బృహదారణ్యకోపనిషద్భాష్యమ్
ద్వితీయోఽధ్యాయఃచతుర్థం బ్రాహ్మణమ్
ఆనన్దగిరిటీకా (బృహదారణ్యక)
 
స యథా వీణాయై వాద్యమానాయై న బాహ్యాఞ్శబ్దాఞ్శక్నుయాద్గ్రహణాయ వీణాయై తు గ్రహణేన వీణావాదస్య వా శబ్దో గృహీతః ॥ ౯ ॥
తథా వీణాయై వాద్యమానాయై — వీణాయా వాద్యమానాయాః । అనేకదృష్టాన్తోపాదానమ్ ఇహ సామాన్యబహుత్వఖ్యాపనార్థమ్ — అనేకే హి విలక్షణాః చేతనాచేతనరూపాః సామాన్యవిశేషాః — తేషాం పారమ్పర్యగత్యా యథా ఎకస్మిన్ మహాసామాన్యే అన్తర్భావః ప్రజ్ఞానఘనే, కథం నామ ప్రదర్శయితవ్య ఇతి ; దున్దుభిశఙ్ఖవీణాశబ్దసామాన్యవిశేషాణాం యథా శబ్దత్వేఽన్తర్భావః, ఎవం స్థితికాలే తావత్ సామాన్యవిశేషావ్యతిరేకాత్ బ్రహ్మైకత్వం శక్యమవగన్తుమ్ ॥

ఎకేనైవ దృష్టాన్తేన వివక్షితార్థసిద్ధౌ కిమిత్యనేకదృష్టోన్తోపాదానమిత్యాశఙ్క్యాఽఽహ —

అనేకేతి ।

ఇహేతి జగదుచ్యతే శ్రుతిర్వా ।

సామాన్యబహుత్వమేవ స్ఫుటయతి —

అనేక ఇతి ।

తేషాం స్వస్వసామాన్యేఽన్తర్భావేఽపి కుతో బ్రహ్మణి పర్యవసానమిత్యాశఙ్క్యాఽఽహ —

తేషామితి ।

కథమిత్యస్మాత్పూర్వం తథేత్యధ్యాహారః । ఇతి మన్యతే శ్రుతిరితి శేషః ।

విమతం నాఽఽత్మాతిరేకి తదతిరేకేణాగృహ్యమాణత్వాద్యద్యదతిరేకేణాగృహ్యమాణం తత్తదతిరేకి న భవతి యథా దున్దుభ్యాదిశబ్దాస్తత్సామాన్యాతిరేకేణాగృహ్యమాణాస్తదతిరేకేణ న సన్తీత్యనుమానం వివక్షన్నాహ —

దున్దుభీతి ।

శబ్దత్వేఽన్తర్భావస్తథా ప్రజ్ఞానఘనే సర్వం జగదన్తర్భవతీతి శేషః ।

దృష్టాన్తత్రయమవష్టభ్య నిష్టఙ్కితమర్థముపసంహరతి —

ఎవమితి ॥౯॥