃತ್ಯನುಷ್ಠಾನಸಾಮರ್ಥ್ಯಂ ಲೀಲಯಾ ಲಭ್ಯಮಿತ್ಯರ್ಥಃ ।

ಅನ್ನಾಕ್ಷಯಸ್ಯೋಪಾಸನಾನುಸಾರಿತ್ವಾದುಪಪನ್ನತ್ವಮಭಿಪ್ರೇತ್ಯೋಪಾಸಕಂ ವಿಶಿನಷ್ಟಿ —

ಅನ್ನಾತ್ಮಕೇತಿ ॥೩॥