ப்³ருஹதா³ரண்யகோபநிஷத்³பா⁴ஷ்யம்
த்³விதீயோ(அ)த்⁴யாய:பஞ்சமம் ப்³ராஹ்மணம்
ஆநந்த³கி³ரிடீகா (ப்³ருஹதா³ரண்யக)
 
இத³ம் வை தந்மது⁴ த³த்⁴யங்ஙாத²ர்வணோ(அ)ஶ்விப்⁴யாமுவாச । ததே³தத்³ருஷி: பஶ்யந்நவோசத் । புரஶ்சக்ரே த்³விபத³: புரஶ்சக்ரே சதுஷ்பத³: । புர: ஸ பக்ஷீ பூ⁴த்வா புர: புருஷ ஆவிஶதி³தி । ஸ வா அயம் புருஷ: ஸர்வாஸு பூர்ஷு புரிஶயோ நைநேந கிஞ்சநாநாவ்ருதம் நைநேந கிஞ்சநாஸம்வ்ருதம் ॥ 18 ॥
இத³ம் வை தந்மத்⁴விதி பூர்வவத் । உக்தௌ த்³வௌ மந்த்ரௌ ப்ரவர்க்³யஸம்ப³ந்த்⁴யாக்²யாயிகோபஸம்ஹர்தாரௌ ; த்³வயோ: ப்ரவர்க்³யகர்மார்த²யோரத்⁴யாயயோரர்த² ஆக்²யாயிகாபூ⁴தாப்⁴யாம் மந்த்ராப்⁴யாம் ப்ரகாஶித: । ப்³ரஹ்மவித்³யார்த²யோஸ்த்வத்⁴யாயயோரர்த² உத்தராப்⁴யாம்ருக்³ப்⁴யாம் ப்ரகாஶயிதவ்ய இத்யத: ப்ரவர்ததே । யத் கக்ஷ்யம் ச மது⁴ உக்தவாநாத²ர்வணோ யுவாப்⁴யாமித்யுக்தம் — கிம் புநஸ்தந்மத்⁴வித்யுச்யதே — புரஶ்சக்ரே, புர: புராணி ஶரீராணி — யத இயமவ்யாக்ருதவ்யாகரணப்ரக்ரியா — ஸ பரமேஶ்வரோ நாமரூபே அவ்யாக்ருதே வ்யாகுர்வாண: ப்ரத²மம் பூ⁴ராதீ³ந் லோகாந்ஸ்ருஷ்ட்வா, சக்ரே க்ருதவாந் , த்³விபத³: த்³விபாது³பலக்ஷிதாநி மநுஷ்யஶரீராணி பக்ஷிஶரீராணி ; ததா² புர: ஶரீராணி சக்ரே சதுஷ்பத³: சதுஷ்பாது³பலக்ஷிதாநி பஶுஶரீராணி ; புர: புரஸ்தாத் , ஸ ஈஶ்வர: பக்ஷீ லிங்க³ஶரீரம் பூ⁴த்வா புர: ஶரீராணி — புருஷ ஆவிஶதி³த்யஸ்யார்த²மாசஷ்டே ஶ்ருதி: — ஸ வா அயம் புருஷ: ஸர்வாஸு பூர்ஷு ஸர்வஶரீரேஷு புரிஶய:, புரி ஶேத இதி புரிஶய: ஸந் புருஷ இத்யுச்யதே ; ந ஏநேந அநேந கிஞ்சந கிஞ்சித³பி அநாவ்ருதம் அநாச்சா²தி³தம் ; ததா² ந ஏநேந கிஞ்சநாஸம்வ்ருதம் அந்தரநநுப்ரவேஶிதம் — பா³ஹ்யபூ⁴தேநாந்தர்பூ⁴தேந ச ந அநாவ்ருதம் ; ஏவம் ஸ ஏவ நாமரூபாத்மநா அந்தர்ப³ஹிர்பா⁴வேந கார்யகரணரூபேண வ்யவஸ்தி²த: ; புரஶ்சக்ரே இத்யாதி³மந்த்ர: ஸங்க்ஷேபத ஆத்மைகத்வமாசஷ்ட இத்யர்த²: ॥

உக்தமந்த்ராப்⁴யாம் வக்ஷ்யமாணமந்த்ரயோரபுநருக்தத்வாத³ர்த²வத்த்வம் வக்தும் வ்ருத்தம் கீர்தயதி —

உக்தாவிதி ।

ஆக்²யாயிகாவிஶேஷணப்ராப்தம் ஸம்கோசம் பரிஹரதி —

த்³வயோரிதி ।

உத்தரமந்த்ரத்³வயப்ரவ்ருத்திம் ப்ரதிஜாநீதே —

ப்³ரஹ்மேதி ।

ஸம்ப்ரத்யவாந்தரஸம்க³திமாஹ —

யத்கக்ஷ்யம் சேதி ।

ஹிரண்யக³ர்ப⁴கர்த்ருகம் ஶரீரநிர்மாணமத்ர நோச்யதே கிந்து ப்ரகரணப³லாதீ³ஶ்வரகர்த்ருகமித்யாஹ —

யத இதி ।

ஶரீரஸ்ருஷ்ட்யபேக்ஷயா லோகஸ்ருஷ்டிப்ராத²ம்யம் புரஸ்தாத்³தே³ஹஸ்ருஷ்ட்யநந்தரம் ப்ரவேஶாத்பூர்வமிதி யாவத் ।

ஸ ஹி ஸர்வேஷு ஶரீரேஷு வர்தமாந: புரி ஶேதே இதி வ்யுத்பத்த்யா புரிஶய: ஸந்புருஷோ ப⁴வதீத்யுக்த்வா ப்ரகாராந்தரேண புருஷத்வம் வ்யுத்பாத³யதி —

நேத்யாதி³நா ।

வாக்யத்³வயஸ்யைகார்த²த்வமாஶங்க்ய ஸர்வம் ஜக³தோ³தப்ரோதத்வேநா(அ)(அ)த்மவ்யாப்தமித்யர்த²விஶேஷமாஶ்ரித்யா(அ)(அ)ஹ —

பா³ஹ்யபூ⁴தேநேதி ।

பூர்ணத்வே ஸத்யாத்மந: ‘தி³வ்யோ ஹ்யமூர்த:’ (மு. உ. 2 । 1 । 2) இத்யாதி³ஶ்ருதிமாஶ்ரித்ய ப²லிதமாஹ —

ஏவமிதி ।

மந்த்ரப்³ராஹ்மணயோரர்த²வைமத்யமாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

புர இதி ॥18॥