ப்³ருஹதா³ரண்யகோபநிஷத்³பா⁴ஷ்யம்
த்³விதீயோ(அ)த்⁴யாய:ப்ரத²மம் ப்³ராஹ்மணம்
ஆநந்த³கி³ரிடீகா (ப்³ருஹதா³ரண்யக)
 
ஸ ஹோவாசாஜாதஶத்ரு: ப்ரதிலோமம் சைதத்³யத்³ப்³ராஹ்மண: க்ஷத்ரியமுபேயாத்³ப்³ரஹ்ம மே வக்ஷ்யதீதி வ்யேவ த்வா ஜ்ஞபயிஷ்யாமீதி தம் பாணாவாதா³யோத்தஸ்தௌ² தௌ ஹ புருஷம் ஸுப்தமாஜக்³மதுஸ்தமேதைர்நாமபி⁴ராமந்த்ரயாஞ்சக்ரே ப்³ருஹந்பாண்ட³ரவாஸ: ஸோம ராஜந்நிதி ஸ நோத்தஸ்தௌ² தம் பாணிநாபேஷம் போ³த⁴யாஞ்சகார ஸ ஹோத்தஸ்தௌ² ॥ 15 ॥
கத²ம் புநரித³மவக³ம்யதே — ஸுப்தபுருஷக³மநதத்ஸம்போ³த⁴நாநுத்தா²நை: கா³ர்க்³யாபி⁴மதஸ்ய ப்³ரஹ்மணோ(அ)ப்³ரஹ்மத்வம் ஜ்ஞாபிதமிதி ? ஜாக³ரிதகாலே யோ கா³ர்க்³யாபி⁴ப்ரேத: புருஷ: கர்தா போ⁴க்தா ப்³ரஹ்ம ஸந்நிஹித: கரணேஷு யதா², ததா² அஜாதஶத்ர்வபி⁴ப்ரேதோ(அ)பி தத்ஸ்வாமீ ப்⁴ருத்யேஷ்விவ ராஜா ஸந்நிஹித ஏவ ; கிம் து ப்⁴ருத்யஸ்வாமிநோ: கா³ர்க்³யாஜாதஶத்ர்வபி⁴ப்ரேதயோ: யத்³விவேகாவதா⁴ரணகாரணம் , தத் ஸங்கீர்ணத்வாத³நவதா⁴ரிதவிஶேஷம் ; யத் த்³ரஷ்ட்ருத்வமேவ போ⁴க்து: ந த்³ருஶ்யத்வம் , யச்ச அபோ⁴க்துர்த்³ருஶ்யத்வமேவ ந து த்³ரஷ்ட்ருத்வம் , தச்ச உப⁴யம் இஹ ஸங்கீர்ணத்வாத்³விவிச்ய த³ர்ஶயிதுமஶக்யமிதி ஸுப்தபுருஷக³மநம் । நநு ஸுப்தே(அ)பி புருஷே விஶிஷ்டைர்நாமபி⁴ராமந்த்ரிதோ போ⁴க்தைவ ப்ரதிபத்ஸ்யதே, ந அபோ⁴க்தா — இதி நைவ நிர்ணய: ஸ்யாதி³தி । ந, நிர்தா⁴ரிதவிஶேஷத்வாத்³கா³ர்க்³யாபி⁴ப்ரேதஸ்ய — யோ ஹி ஸத்யேந ச்ச²ந்ந: ப்ராண ஆத்மா அம்ருத: வாகா³தி³ஷு அநஸ்தமித: நிம்லோசத்ஸு, யஸ்ய ஆப: ஶரீரம் பாண்ட³ரவாஸா:, யஶ்ச அஸபத்நத்வாத் ப்³ருஹந் , யஶ்ச ஸோமோ ராஜா ஷோட³ஶகல:, ஸ ஸ்வவ்யாபாராரூடோ⁴ யதா²நிர்ஜ்ஞாத ஏவ அநஸ்தமிதஸ்வபா⁴வ ஆஸ்தே ; ந ச அந்யஸ்ய கஸ்யசித்³வ்யாபார: தஸ்மிந்காலே கா³ர்க்³யேணாபி⁴ப்ரேயதே தத்³விரோதி⁴ந: ; தஸ்மாத் ஸ்வநாமபி⁴ராமந்த்ரிதேந ப்ரதிபோ³த்³த⁴வ்யம் ; ந ச ப்ரத்யபு³த்⁴யத ; தஸ்மாத் பாரிஶேஷ்யாத் கா³ர்க்³யாபி⁴ப்ரேதஸ்ய அபோ⁴க்த்ருத்வம் ப்³ரஹ்மண: । போ⁴க்த்ருஸ்வபா⁴வஶ்சேத் பு⁴ஞ்ஜீதைவ ஸ்வம் விஷயம் ப்ராப்தம் ; ந ஹி த³க்³த்⁴ருஸ்வபா⁴வ: ப்ரகாஶயித்ருஸ்வபா⁴வ: ஸந் வஹ்நி: த்ருணோலபாதி³ தா³ஹ்யம் ஸ்வவிஷயம் ப்ராப்தம் ந த³ஹதி, ப்ரகாஶ்யம் வா ந ப்ரகாஶயதி ; ந சேத் த³ஹதி ப்ரகாஶயதி வா ப்ராப்தம் ஸ்வம் விஷயம் , நாஸௌ வஹ்நி: த³க்³தா⁴ ப்ரகாஶயிதா வேதி நிஶ்சீயதே ; ததா² அஸௌ ப்ராப்தஶப்³தா³தி³விஷயோபலப்³த்⁴ருஸ்வபா⁴வஶ்சேத் கா³ர்க்³யாபி⁴ப்ரேத: ப்ராண:, ப்³ருஹந்பாண்ட³ரவாஸ இத்யேவமாதி³ஶப்³த³ம் ஸ்வம் விஷயமுபலபே⁴த — யதா² ப்ராப்தம் த்ருணோலபாதி³ வஹ்நி: த³ஹேத் ப்ரகாஶயேச்ச அவ்யபி⁴சாரேண தத்³வத் । தஸ்மாத் ப்ராப்தாநாம் ஶப்³தா³தீ³நாம் அப்ரதிபோ³தா⁴த் அபோ⁴க்த்ருஸ்வபா⁴வ இதி நிஶ்சீயதே ; ந ஹி யஸ்ய ய: ஸ்வபா⁴வோ நிஶ்சித:, ஸ தம் வ்யபி⁴சரதி கதா³சித³பி ; அத: ஸித்³த⁴ம் ப்ராணஸ்யாபோ⁴க்த்ருத்வம் । ஸம்போ³த⁴நார்த²நாமவிஶேஷேண ஸம்ப³ந்தா⁴க்³ரஹணாத் அப்ரதிபோ³த⁴ இதி சேத் — ஸ்யாதே³தத் — யதா² ப³ஹுஷ்வாஸீநேஷு ஸ்வநாமவிஶேஷேண ஸம்ப³ந்தா⁴க்³ரஹணாத் மாமயம் ஸம்போ³த⁴யதீதி, ஶ்ருண்வந்நபி ஸம்போ³த்⁴யமாந: விஶேஷதோ ந ப்ரதிபத்³யதே ; ததா² இமாநி ப்³ருஹந்நித்யேவமாதீ³நி மம நாமாநீதி அக்³ருஹீதஸம்ப³ந்த⁴த்வாத் ப்ராணோ ந க்³ருஹ்ணாதி ஸம்போ³த⁴நார்த²ம் ஶப்³த³ம் , ந த்வவிஜ்ஞாத்ருத்வாதே³வ — இதி சேத் — ந, தே³வதாப்⁴யுபக³மே அக்³ரஹணாநுபபத்தே: ; யஸ்ய ஹி சந்த்³ராத்³யபி⁴மாநிநீ தே³வதா அத்⁴யாத்மம் ப்ராணோ போ⁴க்தா அப்⁴யுபக³ம்யதே, தஸ்ய தயா ஸம்வ்யவஹாராய விஶேஷநாம்நா ஸம்ப³ந்தோ⁴(அ)வஶ்யம் க்³ரஹீதவ்ய: ; அந்யதா² ஆஹ்வாநாதி³விஷயே ஸம்வ்யவஹாரோ(அ)நுபபந்ந: ஸ்யாத் । வ்யதிரிக்தபக்ஷே(அ)பி அப்ரதிபத்தே: அயுக்தமிதி சேத் — யஸ்ய ச ப்ராணவ்யதிரிக்தோ போ⁴க்தா, தஸ்யாபி ப்³ருஹந்நித்யாதி³நாமபி⁴: ஸம்போ³த⁴நே ப்³ருஹத்த்வாதி³நாம்நாம் ததா³ தத்³விஷயத்வாத் ப்ரதிபத்திர்யுக்தா ; ந ச கதா³சித³பி ப்³ருஹத்த்வாதி³ஶப்³தை³: ஸம்போ³தி⁴த: ப்ரதிபத்³யமாநோ த்³ருஶ்யதே ; தஸ்மாத் அகாரணம் அபோ⁴க்த்ருத்வே ஸம்போ³த⁴நாப்ரதிபத்திரிதி சேத் — ந, தத்³வத: தாவந்மாத்ராபி⁴மாநாநுபபத்தே: ; யஸ்ய ப்ராணவ்யதிரிக்தோ போ⁴க்தா, ஸ: ப்ராணாதி³கரணவாந் ப்ராணீ ; தஸ்ய ந ப்ராணதே³வதாமாத்ரே(அ)பி⁴மாந:, யதா² ஹஸ்தே ; தஸ்மாத் ப்ராணநாமஸம்போ³த⁴நே க்ருத்ஸ்நாபி⁴மாநிநோ யுக்தைவ அப்ரதிபத்தி:, ந து ப்ராணஸ்ய அஸாதா⁴ரணநாமஸம்யோகே³ ; தே³வதாத்மத்வாநபி⁴மாநாச்ச ஆத்மந: । ஸ்வநாமப்ரயோகே³(அ)ப்யப்ரதிபத்தித³ர்ஶநாத³யுக்தமிதி சேத் — ஸுஷுப்தஸ்ய யல்லௌகிகம் தே³வத³த்தாதி³ நாம தேநாபி ஸம்போ³த்⁴யமாந: கதா³சிந்ந ப்ரதிபத்³யதே ஸுஷுப்த: ; ததா² போ⁴க்தாபி ஸந் ப்ராணோ ந ப்ரதிபத்³யத இதி சேத் — ந, ஆத்மப்ராணயோ: ஸுப்தாஸுப்தத்வவிஶேஷோபபத்தே: ; ஸுஷுப்தத்வாத் ப்ராணக்³ரஸ்ததயா உபரதகரண ஆத்மா ஸ்வம் நாம ப்ரயுஜ்யமாநமபி ந ப்ரதிபத்³யதே ; ந து தத் அஸுப்தஸ்ய ப்ராணஸ்ய போ⁴க்த்ருத்வே உபரதகரணத்வம் ஸம்போ³த⁴நாக்³ரஹணம் வா யுக்தம் । அப்ரஸித்³த⁴நாமபி⁴: ஸம்போ³த⁴நமயுக்தமிதி சேத் — ஸந்தி ஹி ப்ராணவிஷயாணி ப்ரஸித்³தா⁴நி ப்ராணாதி³நாமாநி ; தாந்யபோஹ்ய அப்ரஸித்³தை⁴ர்ப்³ருஹத்த்வாதி³நாமபி⁴: ஸம்போ³த⁴நமயுக்தம் , லௌகிகந்யாயாபோஹாத் ; தஸ்மாத் போ⁴க்துரேவ ஸத: ப்ராணஸ்யாப்ரதிபத்திரிதி சேத் — ந தே³வதாப்ரத்யாக்²யாநார்த²த்வாத் ; கேவலஸம்போ³த⁴நமாத்ராப்ரதிபத்த்யைவ அஸுப்தஸ்ய ஆத்⁴யாத்மிகஸ்ய ப்ராணஸ்யாபோ⁴க்த்ருத்வே ஸித்³தே⁴, யத் சந்த்³ரதே³வதாவிஷயைர்நாமபி⁴: ஸம்போ³த⁴நம் , தத் சந்த்³ரதே³வதா ப்ராண: அஸ்மிஞ்ச²ரீரே போ⁴க்தேதி கா³ர்க்³யஸ்ய விஶேஷப்ரதிபத்திநிராகரணார்த²ம் ; ந