विमता लोका न मिथ्या तत्कालाव्यभिचारित्वाज्जाग्रल्लोकवदिति शङ्कते —

ननु च यथेति ।

साध्यवैकल्यं वक्तुं सिद्धान्ती पाणिपेषवाक्योक्तं स्मारयति —

ननु चेति ।

जाग्रल्लोकस्य मिथ्यात्वे फलितमाह —

तत्कथमिति ।

प्रादुर्भावे जाग्रल्लोकस्य कर्तृत्वं प्राकरणिकमेष्टव्यम् ।

तत्र पूर्ववादी दृष्टान्तं साधयति —

सत्यमित्यादिना ।

अन्वयव्यतिरेकाख्यो न्यायः ।

देहद्वयस्याऽऽत्मनश्च विवेकमात्रं प्रागुक्तं न तु प्राधान्येनाऽऽत्मनः शुद्धिरुक्तेति विभागमङ्गीकृत्य वस्तुतोऽसन्तमपि दृष्टान्तं सन्तं कृत्वा तेन स्वप्नसत्यत्वमाशङ्क्य तन्निरासेनात्यन्तिकी शुद्धिरात्मनः स्वप्नवाक्येनोच्यते तथा च जाग्रतोऽपि तथा मिथ्यात्वादात्मैकरसः शुद्धः स्यादित्याशयवानाह —

इत्यसन्नपीति ।

पाणिपेषवाक्ये जाग्रन्मिथ्यात्वोक्त्याऽर्थादुक्ता शुद्धिरत्रापि सैवोच्यते चेत्पुनरुक्तिरित्याशङ्क्याह —

सर्वो हीति ।

यत्किञ्चित्सामान्यात्पौनरुक्त्यं सर्वत्र तुल्यम् । अवान्तरभेदादपौनरुक्त्यं प्रकृतेऽपि समं पूर्वत्र शुद्धिद्वारस्याऽऽर्थिकत्वादिह वाचनिकत्वादिति भावः ।

जाग्रद्दृष्टान्तेन स्वप्नसत्यत्वचोद्यसंभवाद्वाच्यस्तस्य समाधिरिति पूर्ववादिमुखेनोक्त्वा समाधिमधुना कथयति —

न तावदिति ।

विमता न द्रष्टुरात्मनो धर्मा वा तद्दृश्यत्वाद्घटवदित्यर्थः ।

किञ्च स्वप्नदृष्टानां जाग्रद्दृष्टादर्थान्तरत्वेन दृष्टेर्मिथ्यात्वमित्याह —

महाराज इति ।

तेषां जाग्रद्दृष्टादर्थान्तरत्वमसिद्धमित्याशङ्क्याह —

न चेति ।

प्रामाणसामग्र्यभावाच्च स्वप्नस्य मिथ्यात्वमित्याह —

न चेति ।

योग्यदेशाभावाच्च तन्मिथ्यात्वमित्याह —

न चेति ।

देहाद्बहिरेव स्वप्नदृष्ट्यङ्गीकाराद्योग्यदेशसिद्धिरित्याशङ्क्याऽऽह —

देहस्थस्येति ।

एतदेव साधयितुं शङ्कयति —

नन्विति ।

तत्र स यथेत्यादिवाक्यमुत्तरत्वेनावतार्य व्याचष्टे —

न बहिरित्यादिना ।

यथाकामं तं तं काममनतिक्रम्येत्यर्थः । एतदिति क्रियाया ग्रहणस्य विशेषणमेतद्ग्रहणं यथा भवति तथेत्यर्थः ।

परिवर्तनमेव विवृणोति —

कामेति ।

योग्यदेशाभावे सिद्धे सिद्धमर्थं दर्शयति —

तस्मादिति ।

स्वप्नस्य मिथ्यात्वे तद्दृष्टान्तत्वेन जडत्वादिहेतुना जागरितस्यापि तथात्वं शक्यं निश्चेतुमित्याह —

तथेति ।

द्वयोर्मिथ्यात्वे प्रतीचो विशुद्धिः सिद्धेत्युपसंहरति —

तस्मादिति ।

अक्रियाकारकफलात्मक इति विशेषणं समर्थयते —

यस्मादिति ।

जागरितं दृष्टान्तीकृत्य दार्ष्टान्तिकमाह —

तथेति ।

द्रष्टृदृश्यभावे सिद्धे फलितमाह —

तस्मादिति ।

अन्यत्वफलं कथयति —

विशुद्ध इति ॥१८॥