ஹி தத் லௌகிகநாம்நா ஸம்போ³த⁴நே ஶக்யம் கர்தும் । ப்ராணப்ரத்யாக்²யாநேநைவ ப்ராணக்³ரஸ்தத்வாத்கரணாந்தராணாம் ப்ரவ்ருத்த்யநுபபத்தே: போ⁴க்த்ருத்வாஶங்காநுபபத்தி: । தே³வதாந்தராபா⁴வாச்ச ; நநு அதிஷ்டா² இத்யாத்³யாத்மந்வீத்யந்தேந க்³ரந்தே²ந கு³ணவத்³தே³வதாபே⁴த³ஸ்ய த³ர்ஶிதத்வாதி³தி சேத் , ந, தஸ்ய ப்ராண ஏவ ஏகத்வாப்⁴யுபக³மாத் ஸர்வஶ்ருதிஷு அரநாபி⁴நித³ர்ஶநேந, ‘ஸத்யேந ச்ச²ந்ந:’ ‘ப்ராணோ வா அம்ருதம்’ (ப்³ரு. உ. 1 । 6 । 3) இதி ச ப்ராணபா³ஹ்யஸ்ய அந்யஸ்ய அநப்⁴யுபக³மாத் போ⁴க்து: । ‘ஏஷ உ ஹ்யேவ ஸர்வே தே³வா:, கதம ஏகோ தே³வ இதி, ப்ராண:’ (ப்³ரு. உ. 3 । 9 । 9) இதி ச ஸர்வதே³வாநாம் ப்ராண ஏவ ஏகத்வோபபாத³நாச்ச । ததா² கரணபே⁴தே³ஷ்வநாஶங்கா, தே³ஹபே⁴தே³ஷ்விவ ஸ்ம்ருதிஜ்ஞாநேச்சா²தி³ப்ரதிஸந்தா⁴நாநுபபத்தே: ; ந ஹி அந்யத்³ருஷ்டம் அந்ய: ஸ்மரதி ஜாநாதி இச்ச²தி ப்ரதிஸந்த³தா⁴தி வா ; தஸ்மாத் ந கரணபே⁴த³விஷயா போ⁴க்த்ருத்வாஶங்கா விஜ்ஞாநமாத்ரவிஷயா வா கதா³சித³ப்யுபபத்³யதே । நநு ஸங்கா⁴த ஏவாஸ்து போ⁴க்தா, கிம் வ்யதிரிக்தகல்பநயேதி — ந, ஆபேஷணே விஶேஷத³ர்ஶநாத் ; யதி³ ஹி ப்ராணஶரீரஸங்கா⁴தமாத்ரோ போ⁴க்தா ஸ்யாத் ஸங்கா⁴தமாத்ராவிஶேஷாத் ஸதா³ ஆபிஷ்டஸ்ய அநாபிஷ்டஸ்ய ச ப்ரதிபோ³தே⁴ விஶேஷோ ந ஸ்யாத் ; ஸங்கா⁴தவ்யதிரிக்தே து புநர்போ⁴க்தரி ஸங்கா⁴தஸம்ப³ந்த⁴விஶேஷாநேகத்வாத் பேஷணாபேஷணக்ருதவேத³நாயா: ஸுக²து³:க²மோஹமத்⁴யமாதா⁴மோத்தமகர்மப²லபே⁴தோ³பபத்தேஶ்ச விஶேஷோ யுக்த: ; ந து ஸங்கா⁴தமாத்ரே ஸம்ப³ந்த⁴கர்மப²லபே⁴தா³நுபபத்தே: விஶேஷோ யுக்த: ; ததா² ஶப்³தா³தி³படுமாந்த்³யாதி³க்ருதஶ்ச । அஸ்தி சாயம் விஶேஷ: — யஸ்மாத் ஸ்பர்ஶமாத்ரேண அப்ரதிபு³த்⁴யமாநம் புருஷம் ஸுப்தம் பாணிநா ஆபேஷம் ஆபிஷ்ய ஆபிஷ்ய போ³த⁴யாஞ்சகார அஜாதஶத்ரு: । தஸ்மாத் ய: ஆபேஷணேந ப்ரதிபு³பு³தே⁴ — ஜ்வலந்நிவ ஸ்பு²ரந்நிவ குதஶ்சிதா³க³த இவ பிண்ட³ம் ச பூர்வவிபரீதம் போ³த⁴சேஷ்டாகாரவிஶேஷாதி³மத்த்வேந ஆபாத³யந் , ஸோ(அ)ந்யோ(அ)ஸ்தி கா³ர்க்³யாபி⁴மதப்³ரஹ்மப்⁴யோ வ்யதிரிக்த இதி ஸித்³த⁴ம் । ஸம்ஹதத்வாச்ச பாரார்த்²யோபபத்தி: ப்ராணஸ்ய ; க்³ருஹஸ்ய ஸ்தம்பா⁴தி³வத் ஶரீரஸ்ய அந்தருபஷ்டம்ப⁴க: ப்ராண: ஶரீராதி³பி⁴: ஸம்ஹத இத்யவோசாம — அரநேமிவச்ச, நாபி⁴ஸ்தா²நீய ஏதஸ்மிந்ஸர்வமிதி ச ; தஸ்மாத் க்³ருஹாதி³வத் ஸ்வாவயவஸமுதா³யஜாதீயவ்யதிரிக்தார்த²ம் ஸம்ஹந்யத இத்யேவம் அவக³ச்சா²ம । ஸ்தம்ப⁴குட்³யத்ருணகாஷ்டா²தி³க்³ருஹாவயவாநாம் ஸ்வாத்மஜந்மோபசயாபசயவிநாஶநாமாக்ருதிகார்யத⁴ர்மநிரபேக்ஷலப்³த⁴ஸத்தாதி³ — தத்³விஷயத்³ரஷ்ட்ருஶ்ரோத்ருமந்த்ருவிஜ்ஞாத்ரர்த²த்வம் த்³ருஷ்ட்வா, மந்யாமஹே, தத்ஸங்கா⁴தஸ்ய ச — ததா² ப்ராணாத்³யவயவாநாம் தத்ஸங்கா⁴தஸ்ய ச ஸ்வாத்மஜந்மோபசயாபசயவிநாஶநாமாக்ருதிகார்யத⁴ர்மநிரபேக்ஷலப்³த⁴ஸத்தாதி³ — தத்³விஷயத்³ரஷ்ட்ருஶ்ரோத்ருமந்த்ருவிஜ்ஞாத்ரர்த²த்வம் ப⁴விதுமர்ஹதீதி । தே³வதாசேதநாவத்த்வே ஸமத்வாத்³கு³ணபா⁴வாநுபக³ம இதி சேத் — ப்ராணஸ்ய விஶிஷ்டைர்நாமபி⁴ராமந்த்ரணத³ர்ஶநாத் சேதநாவத்த்வமப்⁴யுபக³தம் ; சேதநாவத்த்வே ச பாரார்த்²யோபக³ம: ஸமத்வாத³நுபபந்ந இதி சேத் — ந நிருபாதி⁴கஸ்ய கேவலஸ்ய விஜிஜ்ஞாபயிஷிதத்வாத் க்ரியாகாரகப²லாத்மகதா ஹி ஆத்மநோ நாமரூபோபாதி⁴ஜநிதா அவித்³யாத்⁴யாரோபிதா ; தந்நிமித்தோ லோகஸ்ய க்ரியாகாரகப²லாபி⁴மாநலக்ஷண: ஸம்ஸார: ; ஸ நிரூபாதி⁴காத்மஸ்வரூபவித்³யயா நிவர்தயிதவ்ய இதி தத்ஸ்வரூபவிஜிஜ்ஞாபயிஷயா உபநிஷதா³ரம்ப⁴: — ‘ப்³ரஹ்ம தே ப்³ரவாணி’ (ப்³ரு. உ. 2 । 1 । 1) ‘நைதாவதா விதி³தம் ப⁴வதி’ (ப்³ரு. உ. 2 । 1 । 1) இதி ச உபக்ரம்ய ‘ஏதாவத³ரே க²ல்வம்ருதத்வம்’ (ப்³ரு. உ. 4 । 5 । 15) இதி ச உபஸம்ஹாராத் ; ந ச அதோ(அ)ந்யத் அந்தராலே விவக்ஷிதம் உக்தம் வா அஸ்தி ; தஸ்மாத³நவஸர: ஸமத்வாத்³கு³ணபா⁴வாநுபக³ம இதி சோத்³யஸ்ய । விஶேஷவதோ ஹி ஸோபாதி⁴கஸ்ய ஸம்வ்யவஹாரார்தோ² கு³ணகு³ணிபா⁴வ:, ந விபரீதஸ்ய ; நிருபாக்²யோ ஹி விஜிஜ்ஞாபயிஷித: ஸர்வஸ்யாமுபநிஷதி³, ‘ஸ ஏஷ நேதி நேதி’ (ப்³ரு. உ. 4 । 5 । 15) இத்யுபஸம்ஹாராத் । தஸ்மாத் ஆதி³த்யாதி³ப்³ரஹ்மப்⁴ய ஏதேப்⁴யோ(அ)விஜ்ஞாநமயேப்⁴யோ விலக்ஷண: அந்யோ(அ)ஸ்தி விஜ்ஞாநமய இத்யேதத்ஸித்³த⁴ம் ॥
கத²மிதி ; ஜாக³ரிதேதி ; கிந்த்விதி ; யத்³த்³ரஷ்ட்ருத்வமிதி ; தச்சேதி ; நந்விதி ; நேத்யாதி³நா ; யோ ஹீத்யாதி³நா ; ந சேதி ; தஸ்மாதி³தி ; ந சேதி ; தஸ்மாதி³தி ; போ⁴க்த்ருஸ்வபா⁴வஶ்சேதி³தி ; ந ஹீத்யாதி³நா ; ந சேதி³தி ; யதே²த்யாதி³நா ; தஸ்மாதி³தி ; ந ஹீதி ; ஸம்போ³த⁴நார்தே²தி ; ஸ்யாதே³ததி³த்யாதி³நா ; ந தே³வதேதி ; யஸ்ய ஹீத்யாதி³நா ; அந்யதே²தி ; வ்யதிரிக்தேதி ; யஸ்ய சேதி ; ந ச கதா³சிதி³தி ; ந தத்³வத இதி ; யஸ்யேதி ; தஸ்மாதி³தி ; ந த்விதி ; தே³வதேதி ; ஸ்வநாமேதி ; ஸுஷுப்தஸ்யேதி ; நா(அ)(அ)த்மேதி ; ஸுஷுப்தத்வாதி³தி ; ந த்விதி ; அப்ரஸித்³தே⁴தி ; ஸந்தி ஹீதி ; தஸ்மாதி³தி ; ந தே³வதேதி ; கேவலேதி ; ந ஹீதி ; ப்ராணேதி ; தே³வதாந்தரபா⁴வாச்சேதி ; நந்விதி ; ந தஸ்யேதி ; அரநாபீ⁴தி ; ஏஷ இதி ; ஸர்வதே³வாநாமிதி ; ததே²தி ; தே³ஹபே⁴தே³ஷ்விவேதி ; ந ஹீதி ; விஜ்ஞாநேதி ; நந்விதி ; கிம் வ்யதிரிக்தேதி ; நா(அ)(அ)பேஷண இதி ; யதி³ ஹீதி ; ஸம்கா⁴தேதி ; நத்விதி ; ததே²தி ; அஸ்தி சேதி ; தஸ்மாதி³தி ; ஸம்ஹதத்வாச்சேதி ; க்³ருஹஸ்யேதி ; அரநேமிவச்சேதி ; நாபீ⁴தி ; தஸ்மாதி³தி ; ஸ்தம்பே⁴தி ; தே³வதேதி ; ப்ராணஸ்யேதி ; சேதநாவத்த்வே சேதி ; ந நிருபாதி⁴கஸ்யேதி ; க்ரியேத்யாதி³நா ; ப்³ரஹ்மேதி ; ந சேதி ; தஸ்மாதி³தி ; விஶேஷவதோ ஹீதி ; நிருபாக்²யோ ஹீதி ; ஆதி³த்யாதி³தி ॥15॥ ;

தௌ ஹ ஸுப்தமித்யாதி³ஸுப்தபுருஷக³த்யுக்திமாக்ஷிபதி —

கத²மிதி ।

கா³ர்க்³யகாஶ்யாபி⁴மதயோருப⁴யோரபி ஜாக³ரிதே கரணேஷு ஸந்நிதா⁴நாவிஶேஷாத்தத்ரைவ கிமிதி விவேகோ ந த³ர்ஶித இத்யர்த²: ।

ஜாக³ரிதே கரணேஷு த்³வயோ: ஸந்நிதா⁴நே(அ)பி ஸாங்கர்யாத்³து³ஷ்கரம் விவேசநமிதி பரிஹரதி —

ஜாக³ரிதேதி ।

ப்³ரஹ்மஶப்³தா³தூ³ர்த்⁴வம் ஸஶப்³த³மத்⁴யாஹ்ருத்ய யோஜநா ।

தர்ஹி ஸ்வாமிப்⁴ருத்யந்யாயேந தயோர்விவேகோ(அ)பி ஸுகர: ஸ்யாதி³த்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

கிந்த்விதி ।

கிம் தத்³விவேகாவதா⁴ரணகாரணம் ததா³ஹ —

யத்³த்³ரஷ்ட்ருத்வமிதி ।

கத²ம் தத³நவதா⁴ரிதவிஶேஷமிதி ததா³ஹ —

தச்சேதி ।

இஹேதி ஜாக³ரிதோக்தி: ।

யத்³யபி ஜாக³ரிதம் ஹித்வா ஸுப்தே புருஷே விவேகார்த²ம் தயோருபக³திஸ்தத்ர ச போ⁴க்தைவ ஸம்போ³தி⁴த: ஸ்வநாமபி⁴ஸ்தச்ச²ப்³த³ம் ஶ்ரோஷ்யதி நாசேதநஸ்ததா²பி நேஷ்டவிவேகஸித்³தி⁴ர்கா³ர்க்³யகாஶ்யாபீ⁴ஷ்டாத்மநோருத்தி²தஸம்ஶயாதி³தி ஶங்கதே —

நந்விதி ।

ஸம்ஶயம் நிராகரோதி —

நேத்யாதி³நா ।

விஶேஷாவதா⁴ரணமேவ விஶத³யதி —

யோ ஹீத்யாதி³நா ।

ஸ்வவ்யாபாரஸ்துமுலஶப்³தா³தி³: । யதா²நிர்ஜ்ஞாதோ யதோ²க்தைர்விஶேஷணைருபலப்³த⁴ம் ரூபமநதிக்ரம்ய வர்தமாந: । ப்ராணஸ்யோக்தவிஶேஷணவத: ।

ஸ்வாபே(அ)வஸ்தா²நே(அ)பி தஸ்ய ததா³ போ⁴கா³பா⁴வஸ்தத்ர போ⁴க்த்ரந்தராப்⁴யுபக³மாதி³த்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

ந சேதி ।

தஸ்யைவ போ⁴க்த்ருத்வே ப²லிதாமாஹ —

தஸ்மாதி³தி ।

அஸ்து தஸ்ய ப்ராப்தஶப்³த³ஶ்ரவணம் தத்ரா(அ)ஹ —

ந சேதி ।

பரிஶேஷஸித்³த⁴மர்த²மாஹ —

தஸ்மாதி³தி ।

ப்ராணஸ்யாபோ⁴க்த்ருத்வம் வ்யதிரேகத்³வாரா ஸாத⁴யதி —

போ⁴க்த்ருஸ்வபா⁴வஶ்சேதி³தி ।

ந ச பு⁴ங்க்தே தஸ்மாத³போ⁴க்தேதி ஶேஷ: ।

உக்தமர்த²ம் த்³ருஷ்டாந்தேந ஸ்பஷ்டயதி —

ந ஹீத்யாதி³நா ।

உலபம் பா³லத்ருணம் ।

விபக்ஷே தோ³ஷமாஹ —

ந சேதி³தி ।

உக்தமர்த²ம் ஸம்க்ஷிப்யாஹ —

யதே²த்யாதி³நா ।

ப்ராணஸ்யாபோ⁴க்த்ருத்வமுபஸம்ஹரதி —

தஸ்மாதி³தி ।

யத்³யபி ப்ராண: ஸ்வாபே ஶப்³தா³தீ³ந்ந ப்ரதிபு³த்⁴யதே ததா²(அ)பி போ⁴க்த்ருஸ்வபா⁴வோ ப⁴விஷ்யதி நேத்யாஹ —

ந ஹீதி ।

ஸம்போ³த⁴நஶப்³தா³ஶ்ரவணமத:ஶப்³தா³ர்த²: ।

தஸ்ய ஸ்வநாமாக்³ரஹணம் ஸம்ப³ந்தா⁴க்³ரஹணக்ருதம் நாநாத்மத்வக்ருதமிதி ஶங்கதே —

ஸம்போ³த⁴நார்தே²தி ।

ஶங்காமேவ விஶத³யதி —

ஸ்யாதே³ததி³த்யாதி³நா ।

தே³வதாயா: ஸம்ப³ந்தா⁴க்³ரஹணமயுக்தம் ஸர்வஜ்ஞத்வாதி³த்யுத்தரமாஹ —

ந தே³வதேதி ।

ததே³வ ப்ரபஞ்சயதி —

யஸ்ய ஹீத்யாதி³நா ।

தயேதி க்³ரஹணகர்த்ருநிர்தே³ஶ: ।

அவஶ்யமிதி ஸூசிதாமநுபபத்திமாஹ —

அந்யதே²தி ।

ஆதி³பதே³ந யாக³ஸ்துதிநமஸ்காராதி³ க்³ருஹ்யதே ஸம்வ்யவஹாரோ(அ)பி⁴ஜ்ஞாபோ⁴க³ப்ரஸாதா³தி³: ।

ஸம்போ³த⁴நநாமாக்³ரஹஸ்தத்க்ருதாநாத்மத்வதோ³ஷஶ்ச த்வதி³ஷ்டாத்மநோ(அ)பி துல்ய இதி ஶங்கதே —

வ்யதிரிக்தேதி ।

ஸம்க்³ருஹீதம் சோத்³யம் விவ்ருணோதி —

யஸ்ய சேதி ।

ததா³ ஸுஷுப்தித³ஶாயாம் ப்ரதிபத்திர்யுக்தேதி ஸம்ப³ந்த⁴: । தத்³விஷயத்வாதி³த்யதிரிக்தாத்மவிஷயத்வாதி³தி யாவத் ।

அஸ்த்யேவாதிரிக்தஸ்யா(அ)(அ)த்மந: ஸம்போ³த⁴நஶப்³த³ஶ்ரவணாதீ³தி சேந்நேத்யாஹ —

ந ச கதா³சிதி³தி ।

த்வதி³ஷ்டாத்மந: ஸம்போ³த⁴நஶப்³தா³ப்ரதிபத்தாவபி போ⁴க்த்ருத்வாங்கீ³காரஸ்தச்ச²ப்³தா³ர்த²: । அபோ⁴க்த்ருத்வே ப்ராணஸ்யேதி ஶேஷ: ।

யதா² ஹஸ்த: பாதோ³(அ)ங்கு³லிரித்யாதி³நாமோக்தௌ மைத்ரோ நோத்திஷ்ட²தி ஸர்வதே³ஹாபி⁴மாநித்வேந தந்மாத்ராநபி⁴மாநித்வாதே³வம் காஶ்யேஷ்டாத்மந: ஸர்வகார்யகரணாபி⁴மாநித்வாத³ங்கு³லிஸ்தா²நீயப்ராணமாத்ரே தத³பா⁴வாத்தந்நாமாக்³ரஹணம் ந த்வசேதநத்வாதி³தி பரிஹரதி —

ந தத்³வத இதி ।

ததே³வ ஸ்பு²டயதி —

யஸ்யேதி ।

ப்ராணமாத்ரே ப்ராணாதி³கரணவதோ(அ)பி⁴மாநாபா⁴வே ப²லிதமாஹ —

தஸ்மாதி³தி ।

சந்த்³ரஸ்யாபி ப்ராணைகதே³ஶத்வாத்தந்நாமபி⁴: ஸம்போ³த⁴நே க்ருத்ஸ்நாபி⁴மாநீ ஸ நோத்திஷ்ட²தி ।

அத்ராப்யங்கு³ல்யாதி³த்³ருஷ்டாந்தோபபதத்தேரித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

ந த்விதி ।

கோ³த்வவத்தஸ்ய ஸர்வவஸ்துஷு ஸமாப்தேரஹமிதி ஸர்வத்ராபி⁴மாநஸம்ப⁴வாச்சந்த்³ரநாமோக்தாவபி நாப்ரதிபத்திர்யுக்தேத்யர்த²: ।

ப்ராணவச்சிதா³த்மநோ(அ)பி பூர்ணதயா ஸர்வாத்மாபி⁴மாநஸித்³தே⁴ர்போ³தா⁴போ³தௌ⁴ துல்யாவித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

தே³வதேதி ।

விஶிஷ்டஸ்யாத்மநோ தே³வதாயாமாத்மதத்த்வாபி⁴மாநாபா⁴வாதி³தரஸ்ய ச கூடஸ்த²ஜ்ஞப்திமாத்ரத்வேந தத³யோகா³ந்ந துல்யதேத்யர்த²: ।

ப்ரகாராந்தரேண ப்ராணஸ்யாபோ⁴க்த்ருத்வம் வாரயந்நாஶங்கதே —

ஸ்வநாமேதி ।

அயுக்தம் ப்ராணேதரஸ்ய போ⁴க்த்ருத்வமிதி ஶேஷ: ।

ததே³வ விவ்ருணோதி —

ஸுஷுப்தஸ்யேதி ।

விஶேஷம் த³ர்ஶயந்நுத்தரமாஹ —

நா(அ)(அ)த்மேதி ।

காஶ்யாபீ⁴ஷ்டாத்மந: ஸுப்தத்வவிஶேஷப்ரயுக்தம் ப²லமாஹ —

ஸுஷுப்தத்வாதி³தி ।

ப்ராணஸ்யாபி ஸம்ஹ்ருதகரணத்வாத்ஸ்வநாமக்³ரஹணமித்யாஶங்க்ய தஸ்யாஸுப்தத்வக்ருதம் கார்யம் கத²யதி —

ந த்விதி ।

ந ஹி கரணஸ்வாமிநி வ்யாப்ரியமாணே கரணோபரம: ஸம்ப⁴வதி தஸ்ய சாநுபரதகரணஸ்ய ஸ்வநாமாக்³ரஹணமயுக்தமித்யர்த²: ।

ப்ராணநாமத்வேநாப்ரஸித்³த⁴நாமபி⁴: ஸம்போ³த⁴நாத்தத³நுத்தா²நம் நாநாத்மத்வாதி³தி ஶங்கதே —

அப்ரஸித்³தே⁴தி ।

ததே³வ ஸ்பஷ்டயதி —

ஸந்தி ஹீதி ।

ப்ரஸித்³த⁴மநூத்³யாப்ரஸித்³த⁴ம் விதே⁴யமிதி லௌகிகோ ந்யாய: ।

அப்ரஸித்³த⁴ஸம்ஜ்ஞாபி⁴: ஸம்போ³த⁴நஸ்யாயுக்தத்வே ப²லிதமாஹ —

தஸ்மாதி³தி ।

சந்த்³ரதே³வதா(அ)ஸ்மிந்தே³ஹே கர்த்ரீ போ⁴க்த்ரீ சா(அ)(அ)த்மேதி கா³ர்க்³யாபி⁴ப்ராயநிஷேதே⁴ தே³வதாநாமக்³ரஹஸ்ய தாத்பர்யாத்தத்³க்³ரஹோ(அ)ர்த²வாநிதி பரிஹரதி —

ந தே³வதேதி ।

ததே³வ ப்ரபஞ்சயதி —

கேவலேதி ।

ப்ராணாதி³நாமபி⁴: ஸம்போ³த⁴நே(அ)பி தந்நிராகரணம் கர்தும் ஶக்யமித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

ந ஹீதி ।

லௌகிகநாம்நோ தே³வதாவிஷயத்வாபா⁴வாதி³த்யர்த²: ।

ப்ராணஸ்யாபோ⁴க்த்ருத்வே(அ)பீந்த்³ரியாணாம் போ⁴க்த்ருத்வமிதி கேசித்தாந்ப்ரத்யாஹ —

ப்ராணேதி ।

ப்ராணகரணசந்த்³ரதே³வதாநாமபோ⁴க்த்ருத்வே(அ)பி தே³வதாந்தரமத்ர போ⁴க்த்ரு ஸ்யாதி³த்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

தே³வதாந்தரபா⁴வாச்சேதி ।

போ⁴க்த்ருத்வாஶங்காநுபபத்திரிதி பூர்வேண ஸம்ப³ந்த⁴: ।

தத்ரோபக்ரமவிரோத⁴ம் ஶங்கதே —

நந்விதி ।

த³ர்ஶிதத்வாத்³தே³வதாந்தராபா⁴வோ நாஸ்தீதி ஶேஷ: ।

ஸ்வதந்த்ரோ தே³வதாந்தரபே⁴தோ³ நாஸ்தீதி ஸமாத⁴த்தே —

ந தஸ்யேதி ।

ப்ராணே தே³வதாபே⁴த³ஸ்யைக்யே யுக்திமாஹ —

அரநாபீ⁴தி ।

ந தே³வதாந்தரஸ்ய போ⁴க்த்ருத்வம் கா³ர்க்³யஸ்ய ஸ்வபக்ஷவிரோதா⁴தி³தி ஶேஷ: ।

ஸர்வஶ்ருதிஷ்வித்யுக்தம் தா: ஸம்க்ஷேபதோ த³ர்ஶயதி —

ஏஷ இதி ।

கதி தே³வா யாஜ்ஞவல்க்யேத்யாதி³நா ஸம்க்ஷேபவிஸ்தாராப்⁴யாம் ஸர்வேஷாம் தே³வநாம் ப்ராணாத்மந்யேவைகத்வமுபபாத்³யதே । அதோ ந தே³வதாபே⁴தோ³(அ)ஸ்தீத்யாஹ —

ஸர்வதே³வாநாமிதி ।

ப்ராணாத் ப்ருத²க்³பூ⁴தஸ்ய தே³வஸ்யா(அ)(அ)த்மாதிரேகே ஸத்யஸத்த்வாபத்தேஶ்ச ப்ராணாந்தர்பா⁴வ: ஸர்வதே³வதாபே⁴த³ஸ்யேதி வக்தும் சஶப்³த³: ।

கரணாநாமபோ⁴க்த்ருத்வே ஹேத்வந்தரமாஹ —

ததே²தி ।

தே³வதாபே⁴தே³ஷ்விவேதி யாவத் । அநாஶங்கா போ⁴க்த்ருத்வஸ்யேதி ஶேஷ: ।

தத்ரோதா³ஹரணாந்தரமாஹ —

தே³ஹபே⁴தே³ஷ்விவேதி ।

ந ஹி ஹஸ்தாதி³ஷு ப்ரத்யேகம் போ⁴க்த்ருத்வம் ஶங்க்யதே । ததா² ஶ்ரோத்ரலேத்ராதி³ஷ்வபி ந போ⁴க்த்ருத்வாஶங்கா யுக்தா । தேஷு ஸ்ம்ருதிரூபஜ்ஞாநஸ்யேச்சா²யா யோ(அ)ஹம் ரூபமத்³ராக்ஷம் ஸ ஶப்³த³ம் ஶ்ர்ருணோமீத்யாதி³ப்ரதிஸந்தா⁴நஸ்ய சாயோகா³தி³த்யர்த²: ।

அநுபபத்திமேவ ஸ்பு²டயதி —

ந ஹீதி ।

க்ஷணிகவிஜ்ஞாநஸ்ய நிராஶ்ரயஸ்ய போ⁴க்த்ருத்வாஶங்கா(அ)பி ப்ரதிஸந்தா⁴நாஸம்ப⁴வாதே³வ ப்ரத்யுக்தேத்யாஹ —

விஜ்ஞாநேதி ।

ப்ராணாதீ³நாமநாத்மத்வமுக்த்வா ஸ்தூ²லதே³ஹஸ்ய தத்³வக்தும் பூர்வபக்ஷயதி —

நந்விதி ।

ஸம்கா⁴தோ பூ⁴தசதுஷ்டயஸமாஹார: ஸ்தூ²லோ தே³ஹ இதி யாவத் । கௌ³ரோ(அ)ஹம் பஶ்யாமீத்யாதி³ப்ரத்யக்ஷேண தஸ்யா(அ)(அ)த்மத்வத்³ருஷ்டேரிதி பா⁴வ: ।

ப்ரமாணாபா⁴வாத³திரிக்தகல்பநா ந யுக்தேத்யாஹ —

கிம் வ்யதிரிக்தேதி ।

ஸம்கா⁴தஸ்யா(அ)(அ)த்மத்வம் தூ³ஷயதி —

நா(அ)(அ)பேஷண இதி ।

விஶேஷத³ர்ஶநம் வ்யதிரேகத்³வாரா விஶத³யதி —

யதி³ ஹீதி ।

ப்ராணேந ஸஹிதம் ஸ்தூ²லஶரீரமேவ ஸம்கா⁴தஸ்தந்மாத்ரோ யதி³ போ⁴க்தா ஸ்யாதி³தி யோஜநா ।

த்வத்பக்ஷே(அ)பி கத²ம் பேஷணாபேஷணயோருத்தா²நே விஶேஷ: ஸ்யாதி³த்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

ஸம்கா⁴தேதி ।

தஸ்ய ஸம்கா⁴தேந ஸம்ப³ந்த⁴விஶேஷா: ஸ்வகர்மாரப்⁴யத்வாத்மீயத்வஸ்வப்ராணபரிபால்யத்வாத³யஸ்தேஷாமநேகத்வாத்பேஷணாபேஷணயோரிந்த்³ரியோத்³ப⁴வாபி⁴ப⁴வக்ருதவேத³நாயா: ஸ்பு²டத்வாஸ்பு²டத்வாத்மகோ விஶேஷோ யுக்த: ஸுக²து³:க²மோஹாநாமுத்தமமத்⁴யமாத⁴மகர்மப²லாநாம் கர்மோத்³ப⁴வாபி⁴ப⁴வக்ருதவிஶேஷஸம்ப⁴வாச்ச யதோ²க்தோ விஶேஷ: ஸம்ப⁴வதீத்யர்த²: ।

பரபக்ஷே(அ)பி ததை²வ விஶேஷ: ஸ்யாதி³த்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

நத்விதி ।

ந ஹி தத்ர ஸ்வகர்மாரப்⁴யத்வாத³ய: ஸம்ப³ந்த⁴விஶேஷா: கர்மப²லபே⁴தோ³ வா யுஜ்யதே । ஸம்கா⁴தவாதி³நா(அ)தீந்த்³ரியகர்மாநங்கீ³காராத் । அத: ஸம்கா⁴தமாத்ரே போ⁴க்தரி ப்ரதிபோ³தே⁴ விஶேஷாஸித்³தி⁴ரித்யர்த²: ।

ஶப்³த³ஸ்பர்ஶாதீ³நாம் படுத்வமதிபடுத்வம் மாந்த்³யமதிமாந்த்³யமித்யேவமாதி³நா க்ருதோ விஶேஷோ போ³தே⁴ த்³ருஶ்யதே ஸோ(அ)பி ஸம்கா⁴தவாதே³ ந ஸித்⁴யதீத்யாஹ —

ததே²தி ।

அயுக்த இதி யாவத் । சகாரோ விஶேஷாநுகர்ஷணார்த²: ।

மா தர்ஹி ப்ரதிபோ³தே⁴ விஶேஷோ பூ⁴தி³த்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

அஸ்தி சேதி ।

விஶேஷத³ர்ஶநப²லமாஹ —

தஸ்மாதி³தி ।

ஆதி³ஶப்³தே³ந கு³ணாதி³ க்³ருஹ்யதே அந்ய: ஸம்கா⁴தாதி³தி ஶேஷ: ।

தே³ஹாதே³ரநாத்மத்வமுக்த்வா ப்ராணஸ்யாநாத்மத்வே ஹேத்வந்தரமாஹ —

ஸம்ஹதத்வாச்சேதி ।

ஹேதும் ஸாத⁴யதி —

க்³ருஹஸ்யேதி ।

யதா² நேமிரராஶ்ச மித²: ஸம்ஹந்யந்தே ததை²வ ப்ராணஸ்ய ஸம்ஹதிரித்யாஹ —

அரநேமிவச்சேதி ।

கிஞ்ச ப்ராணே நாபி⁴ஸ்தா²நீயே ஸர்வம் ஸமர்பிதமிதி ஶ்ரூயதே தத்³யுக்தம் தஸ்ய ஸம்ஹதத்வமித்யாஹ —

நாபீ⁴தி ।

ஸம்ஹதத்வப²லமாஹ —

தஸ்மாதி³தி ।

ப்ராணஸ்ய க்³ருஹாதி³வத்பாரார்த்²யே(அ)பி ஸம்ஹதஶேஷித்வமேஷிதவ்யம் க்³ருஹாதே³ஸ்ததா² த³ர்ஶநாதி³த்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

ஸ்தம்பே⁴தி ।

ஸ்வாத்மநா ஸ்தம்பா⁴தீ³நாம் ஜந்ம சோபசயஶ்சாபசயஶ்ச விநாஶஶ்ச நாம சா(அ)(அ)க்ருதிஶ்ச கார்யம் சேத்யேதே த⁴ர்மாஸ்தந்நிரபேக்ஷதயா லப்³தா⁴ ஸத்தா ஸ்பு²ரணம் ச யேந ஸ ச தேஷு ஸ்தம்பா⁴தி³ஷு விஷயேஷு த்³ரஷ்டா ச ஶ்ரோதா ச மந்தா ச விஜ்ஞாதா ச தத³ர்த²த்வம் தேஷாம் தத்ஸம்கா⁴தஸ்ய ச த்³ருஷ்ட்வா ப்ராணாதீ³நாமபி ததா²த்வம் ப⁴விதுமர்ஹதீதி மந்யாமஹ இதி ஸம்ப³ந்த⁴: । ப்ராணாதி³: ஸ்வாதிரிக்தத்³ரஷ்ட்ருஶேஷ: ஸம்ஹதத்வாத்³க்³ருஹாதி³வதி³த்யநுமாநாத்ஸத்தாயாம் தத்ப்ரதீதௌ ச ப்ராணாதி³விக்ரியாநபேக்ஷதயா ஸித்³தோ⁴ த்³ரஷ்டா நிர்விகாரோ யுக்தஸ்தஸ்ய விகாரவத்த்வே ஹேத்வபா⁴வாதி³தி பா⁴வ: ।

ப்ராணதே³வதாபாரார்த்²யாநுமாநம் வ்யாப்த்யந்தரவிருத்³த⁴மிதி ஶங்கதே —

தே³வதேதி ।

ப்ராணதே³வதாயாஶ்சேதநத்வமேவ கத²மப்⁴யுபக³தம் தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

ப்ராணஸ்யேதி ।

ததா²(அ)பி ப்ரக்ருதே(அ)நுமாநே கத²ம் வ்யாப்த்யந்தரவிரோத⁴ஸ்தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

சேதநாவத்த்வே சேதி ।

யோ யேந ஸம: ஸ தச்சே²ஷோ ந ப⁴வதி । யதா² தீ³போ தீ³பாந்தரேண துல்யோ ந தச்சே²ஷ இதி வ்யாப்திவிரோத⁴: ஸ்யாதி³த்யர்த²: ।

நாயம் விரோத⁴: ஸமாதா⁴தவ்ய: ஶேஷஶேஷிபா⁴வஸ்யாத்ராப்ரதிபாத்³யத்வாதி³தி பரிஹரதி —

ந நிருபாதி⁴கஸ்யேதி ।

ததே³வ ஸ்பு²டயதி —

க்ரியேத்யாதி³நா ।

உபநிஷதா³ரம்போ⁴ நிருபாதி⁴கம் ஸ்வரூபம் ஜ்ஞாபயிதுமித்யத்ர க³மகமாஹ —

ப்³ரஹ்மேதி ।

த்³வே வாவ ப்³ரஹ்மணோ ரூபே மூர்தம் சைவாமூர்தம் சேத்யாதி³த³ர்ஶநாத³ஸ்யாமுபநிஷதி³ ஸோபாதி⁴கமபி ப்³ரஹ்ம விவக்ஷிதமித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

ந சேதி ।

த்³வித்வவாத³ஸ்ய கல்பிதவிஷயவத்த்வாந்நேதி நேதீதி நிர்விஶேஷவஸ்துஸமர்பணாத³தோ(அ)ந்யதா³ர்தமிதி சோக்தேரத்ர நிருபாதி⁴கமேவ ப்³ரஹ்ம ப்ரதிபாத்³யமிதி பா⁴வ: ।

ஶேஷஶேஷிபா⁴வஸ்யாப்ரதிபாத்³யத்வே ப²லிதமாஹ —

தஸ்மாதி³தி ।

கிமர்த²ம் தர்ஹி ஶேஷஶேஷிபா⁴வஸ்தத்ர தத்ரோக்தஸ்தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

விஶேஷவதோ ஹீதி ।

ஸோபாதி⁴கஸ்ய ஶேஷஶேஷிபா⁴வோ விவக்ஷிதஸ்தத்ர ச ஸ்வாமிப்⁴ருத்யந்யாயேந விஶேஷஸம்ப⁴வாத³ஸித்³த⁴ம் ஸமத்வமித்யர்த²: ।

ந விபரீதஸ்ய நிருபாதி⁴கஸ்ய ஶேஷஶேஷித்வமஸ்தீத்யத்ர ஹேதுமாஹ —

நிருபாக்²யோ ஹீதி ।

ஶேஷஶேஷித்வாத்³யஶேஷவிஶேஷஶூந்ய இத்யர்த²: ।

பாணிபேஷவாக்யவிசாரார்த²ம் ஸம்க்ஷிப்யோபஸம்ஹரதி —

ஆதி³த்யாதி³தி ॥15॥